Đà Nẵng: Ngập lụt do lỗi quy hoạch (RFA)

“Bởi vì quá trình đô thị hóa quá nhanh đồng thời qui hoạch chưa được chặt chẽ lắm làm cho hệ thống thoát ước không theo kịp việc xây dựng các công trình và cơ sở hạ tầng tại những tòa nhà. Quá trình đô thị hóa nhanh mà không có qui hoạch bền vững thì các nơi gọi là khu chứa nước điều hòa, lẽ ra mưa dâng lên thì xuống những hồ đó rồi từ từ thoát đi, thì bây giờ những hồ đó bị lấp hết cho nên ngập ở những chỗ khác thôi. Có lẽ thành phố nên xem xét lại qui hoạch của mình, đồng thời nhanh chóng mở lối để nước mưa thoát nhanh ra biển hay ra sông thì cũng giải quyết được phần nào.” (Huỳnh Tấn Vinh)

Cơn mưa tầm tã mấy ngày cuối tuần làm hai thành phố Đà Nẵng và Hội An ngập trong nước. Nước tràn vào nhà vào sân với tốc độ nhanh chóng, nhiều công trình bị ngập úng và nhiều trường học phải đóng cửa.

Có thể nói đây là lần đầu tiên tình trạng nước ngập do mưa xảy ra trên diện rộng đồng thời ở Hội An và Đà Nẵng. Một cư dân Hội An, bà Thu Thủy, cho biết:

“Không phải lụt, không phải là nước từ trên nguồn xuống mà là mưa quá lớn. Mưa hai hôm rất nặng hạt, liên tục như vậy cho nên nước ngập đường cống rồi dâng lên toàn thành phố. Nước ứ đọng vô trong nhà, ngoài hiên, ngập hết nửa bánh xe. Tất cả các điểm du lịch ngay trung tâm là bị hết, trong phố cổngay bờ sông thì không bị vì nó không phải nước lụt mà là nước ngập.” 

Tại Đà Nẵng, xe cô, đường  xá, các  trục giao thông lớn và nhà cửa cũng như các chợ trong thành  phố đều bị ngập nước. Báo chí đăng hình ảnh người dân có thể bơi từ nơi này sang nơi khác như bơi trên sông, ngay các trường học trong thành phố đều đóng cửa trong ngày thứ Hai.

Đường phố Đà Nẵng hôm 9/12/2018 Courtesy FB

 

Lượng mưa ghi nhận trong 24 giờ hôm thứ bảy 8/12 tại Đà Nẵng đạt mức cao kỷ lục 635mm/ngày, cao nhất kể từ năm 1975 đến nay.

Ông Huỳnh Tấn Vinh, chủ tịch Hiệp Hội Du Lịch Đà Nẵng cho biết :

“Cũng tùy khu vực, nhà tôi thì nước chỉ vào tới sân thôi. Cái này không phải nước sông dâng mà do nước trong thành phố không thoát kịp. Nếu nhà nào quá thấp thì nước vào cả trong nhà, cũng làm ảnh hưởng việc đi lại, sinh hoạt của gia đình, các thiết bị điện này kia. Ở một số chung cư thì các tầng hầm bị nước ngập, xe cộ ô tô bị hỏng.” 

Theo ông Huỳnh Tấn Vinh, tình trạng ngập nước hay ứ nước trong thành phố khi mưa lớn sẽ còn xảy ra nữa, mà nguyên nhân xâu xa chính là quá trình đô thị hóa:

“Bởi vì quá trình đô thị hóa quá nhanh đồng thời qui hoạch chưa được chặt chẽ lắm làm cho hệ thống thoát ước không theo kịp việc xây dựng các công trình và cơ sở hạ tầng tại những tòa nhà. Quá trình đô thị hóa nhanh mà không có qui hoạch bền vững thì các nơi gọi là khu chứa nước điều hòa, lẽ ra mưa dâng lên thì xuống những hồ đó rồi từ từ thoát đi, thì bây giờ những hồ đó bị lấp hết cho nên ngập ở những chỗ khác thôi. Có lẽ thành phố nên xem xét lại qui hoạch của mình, đồng thời nhanh chóng mở lối để nước mưa thoát nhanh ra biển hay ra sông thì cũng giải quyết được phần nào.” 

Qui hoạch sai, thiếu cân nhắc, đã dẫn đến hậu quả ngập nước trên diện rộng trong thành phố mỗi khi có mưa lớn, là câu trả lời của kiến trúc sư Hồ Duy Diệm, nguyên trưởng Ban Qui Hoạch thành phố Đà Nẵng.

