ĐBQH: Đừng bắt người bị oan sai “xin” Nhà nước mới xin lỗi (Thanh Tra)
Sáng ngày 31/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự án Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi). ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng nhấn mạnh: “Một Nhà nước văn minh phải là 1 Nhà nước lịch sự, bất kỳ ai phạm lỗi với 1 cá nhân nào đó thì ta phải xin lỗi trước, thậm chí chưa phải nói rằng anh phải xin lỗi tôi thì đã phải xin lỗi rồi".
Người bị oan sai có đơn yêu cầu mới xin lỗi
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc xin lỗi, cải chính công khai luôn gắn với quyền yêu cầu của người bị thiệt hại. Với tính chất của một quyền nhân thân thì bên có nghĩa vụ chỉ phải thực hiện nghĩa vụ khi bên có quyền thực hiện quyền yêu cầu của mình.
Khoản 5 Điều 34 Bộ luật Dân sự quy định “cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại”.
“Quy định cơ quan Nhà nước chủ động tiến hành xin lỗi, cải chính công khai mà không cần yêu cầu từ phía người bị oan sẽ làm ảnh hưởng đến quyền tự định đoạt về quyền nhân thân của người bị oan”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định báo cáo giải trình tiếp thu.
Hơn nữa, khi mới có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường mà chưa có yêu cầu bồi thường thì cũng chưa xác định được cơ quan giải quyết bồi thường để tiến hành xin lỗi, cải chính công khai
Tuy nhiên, để thể hiện trách nhiệm của Nhà nước đối với hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ ảnh hưởng trực tiếp đến danh dự, uy tín, nhân phẩm của người bị oan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo các cơ quan bổ sung quy định: Khi thụ lý hồ sơ, trường hợp trong văn bản yêu cầu bồi thường không có yêu cầu phục hồi danh dự thì cơ quan giải quyết bồi thường có trách nhiệm làm rõ người bị thiệt hại có yêu cầu phục hồi danh dự hay không.
Dự thảo cũng bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu đối với yêu cầu phục hồi danh dự.
Nhà nước văn minh phải chủ động xin lỗi
ĐBQH Nguyễn Thị Thủy, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị cân nhắc điều này.
“Chúng tôi cho rằng việc trích dẫn Điều 34 của Bộ luật Dân sự vào đây là chưa phù hợp. Bởi vì ở đây không phải là cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự mà cá nhân đã bị cơ quan tố tụng làm oan trong quá trình giải quyết vụ án. Do đó, phục hồi danh dự cho người bị oan phải là trách nhiệm công vụ chứ không phải quan hệ dân sự”, bà Thủy lập luận.
Theo bà Thủy, việc bắt người, sau khi còng tay dẫn đi, trước sự chứng kiến của xóm giềng, đồng nghiệp sau này bị oan mà phải có đơn yêu cầu thì phải cân nhắc.
"Trước khi mong được Nhà nước bồi thường về vật chất thì người bị oan mong muốn được Nhà nước tổ chức xin lỗi công khai và phục hồi danh dự cho họ để họ trở thành người bình thường trong xã hội và không phải chịu ánh mắt canh chừng của xã hội", bà Thủy nói.
Theo ĐB, cần chỉnh lý theo hướng trong mọi trường hợp, “sau khi có văn bản xác định bị oan thì cơ quan tố tụng chủ động tổ chức xin lỗi công khai người bị oan và phục hồi danh dự cho họ, trừ trường hợp người bị oan đề nghị không tổ chức xin lỗi”.
Giơ biển tranh luận, ĐB Lưu Bình Nhưỡng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Các vấn đề xã hội bày tỏ đồng tình với ĐB Thủy.
"Chúng ta xây dựng Nhà nước văn minh, mà một Nhà nước văn minh phải là 1 Nhà nước lịch sự, bất kỳ ai phạm lỗi với 1 cá nhân nào đó thì ta phải xin lỗi trước, thậm chí chưa phải nói rằng anh phải xin lỗi tôi thì đã phải xin lỗi rồi", ĐB Nhưỡng nói.
Theo ĐB Nhưỡng, người dân có rất nhiều quyền nhưng không phải tất cả đều hiểu được, đặc biệt những người có trình độ văn hóa thấp, ở vùng sâu vùng xa. Do vậy phải hết sức công bằng với người dân.
Trách nhiệm phổ biến giáo dục pháp luật của ta có thể chưa đến nơi đến chốn, vậy sao chúng ta bắt người dân phải hiểu hết quyền của mình.
