Đã phát hiện những tác nhân đưa Venezuela đến vực thẳm, còn Việt Nam? (Nhiều tác giả)
Đất
nước Venezuela sở dĩ rơi vào tình trạng bên bờ hỗn loạn hiện nay một
phần rất lớn là do chính sách của Trung Quốc với Caracas, từ gần 20 năm
qua. Dùng dòng tín dụng lớn để khuyến khích chế độ Venezuela bám chặt
lấy ảo tưởng ý thức hệ "xã hội chủ nghĩa", bám chặt lấy việc xuất khẩu
tài nguyên, khoáng sản như phương thức sống còn chủ yếu. Kết quả là tạo
ra một tầng lớp quan chức ăn bám, tham nhũng, một bộ phận đông đảo dân
chúng bị ru ngủ trong các ảo ảnh. (RFI)
Trung Quốc đưa Venezuela đến bờ vực hỗn loạn như thế nào
Trọng Thành, RFI, 30/01/2019
Tình
hình tại Venezuela cuối tháng 1/2019 này đang hết sức căng thẳng. Xung
đột có thể bùng nổ, giữa một bên là một tổng thống bị mất lòng dân,
nhưng được quân đội và Nga, Trung Quốc ủng hộ, và bên kia là chủ tịch
Quốc Hội tự phong làm tổng thống, được Hoa Kỳ và nhiều nước phương Tây
hậu thuẫn. Vì sao một quốc gia giàu tài nguyên bậc nhất thế giới lại
chìm trong lạm phát kinh hoàng, kinh tế hoàn toàn kiệt quệ, chế độ chính
trị ngày càng độc đoán và bất lực, đẩy đất nước đến bờ vực rối loạn, có
nguy cơ nội chiến hoặc can thiệp quân sự từ bên ngoài ?
Đất
nước Venezuela sở dĩ rơi vào tình trạng bên bờ hỗn loạn hiện nay một
phần rất lớn là do chính sách của Trung Quốc với Caracas, từ gần 20 năm
qua. Dùng dòng tín dụng lớn để khuyến khích chế độ Venezuela bám chặt
lấy ảo tưởng ý thức hệ "xã hội chủ nghĩa", bám chặt lấy việc xuất khẩu
tài nguyên, khoáng sản như phương thức sống còn chủ yếu. Kết quả là tạo
ra một tầng lớp quan chức ăn bám, tham nhũng, một bộ phận đông đảo dân
chúng bị ru ngủ trong các ảo ảnh. Sau đây là phần tổng hợp thông tin từ
báo chí, về vai trò của Trung Quốc trong cuộc khủng hoảng Venezuela hiện
nay.
***
Quan hệ của Trung Quốc với "chế độ xã hội chủ nghĩa Venezuela" khởi đầu ra sao ?
Dầu mỏ là duyên nợ của Venezuela với Trung Quốc. Trang
mạng SupChina, có trụ sở tại New York, tháng 1/2019 này, có loạt bài
"The Venezuela-China relationship, explained" đáng chú ý.
Năm
1996, Venezuela thu được hơn một tỉ đô la nhờ bán dầu cho các nước Châu
Á – Thái Bình Dương, chủ yếu là cho Nhật Bản. Dầu thô của quốc gia Nam
Mỹ này bắt đầu được bán sang Nhật từ năm 1988. Ngay trước khi ông Hugo
Chavez đắc cử tổng thống năm 1998, tập đoàn dẩu mỏ Trung Quốc (NPCC) đã
tìm cách đàm phán để được chính quyền lúc đó cho phép khai thác dầu ở
Venezuela. Những người ủng hộ ứng cử viên tổng thống Chavez đã tố cáo
chính sách bán tài nguyên cho "các thế lực đế quốc".
Sau
khi lên nắm quyền, chế độ Chavez tìm thấy ở Trung Quốc đồng minh ý thức
hệ hiếm có. Tổng thống Chavez đã không thay đổi các hợp đồng đã ký của
Trung Quốc với chính quyền tiền nhiệm, và thậm chí còn mở rộng hơn.
