Virus corona : Có nên tin Trung Quốc minh bạch xử lý khủng hoảng ? (Thu Hằng)

tháng 1 31, 2020
Dối trá và bưng bít thông tin là căn bệnh nan y của mọi chế độ cộng sản. Với chế độ cộng sản Trung Quốc thì nó càng trầm trọng, vì chế độ này có nhiều nguồn lực và phương tiện để thực hiện nó. Thế giới rất cần có thông tin chính xác về dịch virus corona ở Trung Quốc, nhưng tính minh bạch là điều hoàn toàn không thể chờ đợi từ Trung Cộng.

31/01/2020 - 11:41
Người dân đeo khẩu trang ở một trục đường lớn ở Trường Sa (Changsha), tỉnh Hồ Nam (Hunan), Trung Quốc, ngày 29/01/2020.
Người dân đeo khẩu trang ở một trục đường lớn ở Trường Sa (Changsha), tỉnh Hồ Nam (Hunan), Trung Quốc, ngày 29/01/2020. REUTERS/Thomas Peter

Trung Quốc liên tục công bố những biện pháp mạnh để « thắng cuộc chiến » chống virus corona mới (2019-nCoV). Cùng lúc, chính quyền Bắc Kinh cố tỏ ra minh bạch trong việc xử lý khủng hoảng dịch tễ khi liên tục cập nhật số người chết, số ca mới bị nhiễm virus và những biện pháp được triển khai. Dù vậy, lời khẳng định « minh bạch » của Bắc Kinh không thuyết phục được cộng đồng quốc tế, cũng như người dân Trung Quốc.

Bắc Kinh dường như đã gây sức ép để Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO/OMS) không ban bố cảnh báo nguy hiểm toàn cầu, không khuyến cáo các nước hồi hương công dân. Đối với Trung Quốc, phát biểu trên của giám đốc Tổ Chức Y Tế Thế Giới, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus sau chuyến làm việc tại Trung quốc ngày 28/01/2020, là cái cớ để chỉ trích các nước phương Tây (Mỹ, Pháp, Đức) và Nhật Bản « thổi phồng vấn đề » khi tìm cách hồi hương (tự nguyện) kiều dân sống ở Vũ Hán.

Đối với các nước liên quan, đây là một biện pháp bảo vệ công dân, nhưng Bắc Kinh coi đây là một hành động « thiếu tin tưởng » vào cách quản lý khủng hoảng của Trung Quốc và như vậy, cô lập nước này. Công luận Trung Quốc sẽ đánh giá như thế nào nếu người nước ngoài ở Vũ Hán về nước ?

Ngoài ra, khi gây sức ép để Tổ Chức Y Tế Thế Giới không nâng mức nguy hiểm trên quy mô thế giới, Bắc Kinh muốn dịch bệnh chỉ nằm trong giới hạn quốc gia và như vậy, do Trung Quốc tự xử lý. Đây là cách đảng Cộng Sản khẳng định « khả năng chiến thắng cuộc chiến chống virus », theo phát biểu của chủ tịch Tập Cận Bình. Nhưng liệu người dân Trung Quốc có tin vào vai trò đầu tầu của đảng hay không ?

Thông tin bị khống chế

Trước tiên, phải nhắc lại là Bắc Kinh đã chờ đến hơn 6 tuần, kể từ khi phát hiện ca đầu tiên nhiễm virus lạ (ngày 08/12/2019), để ban hành các biện pháp cần thiết, lý do là chính quyền địa phương che giấu thông tin và định để dịch tự suy yếu. Thậm chí, một ngày trước khi chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu tiên thừa nhận tình hình « nghiêm trọng » và virus corona « lan nhanh » (25/01/2020), thành phố Vũ Hán vẫn tổ chức một sự kiện lớn nhân dịp Tết nguyên đán với với khoảng 40.000 người tham dự.

