Luật An ninh mạng thách thức uy tín chính trị của Thủ tướng và Chủ tịch quốc hội (Huy Đức)
Cuối
cùng, còn gì mỉa mai và cay đắng bằng khi bộ luật tước đi quyền ẩn danh
của dân chúng lại được Quốc hội bỏ phiếu ẩn danh. Ngoại trừ lác đác vài
ba vị đại biểu đã lên tiếng, cho đến nay dân chúng hoàn toàn không biết
ai đã bỏ phiếu thuận, ai đã bỏ phiếu chống Luật An ninh mạng. Đất
nước mình lạ quá phải không em ? Những người quyền cao chức trọng cần
phải tuyệt đối rõ ràng minh bạch lại được quyền ẩn danh hèn nhát, còn
người dân thấp cổ bé họng lại sắp bị tước đi cả cái quyền lẩn mình vào
đám đông để tự vệ trước cường quyền. (Huy Đức)
Chính
phủ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có thể sẽ đi vào lịch sử nếu như
Nghị quyết 112 có hiệu lực trên thực tế. Cũng như việc bãi bỏ hàng nghìn
điều kiện kinh doanh, Nghị quyết này là một trong những hành động thiết
thực dân cần chứ không phải là những tuyên bố cải cách to tát nói rồi
để đấy. Tuy nhiên, Dự luật An ninh mạng có thể sẽ nhận chìm uy tín chính
trị của ông (và cả Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân), đặc biệt, là
uy tín trước cộng đồng quốc tế.
Chủ quyền quốc gia và tự do của người dân
Không
có gì quá ngạc nhiên khi một số nhà báo, trí thức... ngạc nhiên khi
Google, Facebook... chưa phản ứng Dự luật đòi Google, Facebook... phải
đặt máy chủ ở Việt Nam mà người trong nước đã nêu ý kiến. Các bạn trí
thức này đã tư duy trên nền tảng chủ quyền quốc gia truyền thống, họ ý
kiến trên tâm thế "Nhà nước" (cho dù tôi biết nhiều người không phải là
người nhà nước) chứ không trên tâm thế của những người dân được hưởng
lợi từ Google, Facebook...
Nếu
như, điều kiện đặt máy chủ tại Việt Nam đối với Google, Facebook... chủ
yếu đặt họ trước các bài toán kinh doanh khi phải bỏ thêm tiền lắp đặt
thêm các "server", thì đối với người Việt Nam là vấn đề tự do. Chính
quyền sẽ dễ dàng gây sức ép với các nhà cung cấp dịch vụ như email,
youtube, Facebook... buộc áp dụng điều 9, điều 10 của Dự thảo gỡ bỏ các
bài viết của người dân khi họ đặt máy chủ tại Việt Nam thay vì tại
Hongkong hay Singapore như hiện nay.
Theo
Dự thảo và theo tuyên bố mới đây của Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ thì
mối quan tâm ưu tiên của Dự luật này không phải là để bảo vệ các cơ sở
dữ liệu liên quan đến an ninh quốc gia và bí mật cá nhân của người dân
(đặc biệt là sau khi có "cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư") mà là những
thông tin "tuyên truyền chống chế độ".
Mạng
xã hội chỉ là công cụ, nó cũng như con dao, thái rau hay gây án là tùy
người dùng. Bộ Luật Hình sự có đủ tội danh để chính quyền bắt bớ những
ai trái ý.
Chỉ
có vài quốc gia còn hình sự hóa quyền chỉ trích chính quyền của người
dân và Việt Nam là một trong số ít đang có quá nhiều điều luật để buộc
tội những hành vi mà ở các quốc gia tiến bộ coi là quyền tự do của dân
chúng (ngôn luận và bày tỏ chính kiến). Lẽ ra, chính quyền Việt Nam đã
phải đủ trưởng thành để nhận thức rằng, chính mình đã mạnh lên rất
nhiều, bộ máy đã bớt nhũng nhiễu đi rất nhiều kể từ khi có internet và
người dân có thể dùng Mạng xã hội để lên tiếng.
