Vụ án Vạn Thịnh Phát : Showbiz của thể chế (Tùng Phong)
Thực ra, những "quí tộc Đỏ" này vừa là "sản phẩm", vừa là nạn nhân của thể chế.
Bà Trương Mỹ Lan ra tòa tại thành phố Hồ Chí Minh ngày 5/3/2024
Những con voi trong phòng xử án
Số tiền hơn 1 triệu tỷ đồng, tương đương với 42 tỷ USD mà bà Trương Mỹ Lan cùng đồng phạm bị cáo buộc đã rút khỏi ngân hàng SCB để cấp vốn cho hơn 1000 công ty con, công ty ma trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát trong 10 năm, nếu qui đổi ra tờ 100 USD, xếp chồng những cọc tiền lên nhau, sẽ cao bao nhiêu ?
Mỗi 1 tờ dollar có độ dày 0,10668 mm. 1 tỷ USD đổi ra 10 triệu tờ 100 USD ta đã có cột tiền cao 1.066,8 m. Với 42 tỷ USD, cột tiền đó cao hơn 42 km (42.000 m), tức là cao hơn núi Everest (8.849m) gần 5 lần.
Hãy thử làm một số so sánh. TheoNghị quyết số 29/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 , ngành Y tế được phân bổ 24.135,4 tỷ đồng vốn đầu tư công từ nguồn ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, Bộ Y tế được phân bổ tối đa thêm 14.000 tỷ tiền đầu tư nâng cấp y tế cơ sở. Như vậy, tổng ngân sách cấp cho Bộ y tế trong 5 năm là 38.138 tỷ đồng. Trung bình, ngành y tế được cấp khoảng 7.627,6 tỷ đồng, tương đương khoảng 305 triệu USD/năm. Số tiền 42 tỷ Mỹ kim đủ cấp cho Bộ y tế Việt Nam xài trong thời gian… 137 năm. Còn nếu so vớingân sách Bộ Công an của Việt Nam năm 2024 khoảng 113 ngàn tỷ , tương đương khoảng 5 tỷ USD/năm thì số tiền 42 tỷ Mỹ kim đủ dùng cho hơn 8 năm. Số tiền đó cũng đủ để xây dựng 4thành phố mới Bình Dương hay 140 tòa nhà Landmark 81 .
Vận chuyển số tiền mặt khổng lồ đó cần đến hàng ngàn chuyến xe chở tiền chuyên dụng, hàng ngày, hàng tuần, trong nhiều năm từ các chi nhánh ngân hàng SCB chở đến trụ sở Vạn Thịnh Phát trước vô số lớp giám sát được coi là chặt chẽ nhất của hệ thống ngân hàng, cơ quan cảnh sát kinh tế, quản lý nhà nước các cấp… quả thực là một điều không tưởng. Vậy mà nó đã diễn ra.
Một thông tin đáng chú ý mà báo chí trong nước đưa tin là từ 2016 đến tháng 9/2022, các thành viên Tổ giám sát thuộc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đã có trên70 lượt văn bản báo cáo , đề xuất lãnh đạo các cấp về việc kiểm tra, thanh tra, đưa SCB vào diện kiểm soát toàn diện, kiểm soát đặc biệt nhưng không được cấp trên chấp thuận. Cần nhắc đến một nhân vật là ôngTô Duy Lâm , nguyên giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh, người có thâm niên quản lý hơn 20 năm, chắc chắn biết rất rõ sai phạm của SCB và Vạn Thịnh Phát, đã nộp đơn từ nhiệm vào tháng 3/2021. Sai phạm của SCB thực ra đã bị phát hiện từ nhiều năm trước. Tuy vậy, chỉ một số thành viên củaĐoàn Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước và 5 cựu lãnh đạo Cục Thanh tra Giám sát ngân hàng chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh (Cục II) bị truy tố và xử lý như truyền thông trong nước đưa tin mà không có những quan chức cấp cao hơn bị nêu tên. SCB là ngân hàng lớn chỉ sau nhóm Big4 và những sai phạm có qui mô "khủng" trong thời gian dài như vậy không thể các quan chức ngân hàng nhà nước cấp cao hơn vô can.
Theo cáo trạng và thông tin mà cơ quan điều tra Bộ Công an Việt Nam cung cấp cho báo chí,Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã gây thiệt hại 415.000 tỷ đồng . Bà Lan bị đề nghị truy tố 3 tội : "Đưa hối lộ", "Vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng" và "Tham ô tài sản". Ngoài ra,bà còn bị khởi tố tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" thông qua việc phát hành 25 lô trái phiếu với số tiền hơn 30.000 tỷ đồng của 42.000 nhà đầu tư . Với những gì mà cơ quan điều tra mô tả thì SCB và Vạn Thịnh Phát là một hệ thống phức tạp với qui trình lừa đảo tinh vi, khép kín từ trên xuống dưới có qui mô chưa từng có trong lịch sử ngân hàng Việt Nam.