“Thứ nhất, qui hoạch của thành phố Đà Nẵng là một qui hoạch không tốt. Qui  hoạch đó làm cho nước của thành phố bị ngập, Vì sao? Vì người ta lấp những vùng hồ ao, những vùng trũng, là những nơi để làm những hồ chứa nước, những hồ tiêu thủy tự nhiên khi mùa mưa về hay khi nước trên nguồn đổ xuống. Mà sông Hàn khi nước biển dâng lên thì có chỗ để nước mưa , nước tiêu dùng đổ xuống đó và tích tụ nằm lại đó chờ khi nước triều xuống thì nó tuôn ra và như thế là thanh phố không bị ngập. 

Bây giờ những chỗ đó người ta nâng cao lên, người ta đắp lên thành những khu đô thị mới, những khu  này cao hơn khu đô thị cũ, vây hết đô thị cũ, và nó làm cho nơi để tiêu nước, giữ nước cho thành  phố không còn. Thành phố cũ trở thành vùng lòng chảo, nước thì bao giờ cũng chảy vào chỗ trũng cả.”

Đường phố Đà Nẵng trong mưa ngày 9/12/2018 Courtesy FB

 

Tác nhân thứ hai, kiến trúc sư Hồ Duy Diệm giải thích tiếp, là việc bê tông hóa đi đôi với qui hoạch kém:

“Trước kia thành phố Đà Nẵng nhà người ta có vườn, có cây, chung quanh có ruộng, có đồng, có nhiều nơi chứa nước. Bây giờ bê tông hóa hết, nước trên mái nhà chảy xuống  ra đường ra phố cũng bị bê tông, không có chỗ nào cho nước thấm hết thì nó phải dồn lên đường, dồn mãi hoài như thế thì trở thành ngập lụt không thoát ra được. 

Đường phố là để giao thông nhưng thực ra trong qui hoạch đô thị đường còn nhiều chức năng nữa. Con đường còn là cái lòng máng, lòng cống, là cái mương để cho nước thoát ra bởi vì nước mưa ở trên xuống là chảy  luôn ra sông, mà với  đường phố như Đà Nẵng thì phải ra sông Hàn, ra những bờ sông những bờ hồ, chứ cống không bao giờ đủ sức tiêu những trận mưa lớn. Cống chỉ tiêu những cơn mưa nhỏ và những cơn mưa đầu thôi, còn những cơn mưa sau, nếu lớn lên thì 15 hay 20 phút, nửa tiếng đồng hồ sau thì tất cả nước sẽ chảy trên mặt đường.” 

Cho đến lúc này thì nước ngập tại Đà Nẵng đã rút đi nhưng hậu quả sau đó lại nặng nề vì rác rưởi ứ đọng. Kiến trúc sư Hồ Duy Diệm giải thích:

“Dân mình có rác rưởi xà bần gì đều đổ xuống cống. Năm nay lũ 23 tháng Mười  không về, do đó người ta chủ quan  không nạo vét, tất cả cống rãnh trong thành phố Đà Nẵng bị bít hết. Nước không đủ sức thoát ra được. Trong mấy ngày hôm nay khi mưa xuống nó ứ, nó dồn thì người ta nạo vét, người ta mở mấy cái miệng cống đó ra thì nước đã chảy và đã thoát, chứng tỏ công tác quản lý đô thị cũng như quản lý người dân sống trong đô thị không kịp được trình độ của người văn minh.” 

Đã thấy được nguyên nhân thì cũng sẽ thấy được cách giải quyết, kiến trúc sư Hồ Duy Diệm khẳng định:

“Nhưng mình không thể nâng cái nền của đô thị lên được nữa vì họ ở cả trăm năm nay rồi. Như vậy chỉ còn cách khác là đào hồ, đào mương thoát nước, phải tìm hồ chứa để những cơn mưa, cơn lũ hay lụt có chỗ chứa trong khi nước triều lên và khi nước triều xuống  có chỗ thoát ra. Phải dùng hệ thống máy bơm, tất cả những biện pháp kỹ thuật đều có thể giải quyết được cả.”

Không nên lấp đi các ao, hồ, ruộng và những nơi chứa nước tự nhiên. Nói một cách khác, phải nên bảo vệ sinh thái tự nhiên và cảnh quan tự nhiên, vốn đã bền vững cả trăm năm nay rồi. Nếu phá vỡ sinh thái tự nhiên, kiến trúc sư Hồ Duy Diệm nhấn mạnh, có nghĩa là phá vỡ tiến trình qui hoạch đô thị.