Chủ
quyền quốc gia liệu còn ý nghĩa gì không khi mà trong đó người dân được
sống với ít tự do hơn. Chính Hồ Chí Minh - người sáng lập ra chế độ này
- cũng đã tuyên bố, "Nước có độc lập mà dân không có tự do thì độc lập
đó cũng không có ý nghĩa". Một khi buộc được các nhà cung cấp dịch vụ
đặt máy chủ trong nước, đắc chí vì thấy họ phải tuân theo điều mà vài
người tưởng là chủ quyền quốc gia, quyền tự do của người dân sẽ bị can
thiệp. Chỉ chiếu theo các tiêu chí của Hồ Chí Minh thôi, đã thấy đòi hỏi
chủ quyền kiểu đó là vô nghĩa.
Có hai Bộ công an ?
Trong
hai năm đầu của mình, Bộ trưởng Tô Lâm đã làm được rất nhiều việc, cả
về chống tham nhũng trong hệ thống và cải cách trong ngành. Nghị quyết
112 rõ ràng mang đậm dấu ấn của ông. Nếu Nghị quyết này triển khai thành
công theo hướng - người dân không bị đặt trong tình trạng "bất hợp
pháp" chỉ vì thiếu các thủ tục hành chánh và không còn bị cảnh sát khu
vực đe dọa quyền tự do đi lại & tự do cư trú chỉ vì thiếu tờ KT3 hay
tờ hộ khẩu - thì ông Tô Lâm và ông Trần Tuấn Anh có thể được coi là hai
thành viên tiên phong cải cách của Nội các ; việc làm của hai ông cho
dân chúng lờ mờ thấy nội hàm của "Chính phủ kiến tạo".
Nhưng,
Nghị quyết 112 & Dự luật An ninh mạng tuy cùng xuất phát từ Bộ Công
An đã cho thấy hai cách tiếp cận khác xa nhau. Một bên Bộ sẵn sàng từ
bỏ quyền lực, một bên Bộ lại thể hiện cách tiếp cận như thời Việt Nam
chưa có internet. Nếu những điều luật đi ngược lại xu thế của thời đại
trong Dự luật An ninh mạng thành hiện thực, rất khó để tin rằng, hiện
chỉ có một Bộ Công an của ông Tô Lâm.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân
Cho
dù có mấy Bộ Công an thì Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc & Chủ tịch quốc
hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng sẽ phải chịu trách nhiệm trước lịch sử.
Nếu người dân không còn công cụ để giám sát bộ máy thì những nỗ lực bãi
bỏ hộ khẩu, giấy phép con, điều kiện kinh doanh... sẽ dần dần bị vô hiệu
hóa bởi chính những quan chức (mặc sức) tha hóa nằm trong bộ máy.
Nghiêm
trọng hơn, nếu ông bà cho phá vỡ các cam kết quốc tế của những người
tiền nhiệm - không buộc nhà cung cấp các dịch vụ mạng phải đặt máy chủ
tại Việt Nam - thì không những uy tín chính trị của ông bà trên trường
quốc tế sẽ bị thách thức mà ông bà có thể sẽ trở thành những nhà lãnh
đạo đầu tiên của Đảng cộng sản để lọt một đạo luật thắt chặt không gian
tự do nhất kể từ khi Việt Nam đổi mới.
Huy Đức
Nguồn : FB Truong Huy San, 07/11/2018
****************
Bộ luật tước đi quyền ẩn danh của dân chúng lại được Quốc hội bỏ phiếu ẩn danh
Các
tướng Công an tuyên bố trước diễn đàn, bên hành lang Quốc hội và trong
họp báo Chính phủ : "18 quốc gia trên thế giới đã có văn bản luật quy
định các doanh nghiệp nước ngoài phải lưu trữ dữ liệu quan trọng trong
phạm vi lãnh thổ quốc gia, như Mỹ, Canada, Trung Quốc…". Họ không nghiên
cứu hay họ không chịu hiểu. Rất tiếc là rất nhiều cơ quan quyền lực,
rất nhiều nhân vật chịu trách nhiệm ban hành chính sách đã tin vào những
tuyên bố này.
