40 năm thành lập Giáo hội Nhà nước (Tuấn Khanh)

 trong bnh vin vài ngày, đt nhiên, hòa thượng viên tch mt cách bí n. Mt tháng sau, Thượng tọa Thích Thanh trí, Chánh đi din Min Vn Hnh thuộc Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht, cánh tay mt ca hòa thượng Thích Trí Th, cũng viên tch tương t bt thường như vy ti bnh vin Huế. 


Chuyện vẫn còn rướm máu

Tháng 11/2021, nhân k nim 40 ngày Giáo Hi Pht giáo phc v Nhà nước ra đi, báo Giác Ng có bài viết mang tê"Tiến trình vđng thng nht Pht giáo Vit Nam"  đ mô t li câu chuyn mang tính lch s, là sau năm 1975, chính quyn vô thđang cm quyn mun t chc thng nht mi chùa chin, tăng ni, Phật tử v mt mi, dưới s kim soát ca Ban tôn giáo chính ph và quan đim chính tr ca Nhà nước.

phatgiao1

Người dân đứng khấn trước cổng chùa ở Hà Nội hôm 26/5/2021 nhân ngày Phật Đản - AFP

Câu chuyn là lch s ca chính Pht giáo và dân tc, vđ mi tình hung đã din ra trước và sau đó, bao gm nhng án tù, chết chóc, tch thu, bt b nhưng không hiu sao, mt t báo như Giác Ng đã "tp hp có h thng các tài liu và sưu kho t nhng ngàđu tiên công cuc thng nht Pht giáo din ra" nhưng hoàn toàn có nhng chi tiết không đúng vi s tht, nếu không nói là la di.

Nhiu chi tiếđc trong bài báo này, khiến bt k ai hiu biếđu ngc nhiên v che đđến rn người. Nhưng đáng nói nht, đó là s mô t v s đng thun ca hai bc trí gi ca Pht Giáo Vit Nam Thng nht là hòa thượng Thích Trí Th và Thích Đôn Hu.

Thng nht Pht giáo trong giai đođó là gì ? Sau năm 1975, chính quyn mi nhn ra h thng hành chính, t chc và nhân lc ca Giáo hi Pht giáo Thng nht là mt mi lo, không khác gì như mt t chc hùng mnh nm ngoàđng tr. Vic thng nht Pht giáo là mt cách đ kim soát, cùng vi loi tr nhng gì b coi là nguy him.

Tht ra, t vĩ tuyến 17 vào Nam, ch có Pht giáo là còn t chc và hođng liên kết. Còn t đó ra Bc, nói theo nhđnh công Đ Trung Hiếu, cán b tôn giáo t Trung ương, được giao nhim v đ theo dõi và vđ thng nht Pht giáo năm 1981, phn tnh năm 1994, đã viết trong hi ký ca mình là "Hu hết chùa, nhà th  min Bc mà tôđếđã đến thăđu rêu phong tàn t. Các nhà sư (sư ông, sư bà) lm cm s st mt báo cáo c, hai báo cáo c. Các linh mc, giám mđóng kín ca lc hu vi thi cuc. Pht t gn như không còn gì na, ch n hin dưới dng mê tín cúng bái linh tinh và rt e dè trước khách l. Cán b Tôn giáo v trung ương và các tnh min B c văn hóa thp kém, chính tr non nt, nghip v chuyên môn giáđiu cũ k và t chc b máy tôn giáo vn xc xch quê mùa. Như vy làm sao đng ni vi b máy hiđi ca các tôn giá min Nam. Cho nên rt cuc ch áp dng "chuyên chính vô sn".

Bn ch "chuyên chính vô sn" sau tháng 4/1975 mà ông Đ Trung Hiếu dè dt mô t, thc tế là vô s đđai, chùa chin, cơ s giáo dc ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng Nht (Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht) đã b tch thu vô lý, vô c. Nhiu v th thiê Sài Gòn và Cn Thơ ca tăng ni, Phật tử đ phđđàáp tôn giáo. Nhiu v Đđ toàn min Nam đã b bt giam, b tù không án. Các hòa thượng như Thích Thin Minh, Thích Trí Th, Thích ThiÂn thì đt t bt minh có liên quan đến công an và vic bđi, điu tra, giam lng.

Diđt lướt qua tình hình, đ nhm nói rõ thêm v cách diđt ngt ngào ca bài báo Giác Ngđ thy mi th hôm nay không th nói ngược, bóp méo và la m các thế h tin vàđo Pht chân chính được.

Đu năm 1980, ông Nguyn Văn Linh, lúđó là bí thư Thành  Sài Gòn, đã mi hai v hòa thượng Thích Trí Th và Thích Đôn Hđến hp cùng nhiu h phái khác. Khi hý kiến v vic hòa nhp các h phái Pht giáo toàn Vit Nam, c hai v đđã t chi xác nhn và nói rng s có mt hôđó, ch là tính cách cá nhân và không th tr li thay được cho toàn b h thng Giáo hi Pht giáo Vit Nam được.

Tháng 9/1981, trong mt cuc hp khác v vđ thng nht Pht giáo. Hai v Hòa thượng, Thích Huyn Quang và Thích Qung Đ được c đến phó hi, đã trc tiếp phđi bn Hiến Chương Giáo hi nhà nướđang được son tho. vì cho rng nó ch th hin tính cht mt t chc phc v cho Đng Cng sn mà thôi Chính vì vy, tháng 11/981, c hai v hòa thượng đu b bt và kếán, nhm tước quyn phát biu và ý kiến.

