Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm một nhà xưởng sản xuất khẩu trang N95 tại Phoenix, bang Arizona, ngày 05/05/2020. Brendan Smialowski / AFP
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm một nhà xưởng sản xuất khẩu trang N95 tại Phoenix, bang Arizona, ngày 05/05/2020. Brendan Smialowski / AFP
Siêu vi corona chủng mới làm đảo lộn đời sống xã hội, kinh tế và cả chính trị của siêu cường hàng đầu thế giới. Đâu là tác động của dịch Covid-19 đối với bầu cử tổng thống Mỹ năm nay? Rủi ro dịch bệnh chưa được khống chế, liệu có thể khiến cử tri Mỹ không hào hứng tham gia bỏ phiếu ? Đâu là chiến thuật của hai đảng để khuyến khích cử tri đi bầu? Trả lời các câu hỏi của RFI Tiếng Việt, nhà báo Phạm Trần từ Washington đưa ra một số phân tích.

RFI : Kính chào nhà báo Phạm Trần. Trước tiên, RFI Tiếng Việt kính chúc ông và gia quyến được bình an trong mùa dịch. Thưa ông, dịch bệnh Covid-19 đang hoành hành tại Mỹ đã gây xáo trộn cuộc vận động bầu cử tổng thống Mỹ như thế nào? Đâu là những bất lợi cho cả hai đảng chính trị? Phải chăng đảng Dân Chủ là bên bị thiệt hại nhiều nhất? 

Nhà báo Phạm Trần : Đúng là nạn dịch này đã gây xáo trộn chung cho toàn xã hội Mỹ, kể từ ngày lập quốc cho đến bây giờ. Chưa bao giờ Hoa Kỳ gặp phải một đối thủ rất là nguy hiểm như nạn dịch Covid-19. Dù có những biện pháp ngăn chận, nhưng cho đến bây giờ chưa có dấu hiệu cho thấy là nạn dịch có thể giảm đi hay có cơ may chấm dứt.
Thế nên, việc này ảnh hưởng rất lớn đến đời sống chính trị của Hoa Kỳ. Không những vụ việc gây bất lợi cho đảng cầm quyền, tức là cho ông Donald Trump và đảng Cộng Hòa, mà còn gây bất lợi cho các ứng cử viên đảng Dân Chủ, đặc biệt là ông Joe Biden – cựu phó tổng thống.

Nhìn trong tổng thể, đảng Cộng Hòa cũng như đảng Dân Chủ bị thiệt hại ngang nhau, nhưng dường như đảng Dân Chủ bị thiệt hại hơn bởi vì người tranh cử ứng cử viên của đảng Dân Chủ cũng như các lãnh tụ của đảng Dân Chủ không có các cơ hội đi đây đi đó để tiếp xúc với cử tri cũng như không có đủ khả năng về vấn đề tài chính và phương tiện để mà xuất hiện trên đài truyền hình.

Trong bối cảnh này, đảng Dân Chủ phải làm gì, vì cuộc bầu cử sơ bộ vẫn chưa kết thúc?

Đúng vậy, vì đảng Dân Chủ đã quyết định dù nạn dịch có ra sao đi chăng nữa trong vài tháng tới đây, thì các cuộc bầu cử sơ bộ cũng phải kết thúc vào tháng 6/2020. Đảng Dân Chủ đã quyết định tổ chức đại hội đảng Dân Chủ thay vì tháng 7 thì lùi lại vào ngày 17/8. Đảng Dân Chủ bằng mọi cách phải hoàn tất các bầu cử sơ bộ còn sót lại. Thật sự thì cũng không còn nhiều nhưng đó là điều bắt buộc, theo như luật bầu cử cũng như là tiến trình bầu cử của mỗi đảng.

