Thái Nguyên - rì rầm trong cổ tích (Nguyệt Quỳnh)

Sau phiên tòa xử Phan Kim Khánh, bà Dung, thân mẫu của Khánh đã nói với luật sư “Nếu như tôi được gặp Khánh tôi sẽ nói: “Bố mẹ ủng hộ việc con làm. Tôi tin tưởng, con tôi yêu nước, yêu chính trị chứ không phải này kia”. Người mẹ ấy yêu con vô cùng. Khánh có quyền hãnh diện về bậc sinh thành của mình.

Thanksgiving 2017, Nguyệt Quỳnh xin dành bài viết này thay lời tạ ơn đến sinh viên Phan Kim Khánh và ông bà Phan Văn Dung.

Bản án sáu năm tù giam và 4 năm quản chế mà Tòa án tỉnh Thái Nguyên tuyên cho sinh viên Phan Kim Khánh dẫn tôi đến một bài viết của anh “Nghĩ về chiến tranh”. Tim tôi chợt chùng xuống khi bắt gặp đôi mắt của bé trai và gương mặt của người mẹ trong tấm ảnh Khánh đăng cùng bài viết. Tấm ảnh là một minh họa sinh động về chiến tranh và người Mẹ. Riêng với tôi, nó minh họa nỗi đau của những người mẹ ngày hôm nay. Mẹ của Khánh, của Paulus Lê Sơn, Nguyễn Văn Oai, Nguyễn Viết Dũng, Nguyễn Văn Hóa, Nguyễn Mai Trung Tuấn,…

 

Khánh sinh ra sau chiến tranh nhưng ý thức về những mất mát, những hy sinh của người lính cho mảnh đất anh đang sống không ngừng thôi thúc trong những suy tư của anh. Và nỗi ám ảnh đó dắt tay anh vào một cuộc chiến mới. Cuộc chiến chống lại cái xấu, cái dối trá, cái thối nát và tha hóa đang làm trì trệ đất nước anh.

Ở năm thứ hai của đại học, Khánh bắt đầu tìm hiểu về những vấn đề khiến Việt Nam không thể phát triển. Anh lập trang web nguoiviettreonline để cập nhật đến các bạn trẻ những bài viết về tình hình VN, sự thiếu minh bạch, thiếu tự do trong các lĩnh vực. Đầu năm 2015, anh thành lập trang baothamnhung với mục tiêu thông tin về tình hình tham nhũng trong giới chức chính quyền.

Nếu không bị bắt, tháng bảy vừa qua Phan Kim Khánh đã tốt nghiệp Khoa Quốc Tế của trường Đại học Thái Nguyên. Nhà Khánh nghèo, nhưng anh học rất giỏi và là một sinh viên có thành tích hoạt động xuất sắc. Anh đã đem về căn nhà lụp xụp thuộc hộ nghèo ấy thật nhiều bằng khen. Luật sư Hà Huy Sơn bảo có lẽ tài sản lớn nhất của bố mẹ anh chính là người con trai Phan Kim Khánh. Nhưng Khánh không chỉ là tài sản riêng của gia đình anh. Ở thời điểm đất nước cần anh, anh góp mặt. Và đối với chúng ta anh là một trong những nhân tố cho sự đổi thay.

Giữa lúc sự bắt bớ nhắm vào các nhà hoạt động ôn hòa đang leo thang; giữa bức tranh u ám của xã hội VN qua hành động nhũng nhiễu tôn giáo, hành hung các nhà hoạt động, phá hoại tài sản, đánh đập người dân của các Hội Cờ Đỏ, tôi ngồi đọc những suy tư và ước mơ của Phan Kim Khánh.

Rõ ràng cái ác đang diễn ra nhưng người tốt vẫn âm thầm góp mặt và những điều tốt đẹp vẫn cứ tiếp tục đâm chồi. Tôi muốn cám ơn Khánh bằng một lời chân tình nhất, cám ơn anh đã cho tôi nhìn thấy hoài bão của một lớp người trẻ thầm lặng. Cám ơn cái màu xanh, ngát đầy niềm tin hy vọng bên dưới cái bề mặt tối tăm, khắc nghiệt, ảm đạm của đất nước tôi.

Người ta bảo công lý là lương tâm con người. Giữa phiên tòa vắng bóng công lý dành cho Phan Kim Khánh, chàng sinh viên 24 tuổi đã nói với tòa án về công lý của chính mình. Anh không phủ nhận tội trạng mà lại nhận đó là hành vi, là quá trình nhận thức của anh. Những chia sẻ của Khánh không biết có làm bâng khuâng những người đại diện cho một thể chế đang bóp chết tương lai tốt đẹp của người sinh viên trẻ ấy không? Nhưng tôi biết nó làm dâng tràn tình thương trong muôn người vừa biết đến anh. Nó đủ mạnh để làm mờ đi những cái ác dẫn đến từ sự ngu muội, cái hình ảnh hung hăng của các hội nhóm cờ đỏ vừa được thành lập ở Nghệ An.