Sau năm 1975, by gi ông Mai Chí Th làm giáđc S Công an Thành phố Hồ Chí Minh, mi Hòa thượng Thích Trí Th làm vic, ông Mai Chí Th nói vi Hòa thượng rng : "Pht giáo có theo chính quyn không ? Nếu không theo là chng. Nếu Pht giáo chng chính quyn, chính quyn có công an, có quâđi, có nhà tù…". Hòa Thượng cười và tr li : "Pht giáo chúng tôi không theo mà cũng không chng". T hiu v trí ca mình là cu nđ đi thoi vi chính quyn, hòa thượng Thích trí Th chn v trí im lng đ c bo toàn nhng gì mà Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht còn li, đc bit là lên tiếng cho các tăng, ni, Phật tử đang mc nn.

Nhng văn bn ký tên Hòa thượng Thích Trí Th, vi tư cách Vin trưởng Vin HóĐo, ngay t tháng 11/1975 gi văn thư (0316/VHĐ/VT) cho chính quyn mi, đã ch rõ nhng quan đim công, khi bênh vc cho người b bt, chùa b cđoán và tăng ni t thiê chùa Dược Sư (Cn Thơ) b vu oan. Ngài tin rng vic nhượng b làm vic cho Giáo hi Pht giáo Nhà nước s to v trí đ lên tiếng nhiu hơn. Nhưng ngược li, trong lot bút ký ca Chu Sơn (Pháp n Ma chướng trong chế đ cng sn), ghi li li nhn xét ca hòa thượng Thích Trí Th "không có mình, Đảng cộng sản cũng s làm như thế. Nhưng có mình (tham gia hình thành Giáo hội Phật giáo Việt Nam – cộng sản), h làm d hơn. H duy vt, vô thn, chng phá tôn giáo là tt nhiên. Còn mình, là người tu hành, li tiếp tay vi h đ hy dit tôn giáo và loi b giáo hi ca mình là mt ti li, dù lòng mình không như thếĐó ti vì mình bt trí, nh d, c tin. Đến thđim này, 1984, mình mi hiu tường tn v Đảng cộng sản mà mình đã tng kêu gi Phật tử và mi người hp tác. Thì ra, h không có gì c, ngoài tham  sâ si. Ti ca mình không nh…".

phatgiao3

Hòa thượng Thích Không Tánh thuc Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht bên đng đ nát ca chùa Liên Trì b gii ta hi năm 2018. Hình : Quangduc.com

Năm 1984, công an bao vây chùa Già Lam, bt và chính thc kết ti hòa thượng Thích Trí Th là mượn danh Ch tch Hđng tr s Trung ương, Giáo hi Pht giáo Vit Nam tc Giáo hi ca nhà nước, đ bao che và giúđ cho các v hc gi, tang ni… âm thm pháđng chng li chính quyn. Sau đó không lâu, do lâm bnh, công an đưa hòa thượng vào Bệnh viện Thng Nht (trước tháng 4/1975 là Bệnh viện Vì Dân).  trong bnh vin vài ngày, đt nhiên, hòa thượng viên tch mt cách bí n. Mt tháng sau, Thượng tọa Thích Thanh trí, Chánh đi din Min Vn Hnh thuộc Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht, cánh tay mt ca hòa thượng Thích Trí Th, cũng viên tch tương t bt thường như vy ti bnh vin Huế.

Còn v hòa thượng Thích Đôn Hu, là người phng d di trước cái chết bt minh ca hòa thượng Thích Thin Minh. Ngàđã viết thư cht vn v cái chết này, sau đó, t chi hai chc v mà nhà nước muđđ là Đi biu quc hi và y viên Mặt trận Tổ quốc Trung ương. Sau đó là t chi chc Phó Pháp Ch kiêm Giám Lut ca giáo hi nhà nước (thư 8/2/1982, Pht Lch 2525).

Trong tình cnh như ông Mai Chí Th nói v xe tăng và súng đn sau 1975. Các hòa thượng Thích Trí Th và Thích Đôn Hu phi t biến mình thành người chu trách nhim trc tiếđi thoi và bo v cho Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht vào lúc nguy nan nht. Các ngàđã nghĩ rng s tương nhượng có mt là cn thiết.

Trong chúc thư đ li, hòa thượng Thích Đôn Huy quyn cho chư v giáo phm lãnh đo Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht s kết ni và thng nht cùng Pht giá hi ngoi. Ngoài ra di nguyn ca ngài là không mun tang l ca mình liên quan gì đến Pht giáo nhà nước hay chính quyn. Theo s liu ghi li, Nhà nước mun t chc l tang đ chng minh hòa thượng Thích Đôn Hu là "cánh nhà nước", nhm thuyết phc hàng triu Pht t và h thng Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht còn tàng, nhưng vi s quyết lit bo v di chúc, hòa thượng Thích Huyn Quang (Đ t Tăng Thng, Quyn Vin trưởng Vin HóĐo) đã bo v thành công, gt b được các kch bn d đnh như điếu văn ca cp lãnh đo, phong tng huân chương nhà nước

Không phi lđu tiên mà báo Giáo Ng - cũng phc vnhà nước -nói mđiu gì đó v Pht giáo mà khiến nhiu người Vit khó chu. Làm truyn thông phc v cho mt nhà nướđc tài, th tiêu cái tôi lương thin là điu có th thy. Nhưng đến mc lp liếm mi s, bôi xóa c lch s đ sng mòn vi chút li danh thp hèn, thì li là tđ ca dân tc, cđo pháp. Đó mi là điu nên giác ng.

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 18/11/2021