“Chúng ta đang xây dựng Nhà nước phục vụ, không để người dân xin mình mới phục vụ. Nhà nước phải thực hiện nghĩa vụ này một cách chủ động, thay vì bắt buộc người dân đi đòi hỏi”, ông Nhưỡng nói.
Thảo Nguyên
Người bị oan sai có đơn yêu cầu mới xin lỗi
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc xin lỗi, cải chính công khai luôn gắn với quyền yêu cầu của người bị thiệt hại. Với tính chất của một quyền nhân thân thì bên có nghĩa vụ chỉ phải thực hiện nghĩa vụ khi bên có quyền thực hiện quyền yêu cầu của mình.
Khoản 5 Điều 34 Bộ luật Dân sự quy định “cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại”.
“Quy định cơ quan Nhà nước chủ động tiến hành xin lỗi, cải chính công khai mà không cần yêu cầu từ phía người bị oan sẽ làm ảnh hưởng đến quyền tự định đoạt về quyền nhân thân của người bị oan”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định báo cáo giải trình tiếp thu.
Hơn nữa, khi mới có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường mà chưa có yêu cầu bồi thường thì cũng chưa xác định được cơ quan giải quyết bồi thường để tiến hành xin lỗi, cải chính công khai
Tuy nhiên, để thể hiện trách nhiệm của Nhà nước đối với hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ ảnh hưởng trực tiếp đến danh dự, uy tín, nhân phẩm của người bị oan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo các cơ quan bổ sung quy định: Khi thụ lý hồ sơ, trường hợp trong văn bản yêu cầu bồi thường không có yêu cầu phục hồi danh dự thì cơ quan giải quyết bồi thường có trách nhiệm làm rõ người bị thiệt hại có yêu cầu phục hồi danh dự hay không.
Dự thảo cũng bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu đối với yêu cầu phục hồi danh dự.
Nhà nước văn minh phải chủ động xin lỗi
ĐBQH Nguyễn Thị Thủy, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị cân nhắc điều này.
“Chúng tôi cho rằng việc trích dẫn Điều 34 của Bộ luật Dân sự vào đây là chưa phù hợp. Bởi vì ở đây không phải là cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự mà cá nhân đã bị cơ quan tố tụng làm oan trong quá trình giải quyết vụ án. Do đó, phục hồi danh dự cho người bị oan phải là trách nhiệm công vụ chứ không phải quan hệ dân sự”, bà Thủy lập luận.
Theo bà Thủy, việc bắt người, sau khi còng tay dẫn đi, trước sự chứng kiến của xóm giềng, đồng nghiệp sau này bị oan mà phải có đơn yêu cầu thì phải cân nhắc.
"Trước khi mong được Nhà nước bồi thường về vật chất thì người bị oan mong muốn được Nhà nước tổ chức xin lỗi công khai và phục hồi danh dự cho họ để họ trở thành người bình thường trong xã hội và không phải chịu ánh mắt canh chừng của xã hội", bà Thủy nói.
Theo ĐB, cần chỉnh lý theo hướng trong mọi trường hợp, “sau khi có văn bản xác định bị oan thì cơ quan tố tụng chủ động tổ chức xin lỗi công khai người bị oan và phục hồi danh dự cho họ, trừ trường hợp người bị oan đề nghị không tổ chức xin lỗi”.
Giơ biển tranh luận, ĐB Lưu Bình Nhưỡng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Các vấn đề xã hội bày tỏ đồng tình với ĐB Thủy.
"Chúng ta xây dựng Nhà nước văn minh, mà một Nhà nước văn minh phải là 1 Nhà nước lịch sự, bất kỳ ai phạm lỗi với 1 cá nhân nào đó thì ta phải xin lỗi trước, thậm chí chưa phải nói rằng anh phải xin lỗi tôi thì đã phải xin lỗi rồi", ĐB Nhưỡng nói.
Theo ĐB Nhưỡng, người dân có rất nhiều quyền nhưng không phải tất cả đều hiểu được, đặc biệt những người có trình độ văn hóa thấp, ở vùng sâu vùng xa. Do vậy phải hết sức công bằng với người dân.
Trách nhiệm phổ biến giáo dục pháp luật của ta có thể chưa đến nơi đến chốn, vậy sao chúng ta bắt người dân phải hiểu hết quyền của mình.
“Chúng ta đang xây dựng Nhà nước phục vụ, không để người dân xin mình mới phục vụ. Nhà nước phải thực hiện nghĩa vụ này một cách chủ động, thay vì bắt buộc người dân đi đòi hỏi”, ông Nhưỡng nói.
Thảo Nguyên
