Bao giờ Donald Trump trở lại ? (Ngô Nhân Dụng)
Hai năm là một thời gian rất dài trong đời sống chính trị nước Mỹ. Kinh tế sẽ suy thoái. Chiến tranh Ukraine còn kéo dài khiến giá thực phẩm và nhiên liệu còn tăng thêm. Ông Trump vẫn có thể đánh cá rằng tình thế này chỉ có lợi cho ông ! Không trở lại cũng uổng !
Mọi người còn chờ coi cựu Tổng thống Donald Trump sắp làm gì. Ông có thể tái xuất trước công chúng, tuyên bố sẽ tranh cử lần nữa năm 2024. Cái tên và hình ảnh ông Trump sẽ trở thành tin thời sự lớn nhất, như ý ông vẫn muốn.
Cuối năm nay đảng Cộng Hòa có thể tái chiếm đa số ở hai viện quốc hội Mỹ. Bình thường, đảng của vị tổng thống đương nhiệm đều mất phiếu trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Năm nay, Tổng thống Joe Biden còn khiến đảng Dân chủ suy yếu hơn. Số dân chúng tỏ ý hài lòng về ông Biden xuống thấp, từ 38% đến 33%. Giá xăng dầu, thực phẩm lên cao, lạm phát 9.1%, đến sữa bột nuôi trẻ cũng khan hiếm. Ba phần tư dân Mỹ nghĩ rằng đất nước đang đi xuống.
Cứ tình hình này, đảng Cộng Hòa chiếm lợi thế tuyệt đối ; nếu dân Mỹ chỉ nghĩ đến đời sống thực tế khi bỏ phiếu.
Nhưng chưa ai biết chắc. Mọi người còn chờ coi cựu Tổng thống Donald Trump sắp làm gì. Ông có thể tái xuất trước công chúng, tuyên bố sẽ tranh cử lần nữa năm 2024. Cái tên và hình ảnh ông Trump sẽ trở thành tin thời sự lớn nhất, như ý ông vẫn muốn.
Ông Donald Trump có thể sẽ giữ kín quyết định sẽ tái tranh cử hay không. Xưa nay chưa có ứng cử viên tổng thống nào chính thức công bố ý định tranh cử sớm hơn 2 năm. Vì càng tranh cử lâu thì càng dễ lộ các nhược điểm ; và nhiệt tình của những người ủng hộ sẽ lạt dần theo thời gian. Nếu ông Trump đã quyết định sẽ không tranh cử năm 2022, chắc chắn ông sẽ không nói cho ai biết. Giữ bí mật là giữ luôn được uy thế đối với đảng Cộng Hòa ; các nhà chính trị ai cũng lo chiếm cảm tình của mình. Hơn nữa, còn triển vọng làm tổng thống thì nhiều người vẫn tiếp tục góp tiền vào quỹ tranh cử của ông. Ông mới phải xin tòa án cấm các ứng cử viên khác không được dùng tên ông để gây quỹ.
Nhưng giữ bí mật cũng có cái bất lợi. Là có thể khiến bị người ta dần dần quên mình, khi các người nuôi tham vọng làm tổng thống trong đảng Cộng Hòa vẫn tích cực hoạt động và ngày càng vận động mạnh hơn.
Có nhiều lý do khác khiến ông Trump không giữ bí mật nữa, nếu ông nuôi ý định trở lại Tòa Bạch Ốc.
Thứ nhất, cần ngăn chặn những người muốn giành vai trò ứng cử viên tổng thống Cộng Hòa năm 2024. Phải chặn sớm trước khi uy tín của mấy người đó lên quá cao. Nhiều người không chính thức đi vận động, nhưng ai cũng biết họ muốn ứng cử tổng thống trong hai năm nữa : Cựu phó Tổng thống Mike Pence, cựu bộ trưởng Mike Pompeo, các Nghị sĩ Josh Hawley, Ted Cruz, Ben Sasse, Tom Cotton, các thống đốc như Ron DeSantis ở Florida, Doug Ducey ở Arizona, vân vân.
