EVFTA, cơ hội thoát khỏi vòng tay Trung Quốc (Võ Ngọc Ánh)

Với Hiệp định EVFTA, ngoài sự hội nhập về kinh tế, việc được chơi cùng sân với các nước, tổ chức dân chủ, phát triển là cơ hội để Việt Nam thoát ra khỏi vòng tay Trung Quốc. Nếu nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam thất hứa, các lực lượng tiến bộ cùng đi kiện họ, thúc đẩy liên Âu ngưng hiệp định. Doanh nghiệp, người dân chắc sẽ không chịu ngồi im để mất món lợi họ đang có được. (Võ Ngọc Ánh)

Việt Nam cam kết bãi bỏ lao động cưỡng bức, công dân được tự do lập hội. Liên Âu sẽ đình chỉ thương mại nếu Việt Nam vi phạm nhân quyền. 

Cùng với những ích lợi về kinh tế mà hai bên có được, Hiệp định thương mại Việt Nam – Liên Âu (EVFTA) còn ràng buộc Việt Nam thay đổi tình trạng nhân quyền tồi tệ từ ngày cộng sản nắm quyền đến nay.

Các cá nhân, tổ chức đấu tranh cho tự do, dân chủ, nhân quyền cho Việt Nam cần dựa vào các cam kết thay đổi của nhà cầm quyền Hà Nội để thúc đẩy cho một Việt Nam văn minh. 

Liên Âu khẳng định đây là hiệp định tiên tiến nhất. Bởi lần đầu tiên tổ chức này ký hiệp định thương mại với một nước chỉ mới bắt đầu phát triển. Việt Nam còn nhiều cách biệt về kỹ thuật, kinh tế, xã hội. Ngoài thương mại, nhà cầm quyền cộng sản còn phải cam kết về nhân quyền, môi trường…

Bởi chưa tin vào cộng sản Việt Nam mà EVFTA không được thông qua một cách dễ dàng. Trong số 633 của Nghị viện châu Âu tham gia có đến 192 người phản đối và 40 bỏ phiếu trắng. Hiệp định này cũng đã bị chậm lại vài năm do vi phạm nhân quyền của Việt Nam, đặc biệt trong vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.

Trước đó, đã có nhiều tiếng nói, có cả hắn vận động cho việc chưa thông qua hiệp định này cho đến khi Việt Nam có những thay đổi về tình trạng nhân quyền trong nước. Nổi bật nhất 68 tổ chức phi chính phủ đã vận động cho việc Nghị viện Châu Âu không phê chuẩn hiệp định do sự bi đát về thực tế nhân quyền tại Việt Nam. 

Tuy nhiên, khi hiệp định được thông qua phải thấy ở đây một cơ hội thoát Trung. Việt Nam tránh được con đường mà các nước trong khu vực như Campuchia, Lào, Philiphine, Myanmar đang đi vào sự lệ thuộc Trung Quốc.

Hắn đồng tình với tuyên bố của Bernd Lange, Chủ tịch Ủy ban Thương mại Quốc tế của Nghị viện EU: “Lịch sử chứng minh cô lập không thay đổi một quốc gia”. “Đây là lý do vì sao Nghị viện EU bỏ phiếu đồng ý với thỏa thuận mậu dịch này, và cùng nó, chúng ta đẩy mạnh vai trò của EU tại Việt Nam và trong vùng, đồng thời đảm bảo tiếng nói của EU có sức mạnh hơn trước”.

Thực tế tại một số quốc gia trong khu vực đáng là bài học để cho mọi người Việt hy vọng. 

Trong khi các nước dân chủ từ châu Á, qua châu Âu, sang châu Mỹ… còn ngại ngần với Campuchia và phản đối cách đàn áp đối lập của Hunsen, thì Trung Quốc không hề có thái độ này. Thay vào đó Trung Quốc dùng vốn vay để gây ảnh hưởng. Các nhà đầu tư từ Trung Quốc đã chi phối nhiều mặt trong xã hội Khơ Me. Campuchia trở thành đồng minh tin cậy nhất của Trung Quốc trên thế giới. Quốc gia này trở thành cánh tay nối dài của Trung Quốc, gây chia rẽ trong nội bộ các nước Đông Nam Á. 

Chính sách gây ảnh hưởng của Trung Quốc trên đất Lào cũng không khác mấy. Và họ đã thành công trong việc kéo Lào về phía mình từ tay Việt Nam. 

Tại Myanmar, Trung Quốc từng là chỗ dựa về nhiều mặt của chính quyền quân sự trước đây. Tuy khi quốc gia này chuyển mình sang dân chủ, nhiều dự án đầu tư lớn của Trung Quốc sau đó đã được xem xét lại. Nhưng trước việc thế giới lên án việc thế lực quân sự tại Myanmar đàn áp người Rohingya. Trung Quốc vẫn không lên tiếng, dùng quyền phủ quyết. Họ đã trở thành chỗ dựa của Myanmar trong những hồ sơ quốc tế. 

Philiphine quốc gia có sự mâu thuẫn gay gắt với Trung Quốc trong tranh chấp lãnh hãi. Tổng thống trong nhiệm kỳ trước đã kiện Trung Quốc ra tòa án trọng tài thường trực quốc tế và đã thắng. Tuy nhiên đến thời tổng thống Rodrigo Duterte thì lại quay cầu phục Trung Quốc. Ông Duterte quay sang Trung Quốc, Nga… bởi hai quốc gia này không lên án ông vi phạm về quyền con người, chuẩn mực luật pháp trong cuộc chiến chống lại việc buôn lậu ma túy. 

Mạnh về kinh tế, nhưng Trung Quốc chưa bao giờ thể hiện một quốc gia tử tế, có trách nhiệm. Họ sẵn sàng cộng tác với các thể chế, nguyên thủ độc tài. Việc cho vay của Trung Quốc không ràng buộc các điều kiện về tự do, dân chủ, nhân quyền như các nước, định ước dân chủ phát triển khác. Trung Quốc sẵn sàng chi tiền để kéo các thể chế phản dân chủ về cùng phe. 

Với Hiệp định EVFTA, ngoài sự hội nhập về kinh tế, việc được chơi cùng sân với các nước, tổ chức dân chủ, phát triển là cơ hội để Việt Nam thoát ra khỏi vòng tay Trung Quốc.

Nếu nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam thất hứa, các lực lượng tiến bộ cùng đi kiện họ, thúc đẩy liên Âu ngưng hiệp định. Doanh nghiệp, người dân chắc sẽ không chịu ngồi im để mất món lợi họ đang có được. 

Võ Ngọc Ánh (16/2/2020)