Chống tham nhũng ở Việt Nam : Câu chuyện về chiếc đèn cù (Trần Đông A)

Trong quá trình ch huy "cuđt lò vĩ đi"  Vit Nam, ông Trng mt mt, tha nhn ph"nht quyn lc vào trong lòng cơ chế", nhưng mt khác, li ph nhn s tha hóa không phi là h qu ca quyn lc không được kim soát.



Thưa Tổng bí thư, điu tra xã hi nói trên li là mt trò bp, h có th đưa ra bt c kết qu thăm dò nào h mun.

Ngày qua ngày, tiếng sênh ca vn rn rã khp chn nhân gian : "Khen ai khéo v i a đèn cù. Voi gii a, nga giy, tít mù nó chy vòng quanh… Voi giy nga gii a, vòng quanh nó chy tít mù". Bình mi rượu cũ, bn cũ son li. Đèn cù có th có nhiu tng nhiu nc. K đđèn tng này biếđâu là voi giy nga giy tng khác, như người xưa tng nhìn thđàn ve su, đng sau ve su là b nga, đng sau b nga là chim sđng sau chim s là k bn chim Tích v đèn cù này có phn ging vi câu chuyn chng tham nhũng ca Tổng bí thư Nguyn Phú Trng. Dân tình nếu tinh mt, hăng máu, đáđông có th xúm lđ bình phm, tán dương hay mng m, hy vng hoc tht vng, h n á tham sân si đđ c.Ri người vn hành li s đưa ra mt chiếđèn cù mi, mt sân khu mi, vi voi giy, nga giy mi Tt c li tiếp tc, "tít mù nó li vòng quanh".

Lc hướng ch không phi lc hu

Sinh thi Giáo sư TrĐình Hượu có ln nói, Vit Nam đâu phi lc hu, mà Vit Nam b lc hướng. Lc hu thì còn có cơ hđ đui kp các quc gia đi trước, nhưng Vit Nam li chn mt hướng đi hoàn toàn khác so vi phn ln các quc gia trên thế gii. Và chính cái mô hình qun tr xã h đt nước, tc cái th chế "không ging ai" y, là căn nguyên sâu xa ca quc nn tham nhũng. Tham nhũng  Vit Nam ngày nay không ch là xu thế, là phong trào, mà phi nói như Tiến sĩ NguyĐc Thành, Giáđc Trung tâm Nghiên cu Kinh tế và Chiến lược (VESS), tham nhũng đã chuyn sang mt hình thá"cao cp" hơ– hình thái "lũng đon nhà nước (state capture). Do đc thù ca th chế toàn tr, tc là elite lãnh đo không phi do người dân bu ra và người dân cũng không có quyn phế b h. Vi s "thp c bé hng" cđám tin dân, quan chc tham nhũng tràn lan (Ch tch nước Trương Tn San ví h nhiu như m"by sâu"). Tham nhũng là hin tượng thường xuyên, ph  biến và mđ ngày càng trm trng.Điu này khi phi chng minh, nếu theo dõi cáđán tham nhũng ngày càng nhiu và nghiêm trng trong 20 năm qua.

Thì đy, ti Hi ngh toàn quc tng kết 10 năm công tác phòng, chng tham nhũng, tiêu cc giai đon 2012  2022 din ra vào ngày 30/6, chính kiến trúc sư c"cái lò" đang hng hc cháđã tha nhn mt thc trng bi đát. Trong vòng 10 năm qua, đã thi hành k luđược 2.740 t chđng, hơn 167.700 cán bđng viên, trong đó có 7.390 đng viên b k lut do tham nhũng, bao gm c cáy viên B Chính try viên Trung ương, các sĩ quan cp tướng trong các lc lượng vũ trang. Phát biu ti hi nghông Nguyn Phú Trng trích Truyn Kiđ nói v chng tham nhũng hin nay. Ông say sưa vc tr" : Thin că ti lòng ta, ch tâm kia mi bng ba ch tài/ Có tài mà cy chi tài, ch "tài" lin vi ch "tai" mt vn !"Ông Trng không ngn ngi tha nhn tình trng : "Chân mình còn lm bê bê, li cm bó đuđi rê chân người.Chưa hết, ông còn chua chát : "Thượng bt chính thì h tc lon !" hoc : "Cp trê chng chính ngôi, cho nê dưới chúng tôi hn hào ! ".

Trướđó, sáng 17/6, ti Tr s Trung ương Đng, Tổng bí thư Nguyn Phú Trng cùng các lãnh đĐng, Nhà nước ch trì Hi ngh quán trit và trin khai thc hin Ngh quyết s 12-NQ/TW ca B Chính tr ngày 16/3/2022 v đy mnh xây dng lc lượng Công an nhân dân tht s trong sch, vng mnh. Phn Tổng bí thư đc bài phát biu do các Tr lý chun b sn chng có gì đáng bàn, vn là "hết sc""quyết tâm" và y mnh…", nhưng gia chng, tc là khi Tổng bí thư b giy xung và nó"vo", phi tha nhn là nghe khá mùi mn. T trướđến nay, chưa thông Trng (mt thư sinh hc Văn ra) li dùng nhng t h đng, như "không được làm nhng vic ti tin, hèđn" đ dn dò cáđng chí ca mình. Hoc khi Truyn hình quc gia đưa li phát biu hôm 30/6, đon cuông run ly by, nói như sp khóc… T nhiên thy ti nghip cho ông, vì cái cm giác cô đơn trng tri, vì c khi nng  ca mđng cm quyn biến cht, mt tính chính danh không được tha nh đè lên mông già sc cùng lc kit. Tổng bí thư nói như van lơn người khác, chua chát và bt lc !