Tháng
4/2001, ông Giang Trạch Dân - lãnh đạo Trung Quốc thời đó - đã đích
thân tới Venezuela, ký kết nhiều hợp đồng, mở đầu cho quan hệ gắn bó kéo
dài đã hơn 17 năm trời. Năm 2004 là một bước ngoặt lớn trong quan hệ
hai nước. Bắc Kinh và Caracas ký thỏa thuận cho phép mỗi bên đầu tư tại
quốc gia đối tác, mà không phải nộp thuế. Caracas cũng dành cho Bắc Kinh
nhiều chế độ ưu đãi về thuế nhập khẩu, hơn hẳn với Hoa Kỳ.
Venezuela
được Bắc Kinh coi là cánh cửa mở vào Nam Mỹ. Năm 2005, Trung Quốc đầu
tư một tỉ đô la vào quốc gia này, hơn tất cả các nước khác trong khu
vực. Vào thời điểm này, đã có khoảng 20 doanh nghiệp Trung Quốc hoạt
động tại Venezuela trong đủ các lĩnh vực, từ khai thác dầu mỏ, khai thác
khoáng sản, đến xây dựng đường sắt, các hạ tầng giao thông khác, viễn
thông, năng lượng, nông nghiệp, sản xuất dụng cụ điện tử gia dụng…
Năm
2005 cũng là năm mà tổng thống Venezuela Chavez quyết định đình chỉ
quan hệ hợp tác lịch sử về quân sự với Hoa Kỳ, để xích lại gần Trung
Quốc hơn. Năm 2007, thành lập Quỹ chung Trung Quốc – Venezuela. Thương
mại song phương tăng cường, với tổng giá trị vượt quá 4 tỉ đô la. Quan
hệ giữa Bắc Kinh và Caracas ngày càng mật thiết. Tuy nhiên cũng bắt đầu
từ thời điểm đó, Venezuela trở thành quốc gia mắc nợ Trung Quốc nhiều
nhất tại Châu Mỹ Latinh, với khoảng 5 tỉ đô la.
Phải chăng mục tiêu chính của Trung Quốc là khai thác khoáng sản, còn các đầu tư cho phát triển khác chỉ là để mỵ dân ?
Thực
tế cho thấy, tình trạng tài chính và kinh tế của Venezuela ngày càng
tồi tệ cùng lúc với ảnh hưởng tài chính và kinh tế của Trung Quốc tại
nước này càng gia tăng. Nhìn chung, Trung Quốc không bao giờ công bố số
tiền cho vay với các dự án cụ thể nào, cũng như điều kiện cấp tín dụng.
Tình trạng mù mờ này là mảnh đất màu mỡ cho nạn tham nhũng bùng phát.
Theo
một số nhà quan sát, tín dụng của Trung Quốc cho Venezuela, với 60 tỉ
đô la, chiếm khoảng 40% tổng tín dụng của nước này cho các nước Mỹ
Latinh. Nhìn chung, Trung Quốc dành đến 90% đầu tư trực tiếp tại Châu Mỹ
Latinh cho các hoạt động khai thác khoáng sản, và tình hình cũng tương
tự tại Venezuela.
Một
trong các dự án đầu tư của Trung Quốc được quảng bá rầm rộ tại
Venezuela là dự án xây dựng một tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên của
Châu Mỹ Latinh, trị giá 7,5 tỉ đô la, do tập đoàn xây dựng đường sắt cao
tốc lớn nhất thế giới, của Trung Quốc, China Railway Group, thực hiện.
Dự án khởi sự năm 2009, đã hoàn toàn đổ bể sau đó. Năm 2015, tập đoàn
Trung Quốc âm thầm rút, để lại món nợ 400 triệu đô la cho Venezuela. Cho
đến gần đây, nhiều người dân vẫn tin tưởng sẽ có một ngày nào đó công
ty Trung Quốc trở lại.
Tình
hình tương tự với dự án phát triển các ngành công nghiệp của Venezuela.
Một ví dụ tiêu biểu là công ty điện tử viễn thông Orinoquia của
Venezuela, ra đời năm 2010, với 35% vốn do tập đoàn Hoa Vi Trung Quốc
đầu tư. Tuy nhiên, các dự án mà Hoa Vi hứa hẹn đã không bao giờ trở
thành hiện thực.
Trên
thực tế, trong lúc sản xuất nội địa của Venezuela không ngóc đầu lên
được, thì hàng xuất khẩu từ Trung Quốc ồ ạt đổ vào nước này. Nếu như năm
1998, trước khi ông Chavez lên nắm quyền, chỉ có 0,18% hàng nhập khẩu
đến từ Trung Quốc, thì 14 năm sau, tỉ lệ này lên đến 34,9%.
