Việt Nam: Kêu gọi mới về đổi tên Đảng và cải tổ chính trị (Quốc Phương)
Một cựu Đại sứ Việt Nam tại Thái
Lan, Đức và nguyên cộng tác viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ
Việt Nam vừa công bố một 'kiến nghị tâm huyết' trong đó kêu gọi đích
danh Tổng bí thư Đảng CSVN ông Nguyễn Phú Trọng ra quyết định 'khép lại
quá khứ', 'huy động toàn đảng' và 'dựa vào trí tuệ nhân dân cả nước'
tiến hành 'một cuộc cải cách chính trị không thể trì hoãn'.
Kiến
nghị do ông Nguyễn Trung, nguyên tổng thư ký Hội đồng Kinh tế đối ngoại
của Chính phủ, cựu trợ lý của Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt, đề ngày
24/9 và công bố trên truyền thông
hôm 27/9/2017 đề nghị đảng đang cầm quyền duy nhất ở Việt Nam hiện nay
'lấy lại tên cũ' là đảng Lao động và tuyên bố 'trước quốc dân, đồng bào
và quốc tế' quyết định đổi mới thành một 'đảng yêu nước của dân độc và
dân chủ'.
Người từng là thành viên Tổ nghiên cứu kinh tế đối
ngoại của Thủ tướng Phan Văn Khải, cộng tác viên Ban Nghiên cứu của Thủ
tướng chính phủ Việt Nam, bên cạnh nhiều nội dung quan trọng trong văn
bản gồm 42 trang với ba phần lới và bốn phụ lục, cũng đề nghị Đảng và
nhà nước cộng sản Việt Nam ngay sau khi có các tuyên bố cải tổ 'trả lại
tự do' cho tất cả tù chính trị 'bị tù vì bất đồng chính kiến với chế độ
chính trị'.
Đồng thời kiến nghị đề nghị Đảng tiến hành cuộc vận
động lớn trong cả nước nhằm thực hiện 'hòa giải và đoàn kết dân tộc',
tạo ra 'đồng thuận' toàn dân tộc nhằm tiến hành 'thắng lợi cuộc cải cách
đổi đời đất nước'.
Theo
bản kiến nghị có tựa đề "Cùng nhau mở con đường cải cách, đưa đất nước
vào thời kỳ phát triển mới. Một kiến nghị tâm huyết', cuộc cải tổ đảng
và cải cách chính trị có ba giai đoạn. Giai đoạn một là đảng tự thay
đổi, 'cải cách trước về đường lối, tổ chức và phương thức hoạt động', mà
trong đó đảng chuyển sang hoạt động theo phương thức 'đảng cầm quyền'
trong thể chế chính trị 'pháp quyền dân chủ' (coi như không còn 'điều 4'
trên thực tế), lấy xã hội dân sự làm 'địa bàn hoạt động chủ yếu' v.v...
duy trì cải cách nhưng lưu ý không để tạo ra 'khoảng trống quyền lực'.
Giai
đoạn hai theo kiến nghị là lúc 'thực hiện tiếp' những bước cải cách cụ
thể 'đã đề ra trên cơ sở 'giữ bộ khung cũ' của toàn hệ thống hành chính
sự nghiệp với 'những thay đổi cần thiết' về tổ chức, cơ chế hoạt động,
nhân sự' v.v... và đặc biệt là 'ban hành dự thảo Hiến pháp mới' huy động
'toàn dân tham gia xây dựng', ban hành dự thảo và thông qua luật về
'các đảng phải chính trị và các tổ chức đoàn thể xã hội' nhằm xây dựng
thành 'bộ luật chính' về sau làm 'cơ sở pháp lý' cho hoạt động của 'mọi
đảng phái chính trị và đoàn thể xã hội'.
Giai đoạn cuối cùng, theo tác giả kiến nghị Nguyễn
Trung là 'thông qua Hiến pháp mới', đồng thời thực hiện tiếp 'mọi bước
đi của cải cách' xây dựng hay hoàn thiện 'những luật pháp và thể chế
kinh tế' theo Hiến pháp và hệ thông pháp luật mới, trong đó nhấn mạnh
'thước đo nội dung và tiến triển' của cải cách ở giai đoạn này là 'thành
tựu phát triển kinh tế' và 'sự ra đời của thể chế chính trị'.
