‘Phải mất thêm một thời gian mới bỏ hộ khẩu trên thực tế’ (BBC)
Ông Lâm nói thêm: "Việc bỏ sổ hộ
khẩu sẽ loại bỏ sự bất đình đẳng, phân biệt đối xử về quyền lợi giữa
người có hộ khẩu thường trú và không có như: Vay vốn, xác lập quyền tài
sản, lắp đặt Internet, công tơ điện, nước... Việc này sẽ tạo tiền đề cho
sự cống hiến, đóng góp, phát triển của địa phương cũng như của quốc
gia."
Một luật sư ở Sài Gòn nói với BBC
rằng "bản chất của Nghị quyết 112 không phải là bỏ hộ khẩu mà chỉ thay
thế hình thức hộ khẩu giấy sang "hộ khẩu điện tử".
Hôm 30/10, Thủ
tướng Nguyễn Xuân Phúc ký ban hành Nghị quyết 112 về việc đơn giản hóa
thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư thuộc
phạm vi chức năng quản lý nhà nước của Bộ Công an.
Theo đó, Chính
phủ thông qua phương án của Bộ Công an về việc bỏ các thủ tục về sổ hộ
khẩu, giấy chứng minh nhân dân trong quản lý dân cư để thống nhất việc
quản lý bằng mã số định danh cá nhân.
'Hộ khẩu điện tử'
Trả
lời BBC hôm 5/11, Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc công ty Luật Thế
Giới Luật Pháp, nói: "Đúng là Chính phủ không có quyền sửa đổi luật, làm
trái luật. Tuy nhiên, nếu chúng ta nghiên cứu kỹ Nghị quyết 112 thì sẽ
thấy rằng bản chất của nghị quyết này không phải là bỏ hộ khẩu mà chỉ
thay thế hình thức hộ khẩu giấy sang "hộ khẩu điện tử."
"Thay vì
trước đây chúng ta làm thủ tục đăng ký thường trú và được cơ quan công
an cấp một quyển sổ hộ khẩu. Công an quản lý nhân khẩu dựa vào quyển hộ
khẩu này. Nay nhu cầu quản lý nhân hộ khẩu của nhà nước vẫn còn đó nhưng
hình thức quản lý khác đi. Cụ thể là công an vẫn quản lý nhân hộ khẩu
thông qua mã định danh cá nhân và thủ tục đăng ký cập nhật nơi cư trú
trên hệ thống dữ liệu quốc gia."
"Số định danh cá nhân cho ta biết rõ nơi sinh, ngày
tháng năm sinh, giới tính, tỉnh thành cư trú … Do đó, xét về câu chữ thì
rõ ràng Nghị quyết 112 của Chính phủ trái Luật Cư trú nhưng xét về bản
chất nó vẫn phù hợp với Luật Cư trú."
Ông Sơn nói thêm: "Theo
Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Nghị quyết của Chính
phủ không phải là một loại văn bản quy phạm pháp luật. Do đó, Nghị quyết
112 chỉ có hiệu lực đối với các thành viên chính phủ, tức các Bộ và các
cơ quan ngang bộ."
"Trên cơ sở Nghị quyết của Chính phủ, các bộ
ngành sẽ đề xuất sửa đổi luật, nghị định và ban hành thông tư hướng dẫn…
nhằm đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu mà Nghị quyết đề ra. Để Nghị quyết
112 này được thực thi trên thực tế, tôi nghĩ phải mất thêm một thời gian
nữa."
Cùng
ngày, nhà hoạt động Dương Đại Triều Lâm, thành viên Mạng lưới Blogger
Việt Nam nói với BBC: "Lâu nay, việc kiểm tra tạm trú, tạm vắng, hộ khẩu
là một trong những điều mà những nhà hoạt động thường bị sách nhiễu,
gây khó khăn nhiều nhất. Dù đang ở khách sạn, nhà người thân hay nhà bạn
bè thì công an lấy lý do "kiểm tra tạm trú, tạm vắng, sổ hộ khẩu rồi họ
vào gây khó khăn nhiều thứ như: Đưa người hoạt động về trụ sở, đuổi đi
hay phạt hành chính... Mà việc "kiểm tra" này họ "sử dụng" bất cứ lúc
nào, dù là đêm hôm khuya khoắt. Và tất nhiên là cái mục đích kiểm tra
thì khác với lý do họ nêu ra."
Ông Lâm nói thêm: "Việc bỏ sổ hộ
khẩu sẽ loại bỏ sự bất đình đẳng, phân biệt đối xử về quyền lợi giữa
người có hộ khẩu thường trú và không có như: Vay vốn, xác lập quyền tài
sản, lắp đặt Internet, công tơ điện, nước... Việc này sẽ tạo tiền đề cho
sự cống hiến, đóng góp, phát triển của địa phương cũng như của quốc
gia."
Hồi tháng 6/2016, một báo cáo của Ngân hàng Thế giới cho
rằng hệ thống quản lý hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng về cơ hội ở Việt
Nam. Nghiên cứu nói "hệ thống hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng cơ hội cho
người dân Việt Nam", theo lời ông Achim Fock, Quyền Giám đốc Quốc gia
Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam.
"Cần có các cải cách hơn nữa để
đảm bảo là người nhập cư có được khả năng tiếp cận trường học, chăm sóc y
tế và việc làm ở khu vực công như những người khác. Điều này sẽ khuyến
khích người dân di cư tới các thành phố và sẽ đóng góp cho tăng trưởng
kinh tế cũng như chuyển đổi cơ cấu của Việt Nam."
Khuyến nghị của
ông Fock được đưa ra sau khi Ngân hàng Thế giới kết hợp với Viện Hàn
lâm Khoa học Xã hội Việt Nam làm khảo sát về dịch vụ công và chế độ
hộ khẩu đã có trên cả nước Việt Nam "từ 50 năm qua".