Việt Nam vi phạm "lễ tân ngoại giao" với Mỹ : vụng về hay cố ý ? (VOA tiếng Việt)

"Mt khác, tôi nhn thđây là mt n lc ca c hai phía nhđ cao vai trò ca h trong hi ngh thượng đnh ASEAN vi Tng thng Biden đ cho khán gi trong nước thy". 


Vit Nam b nói ‘vi phm’ l tân ngoi giao vì phát tán video ba ăn ti ti Nhà Trng

Nhng đon video quay Th tướng Vit Nam Phm Minh Chính trò chuyn vi Tng thng M Joe Biden ti bàăn t Nhà Trng hi tháng 5 vi phm l tân ngoi giao và phép lch s thông thường, các cu quan chc ngoi giao cao cp và các cu quan chđc trách l tân thuc ba thi tng thng khác nhau ca M nói vi VOA tiếng Vit.

letan1

Th tướng Vit Nam Phm Minh Chính trò chuyn vi Tng thng M Joe Biden trong khi các v khách khác dùng ba ti trong Phòng Quc Yến ti Nhà Trng,  Washington, ngày 12 tháng 5 năm 2022. nh chp màn hình video do BáĐin t Chính ph đăng ti.

V vic nàđánh du thêm mt sơ sut ngoi giao gây kinh ngc na trong chuyến thăđược xem là quan trng công Chính ti M, nơông cùng các nhà lãnh đĐông Nam Á tham d Hi ngh Thượng đnh Đc bit Hoa K-ASEAN ti th đô Washington. Mt v vic kháđược truyn thông tiếng Vi M loan tin vào thđiđó liên quan ti mvideo mà trong đó ông Chính cùng các quan chc cao cp khác ca Vit Nam được nghe thy tán gu thân mt và bình phm v các quan chc cao cp ca M, không hay biết li l ca h đang được truyn phát trc tiếp.

Nhng đon video quay trong Phòng Quc Yến ca Nhà Trng đượđưa vào các bn tin thi s ca cáđài quc doanh hàng đu Vit Nam khi h tường trình v s kin các nhà lãnh đo t Hip hi Các Quc gia Đông Nam Á d băn ti do Tng thng Biden chiêđãi vào ngày 12 tháng 5. Chúng cũng được phát tán trên website và mng xã hi ca các cơ quan này và được các hãng thông tn khác trong nướđăng li.

Góc quay tp trung vàông Biden và ông Chính trò chuyn ti bàă và có lúc bt cười vui v  chng t mi giao ho nng m gia lãnh đo hai nước tng là k thù thi Chiến tranh Vit Nam. Nhưng lt vào khung hình cũng là nhng khonh khc riêng tư ca các nhà lãnh đo khác trong khi ASEAN đang ăn ung, điu mà vn dĩ gii truyn thông không được Nhà Trng cho phép ghi hình.

Nhng người này bao gm quc vương, hoàng t, tng thng, th tướng, b trưởng ngoi giao, đi s, tng thư ký, và c vn an ninh quc gia ca các pháđoàn khác.

"Mt khuyến ngh rt nêđược chp hành là tránh chnh quay phim trong lúc người ta đang ăn ung. Làm như vy ngay gia băn không bao gi là điu lch s c", Leslie Lautenslager, người tng gi chc Tr lý Ch nhim L tâđc trách Nghi thc dưới quyn Ngoi trưởng Colin Powell thi Tng thng Bush, nhđnh. i vi s kin mang tính cht riêng tư, cn tránh và không nên khuyến khích hot đng như vy khi có th".

Công b và phát tán cáđon video quay  nơi riêng tư, Vit Nam dường như đã không tuân th nhng ch dn hoc quy đnh mà Nhà Trng đã ph biến trướđó cho tt c các pháđoàn ASEAN tham d bui chiêđãi.

Văn phòng Chính ph Vit Nam, B Ngoi giao Vit Nam, Đi s quán Vit Nam ti M và các cơ quan truyn thông ln ca nhà nước Vit Nam không hđáp email ca VOA hi v vic quay và công b nhng đon video này.

Nhà Trng t chi bình lun v v vic.

letan2

Các nhà lãnh đo t Hip hi Các Quc gia Đông Nam Á (ASEAN) chnh cùng Tng thng Joe Biden trong mt bnh tp th ti Bãi c phía Nam ca Nhà Trng  Washington, ngày 12 tháng 5 năm 2022.

L tân và phép lch s

L tân ngoi giao là nhng quy tc và quy trình được chp nhn rng rãi mà qua đó nhng người t tt c nn văn hóa có th hiu nhau và ng x phù hp, theo mtài liu hun luyn nhân viên ngoi giao đượn hành bi Hc vin Ngoi giao ca chính ph M"Thc tế, l tân là cái khung cho bc tranh thay vì là ni dung ca bc tranh", tài liu nói.

