Người bị hại đã ở đâu trong đại án Vạn Thịnh Phát? (Đặng Đình Mạnh)

Án l t v á"Chuyến bay gii cu" đã được làm khuôn mu trong v án Vn Thnh Phát, bđu bng vic loi b tt c nn nhân ra khi tư cách b hi trong v án.


               Người dân mua trái phiếu thông qua SCB, phản đối đòi tiền tại chi nhánh ngân hàng SCB ở địa chỉ số 49 Đường Thành, Hà Nội

Phiên tòa xét x v án Vn Thnh Pháđược truyn thông trong nướđưa tin cho rng đã chiếm hàng lot k lc trong ngành tư pháp Vit Nam và có l, c thế giđi vi mt v án lđo tài chính đã tng được tòán xét x.

S tin rút ra t Ngân hàng Thương mi c Phn Sài Gòn (SCB) lêđến hơn 1 triu t đng Vit Nam. S h sơ lêđến 2.500 tp vi khong 1 triu bút lc. S người b xét x gm 86 b cáđược 200 lut sư tham gia bào cha. Con s y tuy nhiu, nhưng vn lt thm gia 2.400 người có quyn li và nghĩa v liên quan b triu tđến phiên tòa làm vic.

Tuy vy, gia nhng con s k ly, cùng vi danh sách được triu tp dài dng dđó, chúng ta th tìm mt, và ch cn mt người là khách hàng gi tin ti ngân hàng SCB thì li không thy ai c (?!). Điu gì đã xy ra ? Hoc mt v án không có b hi chăng ?

Nhìn li v án, tt c s tin b cho là b bà Trương M Lan và tđoàn Vn Thnh Phát chiếđođu có ngun gc là tài sn ca hàng chc nghìn khách hàng gi vào ngân hàng SCB. Bng thế lc khuynh đo ca mình chiếđến 91,5% c phn trong ngân hàng SCB, trong vòng 10 năm (t năm 2012 đến 2022) bà Trương M Lan và hàng lot doanh nghip gi danh trong h sinh thái tđoàn Vn Thnh Pháđã dùng mi th đon gm 2.500 khế ước vay tiđ rúđến hơn 1 triu t đng ra đ chiếđot, đến mđ ngân hàng SCB không còn kh năng chi tr tin li khách hàng gi tin na, đy khách hàng vào tình thế tr thành nn nhân b mt tin mt phn hoc toàn b. Hàng lot phánh ca khách hàng không rúđược tin gi ti ngân hàng SCB nêu tràn ngp mng xã hi, gm c nhng clip ghi hình nh sng đng đã xác nhn thc trng đó. Khách hàng ch có kh năng thu hi li mt phn rt nh qua các khế ước bo him tin gđược ký kết khi gi tin ngân hàng mà thôi.

Thế nên, khách hàng, h là nn nhân ca ngân hàng SCB, ca bà Trương M Lan và tđoàn Vn Thnh Phát. H là b hi trong v án hình s đang xét x ti tòán. Nhưng khn thay, không có ai trong s hàng chc nghìn nn nhâđược triu tđến tòa vi tư cách b hđ đưa ra các yêu cu chính đáng đ bo v quyn li ca mình c.

Dĩ nhiên, không được tham gia v án, h mđi cơ hđưa ra yêu cu hoàn tr li s tin b chiếđot bt hp pháp, yêu cu bi thường vì thit hi v vt cht, ln tinh thn Hoít ra, h cũng phđược hoàn tr li mt phn s tin b chiếđot, thông qua s tài sn các loi gm tin mt, tin gi ngân hàng, giá tr c phn, c phiếu, vn doanh nghip, bđng sn, du thuyn, tàu, ô tô… mà cơ quan tiến hành t tng đã kê biêđược hoc ngăn chn vic chuyn dch tài sn, bao gm c khon tin khc phc hu qu ca bà Trương M Lan và 85 b cáo khác nđ mong được gián.

