EVFTA đã đạt được ‘hứa hẹn’ về cải thiện nhân quyền? (Phạm Chí Dũng)
Sau
một thời gian dài cố ý trì hoãn và thậm chí còn cho Phó thủ tướng Vương
Đình Huệ đòi Liên Hiệp Châu Âu (EU) phải bỏ yêu cầu về cải thiện nhân
quyền khỏi tiêu chuẩn Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-EU (EVFTA),
vừa xuất hiện dấu hiệu cho thấy giới chóp bu Việt Nam buộc phải nhân
nhượng EU, ít nhất trên phương diện "hứa hẹn".
Một
bài dịch đăng ngày 23/2/2018 của trang Việt Nam Thời Báo (Hội Nhà báo
độc lập Việt Nam, người dịch Phương Thảo) dẫn nguồn từ trang Borderlex
cho biết "Việc EU khăng khăng yêu cầu Việt Nam phê chuẩn ba hiệp ước của
Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về tự do lập hội, quyền tổ chức và
thương lượng tập thể, và việc bãi bỏ lao động cưỡng bức dường như đã
mang lại kết quả", và khẳng định "Phía sau việc trì hoãn này còn có một
số lý do chính trị như : ưu tiên đưa ra thỏa thuận của EU với Nhật Bản,
cuộc đụng độ ngoại giao giữa Berlin và Hà Nội, và Liên Hiệp Châu Âu nhấn
mạnh rằng Việt Nam cần tôn trọng hơn nhân quyền và quyền lao động".
Theo
đó, Đại sứ Việt Nam tại EU là Vương Thừa Phong đã tuyên bố rằng Việt
Nam đang lên kế hoạch phê chuẩn để thông qua các công ước này vào năm
2019 và 2020. "Chúng tôi tôn trọng cam kết của chúng tôi" – ông Phong
nói "như đinh đóng cột" trước giới chức EU.
Thế
nhưng làm sao có thể tin, và trong thực tế có còn chút gì về khái niệm
niềm tin, đối với lời hứa của giới quan chức Việt Nam ?
Một
sự thật quá rõ ràng, rõ đến mức không thể rõ hơn, là mặc dù chính thể
độc đảng ở Việt Nam đã tham gia với Tổ chức Lao động Quốc tế từ năm
1998, nhưng cho tới nay đã hai chục năm chẵn mà vẫn không chịu ban hành
quy chế về công đoàn độc lập cùng một số quyền tự do biểu đạt của người
lao động theo nguyên tắc của ILO.
Độ
trễ quá lâu và quá áp chế chính trị trên lại rất tương đồng với việc
chính quyền Việt Nam vẫn tiếp tục gia tăng đàn áp nhân quyền và giới bất
đồng chính kiến ở đất nước này, cho dù Việt Nam đa tham gia vào Công
ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị từ năm 1982.
Và
cũng rất tương đồng với tình cảnh Hiến pháp Việt Nam ban hành từ năm
1992 về các quyền tự do lập hội và biểu tình của người dân, nhưng cho
đến nay vẫn không có bất kỳ một văn bản cụ thể hóa cho sự hứa hẹn đầu
môi chót lưỡi đó, nếu không muốn nói là chính quyền đã làm ngược lại với
cam kết trong Hiến pháp.
Cũng
trong rất nhiều cuộc đối thoại nhân quyền giữa cấp vụ trưởng Bộ Ngoại
giao của Việt Nam với phía Mỹ và EU, nhiều cam kết "sẽ cải thiện nhân
quyền" đã được đưa ra từ phía Việt Nam. Nhưng kết quả là càng cam kết và
hứa hẹn, chính quyền và công an Việt Nam càng bắt thêm nhiều người hoạt
động nhân quyền, người dân dám bày tỏ chính kiến và những nhà đối lập
về quan điểm chính trị.
Vào
năm 2017, chính thể độc đảng ở Việt Nam đã "tiến bộ nhân quyền" đến mức
tống giam đến ít nhất 25 nhà hoạt động nhân quyền và xử tù blogger Mẹ
Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh – người được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vinh tặng
danh hiệu "Người phụ nữ can đảm quốc tế" đến 10 năm tù giam, chỉ vì
Quỳnh viết bài phản đối và tố cáo nạn xả thải gây ra thảm họa ô nhiễm
của Nhà máy Formosa cùng sự bao che quá trắng trợn của giới quan chức
cao cấp Việt Nam.