Với tư cách là chủ nhân Nhà Trắng và đang vận động tái tranh cử, mặc dù bị cản trở gặp cử tri, phải chăng nguyên thủ Mỹ ít nhiều vẫn có lợi thế hơn đảng Dân Chủ nhờ vào các buổi họp báo dịch bệnh mỗi ngày, một phương tiện để ông đưa ra nhiều thông điệp chính trị gởi đến các cử tri của mình? Và phải chăng phần thắng đang nghiêng về ông D. Trump?

Không hẳn là như thế. Bởi vì kể từ khi ông Donald Trump xuất hiện hầu như mỗi ngày trong các cuộc thuyết trình về nạn dịch ở Mỹ, ông đã có những sai lầm rất nhiều về phương diện khoa học, y tế cũng như những lời nói bất nhất của ông, hôm nay nói thế này, ngày mai lại thay đổi.

Ông Donald Trump không phải là người đem lợi cho đảng Cộng Hòa từ những buổi thuyết trình đó. Đến nỗi trong thời gian gần đây, trong 10 ngày qua, Nhà Trắng đã tìm mọi cách hạn chế sự xuất hiện của tổng thống Donald Trump trong các buổi họp báo nói về tình trạng dịch ở Hoa Kỳ.

Ông Donald Trump có cái lợi là ông xuất hiện hàng ngày trong vòng hơn một tháng qua nhưng ngược lại vì những lời tuyên bố của ông, nó trái ngược với nhau, xung đột với các nghiên cứu cũng như các quyết định của chuyên viên về vấn đề y tế, các bác sĩ, các nhà khoa học đối với các vấn đề về bệnh dịch, thành ra, mới có chuyện ảnh hưởng đối với tâm lý.

Người Mỹ thấy rất rõ ông là một tổng thống tham lam nói nhiều quá, nói những điều mà mình không có trong lĩnh vực chuyên môn của mình, cứ nói bừa. Thế nên đảng Cộng Hòa có lo ngại là những buổi thuyết trình đó thay vì đem lợi lại cho ông tổng thống Trump cũng như là cho đảng Cộng Hòa, thì ngược lại người dân Mỹ thấy rõ sự yếu kém, không có chuyên môn, không hiểu rõ tình hình như là những ông tổng thống đời trước, kể cả Cộng Hòa và Dân Chủ.

Trong bối cảnh này, nguy cơ cử tri không đi bỏ phiếu bầu tổng thống là khá cao. Liệu ngày cuộc bầu cử vẫn sẽ được tổ chức vào ngày 03/11? 

Những cuộc trưng cầu dân ý cho thấy là nếu cuộc bầu cử diễn ra ngày hôm nay, trong tháng này, thì ông Joe Biden sẽ thắng cử 45%, ngược lại ông Donald Trump chỉ có được 39%. Các cuộc thăm dò ý kiến của Mỹ cho thấy là ông Joe Biden có nhiều cơ hội thắng cử hơn ông Donald Trump. Vì vậy hai đảng tìm mọi cách để duy trì cuộc bầu cử diễn ra vào ngày 03/11, mặc dù ông Joe Biden có đưa ra một lời cảnh cáo là rất có thể ông Donald Trump sẽ tìm mọi cách để hoãn cuộc bầu cử.

Tuy nhiên, việc hoãn một kỳ bầu cử ở Mỹ là điều không dễ. Vì muốn hoãn phải có luật của Quốc Hội, mà việc làm luật ở Quốc Hội cũng không phải dễ dàng. Bởi vì, thứ nhất, đảng Dân Chủ kiểm soát ở Hạ Viện, đảng Cộng Hòa kiểm soát ở Thượng Viện. Nếu một dự luật mà không được thông qua ở Hạ Viện, thì không bao giờ có thể lên trên Thượng Viện được.
Trong cuộc bầu cử năm nay, cho đến giờ này, mặc dù còn 5 tháng nữa, nhưng có nhiều biến cố có thể xảy ra từ giờ cho đến ngày 03/11. Chúng ta chưa thể biết nạn dịch này đưa nước Mỹ đến đâu

Cả hai đảng sẽ có những chiến thuật gì để tranh cử và thuyết phục người dân đến các phòng phiếu?