Và Khánh làm tôi nhớ đến cái khát vọng của cả một thế hệ Thái Nguyên ngày trước. Giữa lúc đất nước đắm chìm trong những ngày Pháp thuộc đen tối, những người lính khố xanh từ những trại tù nơi giam cầm các nghĩa sĩ đã trỗi dậy. Tự tuyên xưng mình là “Quang phục quân Thái Nguyên”, họ phá cửa trại giam và cùng với Lương Ngọc Quyến giành lại bảy ngày độc lập cho Thái Nguyên. Cái khoảnh khắc được đứng giữa đất trời, được là một người lính của một quốc gia độc lập với đầy đủ quốc kỳ, quốc hiệu không chỉ sống với họ ở giây phút đó, nó tác động đến hàng bao thế hệ Việt Nam sau này. Và họ đã chiến đấu và hy sinh đến người cuối cùng, những cái tên Đội Cấn, Đội Giá, Đội Trường,… đã đi vào lịch sử.

Người yêu dân ca khi nghĩ về Thái Nguyên là nghĩ đến những nương chè xanh ngút mắt và những câu hát lượn của các thôn nữ người Tày. Người yêu lịch sử sẽ nhớ đến hình ảnh hào hùng của những người lính khố xanh vào thế kỷ thứ 19. Nhưng cái đẹp của Thái Nguyên không chỉ dừng ở đó. Tôi muốn nhắc đến phiên tòa cách đây 100 năm và hai người mẹ. Hai người phụ nữ sống cách nhau đúng một thế kỷ. Tôi mường tượng đến nỗi xúc động và sự mạnh mẽ của hai người mẹ trao đến cho các con trai của họ.

Trong phiên tòa xử Lương Ngọc Quyến, thân mẫu của ông, bà Lê Thị Lễ thay vì phủ dụ con, bà đã dõng dạc nói trước phiên tòa của thực dân Pháp: "Từ thuở còn trong bào thai, chúng tôi đã dạy con về tình thương yêu nòi giống. Bởi vậy, các con tôi theo đuổi mục đích cứu nước là hợp đạo lý gia đình và đạo lý đất nước chúng tôi, sao lại gọi là phản loạn". Rồi bà quay sang nói với con trai: "Mẹ chỉ mong con xứng đáng là con dân nước Việt đến hơi thở cuối cùng".

Sau phiên tòa xử Phan Kim Khánh, bà Dung, thân mẫu của Khánh đã nói với luật sư “Nếu như tôi được gặp Khánh tôi sẽ nói: “Bố mẹ ủng hộ việc con làm. Tôi tin tưởng, con tôi yêu nước, yêu chính trị chứ không phải này kia”. Người mẹ ấy yêu con vô cùng. Khánh có quyền hãnh diện về bậc sinh thành của mình. Những bậc cha mẹ khác, yêu con luôn tìm cách bao bọc, bảo vệ con khỏi những bất trắc và do đó vô tình họ quay lưng lại với hạnh phúc đích thực của con. Mẹ của Khánh thì khác, bà biết đất nước này dù còn nhiều khó khăn, nhưng nó đâu có thuộc về thiểu số nhóm lợi ích, nó còn thuộc về thế hệ của những Phan Kim Khánh. Bà hiểu và thương cái khát vọng tươi đẹp của con trai mình:

“…Với tôi làm chính trị đơn giản là sao cho con đường của các em nhỏ tới trường được dễ dàng, cho đất cày của bà con nông dân quê tôi được mền lúa cấy lên tươi tốt. Đơn giản là cho người với người sống yêu thương nhau!”

***

Tôi nhớ trong một bài dân ca về Thái Nguyên, nhạc sĩ Cao Khắc Thúy có nhắc về tiếng “rì rầm trong cổ tích” của quê hương miền núi này. Phải chăng chúng ta cũng đang nghe tiếng rì rầm ấy; tiếng rì rầm cổ tích trở lại sau hàng trăm năm khi Lương Ngọc Quyến và những người lính khố xanh viết nên câu chuyện về Thái Nguyên.

Xin đất trời đem hơi ấm của những ngày lễ tạ ơn về đến căn nhà nhỏ bên chân đồi của ông bà Phan Văn Dung. Ở đó, đồi núi, gió rừng và những nương chè cũng đang lắng nghe. Ở đó, Thái Nguyên đang kể tiếp câu chuyện của mình, câu chuyện của người mẹ và chàng trai Phan Kim Khánh.

22/11/2017 (Danlambao)