Tham khảo mô hình và đội ngũ chuẩn bị
Theo
ông Nguyễn Trung, để tiến hành cuộc cải tổ, cải cách chính trị quan
trọng này, Đảng Cộng sản Việt Nam nên tham khảo một số mô hình, tác giả
viết:
"Nên tham khảo mô hình thế chế chính trị hay nhà nước và bộ
máy hành chính sự nghiệp của Singapore, Nhật và Hàn Quốc để vận dụng vào
nước ta theo tinh thần của Tuyên ngôn Độc lập 02-09-1945, Hiến pháp
1946 và cách tổ chức quốc hội 1946, được bổ sung những nét cập nhật phù
hợp với đòi hỏi của đất nước và bối cảnh quốc tế hiện tại. Nét đặc trưng
chung của 3 mô hình này (Singapore, Nhật, Hàn Quốc) là tính tập trung
để tạo ra khả năng quyết đoán cao, đồng thời bảo đảm được dân chủ, tính
công khai minh bách và trách nhiệm giải trình.
"Trên cơ sở những bước tiến mới nói trên, tiến hành xây
dựng một thể chế chính trị hay nhà nước đa nguyên, hình thành một số
đảng chính trị mới theo Hiến pháp mới và Luật về đảng phái chính trị và
các tổ chức xã hội dân sự như đã được thông qua ở giai đoạn II.
"Nên
xây dựng các lý lẽ thuyết phục, và được bảo đảm bằng bộ luật về các
đảng phái chính trị và đoàn thể nói trên được thiết kế phù hợp, để hình
thành thêm các đảng chính trị mới có thể tham chính thông qua Luật bầu
cử dân chủ tự do và theo quy định của Hiến pháp."
Kiến nghị cho
rằng cần 'chuẩn bị sớm' một chiến lược cải cách để được 'thông qua sớm
nhất có thể' tại một đại hội đảng 'toàn quốc bất thường' để sau đó
'triển khai thực hiện', tác giả viết:
"Nhưng ngay sau khi Bộ Chính
trị đã đi tới được quyết định phải tiến hành cải cách, Bộ Chính trị nên
có ngay một tuyên bố trình bày rõ quyết định chiến lược này, kêu gọi cả
nước và toàn đảng đoàn kết và phát huy tinh thần yêu nước đem hết tâm
huyết tham gia sự nghiệp cách bằng mọi hành động và việc làm thiết thực,
dấy lên trong cả nước một hào khí mới, làm cho nhân dân và từng đảng
viên ngay từ ngày đầu tiên cảm nhận được sự nghiệp cải cách này là trách
nhiệm của chính mình, chủ động làm mọi việc có thể góp phần tham gia
của mình."
Về hạt nhân nhóm được gọi là 'adhoc' có nhiệm vụ giúp
đảng cộng sản 'xây dựng nội dung chiến lược' cải tổ, cải cách, người
từng có trên 40 năm hoạt động trong ngành ngoại giao và có 52 năm tuổi
đảng, cho hay và đề nghị:
"Trong quá trình chuẩn bị Đại hội XII
tôi đã kiến nghị thành lập nhóm ad hoc gồm các đồng chí Bùi Quang Vinh
[cựu Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư, nguyên Ủy viên BCHTƯ Đảng], Vũ Đức
Đam [Ủy viên BCHTƯ Đảng Phó Thủ tướng Chính phủ] và Phạm Bình Minh [Ủy
viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao] giúp đảng xây
dựng nội dung Đại hội theo hướng xúc tiến cải cách nói trên. Nay tôi xin
đề nghị một lần nữa: Bộ Chính trị nên quyết định lập sớm một nhóm như
thế giúp đảng bắt tay ngay vào việc chuẩn bị và xây dựng chiến lược cải
cách."
Lãnh đạo đổi mới và cải tổ đa đảng
Trong
một văn bản được trình bày công phu 'không kém gì' một báo cáo chính
trị, bản kiến nghị gồm 42 trang của tác giả Nguyễn Trung đề cập rất
nhiều vấn đề, ý tưởng, được xắp sếp khá dày đặc, có luồng lạch, lôgíc,
mang tính hệ thống, đặc biệt trong đó, ông dành một thời lượng nhất định
đề cập hai nội dung giúp trả lời câu hỏi ai sẽ là hạt nhân, lãnh đạo
cuộc đổi mới được gọi là 'cuộc đổi đời của đất nước' và nên cải tổ chính
trị, đặc biệt là tái cấu trúc nền chính trị đảng phái mà hiện nay là
'độc đảng, toàn trị' cụ thể như thế nào.