Nếu chính thức tuyên bố mình sẽ tranh cử năm 2024, ông Trump sẽ thách thức tất cả các nhân vật trên, coi ai dám công khai giành với mình. Nhiều người sẽ im lặng, tức là sẽ chịu phận lu mờ. Điều quan trong nhất là ông Trump sẽ hướng dẫn các nguồn tài trợ. Những người vẫn ký ngân phiếu ủng hộ đảng Cộng Hòa nếu biết ông Trump sẽ tranh cử thì họ phải dè dặt hơn, không góp tiền cho các ứng cử viên khác nữa. Họ lo bị ông Trump ghi vào sổ đen. Khi người ta còn sợ, ông Trump vẫn kiểm soát không khí chính trị trong nội bộ đảng. Nếu để người ta nghĩ rằng mình không có hy vọng thắng cử lại, thì ông Trump sẽ mất hết các uy lực và ưu thế đã tích lũy trong bốn năm làm tổng thống.
Vì vậy, ông Trump đã phản ứng mạnh mẽ khi Elon Musk, CEO hãng Tesla khuyên ông nên "đi vào cõi hoàng hôn" vì tuổi đã già rồi.
Elon Musk đã từng nói sẽ ủng hộ Ron DeSantis ứng cử tổng thống năm 2024, vì sẽ đánh bại ông Joe Biden dễ dàng. Ông Trump nhân dịp này kể lể Musk đã từng đến Tòa Bạch Ốc xin giúp trợ cấp sản xuất "những chiếc xe điện gây tai nạn" và "những hỏa tiễn chẳng bay đi đâu cả !" Trump viết, "Nếu tôi bảo hắn quỳ xuống xin thì hắn cũng quỳ !" Và tố cáo, "Nếu không được trợ cấp thì Musk không làm nên trò trống gì !"
Ai cũng biết Elon Musk không phải là một đối thủ của đảng Cộng Hòa trong cuộc vận động tranh cử quốc hội năm nay ! Đó là một điều người ta vẫn chỉ trích ông Trump : Ông không lo vận động cho cuộc bầu cử tương lai, mà cứ bắt người ta phải nhớ đến cuộc bầu cử hai năm trước !
Nhưng ông Trump chỉ có lợi nếu ông tái xuất hiện, trước hết, để dư luận chú ý đến cuộc tranh cử năm 2024 mà quên đi những cuộc điều trần của Ủy ban ngày 6 tháng Giêng 2021 của Hạ viện đang tung ra những lời cáo buộc ông gây ra vụ tấn công trụ sở quốc hội.
Ông sẽ dự các cuộc mít tinh, tập họp, đi diễn thuyết, vận động khắp nước. Nếu đảng Cộng Hòa thắng lớn, ông sẽ bảo tất cả là do công của ông. Nếu chỉ thắng nhỏ, ông sẽ vạch ra các sai lầm của những người lãnh đạo khác trong đảng, coi là chính họ chịu trách nhiệm. Những người này, ở cả hai viện quốc hội, đã bị ông Trump nhiều lần kết tội làm thiệt hại cho đảng.
Nhiều người lo ngại ông Trump tái xuất giang hồ sẽ bất lợi cho các ứng cử viên quốc hội của đảng Cộng Hòa. Tại những đơn vị chắc chắn thắng thì không lo, nhưng những nơi "ngang ngửa" thì khác. Vì nhiều cử tri Cộng Hòa có thể sẽ chán không đi bỏ phiếu.
Báo The Wall Street Journal nhắc lại rằng sau khi ông Trump làm tổng thống năm 2016 đảng Cộng Hòa mất phiếu của các phụ nữ sống trong các vùng ngoại ô, của giới trẻ tốt nghiệp đại học. Đảng đã mất đa số ở Hạ viện năm 2018. Năm 2021 ông Trump đã làm đảng mất hai ghế nghị sĩ. Georgia luôn luôn bầu cho các nghị sĩ Cộng Hòa từ mấy chục năm trước. Nhưng ông Trump tới đó ngày 5 tháng Giêng 2021 mà chỉ lo công kích bầu cử gian lận, than phiền vì thế mình bị thua ; khiến nhiều cử tri Cộng Hòa chán không đi bỏ phiếu nữa.