Đi vi các chuyên viên l tân, nhim v ca h là n lc cung cp mt môi trường giúp khuyến khích ngoi giao và cho phép các mi quan h phát trin gia các yếu nhân và các quan chc, các nn văn hóa và các quc gia, bà Lautenslager, người bđu s nghip l tân ngoi giao thi chính quyn Tng thng Reagan và hiđang làm công tác tư vn trong lĩnh vc này, nói vi VOA.

Bà cho biết các chuyên viên l tân thường cm thy bc bi khi gp phi nhng người không chp hành quy đnh và không xem phép lch s thông thường là điu quan trng. Và vì thế, dù các chuyên viên l tân có c gng giám sát tình hình chđến my thì vn có nhng người quyết tâm lách quy đnh.

"Thường thì ý đnh không có gì xu hơn là mt v khách hăm h quá mc vi suy nghĩ tôi biết làm vy không được nhưng mà ngàn năm mt thu mi có dđến Nhà Trng nên phi quay phim li thôi,’" bà nói thêm. "Có nhng lúc có người cho rng h phi li dng tình hình bt chp các quy đnh đã đt ra t trước".

Trong trường hp bui chiêđãi ti Nhà Trng, các quy đnh đt ra t trước b phá v khi nhng hình nh riêng tư ca các nhà lãnh đo trong băđược công b và phát tán trên truyn thông nhà nước Vit Nam.

Ch dn ca Nhà Trng gi cho gii truyn thông, bao gm VOA, mt ngày trước khi din ra bui chiêđãi nêu rõ s kin này không cho báo chí tiếp cn. Các nhà báo ch được phép chnh  phđu s kin khi ông Biden có vài li phát biu và nâng ly cùng khách tham d, sau đó báo chí được yêu cu rđi, theo nhng video và hình nh mà Vit Nam và các nước kháđã công b.

Các cu quan chc ngoi giao cao cp ca M nói có phn chc thành viên trong pháđoàn Vit Nam d bui chiêđãđã quay nhng đon video này, dường như bng mt thiết b di đng cá nhân.

VOA có được danh sách khách mi tham d bui chiêđãi ti Nhà Trng, trong đó Th tướng Phm Minh Chính và B trưởng Ngoi giao Bùi Thanh Sơn là hai đi din ca pháđoàn Vit Nam. Không rõ ông Sơn có phi là mt trong nhng người quay video hay không.

Trong mđon video quay t v trí bàăn lúông Biden dđu các nhà lãnh đo cao cp nht bước vào Phòng Quc Yến, có th nghe thy ging mt ngườđàông có l là người quay video nói : "Mi th tướng đâ". Mt s đon video quay vào thđim gia băn cho thy ghế ngi công Sơđang trng, nhưng ông có mt trong ít nht mđon video quay toàn cnh bàăn vào mt thđim trướđó.

Các cu quan chc ngoi giao cao cđược VOA liên lđ hý kiến, mt s người phát biu vđiu kin danh, đu tng là nhân viên chuyên nghip vi kinh nghim hàng chc năm làm vic cho B Ngoi giao M. Tt c h tng lãnh đo các phái b ngoi giao  khu vĐông Nam Á và nhng khu vđa lý khác. Mt s người có kinh nghim dày dn v ChâÁ.

"Các khía cnh l tân ca bt c băn ti nào ti Nhà Trng  bao gm vic truyn thông được phép tường trình nhng gì  đã được nêu rõ t trước", Gordon Gray, Đi s Hoa K ti Tunisia t năm 2009 đến 2012, nói. "Vì vy ghi hình băn ti s là vi phm c l tân ngoi giao ln phép lch s thông thường".

"Làm chuyn này là không đúng", mt cu quan chc l tân cao cp tng phc v trong chính quyn Tng thng Obama nói, nhđến vic quay và công b video. Người này yêu cđượn danh đ có th thng thn nêý kiến.

Nhng điu hé l t video

VOA xem qua các chương trình thi s và các video clip riêng l đượđưa lên internet bi các cơ quan truyn thông nhà nước hàng đ bao gm BáĐin t Chính phĐài Truyn hình Vit Nam, Truyn hình Thông tn, Truyn hình Nhân Dân, Truyn hình Công an Nhân dân, và website tin tc Zing News  và nhn thy s ging nhau gn như hoàn toàn v góc quay và cht lượng hình nh, mt ch du cho thy video có phn chđến t cùng mt ngun cung cp.