Đảng Dân Chủ hiện đang vận động làm thế nào vạn bất đắc dĩ, nếu người dân Mỹ không đến phòng bỏ phiếu được ngày 03/11 thì sẽ thực hiện bỏ phiếu bằng cách gởi thư đến, hay bằng cách nào đó mà có thể ghi nhận được một cách chính xác cuộc bỏ phiếu đó.
Ngược lại, chính cá nhân ông Donald Trump chống lại cuộc bầu cử bằng cách gởi thư, hay tỷ dụ như e-mail… Ông ấy muốn mọi người dân Hoa Kỳ phải đến bầu cử với thẻ bầu cử cá nhân của mình, để chứng thực mình là cử tri còn sống và bỏ phiếu đàng hoàng.

Sở dĩ ông đưa ra đề nghị này, và đảng Cộng Hòa muốn chống cách bỏ phiếu bằng thư vì đảng Cộng Hòa đã có kinh nghiệm trong các cuộc bầu cử trước đây. Nếu ít người đi bỏ phiếu, cơ hội thắng cử của đảng Cộng Hòa sẽ lên cao hơn đảng Dân Chủ.

Người của đảng Dân Chủ thích ứng cử viên họ đến dự các cuộc ra mắt vận động của các ứng cử viên nhưng đến khi bỏ phiếu họ lại lười biếng, họ không đi bầu cử. Thất bại của bà Hillary Clinton trong cuộc bầu cử năm 2016 đối phó với ông Donald Trump là một bằng chứng cụ thể.

Ở đây tôi cũng muốn nói thêm là trong chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump, trong nạn dịch Covid-19, phe Cộng Hòa, và đặc biệt là Văn Phòng Nhà Trắng, ủy ban tranh cử của ông Donald Trump, đang muốn khai thác hiện tượng Trung Quốc, đưa vấn đề Trung Quốc vào cuộc bầu cử.

Lý do là họ muốn chứng minh rằng ông Donald Trump đã có những quyết định hoặc là sẽ có những quyết định chống lại Trung Quốc, có thể là sẽ đòi Trung Quốc bồi thường những thiệt hại của nền kinh tế và xã hội của nước Mỹ vì nạn dịch này, xuất phát từ bên Vũ Hán.
Vì vậy trong hai tuần lễ vừa rồi, đặc biệt là đối với ngoại trưởng Mỹ, ông Mike Pompeo đã chính thức nói, nhưng sau đó không được các cơ quan tình báo Hoa Kỳ ủng hộ, cho rằng dịch bệnh này, con vi trùng này, xuất phát từ một viện nghiên cứu vi trùng học ở Vũ Hán, Trung Quốc, và chính con người, tức là một hay các nhân viên của sở phát ra con vi trùng này, làm tai hại cho cả thế giới. Đảng Cộng Hòa giờ đang muốn sử dụng lá bài Trung Quốc và muốn chứng minh rằng ông Donald Trump cũng như đảng Cộng Hòa có những biện pháp mạnh đối với Trung Quốc.

Ngược lại họ sẽ tìm mọi cách cáo buộc ông Joe Biden và đảng Dân Chủ là đã từng có những chính sách nhẹ nhàng đối với Trung Quốc, không dám trừng phạt Trung Quốc. Và họ muốn so sánh lãnh đạo giữa một người kiên quyết chống Trung Quốc vì nạn dịch Vũ Hán.

Và đối với ông Donald Trump, ông Joe Biden là người mềm mỏng và chưa hề có những tuyên bố lên án Trung Quốc một cách gay gắt như ông Donald Trump. Đây rõ ràng là một chiến thuật tranh cử mới. Giờ phải chờ xem liệu cuộc tranh luận này và liệu ông Donald Trump có sử dụng lá bài Trung Quốc vào cuộc tranh cử tổng thống năm nay hay không.

RFI Tiếng Việt xin cảm ơn nhà báo Phạm Trần.

Nguồn tin: RFI Tiếng Việt