Bắc
Kinh cũng có một số dự án trọng điểm thành công mang tính biểu tượng
với Venezuela, như phóng vệ tinh, với sự hỗ trợ của Trung Quốc. Năm
2017, Caracas phóng thành công vệ tinh quan sát thứ ba lên quỹ đạo. Đây
có thể là một hành động của chế độ Bắc Kinh nhằm quyền rũ chính quyền
Venezuela. Tháng 9/2018, Bắc Kinh ký kết với Caracas 28 hợp đồng "hợp
tác" thuộc nhiều lĩnh vực, dựa trên nguyên tắc "bình đẳng", "tôn trọng
lẫn nhau", "hai bên cùng có lợi".
Đầu
năm nay, bất chấp Venezuela – quốc gia đối tác hàng đầu của Bắc Kinh
tại Châu lục – đang chìm sâu trong khủng hoảng, bên bờ hỗn loạn, lãnh
đạo ngoại giao Trung Quốc tại Chilê tiếp tục có một bài phát biểu hùng
hồn quảng bá cho dự án Con Đường Tơ Lụa Trên Biển, coi các nước Nam Mỹ
là "thành phần tự nhiên" và các đối tác không thể thiếu của dự án quốc
tế khổng lồ mà Trung Quốc khởi xướng và chủ trì.
Sau
khi lãnh đạo Chavez qua đời năm 2013, phải chăng Trung Quốc đã gia tăng
nỗ lực biến Venezuela thành một chư hầu, thúc đẩy Caracas tăng cường
khai thác tài nguyên để hoàn nợ ?
Trong
bài viết mang tựa đề "Venezuela and China : a perfert storm (1), nhà
nghiên cứu Matt Ferchen, chuyên về "mô hình phát triển Trung Quốc", quan
hệ Bắc Kinh với các nước Mỹ Latinh nhận xét : Ngay cả sau khi đã biết
Venezuela lún sâu vào khủng hoảng gần như không có lối ra, Bắc Kinh cũng
không thừa nhận thất bại, từ chối tham gia vào các nỗ lực tại khu vực,
nhằm giúp Venezuela tìm được lối thoát. Trung Quốc tin là các quan hệ
vững chắc giữa hai chế độ cùng ý thức hệ, cùng với sự dồi dào tín dụng
của các ngân hàng Nhà nước Trung Quốc, sẽ giúp Venezuela tiếp tục duy
trì chính sách lấy bán dầu và quặng mỏ làm trụ cột của nền kinh tế, bất
chấp mọi biến động thị trường và chính trị.
Các
hợp tác theo kiểu bán rẻ tài nguyên, đã được khởi sự dưới thời tổng
thống Chavez, được tăng cường trong thời kỳ ông Maduro lên nắm quyền,
trong bối cảnh mô hình "chủ nghĩa xã hội" Venezuela có dấu hiệu phá sản
hoàn toàn.
Sau
khi tổng thống Chavez qua đời, và trong bối cảnh các khu vực dầu mỏ dễ
khai thác bắt đầu cạn kiệt, cùng lúc với giá dầu sụt giảm mạnh, tổng
thống Maduro đã bí mật đàm phán với Trung Quốc và một số nước khác nhằm
khai thác trên quy mô lớn nhiều loại khoáng sản quý hiếm, như vàng,
coltan, boxit, kim cương, titan, nikel... tại vùng "Vòng cung mỏ
Orinoco", với tổng diện tích 112.000 km² (tương đương 12% diện tích
Venezuela hay một phần ba lãnh thổ Việt Nam) (2). Năm 2016, Trung Quốc
ký được hợp đồng khai thác quặng coltan, rất cần cho điện thoại di động.
Năm 2016 cũng là năm mà Vòng cung mỏ Orinoco chính thức được coi là một
"đặc khu kinh tế", mở rộng cho các tập đoàn Trung Quốc và nhiều tập
đoàn đa quốc gia khác. Đây là nơi các điều kiện kinh doanh hết sức dễ
dãi, các tiêu chuẩn về lao động, môi trường gần như bị bỏ qua, chưa kể
đến vấn đề môi trường sống, của rất nhiều cộng đồng sắc tộc sống lâu đời
ở đây, bị đe dọa nghiêm trọng, do các hoạt động khai khoáng (3).