Trong
khi đó, hoạt động của Phong trào Lao Động Việt – một tổ chức xã hội dân
sự độc lập đấu tranh cho quyền tự do thành lập công đoàn độc lập của
công nhân ở Việt Nam, phù hợp với tiêu chí về lao động và quyền tự do
nghiệp đoàn trong TPP lẫn EVFTA – vẫn bị chính quyền và công an cấm đoán
nghiệt ngã. Trong năm 2017, Hoàng Bình – Phó chủ tịch của tổ chức này,
để vào đầu năm 2018 đã bị công an Nghệ An bắt giam và xử tù nặng nề đến
14 năm tù giam.
Một
đại sứ Việt Nam tại EU như ông Vương Thừa Phong cũng chỉ là cấp hàm
ngoại giao nằm giữa cấp thứ trưởng và vụ trưởng trong Bộ Ngoại giao Việt
Nam, tức chỉ thuộc loại quan chức bậc trung. Trong khi đó, nhiều người
dân Việt Nam đã nói thẳng rằng "đến lời hứa của ủy viên bộ chính trị còn
không đáng tin". Vậy làm sao một cấp thứ trưởng hay vụ trưởng với thẩm
quyền nhỏ nhoi lại có thể quyết định việc triển khai lời hứa hoặc cam
kết với EU ?
Vào
năm 2015, song trùng với chuyến công du Hoa Kỳ của Tổng bí thư Trọng và
triển vọng Việt Nam được Hoa Kỳ chấp nhận cho tham gia Hiệp định TPP,
giới chóp bu Việt Nam đã tạm cam kết sẽ thực hiện định chế công đoàn độc
lập, ban hành Luật lập hội và bắt đầu lấp ló khái niệm "xã hội dân sự".
Nhưng đến nửa cuối năm 2016 khi TPP có dấu hiệu khó khăn, và sang 2017
khi Mỹ chính thức rút khỏi TPP, đã không có bất kỳ động tác nào của Việt
Nam thực hiện cam kết về công đoàn độc lập, Luật về hội và Xã hội dân
sự. Ngược lại là đằng khác, công an Việt Nam sùng sục bắt bất đồng chính
kiến…
Giờ
đây chưa có gì để hy vọng vào TPP, chính thể Việt Nam chỉ còn EVFTA là
hiệp định thương mại mang lại lợi lộc nhiều nhất ứng với đà xuất siêu
của Việt Nam sang Châu Âu lên đến 25 tỷ USD mỗi năm – gần bằng giá trị
nhập siêu lên đến 30 tỷ USD hàng năm (chỉ tính theo đường chính ngạch,
chưa kể khoảng 20 tỷ USD nhập siêu theo đường tiểu ngạch) của Việt Nam
từ Trung Quốc.
Nhưng
không những không có bất kỳ cải thiện nào về nhân quyền mà còn khiến
tình trạng này tồi tệ kinh khủng, chính quyền Việt Nam quả là khó mong
đợi EVFTA sẽ được thông qua, hoặc được thông qua vào năm 2018 này.
Sau
tháng 11 và đầu tháng 12 năm 2017 ồn ào lẫn khoa trương với sự kiện Hội
nghị thượng đỉnh APEC Đà Nẵng cùng một chiến dịch tuyên truyền "EVFTA
sẽ thông qua vào đầu năm 2018", đến nay cả chính phủ Nguyễn Xuân Phúc
lẫn hệ thống báo đảng đã im bặt.
Còn Borderlex vừa dự doán khả năng sớm nhất nếu thông qua EVFTA là sau cuộc bầu cử EU vào tháng 5/2019.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : CaliToday, 25/02/2018
******************
Việt Nam và EU trách cứ nhau trong việc trì hoãn phê chuẩn EVFTA
Iana Dreyer, VNTB, 23/02/2018
Một
số người đang thiếu kiên nhẫn về tốc độ chậm chạp của việc phê chuẩn
Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-EU (EVFTA) đã được ký kết vào năm
2015. Bây giờ, Việt Nam và Ủy ban Châu Âu đang buộc tội nhau về sự trì
hoãn này.
Việt Nam và EU trách cứ nhau trong việc trì hoãn phê chuẩn EVFTA
Việc
"rà soát pháp lý" của thỏa thuận thương mại đã kéo dài hơn hai năm.