Chính
phủ cần phải biết sự thật. Trước khi thông qua 2 nghị định hướng dẫn
thi hành Luật An ninh mạng, các thành viên Chính phủ của Thủ tướng
Nguyễn Xuân Phúc nên đọc kỹ bài viết này và lắng nghe thêm ý kiến từ các
chuyên gia và những người lo lắng cho tương lai đất nước.
Trong trường hợp link bị chặn, các bạn đọc bài dưới đây :
Theo VnExpress, trong cuộc họp báo ngày 3/11/2018, thiếu tướng Lương Tam Quang – Chánh văn phòng Bộ Công an đã nói :
[...]
có 18 quốc gia trên thế giới đã có văn bản luật quy định các doanh
nghiệp nước ngoài phải lưu trữ dữ liệu quan trọng trong phạm vi lãnh thổ
quốc gia, như Mỹ, Canada, Trung Quốc.
Ngày
25/5, quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân của Liên Hiệp Châu Âu cũng chính
thức có hiệu lực, cho phép cá nhân kiểm soát dữ liệu của mình khi tham
gia các diễn đàn, mạng xã hội. Các công ty phải cam kết không chuyển dữ
liệu cá nhân cho bên thứ 3 ; nếu bị phát hiện sẽ bị phạt 20 triệu euro
hay 4% doanh số toàn cầu.
Về
con số 18 quốc gia tôi đã phân tích trong bài về dự thảo 03/10/2018,
chỉ nhắc lại ở đây là ông Quang nhắc đến "dữ liệu quan trọng" nên chắc
ông cũng đã tìm hiểu để thấy rằng Mỹ chỉ yêu cầu lưu trữ dữ liệu tài
chính và thuế, còn Canada chỉ yêu cầu lưu trữ dữ liệu của những tổ chức
hành chính công như trường học công, bệnh viện công hay cơ quan nhà nước
(nguồn). Giả sử như người Mỹ hay người Canda sử dụng Zalo, chính phủ Mỹ
và chính phủ Canada không yêu cầu Zalo phải lưu dữ liệu ở Mỹ hay
Canada. Do đó tôi thấy thật khó hiểu khi ông Quang đem hai quốc gia này
ra làm ví dụ.
Đến
khi ông Quang nhắc đến General Data Protection Regulation (GDPR) của
Châu Âu tôi chuyển từ khó hiểu sang khó ở. GDPR không giống gì với Luật
An ninh mạng Việt Nam, đặt hai bộ Luật này vào cùng một câu giống như ăn
hủ tíu mà cho mắm tôm.
Thứ
nhất, luật An ninh mạng Việt Nam yêu cầu các công ty phải lưu dữ liệu ở
Việt Nam, nhưng GDPR không bắt buộc phải lưu dữ liệu ở Châu Âu, miễn
sao dữ liệu được lưu ở một quốc gia đạt tiêu chuẩn an toàn dữ liệu.
Hiện
tại có 13 quốc gia nằm trong danh sách này, trong đó có Mỹ, nếu bên
nhận dữ liệu đảm bảo được tiêu chuẩn Privacy Shield. Các công ty công
nghệ lớn của Mỹ như Amazon, Facebook, Google, Microsoft, v.v. đều đạt
chuẩn Privacy Shield. Tóm lại, Châu Âu không yêu cầu các công ty này
phải lưu dữ liệu ở Châu Âu, mà họ có thể lưu ở Mỹ hoặc ở các nước khác
đạt chuẩn. Ở Việt Nam đến cái bồn cầu còn theo tiêu chuẩn Châu Âu, vậy
mà Luật An ninh mạng lại không theo.
Thứ
hai, GDPR không có bất kỳ điều luật nào yêu cầu các công ty phải cung
cấp dữ liệu của người dân Châu Âu cho Nghị viện Châu Âu hay chính phủ
các nước thành viên, vì bảo vệ riêng tư của người dân, trước tiên, là
không chuyển dữ liệu cho chính phủ, nếu không có lệnh của tòa án.