Tháng
9/2018, Bắc Kinh tiếp tục bỏ thêm 5 tỉ đô la, để mua lại 10% cổ phần
của tập đoàn dầu mỏ Nhà nước (PDVSA). Trung Quốc cũng đạt được thỏa
thuận với chính quyền Maduro để công ty Yankuang Group khai thác vàng
tại khu vực Vòng cung Orinoco nói trên.
Nhiều
người vốn trung thành với di sản của Bolivar - nhà cách mạng Venezuela
nổi tiếng thế kỷ 19, mà tổng thống Chavez được coi là người kết tục - đã
coi giai đoạn 2014 đến nay là thời kỳ mà chính quyền Venezuela đã hoàn
toàn xa rời với một số tôn chỉ tốt đẹp ban đầu của cố tổng thống để
chuyển hướng sang một mô hình kinh tế "tân tự do", lệ thuộc nặng nề vào
Trung Quốc, Mỹ, Nga hay một số tập đoàn đa quốc gia (4).
Tương lai quan hệ giữa Venezuela và Trung Quốc sẽ ra sao ?
Sự
thất bại của chế độ Chavez tại Venezuela có thể coi là là một thất bại
của Trung Quốc. Tuy nhiên, cho dù chế độ "xã hội chủ nghĩa" hiện nay ở
Venezuela có sụp đổ, Bắc Kinh chắc chắn không buông Venezuela. Một mặt
để bảo vệ số tiền bạc đã đầu tư, mặt khác tiếp tục có cơ hội khai thác
các nguồn tài nguyên khoáng sản, được đánh giá là còn hết sức dồi dào,
trong lúc khả năng kiểm soát của chính quyền trung ương lại hết sức hạn
chế.
Vẫn
theo chùm bài phân tích về quan hệ Trung Quốc – Venezuela trên trang
mạng SupChina, thì cho dù chế độ mang danh hiệu "xã hội chủ nghĩa" của
ông Maduro đang khủng hoảng trầm trọng, Bắc Kinh chắc chắn sẽ không từ
bỏ vùng đất màu mỡ Nam Mỹ này. Một khi đã đứng chân được tại Venezuela,
thì bằng cách này hay cách khác, Trung Quốc tìm mọi cách ở lại. Kể từ
những năm 2015, năm 2016, Bắc Kinh bắt đầu tiếp xúc với đối lập
Venezuela, để chuẩn bị phương án mới, đề phòng thay đổi chế độ. Về phần
mình, giáo sư Isabelle Rousseau, một chuyên gia về chính trị tại Châu Mỹ
Latinh (Đại học Colegio de Mexico) (5), cho biết Bắc Kinh cũng đang đàm
phán bí mật với Nga và Mỹ về khủng hoảng Venezuela.
Theo
một số nhà nghiên cứu, "thất bại" tại Venezuela không cản trở Trung
Quốc tiếp tục mô hình quan hệ mua chuộc giới chóp bu để thao túng, trong
trường hợp có thay đổi chính trị, giống như với nhiều chế độ độc tài
khác, tại Cam Bốt hay Zimbabwe.
Trọng Thành
Nguồn : RFI, 30/801/2019
Ghi chú :
1.
"Venezuela and China : a perfect storm", Dialogo Chino, ngày
24/01/2019. (Venezuela và Trung Quốc : Một sự nhiễu loạn hoàn hảo")
2.
"De la responsabilité de la Chine dans la crise vénézuélienne" của
Emiliano Teran Mantovani, trang barril.info, ngày 21/10/2018.
3.
Vòng cung mỏ Orinoco trong đó có một bộ phận thuộc rừng rậm nhiệt đới
Amazon, vốn là khu vực được Hiến pháp Bolivia bảo vệ nghiêm ngặt, về đa
dạng sinh học, cũng như do là quê cha đất tổ của nhiều sắc tộc bản địa
như người Pemon, Warao, Hoti, Pumé, Sanema... Xem bài "Venezuela.
L'échec du processus bolivarien (II)" của nhà xã hội học Edgardo Lander,
trang alencontre.org, ngày 1/9/2018.