H sơ v áđã nêu nhng con s thng kê tài sn mà cơ quan tiến hành t tng gm c ba giai đon, điu tra, truy t và xét x đã qun lý, kê biêđược rt ln.

- V tin mt : Thu gi, phong ta hơn 2.500 t đng và hơn 23 triu USD.

- V các tài khon, s tiết kim ngân hàng : Cơ quan điu tra đã phong ta 42 tài khon ca các b cáo và các cá nhâđng tên h m ti các ngân hàng, vi tng s tin phong ta là 1.896.021.813.612 đng và 8.479.600 USD.

- V bđng sn : Cơ quan điu tra đã kê biên, ngăn chn chuyn dch, lưu gi các văn t ch quyn nhà đđi vi gn 5.000 bđng sn.

- Các loi tài sn khác : 22 tài sn, gm 1 du thuyn, 2 tàu, 19 ô tô.

Đi vi nhng v án thông thường, theo quy đnh pháp lut, thì s tin, tài sn thu hi lđược t các b cáo (như nêu trên), s được hoàn tr li hoc phát mãi (đi vi bđng sn) đ hoàn tr li cho người b hi theo t l s tin b chiếđot. Thế nhưng, đi vi v án xét x bà Trương M Lan và 85 b cáo khác, hàng chc nghìn người b hi là các khách hàng gi tin vào SCB đã b các cơ quan tiến hành t tng loi ra khi tư cách t tng ngay t khi khi t v án mt cách hý. Không ai trong s h có quyn lên tiếng gì v quyn li ca mình trong v án c, trong khi, chính h mi là nn nhân trc tiếp. Do đó, s tài sn thu hi li t bà Trương M Lan và các b cáo có kh năng s b xem như là tang - tài vt ca v án. Theo đó, mc nhiên tòán s tuyên tch thu, sung công qu.

Chế đ đã tng có án l như thế. Cách nay chưa lâu, tháng 07/2023, hàng nghìn nn nhân b "trn lt" trong v á"Chuyến bay gii cu" cũng đã tng b các cơ quan tiến hành t tng tước b tư cách b hi ca h. Hu qu t phiên tò"Chuyến bay gii cu" đó, tt c s tài sn thu được t các b cáđđã b xem là tang - tài vt và tòán tuyên tch thu, sung công qu. Trong bán, tòáđã "chiếu c" cho hàng nghìn nn nhân chiếc bánh v : H có quyn khi kin các b cáđ đòi li tin b "trn lt". Thế nhưng, trong hoàn cnh các b cáđang b đi tù, tài sn b tch thu, thì s kin làm sao ? Và đòi tin làm sao ?

Án l t v á"Chuyến bay gii cu" đã được làm khuôn mu trong v án Vn Thnh Phát, bđu bng vic loi b tt c nn nhân ra khi tư cách b hi trong v án.

Và dĩ nhiên, bt lun kết qu xét x v án Vn Thnh Phát như thế nàđi na, thì ai s gđó là công lý ?

Và ngm xem, cui cùng thì ai mi là k cướp ca nhân dân ?

***

Tác gi Đng Đình Mnh là mt lut sư nhân quyđến t Vit Nam. Trong 10 năm qua, ông tham gia bào cha trong hơn 80 phiên tòa chính tr. Nhiu người trong s thân ch công là nhng tù nhân chính tr hoc nhng v án ni tiếng như nhà báo Phm Chí Dũng, Phm Th Đoan Trang, Trương Duy Nht, Hunh Thc Vy, ba m con bà Cn Th Thêu, Trnh Bá Tư, Trnh Bá Phương, V áĐng Tâm, Vườn rau Lc Hưng, Thin Am Bên B Vũ Tr...

Năm 2021 ông b B Công an ban hành quyếđnh cm xut cnh. Tháng 02/2023, ông b B Công An yêu cu Cơ quan An ninh Điu tra tiến hành điu tra đi vông.
Tháng 06/2023, ông đ
ược chính quyn Hoa K cho phép nhp cnh đ t nn chính tr ti M.

Đặng Đình Mạnh

Nguồn : VOA, 09/03/2024