Năm nay, ở Georgia chỉ bầu một nghị sĩ ; ứng cử viên Herschel Walker được ông Trump ủng hộ đã tuyên bố những câu thật khó hiểu về vấn đề khí quyển bị ô nhiễm. Một cựu cầu thủ bóng bầu dục nổi tiếng, ông Walker viết trên Tweeter : "Bởi vì chúng ta không kiểm soát được khí quyển, không khí tốt của chúng ta quyết định bay sang nước Trung Quốc toàn không khí xấu. Thế là trong lúc nước Trung Quốc có được không khí tốt của chúng ta thì không khí xấu của họ phải di chuyển. Thế là nó di chuyển đến chỗ của không khí tốt của chúng ta ..". Ông Walker đang bị ứng cử viên Dân chủ qua mặt. Một ứng cử viên Thượng viện khác là Mehmet Oz ở Pennsylvania trước đây khá mạnh, sau khi được ông Trump ủng hộ nay cũng mất thế trước đối thủ John Fetterman.
Đảng Dân chủ đang ước mong ông Trump sẽ tuyên bố tranh cử năm 2024 ngay mùa hè năm nay. Ông sẽ đi vận động cho các ứng cử viên Cộng Hòa bất cứ nơi nào ngỏ ý mời. Ông sẽ không nói nhiều về lạm phát, về vụ ông Biden rút quân khỏi Afghanistan, hay chuyến đi vô bổ ở Israel và Saudi gần đây. Đề tài duy nhất mà ông Trump có thể say sưa lớn tiếng nói không ngừng, là nhắc lại, xác định mình mới là người đắc cử tổng thống năm 2020. Ông Trump sẽ tiếp tục. Ông Trump phải luôn luôn đóng vai chính, không để cho dư luận quên mình. Và các báo, các đài rất thích khai thác đề tài đó. Tới tháng 11, nhiều cử tri khi bỏ phiếu có thể nghĩ rằng họ đang lựa chọn ủng hộ ông Trump, hay là chống ông Trump. Họ có thể quên, hoặc coi lạm phát là chuyện nhỏ, vì trả giá đắt mãi đã thành quen ! Nhiều ứng cử viên Cộng Hòa sẽ mất phiếu.
Nhưng liệu ông Trump có chắc chắn sẽ được đảng Cộng Hòa đưa ra tranh cử năm 2024 hay không ? Hiện nay ông vượt trên tất cả những người khác. Theo báoThe New York Times, trong số những tên tuổi nhiều triển vọng Thống đốc Florida Ron DeSantis mạnh nhất. Nhưng ông ta chỉ được 25% các cử tri Cộng Hòa ủng hộ. Thua xa số người ủng hộ ông Trump, dù đã giảm xuống chỉ còn 49%. Hãng tin Bloomberg thấy ông Trump chỉ còn giữ được 46% thôi.
Nhưng trong hai năm nữa tình trạng vẫn có thể thay đổi. Trong số các cử tri Cộng Hòa dưới 35 tuổi, có 64% cho biết họ sẽ không chọn ông Trump ; theo cuộc nghiên cứu dư luận củaNew York Times/Siena College công bố ngày 12 tháng Bảy. Có 65% những cử tri Cộng Hòa tốt nghiệp đại học cũng không chọn ông Trump. Phần lớn những cử tri ủng hộ vào quỹ tranh cử của đảng Cộng Hòa thuộc thành phần này.
Nếu ông Trump đấu với ông Biden năm 2024, tình trạng cũng không chắc chắn. Năm 2020, có 9% cử tri Cộng Hòa không bỏ phiếu cho ông Trump. Hiện nay, có tới 16% cho biết họ sẽ chọn một ứng cử viên tổng thống khác thay vì ông Trump. Hai năm trước, ông Biden chỉ mất 4% phiếu của đảng Dân chủ và hiện nay chỉ có 8% nói họ sẽ bỏ rơi ông Biden mà bầu cho ông Trump.
Hai năm là một thời gian rất dài trong đời sống chính trị nước Mỹ. Kinh tế sẽ suy thoái. Chiến tranh Ukraine còn kéo dài khiến giá thực phẩm và nhiên liệu còn tăng thêm. Ông Trump vẫn có thể đánh cá rằng tình thế này chỉ có lợi cho ông ! Không trở lại cũng uổng !
