Điện ảnh Việt Nam kém phát triển chủ yếu là do chính sách (Nguyễn Đức Minh)

Không riêng gì điện ảnh mà những lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo tại Việt Nam đều kém phát triển. Vì sự sáng tạo là điều chỉ có thể nảy sinh nơi những con người tự do, trong các xã hội dân chủ, không phải ngẫu nhiên mà các quốc gia độc tài đều tụt hậu nặng nề về văn học và nghệ thuật, các tác phầm lớn, nếu có, phần lớn đều đến từ những người chống đối. Đó là nguyên nhân mà trong các chuyển động xã hội tiến tới dân chủ thì giới văn nghệ sĩ là thành phần đầu tiên nhập cuộc, họ là những người cần tự do nhất để có thể sáng tạo đồng thời cũng là những người có bản chất phóng khoáng và chính quyền cũng không lo ngại. Lớp người này tuy ít và kiến thức chính trị có nhiều hạn chế nhưng lại có một khả năng động viên lớn do sức thu hút quần chúng của họ. Giới văn nghệ sĩ Việt Nam nên nhập cuộc dứt khoát và mạnh mẽ hơn, dân chủ sẽ không chỉ mang lại sự thịnh vượng cho đất nước mà còn mang lại sự thăng tiến cho chính cá nhân các nghệ sĩ. 

Image result for Điện ảnh Việt Nam kém phát triển

Điện ảnh Việt Nam kém phát triển chủ yếu là do chính sách. Luật Điện ảnh Việt Nam có mấy cái dở sau:

Thứ nhất, hạn chế sự giao lưu của những người làm điện ảnh trong và ngoài nước.

Người ta đặt ra những thứ giấy phép khá kỳ khôi như hãng phim nước ngoài đến Việt Nam hợp tác với nhà sản xuất trong nước để quay phim thì phải nộp kịch bản cho Bộ Văn hoá thẩm định. Cơ quan này có đồng ý thì hãng phim nước ngoài mới được làm phim.

Chúng ta hãy thử đặt mình vào vị trí của hãng phim nước ngoài, nếu họ muốn làm một bộ phim lấy cảnh quay ở Châu Á, họ sẽ đến Việt Nam hay đến Thái Lan? Đến Việt Nam, họ phải xin phép lên xin phép xuống, thậm chí bị yêu cầu chỉnh sửa kịch bản, hoặc không cho vào. Còn đến Thái Lan thì được ưu tiên cấp visa, tạo điều kiện thủ tục hải quan mang máy móc thiết bị vào, được ưu đãi thuế.

Người đặt ra những giấy phép đó chắc lo ngại nước ngoài vào quay cảnh gì đó không đẹp của Việt Nam rồi chiếu cho cả thế giới thấy, làm xấu đi hình ảnh đất nước. Nhưng chính cái nỗi sợ mơ hồ đó khiến người ta đặt ra rào cản và rồi thì kể cả những cái đẹp của Việt Nam cũng khó mà được thế giới thấy.

Cảnh quay mới chỉ là một vấn đề nhỏ. Quan trọng hơn là sự hợp tác giữa những nhà làm phim trong nước và nước ngoài trong cùng một dự án để chúng ta có thể học hỏi kỹ thuật, kỹ năng, phương pháp quản lý, công nghệ thì cũng sẽ bị cắt đứt.

Chúng ta có quy định về hạn mức chiếu phim Việt tại các rạp và trên truyền hình. Quy định này học của nhiều nước khác. Nhưng trong điện ảnh, số lượng luôn chỉ là thứ yếu so với chất lượng. Số lượng phim Việt có thể vẫn nhiều, nhưng chất lượng phim của chúng ta sẽ không thể cao nếu không học hỏi được từ nước ngoài.

Thứ hai, kiểm duyệt phim thái quá.

Phim là công việc đòi hỏi sáng tạo, và không có gì giết chết sáng tạo nhanh bằng kiểm duyệt. Tôi hiểu rằng, kiểm duyệt nội dung là điều mà bất kỳ nước nào cũng có, kể cả tự do như Mỹ thì cũng cần có kiểm duyệt để dán nhãn phim bảo vệ trẻ em khỏi những cảnh khiêu dâm, bạo lực. Phim ở Thái Lan cũng bị kiểm duyệt để ngăn cản những nội dung xúc phạm nhà vua.

Nhưng kiểm duyệt ở Việt Nam bị thái quá ở 2 điểm, độc quyền và tuỳ tiện.

Một là, Hội đồng quốc gia độc quyền thẩm định phim trước khi cho phép chiếu. Sự độc quyền mà quyền lực lại định tính này khiến những nhà làm phim sống dở chết dở.

Nó khác với lĩnh vực xuất bản, nếu bạn viết sách, mang đến nhà xuất bản A mà bạn thấy họ làm việc không tốt thì bạn có thể mang đến nhà xuất bản B. Dù chưa thực sự cạnh tranh hoàn hảo, những có cạnh tranh vẫn khiến các nhà xuất bản phải phục vụ tốt hơn.

Hai là, đáng ra, mục đích của việc kiểm duyệt là loại bỏ những nội dung cực đoan như khiêu dâm, bạo lực, thù địch… Việc kiểm duyệt không nhằm đánh giá hay dở (dở mà không khiêu dâm, bạo lực vẫn phải được qua), cũng không đánh giá tính chính xác khi phản ánh lịch sử hay xã hội (miễn là không có mục đích thù địch).

Cách kiểm duyệt Bụi đời Chợ lớn và Ròm cho thấy sự can thiệp vô lối của những người thẩm định phim vào những yếu tố không hề đáng làm. Còn với những bộ phim khác thì chuyện cắt cảnh, bắt sửa lời thoại với những lý do giời ơi đất hỡi diễn ra thường xuyên.

Hoạt động kiểm duyệt trên khiến cho việc đầu tư cho phim trở nên rất rủi ro, thời gian kéo dài, và rất mệt mỏi đối với cả nhà đầu tư lẫn nghệ sĩ. Đầu tư làm phim đã vốn là đầu tư mạo hiểm, kiểm duyệt vô lối khiến mức độ mạo hiểm của nhà đầu tư tăng lên gấp bội. Rủi ro thế thì ai dám bỏ tiền?