Nhưng trước hết, về 'cái đích phải tới' của cải tổ, cải
cách, bản kiến nghị có đoạn viết: "Nhiệm vụ có ý nghĩa lịch sử vô cùng
trọng đại này của đất nước hôm nay đặt lên vai ĐCSVN và đội ngũ lãnh đạo
không phải là đập vỡ "bình" hay sửa "bình". Cả hai việc này đều không
thể, không cần thiết, và đều không phải là giải pháp, thậm chí có thể
nguy hiểm cho đất nước.
"Nhiệm vụ lịch sử không được phép tránh
né của đảng hôm nay là phải cất cái "bình" hiện nay vào nơi trang trọng
nhất có thể trong bảo tàng - phần lịch sử Việt Nam cận đại, để đánh dấu
sự kết thúc con đường đất nước đã đi từ năm 1930 đến hôm nay, để từ đây
thông qua cải cách thể chế chính trị mở ra một thời kỳ phát triển mới
của nước Việt Nam độc lập thống nhất trong thế giới đã sang trang."
Theo
kiến nghị, cuộc 'cải cách đổi đời đất nước' mang tầm vóc và nội dung
quan trọng, 'bao quát toàn bộ đời sống mọi mặt của đất nước', làm nhiệm
vụ 'thay đổi triệt để toàn bộ' hệ thống chính trị - nhà nước của quốc
gia hiện có.
Về vai trò của chủ thể hay hạt nhân lãnh đạo cuộc cải
tổ, cải cách quan trọng ấy, trong khi và mặc dù viết rằng 'cải cách
phải là sự nghiệp của toàn dân' với một nhấn mạnh 'trước hết là thay đổi
chính từng người dân từ đây thành người chủ của đất nước', tác giả bản
kiến nghị nêu rõ quan điểm của mình:
"So sánh tương quan các lực
lượng chính trị - kinh tế - xã hội ở nước ta trong tình thế cấp bách
hiện nay, một lực lượng chính trị đủ mạnh và có sẵn như thế chỉ có thể
là ĐCSVN đã chuyển đổi thành đảng của dân tộc. Đây cũng là điều lý tưởng
nhất có thể lúc này để tiến hành cải cách trong hòa bình theo tinh thần
khép lại quá khứ và không hồi tố, vì thời gian và nguy cơ không chờ
đợi!"
Về tái cấu trúc, cải tổ hệ thống chính trị trong đó
có hệ thống đảng phái từ độc đảng cầm quyền sang 'đa đảng tham chính',
Nguyễn Trung nhấn mạnh và lưu ý: "Ở nước ta, hợp lý nhất có lẽ chỉ nên
hình thành thêm hai đảng tham chính mới như đã từng có trong thời đầu
của nước VNDCCH - đó là đảng Dân Chủ và Đảng Xã hội - song phải là hai
đảng có thực quyền và bình đẳng trước pháp luật như mọi đảng khác theo
Luật. Nếu có nhiều đảng nữa sẽ rối và không cần thiết.
"Hiến pháp
và các bộ Luật liên quan cần được thiết kế sao cho bảo đảm nghiêm túc
yêu cầu: thực hiện đa nguyên, nhưng bảo đảm không quá ba đảng tham chính
trong tranh cử và bầu cử; thủ lĩnh của đảng có đa số ghế lớn nhất trong
Quốc hội sẽ là tổng thống với chức năng là người đại diện quốc gia cao
nhất và có quyền lực cao nhất cả nước; thủ tướng là người trực tiếp điều
hành nội các (chính phủ) do tổng thống bổ nhiệm và được quốc hội chấp
thuận; với điều kiện của nước ta, nên thực hiện chế độ một viện duy nhất
là quốc hội; tuy nhiên nên thực hiện chế độ bầu cử từng phần so le để
bảo đảm sự hoạt động liên tục của quốc hội (không bị gián đoạn qua mỗi
kỳ bầu cử).
"Tiến hành bầu cử thành lập hệ thống nhà nước theo Hiến
pháp mới, nên mời sự giám sát quốc tế cuộc bầu cử để nâng cao uy tín
của chính thể mới, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ hay hậu thuẫn của cộng
đồng quốc tế."