Nhà báo Dorian Malovic, chuyên về khu vực Đông Bắc Á của nhật báo La Croix, nhận định với đài France 3 (28/01) : « Các bác sĩ và các nhà khoa học đã tìm cách báo động, nhưng tất cả mọi người trong chuỗi thông tin và lãnh đạo đều sợ thông báo tin xấu đến cấp cao nhất và trong thời gian chờ tin lên được trung ương thì dịch đã lan truyền ».

Tiếp theo, chính quyền trung ương kiểm soát mọi công tác truyền thông về dịch bệnh. Trang France Info (28/01) đăng lại lời cảnh báo của Zhangyi (tên đã được thay đổi), một người dân ở Vũ Hán, « Ngay từ đầu, chính phủ che giấu sự thật. Số người bị nhiễm virus và số người chết hoàn toàn sai ». Một đoạn video của một người được cho là bác sĩ ở Vũ Hán, đánh động cộng đồng quốc tế về mức độ nghiêm trọng ở Vũ Hán, « đã bị chính phủ xóa ».

Thêm vào đó, tâm lý sợ hãi ngự trị thành phố có đến 11 triệu dân. Vũ Hán trở thành thành phố ma. Bệnh viện « bị quá tải. Họ thiếu đủ thứ, từ giường bệnh đến trang phục bảo hộ, thậm chí cả xe cứu thương », theo tường thuật với nhật báo Libération của một nhân chứng khác, làm việc ở Thượng Hải, nhưng bị kẹt ở Vũ Hán theo lệnh cách ly đến ngày 02/02. Nhờ tiền quyên góp, người này mua dụng cụ y tế cho các bệnh viện xung quanh, trong đó có 500 bộ trang phục bảo hộ, « nhưng kiện hàng đã bị Nhà nước tịch thu ngay khi đến tỉnh. Vì đối với chính quyền, ưu tiên của hàng đầu là bảo vệ hình ảnh của những bệnh viện lớn ở Vũ Hán, theo kiểu : "Chúng tôi xử lý được, mọi chuyện đều ổn" ».

Ngoài ra, tình hình dịch virus corona chỉ được đưa tin một chiều. Truyền hình trung ương chỉ đưa những thông tin mang tính tuyên truyền như một bệnh nhân được điều trị khỏi virus corona mới, tặng hoa cảm ơn các bác sĩ, hoặc những phóng sự xúc động về đội ngũ bác sĩ quân y được điều đến vùng dịch. Còn để hiểu được cuộc sống hàng ngày của người dân Vũ Hán, thì phải thông qua các mạng xã hội. Một đoạn video, trong đó người dân mở cửa sổ hô và hát khích lệ nhau, cũng bị xóa. Chính quyền khuyến cáo không nên mở cửa sổ vì có nguy cơ nhiễm virus.

Theo thông tín viên Arnauld Miguet của đài France 2 tại Bắc Kinh, nhà báo nước ngoài thường trú ở Bắc Kinh « không được phép tiếp xúc với các nhà khoa học (Trung Quốc) để phỏng vấn về mức độ trung thực của các số liệu » do chính phủ công bố hàng ngày.

Hơn 50 triệu người dân Trung Quốc đang chịu cách ly, ít nhất cho đến ngày 02/02. Năm 2003, khi dịch SARS bùng phát, chính quyền che giấu thông tin trong suốt ba tháng, rồi đột ngột cách ly các vùng Nam Kinh và Thượng Hải, dẫn đến nhiều cuộc bạo động của người dân do cảm thấy bị bỏ rơi. Đối với dịch virus corona mới lần này, nhà nghiên cứu Antoine Bondaz, phân tích thuộc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược Pháp, nhận định : « nếu không được xử lý tốt, thì đảng sẽ mất tính chính đáng, và không chỉ Tập Cận Bình, mà toàn bộ đảng Cộng Sản có thể bị mất uy tín vì không có khả năng bảo vệ người dân Trung Quốc ».