4. Như trên.
5. "Venezuela : Les Etats-Unis veulent asphyxier le gouvernement de Maduro", RFI, ngày 29/01/2019.
*******************
Từ Venezuela đến Việt Nam : Sự chuẩn bị nào cho dân chủ ?
Nguyễn Trang Nhung, RFA, 30/01/2019
Những
ngày gần đây, tin tức về cuộc khủng hoảng chính trị tại Venezuela thu
hút sự quan tâm của thế giới. Theo dõi tình hình quốc gia Nam Mỹ này,
một bộ phận người Việt Nam không khỏi háo hức và hi vọng vào sự chuyển
đổi chế độ chính trị từ độc tài sang dân chủ tại đất nước mình trong
tương lai không xa.
Từ
trái qua phải : Ông Hoàng Trung Hải - Phó Thủ tướng nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam; Ngài Nicolás Maduro - Tổng thống nước Cộng hòa
Bolivar
Hi
vọng ấy có lẽ xuất phát từ một điều giản đơn rằng chế độ độc tài nào
rồi cũng sụp đổ. Có lẽ điều giản đơn này đúng. Tuy nhiên, điều quan
trọng hơn là thời điểm sụp đổ của một chế độ độc tài, và điều quan trọng
hơn nữa là sự chuẩn bị của cả xã hội cho sự chuyển đổi đó.
Trong
giới bất đồng chính kiến Việt Nam tồn tại đồn đoán về thời điểm sụp đổ
của chế độ độc tài. Quãng những năm 2006 – 2008, đồn đoán ấy là về năm
2014. Gần đây hơn, đồn đoán ấy là về tương lai gần, nhất là trong bối
cảnh chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Dường như hi vọng và đồn đoán ấy đều xuất phát từ… ước muốn, một ước muốn thiếu thực tế và thừa mơ mộng.
Năm
2014 đã qua đi và chế độ chính trị Việt Nam vẫn vậy. Tương lai gần,
chẳng hạn 10 năm nữa (nếu 10 năm nữa chưa đủ gần thì 5 năm nữa) sắp đến
và người ta sẽ sớm có câu trả lời. Song điều quan trọng hơn nữa, như
trên đã nêu, là sự chuẩn bị của cả xã hội cho sự chuyển đổi chế độ chính
trị từ độc tài sang dân chủ.
Nhìn
Venezuela, có thể thấy quốc gia này có sẵn một số tiền đề cho dân chủ.
Đó là sự tồn tại (hợp pháp) của nhiều đảng phái khác nhau. Đó là các cơ
chế bầu cử, bao gồm phổ thông đầu phiếu để người dân lựa chọn nguyên thủ
quốc gia, mà ở đây là tổng thống. Đó là thói quen thực hành các quyền
con người, quyền công dân, mà điển hình là quyền biểu tình qua cuộc
xuống đường với quy mô hàng trăm ngàn người để ủng hộ Juan Guaido như
tổng thống lâm thời, v.v.
Những
tiền đề đó là những tiền đề mà Việt Nam chưa có, và nếu không được
chuẩn bị một cách thỏa đáng, sự chuyển đối chế độ chính trị tại Việt Nam
trong tương lai có khả năng cao sẽ dẫn đến một chế độ độc tài khác hoặc
một chế độ dân chủ nửa vời mà thôi.
Để
có được những tiền đề đó, những người đấu tranh cho dân chủ cần xây
dựng một lực lượng đối lập đủ mạnh để có thể đòi hỏi chính quyền thực
hiện các cải cách chính trị. Hẳn nhiên, lực lượng này phải được dẫn dắt
bởi một bộ phận có đủ tài năng lẫn phẩm chất cần thiết và được hậu thuẫn
bởi một bộ phận dân chúng tối thiểu (có lẽ chừng 30%). Cùng với đó, họ
cần bồi đắp một nền tảng nhận thức và ý thức nhất định về dân chủ cho
một bộ phận dân chúng tối thiểu (có lẽ cũng chừng 30%).
Xây
dựng một lực lượng đối lập đủ mạnh là rất khó, nhất là khi những người
đấu tranh cho dân chủ hầu như không có một chiến lược hay một con đường
rõ ràng nào cho chính họ cũng như cho dân chúng đi theo. Họ thiếu một hệ
thống tư tưởng hay triết lý để làm kim chỉ nam cho những suy nghĩ và
hành động của mình. Họ cũng thiếu sự quan tâm cần thiết tới việc phát
triển bản thân và hội nhóm để trở nên đủ tâm lẫn tầm cho mục tiêu dân
chủ mà họ theo đuổi.