Tuy nhiên, thực ra "qui trình" huy động tiền gửi của SCB và rút ruột bằng các công ty ma và hồ sơ vay khống thực ra không phải là thủ đoạn gì cao siêu, mới mẻ. Cách thức hối lộ của bà Trương Mỹ Lan cũng chẳng có gì là tinh vi. Tiền hối lộ được đựng trong những thùng xốp cỡ lớn và chở đến tận nhà riêng của quan chức. Giống như viên cựu giám đốc công an Hải Phòng Đỗ Hữu Ca, xe chở tiền ngân hàng chở vào tận… phòng ngủ đương sự. Điều đó cho thấy hệ thống giám sát ngân hàng của Việt Nam hoàn toàn vô dụng và những sai phạm bị che dấu bởi quyền lực từ thượng tầng. Việc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đã có tới 70 báo cáo, văn bản đề nghị thanh kiểm tra và giám sát toàn diện SCB từ những năm 2016 bị bỏ qua không thể chỉ có mỗi Cục Thanh tra Giám sát Ngân hàng Nhà nước có thể "một tay che trời".
Xuất hiện ở tòa có một nhân vật mà báo chí Việt Nam đề cập rất thoáng qua. Đó là ông Chu Lập Cơ, chồng bà Trương Mỹ Lan. Người đàn ông Trung Quốc này bị bắt giam vào tháng 11/2022 cùng với vợ. Ông ta là người đứng tên nhiều bất động sản có giá trị lớn ở Hongkong. Điều kỳ lạ là trong thời gian bị tạm giam, bằng cách nào đó, ông ta vẫn bán được chúng, thu về hàng trăm triệu Mỹ kim. BBC Việt ngữ đã dẫn lạithông tin từ Bloomberg cho biết, tháng 6/2023, ông ta đã bán một khách sạn 132 phòng ở khu Tin Hau (Thiên Hậu) với giá 470 triệu đô la Hong Kong (HKD), tương đương 60 triệu USD. Cùng thời gian đó, Chu cũng đã bán một dự án khác đang được thi công ở khu Quarry Bay (vịnh Quarry) với giá 412 triệu HKD (khoảng 52,7 triệu USD). Gia đình bà Lan và ông Chu sở hữu một danh mục đầu tư bất động sản trị giá hàng tỷ Mỹ kim ở Hongkong từ những năm 2000.
BBC cũng dẫn lại nguồn tinHK01 , con gái của hai ông bà là Chu Duyệt Hằng đứng tên tòa nhà hạng A ở trung tâm Hongkong là Nexxus Building, đã được bán với giá 6,4 tỷ HKD (xấp xỉ 820 triệu USD). Thỏa thuận đã được hoàn tất vào tháng 12/2023. Tất cả các bất động sản ở Hongkong, Singapore của gia tộc Trương – Chu hiện đều được rao bán với giá bán thấp hơn nhiều so với thời điểm họ mua.
Số tiền hơn 1 tỷ Mỹ kim từ việc bán những tài sản ở Hongkong và Singapore trong thời gian hai vợ chồng ông bà Chu-Lan đang ở trại tạm giam của Bộ Công an Việt Nam đang ở đâu ? Tại sao họ có thể bán tháo tài sản ở nước ngoài trong khi vẫn ở trong trại giam ? Hàng tỷ dollar thu được từ việc bán tài sản có được thu hồi để đền bù các thiệt hại mà Vạn Thịnh Phát gây ra ở Việt Nam hay không thì cơ quan điều tra không đề cập tới. Đó cũng là một "con voi" khác trong phòng xử án.
Trương Mỹ Lan : từ hình mẫu "nền kinh tế có đuôi" tới ‘tội đồ’ khủng hoảng tài chính
Hôm 5/3, buổi xét xử đầu tiên, bà Trương Mỹ Lan xuất hiện ở tòa án Thành phố Hồ Chí Minh sau hơn một năm tạm giam để phục vụ điều tra. Người đàn bà đã 68 tuổi này đã gây ấn tượng bởi phong thái hoàn toàn tự tin, điềm tĩnh, trả lời rành mạch và rất văn hóa trước những câu hỏi có phần thể hiện quyền uy của viên chủ tọa phiên tòa.
Chỉ cách đây không lâu, cái tên Trương Mỹ Lan và gia tộc họ Trương được bao trùm bởi những lời đồn thổi về quyền uy cũng như sự giàu có "địch quốc". Trong thời gian gần 3 thập kỷ, Vạn Thịnh Phát là một đế chế và thế lực không thể đụng tới. Hành trình từ một cô hàng xén ở chợ An Đông thông qua c