Việc này đã bị kéo dài sau khi EU (Liên Hiệp Châu Âu) đưa ra những thay
đổi, ví dụ như hệ thống tòa án đầu tư lấy cảm hứng từ một hệ thống được
thiết kế cho hiệp định thương mại của khối EU với Canada, CETA. Hệ thống
tòa án hiện nay dự kiến sẽ phù hợp với một cuộc tái đàm phán với Singapore, một thành viên ASEAN, trong đó EU ban đầu ký một thỏa thuận vào năm 2014. Hiệp định Singapore được gọi là 'CETA plus'.
Phía
sau việc trì hoãn này còn có một số lý do chính trị như : ưu tiên đưa
ra thỏa thuận của EU với Nhật Bản, cuộc đụng độ ngoại giao giữa Berlin
và Hà Nội, và Liên minh Châu Âu nhấn mạnh rằng Việt Nam cần tôn trọng
hơn các quyền con người và quyền lao động.
Những
người ủng hộ hiệp định này thậm chí còn lo ngại thỏa thuận với Việt Nam
có thể sẽ không được phê chuẩn cho đến sau cuộc bầu cử tháng 5 năm
2019.
Ông
Peter Berz, người đứng đầu các cuộc đàm phán ASEAN tại DG trade, nói :
"Tôi hy vọng văn bản sẽ ổn định trước cuối tháng tới". Ông nói rằng quá
rà soát pháp lý đã bị đình trệ vì theo ông Việt Nam có những vấn đề về
phối hợp nội bộ và bị phân tâm bởi việc thương lượng lại Quan hệ đối tác
xuyên Thái Bình Dương và các cuộc đàm phán khu vực thương mại RCEP đang
diễn ra liên quan đến Trung Quốc. Sau khi văn bản được ổn định, văn bản
vẫn cần phải có bản dịch và chữ ký chính thức của hai bên.
Việc
EU khăng khăng yêu cầu Việt Nam phê chuẩn ba hiệp ước về Tổ chức Lao
động Quốc tế về tự do lập hội, quyền tổ chức và thương lượng tập thể, và
việc bãi bỏ lao động cưỡng bức dường như đã mang lại kết quả.
'Chúng tôi tôn trọng cam kết của chúng tôi'
Đại
sứ Việt Nam tại EU đã tuyên bố ngày hôm nay rằng Viêt nam đang lên kế
hoạch phê chuẩn để thông qua các công ước này vào năm 2019 và 2020.
"Chúng tôi tôn trọng cam kết của chúng tôi", Đại sứ Vương Thừa Phong cho
biết. Việt Nam tin rằng quá trình rà soát pháp lý mất thời gian lâu như
vậy là vì sự trì hoãn của Toà án Tư pháp EU vào tháng 5 năm 2017 về
việc phân chia quyền lực nội bộ trong hiệp định Singapore và tiến trình
chính trị tiếp theo với các quốc gia thành viên, cũng như quy trình kỹ
thuật của việc tách chương đầu tư ra khỏi phần còn lại của hiệp ước.
Bắt tay giữa Việt Nam và EU còn nhiều trở ngại. Ảnh: minh họa
Nghị
sĩ thành viên người Séc Jan Zahradil, người báo cáo về thỏa thuận của
Việt Nam cho Nghị viện Châu Âu, kêu gọi hai bên nỗ lực để đạt được thỏa
thuận này trước khi các cơ quan của EU kết thúc nhiệm kỳ vào mùa xuân
tới.
Zahradil
cho biết: "Đây là lúc để ủy ban này thúc đẩy việc phê chuẩn này. Tôi hy
vọng chúng tôi sẽ có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình và phê chuẩn hiệp
ước này trong quốc hội đặc biệt này. Chúng ta nên coi tình hình và tình
huống hiện tại một cách nghiêm túc. "
Nghị
sĩ thuộc Đảng Lao động Scotland David Martin nói: "Chúng tôi nhận thấy
nền công nghiệp của chúng tôi đang bị tổn hại do sự không chắc chắn về
thỏa thuận", khi trích dẫn các khoản thuế mới đối với xuất khẩu rượu mùi
của EU do Việt Nam áp dụng.
Iana Dreyer
Nguyên tác : Vietnam and EU blame each other for delay in FTA ratification process, Borderlex, 20/02/2018
Phương Thảo dịch
Nguồn : VNTB, 23/02/2018