Khó
hơn cả việc trên là bồi đắp một nền tảng nhận thức và ý thức về dân chủ
cho dân chúng. Dân chủ không đơn thuần là một thể chế mà còn là một giá
trị. Theo nghĩa thứ hai, dân chủ đòi hỏi người dân cần có một số phẩm
chất thiết yếu để làm chủ quốc gia, như chấp nhận sự đa dạng và khác
biệt, tôn trọng quyền của thiểu số, có trật tự và kỷ luật, quan tâm tới
cộng đồng, giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, v.v. Đây là những
phẩm chất mà người Việt Nam rất thiếu.
Nếu
yếu tố thứ nhất – lực lượng đối lập đủ mạnh – là sự chuẩn bị cho dân
chủ về mặt thể chế, thì yếu tố thứ hai – nền tảng nhận thức và ý thức
nhất định về dân chủ – là sự chuẩn bị cho dân chủ về mặt giá trị, và chỉ
khi có cả hai yếu tố, thì một nền dân chủ mới thực sự bền vững.
Chừng
nào hai yếu tố trên đây chưa xuất hiện, khó có thể hi vọng vào một Việt
Nam dân chủ trong tương lai gần. Và vì vậy, thay vì hi vọng thiếu thực
tế vào một Việt Nam dân chủ trong tương lai gần, cần chuẩn bị cho một
Việt Nam dân chủ trong tương lai có thể rất xa, và tương lai đó sẽ càng
bớt xa khi sự chuẩn bị càng kỹ lưỡng.
Nguyễn Trang Nhung
Nguồn : RFA, 30/01/2019 (NguyenTrangNhung's blog)
**************
Maduro rất tệ, Việt Nam còn tệ hơn
Võ Thị Hảo, RFA, 29/01/2019
Cuộc
chính biến của Venezuela với tâm điểm bùng nổ vào ngày
23/01/2019 đã đem lại cảm hứng và niềm hy vọng lớn cho cuộc
đấu tranh của những công dân nhằm thoát khỏi ách cai trị của
nhóm cầm quyền mượn danh "theo con đường xã hội chủ nghĩa".
Trong thời kỳ ông Maduro lên nắm quyền, mô hình "chủ nghĩa xã hội" ở Venezuela có dấu hiệu phá sản hoàn toàn.
Thủ
đô Caracas - biển người biểu tình xuống đường phản đối sự
điều hành kém cỏi, sự gian lận trong bầu cử và lạm dụng
quyền lực, triệt hạ các đảng đối lập của chính phủ dưới
quyền Tổng thống Nicolas Maduro. Thật
hào hùng, thật đáng vinh danh biển người công dân tự trọng,
biết tự vệ, vai kề vai bên cộng đồng để đứng lên phản đối,
dám "đuổi" những kẻ công bộc mà họ đã nộp thuế và thuê với
giá quá đắt để điều hành đất nước nhưng đã biển lận, bất
tài vô dụng hại dân hại nước.
Những
cơn lũ ống thác người cuồn cuộn trên đường Caracas đã và sẽ
mãi còn là nguồn cảm hứng kiêu hùng cho hàng tỉ người trên
thế giới. Rất nhiều người Việt Nam cũng đang hồi hộp theo dõi,
mừng thay cho dân Venezuela dù biết rằng tình hình vẫn còn diễn
biến và phe dân chủ còn phải trải nhiều gian nan mới đến chung
cuộc ngoạn mục.
Xuất hiện "Mặt trời dân chủ" :
Venezuela,
cũng như Trung Quốc, Việt Nam, Cuba và Bắc Triều tiên, lấy cớ
theo "con đường xã hội chủ nghĩa và tư tưởng Marx – Lenin" để
dựng nên thể chế chính trị chỉ phục vụ cho đảng cầm quyền.