Quyn lc tuyđi, tha hóa tuyđi

"Quyn lc làm con người tha hóa. Quyn lc tuyđi s dđến tha hóa tuyđi"  Lord Acton, tác gi được coi là mt trong nhng người Anh ni bt và uyên bác nht thế k 19, đã viết như thế khi ông bàn v cơ chế kim soát quyn lc. Trong quá trình ch huy "cuđt lò vĩ đi"  Vit Nam, ông Trng mt mt, tha nhn ph"nht quyn lc vào trong lòng cơ chế", nhưng mt khác, li ph nhn s tha hóa không phi là h qu ca quyn lc không được kim soát. Trong khi t lch s cho ti hin ti, vđ xuyên sut gây ra các hu qu xã hi chính là do các quc gia đã thiết l trong nó mt chính th như thế nào : đc tài, toàn tr hay t do, dân ch.Tt c nhng nhà lp pháp, t c chí kim, quan tâm là làm sao thiết lđược mt bn Hiến pháp mà  đó ch yếu làm mt công vic hu như là duy nht : xây dng cơ chế kim soát quyn lc ca nhà nước, tc thiết lp mt chính th làm sao đ các nhánh quyn lc t kim chế và đi trng ln nhau.

Khi ông Nguyn Phú Trng mơ v m"cái lng đ nht quyn lc"ông vđt Cương lĩnh cĐảng cộng sản cao hơn Hiến pháp. Không nhng thếông còn thóa m "tam quyn phân lp" và "xã hi dân s"Ông coi nhng giá tr ph quát ca nhân loi là "s suy thoái tư tưởng chính tr" cn x lý. Sau khi nht quyn lc vào lng, đáng ra ông phi bàn giao ngay "chìa khóa ca cái lng quyn lc" y cho người dân, đng nàông ng"t sướng mt mình". Vi tư cách là người nm v trí cao nht trong Đảng cộng sản Việt Nam, theo l thường ông Nguyn Phú Trng phi chu trách nhim trước các hành vi tham nhũng mà đng viên cđng mình gây ra. Đng này, thay vì xin li nhân dân, ông Trng likhoe khoang là được cáđng chí ca mình cu xin tha th. Không ngc nhiên, tháđ này công đã vp phi s ch trích và chế giu trên mng xã hi

Không dưới mt ln Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam đã đưa ra yêu cu phi hoàn thiđng b th chế v xây dng, chnh đĐng, kp thi khc phc nhng bt cp, bt kín nhng "khong trng""k h" đ "không th tham nhũng, tiêu cc". Ngoài ra, ông Trng cũng yêu cu các cơ quan chc năng phi kim soát hiu qu tài sn, thu nhp ca người có chc v quyn hn, đy mnh công tác giáo dc, tuyên truyn, góp phđy mnh công tác chng tham nhũng đ cng c nim tin ca nhân dân, và ông cũng "bác b luđiu sai trái ca các thế lc xu, thù đch, chng đi cho rng đu tranh phòng, chng tham nhũng, x lý cán bđng viên sai phm là ‘đđá ni bphe cánh’"Ông Trng cho biết thêm, kết qu điu tra dư lun xã hi do Ban Tuyên giáo Trung ương tiến hành mđây,tuyđđa s ý kiến ca người dân (93%) bày t tin tưởng vào s lãnh đo cĐng trong đu tranh phòng, chng tham nhũng .

Thưa Tổng bí thư, điu tra xã hi nói trên li là mt trò bp, h có th đưa ra bt c kết qu thăm dò nào h mun. Trên thc tếĐng/Nhà nước toàn tr "dưới s lãnh đo tuyđi và toàn din" công, đã c ý bàđt ra nhiu lut l rc ri và vô lý, khiến cho đám quan chc có cơ hđàáp, moi móđến c cái kh rách ca dâđen. Dù ch làm mt vic thông thường như bán cái nhà, làm t khai sinh cho con nh, xin cái bng lái xe... chính quyn công cũng bt dân phđưđu cho cp Phường hch hi, ri ti Qun, ri ti các Cơ quan chuyên trách... "B Binh, B H, B Hình…". Mà các b này thiết lp nên các gung má"hành là chính" cng knh, kém hiu năng, nhưng li là dđ chy mánh, đ móc tin dân. Dp b cái th chế sinh ra h thng này là bước đu tiêông Trng nên làm nếu mun dp tham nhũng. Nếu không, càng chng tham nhũng, càng nhi u quan ch"vào lò"Ông Trng ch b vào "lò" các v tham nhũng t vài trăm t tr lên, còn nhng v tham ô t trăm t tr xung vđy ry. Các quan tham gi ăn tinh vi lm, kíđáo lm trong mi ban ngành, t công an, giao thông đến thuế v, nhà đt, hi quan…

Trần Đông A

Nguồn : VOA, 03/07/2022