Trân trọng đề nghị Tổng bí thư
Sau
khi tóm lược nét chính yếu của cải cách được cho là gồm năm nội dung
lớn, gồm thứ nhất cải cách chính trị sao cho nước Việt Nam là của người
Việt Nam, theo đúng tinh thần cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945 với các tiêu
chí được nhấn mạnh là dân chủ, cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc, thứ
hai lấy kinh tế thị trường, nhà nước pháp quyền, xã hội dân sự làm ba
trụ cột, thứ ba xây dựng thể chế chính trị là một nhà nước pháp quyền
dân chủ, rạch ròi tam quyền phân định, thứ tư là bảo đảm các quyền công
dân, quyền con người phổ quát giúp mang lại 'động lực cải cách' và thứ
năm là nhấn mạnh toàn bộ đảng phái chính trị, hiệp hội phải hoạt động trong
khuôn khổ xã hội dân sự, hiến pháp và pháp luật, tác giả Nguyễn Trung
viết trong phần kết luận kiến nghị:
"Trên đây chỉ là một gợi ý sơ
bộ để tham khảo. Tôi tin rằng nếu lãnh đạo đảng huy động trí tuệ cả nước
xây dựng chiến lược cải cách đưa đất nước đi vào thời kỳ phát triển
mới, chắc chắn đất nước sẽ có được một chiến lược cải cách của toàn dân
và nhất định thành công.
"Tới đây tôi trân trọng đề nghị: Tổng bí
thư Nguyễn Phú Trọng, với trách nhiệm là người giữ cương vị cao nhất
trong đảng, yêu cầu Bộ Chính trị ra quyết định khép lại quá khứ, đoàn
kết toàn Bộ Chính trị và toàn đảng, huy động toàn đảng và dựa vào trí
tuệ của nhân dân cả nước quyết tiến hành cuộc cải cách chính trị không
thể trì hoãn này. Đảng phải thay đổi thành đảng của dân tộc để có thể
dấy lên cuộc cải cách của toàn dân cứu nước và đổi đời đất nước!
"Đây cũng là con đường cứu đảng thành đảng của dân
tộc, mãi mãi đi với dân tộc. Thời gian không chờ đợi. Mọi thách thức
trong hay ngoài đang uy hiếp đất nước không biết chờ đợi!
"Trước
những thách thức nghiêm trọng của quốc gia, tôi cầu mong cả nước - đặc
biệt là những đảng viên muốn cứu đảng để cứu nước - hãy lên tiếng về vận
mệnh đất nước, cùng nhau làm tất cả mọi việc vì đất nước với sự giác
ngộ cao nhất về cuộc cải cách phải tiến hành này!"
Bản kiến nghị của tác giả Nguyễn Trung được công bố chỉ
vài tuần trước Hội nghị Trung ương 6 của BCHTƯ Đảng Cộng sản Việt Nam
được dự kiến diễn ra trong tháng 10/2017.
Trước đó, cũng có một sự kiện khác đáng lưu ý là việc một Đảng viên cao cấp của Đảng Cộng sản, Giáo sư Tương Lai,
nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học, cựu thành viên Tổ tư vấn của Thủ
tướng Chính phủ Việt Nam thời các ông Võ Văn Kiệt và Phan Văn Khải, đã
tuyên bố từ bỏ Đảng cộng sản và tuyên bố muốn đi tìm một "phương thức
đấu tranh mới".
Trong tuyên bố hôm 02/9/2017, Giáo sư Tương Lai
viết "Những gì đã cũ kỹ, hư hỏng trong bộ máy quyền lực duy trì chế độ
toàn trị phản dân chủ sẽ bị lật nhào" và rằng "vấn đề chỉ còn là thời
gian."
Ông Tương Lai không phải là trường hợp đảng viên cao cấp
rời bỏ hàng ngũ của đảng Cộng sản, một trong các trường hợp khác là ông
Lê Hiếu Đằng, cố Phó chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hồ Chí Minh,
ông đã tuyên bố ra khỏi đảng ngày 04/12/2013, một thời gian trước khi
qua đời.
Liên quan bản kiến nghị hôm 24/9/2017 của Nguyễn Trung,
được biết vài năm trước đây, tác giả kiến nghị cũng đã có tên trong một
bức Thư ngỏ đề ngày 09/12/2015 gửi Bộ Chính trị, trong đó những người chấp bút và ký tên đã kêu gọi Ban lãnh đạo Đảng CSVN 'đổi tên đảng và tên nước'.
BBC