Trách
nhiệm của chính phủ là giúp người dân bảo vệ dữ liệu, nhưng dữ liệu vẫn
thuộc sở hữu của người dân, chứ chính phủ không có quyền tự ý quốc hữu
hóa dữ liệu của dân chúng. Trong khi GDPR yêu cầu các công ty phải có
trách nhiệm bảo vệ dữ liệu của người dân Châu Âu và cung cấp công cụ để
người dân kiểm soát dữ liệu của chính họ, Luật An ninh mạng Việt Nam yêu
cầu các công ty phải cung cấp dữ liệu cho Bộ Công an, mà không có sự
kiểm soát của tòa án hay bất kỳ thể chế độc lập nào.
Thứ
ba, Luật An ninh mạng và dự thảo 31/10/2018 tước đi quyền ẩn danh trên
Internet, tức là cản trở người dân tự bảo vệ và thực thi quyền riêng tư,
vì ẩn danh chính là cách bảo vệ riêng tư tốt nhất. Các công nghệ riêng
tư phổ biến như Tor hay VPN chẳng làm gì khác ngoài việc che dấu danh
tính của người dùng.
Thay
vì giúp người dân che dấu danh tính khi sử dụng Internet, Bộ Công an
lại bắt buộc người dân phải tiết lộ danh tính, yêu cầu những công ty
Internet phải thu thập, xác minh và cung cấp cho Bộ Công an họ tên, ngày
tháng năm sinh cho đến số chứng minh thư, số thẻ tín dụng, tình trạng
sức khỏe, v.v.
Thử
tưởng tượng mỗi khi đi ăn hủ tíu bà bán hủ tíu yêu cầu bạn phải cung
cấp đầy đủ họ tên, địa chỉ, số chứng minh thư, sau đó bả chuyển qua cho
Bộ Công an khi họ yêu cầu. Rõ ràng chuyện này không thể xảy ra ở ngoài
đời. Vậy cơ sở pháp lý nào cho phép Bộ Công an bắt buộc người dân phải
khai báo danh tính khi tham gia Internet ?
Về
mặt kỹ thuật, mạng Internet không hề yêu cầu chúng ta phải dùng danh
tính thật. Bản chất của Internet là ẩn danh. Ai cũng có thể vào blog này
hoặc email cho tôi mà không cần phải báo cho tôi biết họ là ai. Tiết lộ
danh tính hay không là một lựa chọn của người dân, chính phủ không có
quyền ép buộc.
Tôi
đoán chính phủ muốn biết danh tính của người dùng Internet để dễ bắt
tội phạm. Nhưng có lẽ nào vì những trang blog không do dân chúng tạo ra
như Chân Dung Quyền Lực hay Quan Làm Báo mà phải hi sinh riêng tư của
tất cả dân chúng và cả hệ thống chính trị ?
Dân
chúng lên tiếng phê phán chính quyền và các quan chức là phúc chứ không
phải họa. Sợ là sợ dân giàu và giỏi bỏ đi hết, chứ sợ gì chuyện người
ta bức xúc. Phàm đã là quan chức chính phủ, tức đã là người của công
chúng, hãy để cho công luận quyết định công và tội. Cây ngay không sợ
chết đứng, nếu có ai đó nói sai về mình, thay vì dùng quyền lực để bịt
miệng người ta, hãy để công chúng lên tiếng bảo vệ. Người dân luôn biết
rõ ai làm được việc cho họ, đừng sợ làm tốt mà người ta không biết đến.
Cuối
cùng, còn gì mỉa mai và cay đắng bằng khi bộ luật tước đi quyền ẩn danh
của dân chúng lại được Quốc hội bỏ phiếu ẩn danh. Ngoại trừ lác đác vài
ba vị đại biểu đã lên tiếng, cho đến nay dân chúng hoàn toàn không biết
ai đã bỏ phiếu thuận, ai đã bỏ phiếu chống Luật An ninh mạng.
Đất
nước mình lạ quá phải không em ? Những người quyền cao chức trọng cần
phải tuyệt đối rõ ràng minh bạch lại được quyền ẩn danh hèn nhát, còn
người dân thấp cổ bé họng lại sắp bị tước đi cả cái quyền lẩn mình vào
đám đông để tự vệ trước cường quyền.