Đó là thủ đoạn gian ngoan nhất mà nhóm cầm quyền dùng làm
công cụ. Đây là cách mỵ dân, bao che cho việc tước đoạt quyền
lợi của cộng đồng nhằm phục vụ cho quyền lợi riêng và để kéo
dài tham vọng cai trị vĩnh viễn của nhà cầm quyền. Bằng sự
tàn bạo không nao núng ngay cả trước mạng sống của hàng triệu
người, Trung Quốc, Bắc Triều tiên, Việt Nam đã áp đặt được ách
nô lệ lên người dân, nhưng với người Venezuela, đâu dễ để nô lệ
hóa họ.
Một
niềm hy vọng lớn, rực rỡ, – ít ra là cho đến thời điểm này-
đã mọc lên trong tối tăm của những ngày mà cỗ xe thể chế
chính trị phản tự nhiên, phản dân chủ tại Venezuela đang lăn đến
bờ vực thẳm tự hoại.
Niềm
hy vọng đó mang tên Juan Guaido – trẻ trai sung sức ở độ tuổi
35, lãnh đạo phe đối lập và Quốc hội hợp pháp mới được bầu
lên từ ngày 5/1/2019 nhưng đã bị Tổng thống Nicolas Maduro vô
hiệu hóa. Bị chính quyền Maduro cầm rời khỏi nơi cư trú, đóng
băng tài sản và bị đe dọa tù tội, nhưng đã hiên ngang tuyên bố
với gương mặt sáng ngời : "Tôi không tránh né các mối đe dọa
hay tấn công vào thời điểm này. Chúng tôi vẫn ở đây và tiếp
tục công việc của mình" (1).
Đại
diện cho nhóm các nhà lãnh đạo trẻ cùng thành lập một đảng
đối lập năm 2009, J. Guaido từng nhiều năm tham gia đấu tranh cho
tự do ngôn luận, thậm chí tuyệt thực để đòi quyền tồn tại
của các đảng đối lập và bầu cử tự do. Đến nay, khi quả bom
phẫn nộ của nhân tâm đã phát nổ, theo mức độ lạm phát
1.300.000%, với sự ủng hộ của hàng trăm ngàn người dân và phe
đối lập, chàng trai này đã hiên ngang tuyên bố là Tổng thống
hợp pháp của Venezuela, đưa ra bằng chứng việc tái cử của
Maduro là bất hợp pháp vì đã gian lận trong bầu cử, cùng
những người biểu tình gây áp lực buộc ông này từ chức.
Vị
Tổng thống mới này được sự công nhận nhanh chóng và hỗ trợ
tích cực của một số cường quốc dân chủ, đặc biệt là Mỹ, bởi
con đường đi của ông là hợp thời đại. Sự việc còn diễn biến
cam go. Các nước như Nga, Trung Quốc, Cuba, Thổ Nhĩ kỳ vẫn chống
lưng cho Maduro. Guaido vẫn chưa nắm chắc phần thắng, nhất là khi
Maduro đang có toàn bộ nhân lực, kinh tài và quân đội trong tay,
tha hồ dùng chính sách khủng bố để đàn áp lại.
Sự
xuất hiện của Guaido không phải là ngẫu nhiên, cũng không xuất
phát từ tham vọng giành quyền cai trị cho cá nhân. Chính sai
lầm và sự đồi bại của thể chế chính trị theo mô hình xã hội
chủ nghĩa đã nẩy sinh mầm độc tự hoại, buộc những nhà bất
đồng chính kiến đấu tranh cho dân chủ xuất hiện. Điều đó như
một phản xạ tự nhiên nhằm bảo vệ sự sống, khu trú và vô hiệu
hóa mầm ung thư kia nhằm cứu lấy sự tồn tại chính đáng của
các công dân Venezuela. Đây cũng chính là mô tip logig tự hoại và
phản xạ tự bảo vệ của người dân khiến Liên xô và các nước
trong phe xã hội chủ nghĩa sụp đổ.
Tự do : Chính quyền Nguyễn Phú Trọng kém chính quyền Maduro 12 bậc
Việt
Nam cùng là đồng chí của Venezuela nên có rất nhiều điểm tương
đồng trong bộ máy chính trị và những sai lầm trong cách điều
hành đất nước, mặc dù Việt Nam còn may mắn chưa bị sa vào nạn
lạm phát và nạn đói như Venezuela.
"Con
đường xã hội chủ nghĩa và tư tưởng Marx – Lenin" là thủ đoạn
gian ngoan nhất mà nhóm cầm quyền dùng làm công cụ.