Phân tích nhng chi tiết trên bàăđược ghi hình và đi chiếu vi danh sách khách mi và thđơn do Nhà Trng cung cp, VOA nhn thy có bđon video riêng biđược s dng lđi lp li trong các bn tin. Chúng được quay vào các thđim khác nhau ca băn t lúc các nhà lãnh đo bước chân vào Phòng Quc Yến và đnh ch ngi cho ti khi cáđĩa thăđã được dn khi bàn vào cui ba.

Bn trong s bđon video này tp trung vàông Biden và ông Chính đang trò chuyn vi nhau trong khi các nhà lãnh đo kháđang dùng ba.

"Vic quay video mt buăn ti ngoi giao ti Nhà Trng ri phát tán sau thđim mi ngườđã nâng ly công khai là điu bt thường và trái quy tc", mt cu quan chc ngoi giao cao cp tng phc v  mt nướĐông Nam Á nói. "Theo kinh nghim ca tôi, khong thi gian mi ngườđang dùng ba là lúc mà truyn thông không bao gi được cho phép ghi âm hay quay hình".

Các đon video cũng cho thông Chính dường như đã đi ch ngi vi C vn An ninh Quc gia Hoa K Jake Sullivan vào mt thđim nàđó sau khi băn bđđ ngi cnh ông Biden. Cábnh mà Thông tn xã Vit Nam chp vàđu bui chiêđãi khi ông Biden đang phát biu và nâng ly cho thông Sullivan ngi cnh ông Biden bên tay trái và ông Chính ngi cnh ông Sullivan.

Không có v khách nào kháđược nhìn thy đã đi ch ngi trong tt c cáđon video và hình nh chp mà phía Vit Nam công b.

Nhà Trng và phía Vit Nam không tr li email ca VOA hi lý do vì sao có s thay đi ch ngi và ông Biden hay ông Chính là ngườđưa ra yêu cđi ch ngi.

Các cu quan chc ngoi giao cao cp nói khó có th đưa ra nhđnh v vic thay đi ch ngi khi không biết rõ chi tiết v s sp xếp ca Nhà Trng. Nhưng h đng ý rng v mt nguyên tc, quay video trong băn và sau đó phát tán cho gii truyn thông là mt s vi phm mà l ra không nên xy ra ti mt s kin ngoi giao cao cp.

"V nhng hn chế đi vi vic chnh hoc quay phim, tt c các pháđoàn l ra nên tuân th nhng quy đnh mà Nhà Trng đt ra", Earl Anthony Wayne, Đi s Hoa K ti Mexico t năm 2011 đến 2015 và ti Argentina t năm 2006 đến 2009, nói. "Làm trái lý mun ca ch nhà mà không có bt c s tham vn hay tha thun nào là mt s vi phm l tân".

Cá bit gia các nước ASEAN

Không rõ phía Vit Nam có tham vn hay tha thun vi phía M hay bt c nước ASEAN nào khác v vic quay phim trong băn hay không, và nếu có thì liu có bt c hn chế nàđi vi vic s dng nhng đon phim đã quay hay không.

Văn phòng Th tướng Singapore Lý Hin Long và Đi s quán Philippines  Washington t chi bình lun v v vic trong email phn hi VOA. Văn phòng tng thng, văn phòng th tướng, b ngoi giao, và đi s quán ca các nước Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Thái Lan, và Ban Thư ký ASEAN không hđáp yêu cu bình lun. (Myanmar không được mi tham d hi ngh thượng đnh.)

Nhưng Vit Nam có phn chđã nhđược thông báo ca Nhà Trng cho biết bui chiêđãi mang tính riêng tư và báo chí không được tiếp cnnhư tt c các nước ASEAN khác.

Mt ngun tin t văn phòng tng thng ca Indonesia xác nhn vi VOA h được thông báo v quy đnh này và các nhân viên thuc b phn truyn thông ca văn phòng không được vào phòng ăđ ghi li hình nh ca Tng thng Joko Widodo. Tht vy, video liên quan đến bui chiêđãđăng trên kênh YouTube ca văn phòng Tng thng Widodo không có bt c đon clip nàđược quay bên trong Phòng Quc Yến ca Nhà Trng.

Mt cu quan chc ngoi giao cao cp ca M vi kinh nghim dày dn v ChâÁ cho VOA biếđi vi nhng s kin như thế này, Nhà Trng s đưa ra nhng ch dn v truyn thông và báo chí "rt rõ ràng" cho mi mt s kin trên ngh trình Hi ngh Thượng đnh Đc bit Hoa K-ASEAN.

"Và điu nàđc biđúng trong trường hp băn ti này, vn rt quan trng v mt biu tượng và có l cũng quan trng v thc ch