Ai trả nợ thay cho DNNN? (Tư Hoàng)

Về vấn đề này Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, cần tính đến xử lý hậu quả khi không đưa nợ của DNNN vào nợ công vì đây là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối nên về bản chất, Nhà nước vẫn phải có trách nhiệm các khoản nợ này trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng trả nợ.

 

Các đại biểu Quốc hội bày tỏ nhiều băn khoăn về cách tính nợ của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vào nợ công hay không tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Quản lý nợ công sửa đổi sáng 20-3.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng giải thích, dự thảo luật tính phạm vi nợ công theo hướng giữ nguyên quy định của luật hiện hành. Nợ công bao gồm nợ Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh, nợ chính quyền địa phương.

Nợ DNNN ai lo?

Như vậy, nợ của DNNN - chủ đề được quan tâm lớn hiện nay - sẽ theo cơ chế tự vay tự trả, doanh nghiệp là bên vay có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo quy định của pháp luật.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng giải thích, DNNN về bản chất là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, chịu trách nhiệm hữu hạn trên tổng số vốn điều lệ được cấp. Trường hợp doanh nghiệp không trả được nợ có thể thực hiện phá sản theo quy định của pháp luật.

“Nếu đưa nợ tự vay tự trả của DNNN vào nợ công có nghĩa là chuyển nợ từ doanh nghiệp sang nợ của Chính phủ. Điều này không phù hợp. Vì vậy, Bộ Tài chính không đưa nợ DNNN vào nợ công”, ông nói.

Người chủ trì dự luật cho biết thêm, cách tính nợ của DNNN ở Việt Nam như trên được rút ra sau khi khảo sát quy định tài chính tại 40 quốc gia, trong đó chỉ có 4 nước quy định nợ của DNNN được tính vào nợ công nhưng chỉ áp dụng đối với các DNNN hoạt động trong lĩnh vực công ích, thực hiện nhiệm vụ của nhà nước giao, như Thái Lan.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban thống nhất với nội dung về phạm vi nợ công như Chính phủ trình.

Có ý kiến đồng ý không đưa nợ tự vay tự trả của DNNN vào phạm vi nợ công, song cho rằng việc không trả được nợ nước ngoài của DNNN có thể ảnh hưởng đến hệ số tín nhiệm của quốc gia và trên thực tế đã có trường hợp Nhà nước phải trả nợ thay. Do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định nhằm tăng cường quản lý, giảm thiểu rủi ro đối với khoản nợ này.

Ý kiến khác tại cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung vào phạm vi nợ công các khoản nợ tự vay tự trả của DNNN vì đây là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối nên các khoản nợ này về bản chất, Nhà nước vẫn phải có trách nhiệm trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng trả nợ.

Về vấn đề này Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, cần tính đến xử lý hậu quả khi không đưa nợ của DNNN vào nợ công vì đây là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối nên về bản chất, Nhà nước vẫn phải có trách nhiệm các khoản nợ này trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng trả nợ.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Võ Trọng Việt cho rằng, nếu mở rộng phạm vi nợ công thì “nguy hiểm”. “Điều đó tạo suy nghĩ có Chính phủ lo cho rồi thì (doanh nghiệp) làm bừa làm ẩu, không khéo làm loạn nền kinh tế”, ông nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá Giáo dục thanh thiếu niên và nhi đồng Phan Thanh Bình cho rằng cần làm rõ định nghĩa khu vực công. Nếu Ngân hàng Nhà nước và DNNN là khu vực công, thì đương nhiên nợ của họ Nhà nước phải trả.

“Nợ của Vinashin thì ai trả? Chính phủ phải trả”, ông Bình hỏi và tự trả lời.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng đáp lại: “Nếu cho Vinashin phá sản thì Chính phủ chỉ chịu phần Chính phủ bảo lãnh thôi, do chủ quan nên mới xử lý như vừa rồi”.

Nợ của NHNN ai chịu?

Theo dự luật trên, như vậy, nợ công không tính các khoản nợ do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phát hành để thực hiện chính sách tiền tệ.

Thẩm tra vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Đức Hải cho biết, Chính phủ giải thích là theo thông lệ quốc tế, ngân hàng trung ương là độc lập, không nằm trong cơ cấu tổ chức của chính phủ. Theo đó, các khoản vay của ngân hàng trung ương không kết cấu trong nợ của chính phủ.

Nghe vậy, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đặt vấn đề: ở các nước thì ngân hàng trung ương là độc lập nhưng ở Việt Nam thì Ngân hàng Nhà nước lại trong hệ thống Chính phủ, vậy không tính thì có hợp lý hay không?

Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng thừa nhận nợ công tăng nhanh trước hết do điều hành và dự báo kinh tế.

Giai đoạn 2011- 2015, kế hoạch tăng trưởng kinh tế 6,5-7% nhưng thực tế chỉ đạt 5,9%. Trong khi đo, Chính phủ vẫn phải đảm bảo các mục tiêu khác như an sinh xã hội, đầu tư hạ tầng giao thông dẫn đến bội chi rất cao trong thời gian dài.

“Giá trị GDP thực tế đều hụt so với dự báo, trong khi điều hành toàn theo kế hoạch, tức là khả năng có hạn nhưng chi tiêu theo nhu cầu. Nợ công tăng nhanh là đúng”, Bộ trưởng thừa nhận.

Ông cho biết thêm, giai đoạn 2011-2013 có khoản vay của Chính phủ chịu lãi suất lên đến 12-13%, và tình trạng chung là thời gian huy động vốn quá ngắn, lãi suất quá cao, áp lực trả nợ dồn 2016-2017.

Bên cạnh đó, dự toán giải ngân ODA thấp, chỉ 17.000-18.000 tỉ đồng mỗi năm nhưng trên thực tế giải ngân cao 50.000-60.000 tỉ đồng, làm đội vốn đối ứng của ngân sách.

Ông nói: “Nếu không nhìn thẳng vào sự thật thì nợ công tăng nhanh, áo lực trả nợ cao là đúng, và không khắc phục được nếu cứ để thế này”.