Đương
nhiên không ai có thể khẳng định rằng, cứ theo đà này, với
trữ lượng dầu mỏ của Việt Nam cũng đã khai thác cạn kiệt, với
những khoản nợ nước ngoài đã vượt ngưỡng nguy hiểm và nạn
tham nhũng cùng sự lệ thuộc toàn diện vào Trung Quốc, nhà cầm
quyền Việt Nam cũng đang tự hoại chính mình và không dẫn đến
thảm họa đói kém đối với người dân như Venezuela.
Cùng
theo con đường xã hội chủ nghĩa và chủ nghĩa Marx- Lenin, nhưng
xét về xếp hạng tước đoạt tự do và nhân quyền của người dân
thì Việt Nam bạo tàn hơn Venezuela tới 12 bậc.
Việt
Nam bằng mọi cách khủng bố, đàn áp các nhà phản biện xã
hội, người bất đồng chính kiến, tuyệt đối không cho phép một
đảng nào tồn tại ngoài đảng cộng sản. Chỉ có đảng cộng sản độc
tài toàn trị, mỗi cuộc bầu cử đều bị giới quan sát nhận
định là không đáng tin cậy hoặc đều bị điều khiển định hướng
theo nhà cầm quyền.
Trong
khi đó, ở Venezuela, đảng cầm quyền của ông Maduro mang tên đảng
Xã hội chủ nghĩa thống nhất – đảng của "giai cấp công nhân và
nhân dân lao động", theo học thuyết "chủ nghĩa xã hội thế kỷ
21" và chủ nghĩa Marx- Lenin... cùng vài thứ luận lý hổ lốn
lạc hậu khác, dưới sự điều hành của tổng thống Nicolas
Maduro,dù ngày càng tận dụng các cơ hội để chuyên quyền độc
đoán nhưng vẫn chấp nhận có nhiều đảng đối lập cùng tồn tại,
có phần quyền lực trong lập pháp và hành pháp.
So
sánh hai đảng cầm quyền Việt Nam và Venezuela, Việt Nam vẫn
nhiều phần nhục nhã hơn Venezuela nếu xét về mức độ độc tài
và đàn áp nhân quyền và tự do ngôn luận. Xếp hạng tự do báo
chí của Việt Nam năm 2018 tụt hạng, ở thứ 175/180, trong khi
Venezuela còn khá hơn Việt Nam 12 bậc, xếp thứ 143/180 theo đánh
giá của Tổ chức phóng viên không biên giới.
Mặt
khác, ông Maduro chỉ là người điều hành đất nước kém cỏi,
theo khuynh hướng lạm dụng và mới đặt chân sang đầu con đường
độc tài, nhưng nhóm cầm quyền mà ông điều hành chưa đến mức
bị nhân dân kết tội bán nước hại dân để đổi lấy quyền lực như
nhà cầm quyền Việt Nam.
Đương
nhiên dù chậm, nhưng rồi sẽ đến ngày Việt Nam xuất hiện những
cuộc biểu tình hàng trăm ngàn người, liên tục, rộng khắp, buộc
nhà cầm quyền Việt Nam phải trả lại quyền đương nhiên cho dân.
Bao
giờ những "mặt trời con" dân chủ trẻ trung như Juan Guaido của
Việt Nam xuất hiện ? Họ đã nhiều lần xuất hiện nhưng đã bị
triệt hạ bởi sự đàn áp tàn nhẫn của nhà cầm quyền Việt Nam
để đảm bảo mọi mầm mống dân chủ và tự do đều bị "bóp chết
từ thời trứng nước".
Vì
sao sự khủng bố ở Việt Nam lớn hơn, lâu dài hơn, đã gần cả
trăm năm mà dân Việt Nam - ngay cả nhiều người Việt Nam sống ở
hải ngoại, tại những cường quốc dân chủ - lại cam chịu nô lệ
hoặc để mặc hoặc ủng hộ sự nô lệ hóa, rời rã "lạc mất linh
hồn" hơn dân Venezuela và nhiều dân xứ khác ? Sự sống còn của
dân nước Việt buộc chúng ta trả lời và có giải pháp cho
nhiều câu hỏi nhức nhối đã từng làm nhiều người nản lòng
thoái chí.
Võ Thị Hảo
Nguồn : RFA, 29/01/2019 (vothihao's blog)