Trump đã phớt lờ vi phạm nhân quyền như thế nào? (Mai V. Phạm)
Lịch
sử thế giới đã chứng minh các chế độ độc tài hung bạo thực sự lo sợ khi
các nước đồng minh dân chủ hợp tác, đề ra các chính sách và nghị quyết
cụ thể như cấm vận kinh tế, không bán vũ khí, hoặc chấm dứt các kế hoạch
đầu tư ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế. Đồng thuận hợp tác thúc đẩy
dân chủ và nhân quyền luôn là sức mạnh mềm của các quốc gia dân chủ,
tạo sức ép đáng kể khiến các nhà nước độc tài không dám thẳng tay đàn áp
người dân. (Mai V. Pham)
Cái chết đầy thương tâm của nhà báo/thường trú nhân Mỹ, JamalKhashoggi không đủ trọng lượng để Trump phải nổi giận và lên án hành vi man rợ đó.
Với
các bằng chứng thuyết phục, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ và cơ quan tình báo
CIA đều khẳng định Thái tử Arab Saudi là chủ mưu vụ ám sát dã man Jamal.
Nhưng, tổng thống Donald Trump chọn không lên án và tiếp tục "hợp tác"
với nhà cầm quyền Saudi. Cứ nhìn cách Trump bao che và nhượng bộ Saudi,
thì có thể dễ dàng nhận ra : dân chủ và nhân quyền chẳng là cái thá gì
với Trump.
Tối
thiểu, Trump phải trục xuất Đại sứ quán Saudi tại Hoa Kỳ vì hành vi sát
hại của Saudi là bóp nát nhân quyền, nên phải bị lên án và trừng phạt
thích đáng. Tuy nhiên, Trump đã dùng thỏa thuận quốc phòng với Saudi trị
giá khoảng 110 tỷ để biện hộ cho quyết định nhượng bộ và bao che Saudi
Arab.
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ và cơ quan tình báo CIA đều khẳng định Thái tử Arab Saudi là chủ mưu vụ ám sát dã man Jamal.
Có
nghĩa là với Trump thỏa thuận $$$ thì quan trọng hơn nhân quyền. Tuy
nhiên, trong thực tế, các chuyên gia vũ khí Hoa Kỳ đều khẳng định con số
110 tỉ đô là do Trump "phóng đại" vì con số thực sự nhỏ hơn rất nhiều.
Bên cạnh đó, các báo cáo với bằng chứng khó chối cãi chứng minh được mối
quan hệ lợi ích giữa gia đình Trump và hoàng gia Saudi.
Năm
2015, Trump từng khoe khoang về các giao dịch kinh doanh của mình với
Saudi trong một cuộc vận động tranh cử tại Mobile, Alabama : "Tôi rất
thân thiện với Saudi, họ mua căn hộ của tôi... 40 triệu đô la, 50 triệu
đô la. Tôi có nên không thích họ không ? Tôi thích họ rất nhiều !".
Washington Post
đưa tin rằng vào năm 1991, khi Trump gần như phá sản, Hoàng tử Alwaleed
bin-Talal mua chiếc du thuyền của Trump, giá 20 triệu đô la. Tờ New York Daily News đưa tin rằng hoàng gia Saudi cũng đã mua toàn bộ tòa nhà 45 tầng của Trump World Tower với giá 4,5 triệu USD vào tháng 6/2001. Washington Post
cũng báo cáo chuyến thăm của các quan chức Saudi đến Trump
International Hotel ở thành phố New York đã giúp tập đoàn Trump tăng
doanh thu lên 13% trong quý đầu tiên của năm 2018.
Hành
động nhượng bộ Saudi của Trump là một thông điệp gửi tới tất cả các nhà
nước độc tài : cứ thoải mái ám sát và thanh trừng các nhà bất đồng
chính kiến và đối lập vì chính phủ Hoa Kỳ sẽ không quan tâm và giám sát
nhân quyền thế giới nữa. Các chế độ độc tài Việt Nam, Bắc Hàn, Trung
Quốc… cũng sẽ nhận ra được một bài học : chỉ cần có thật nhiều tiền là
có thể mua được sự im lặng của chính phủ Trump trước các vi phạm nhân
quyền tàn bạo và dã man.
Hiện
tại, các nước Finland, Denmark & Germany đã tuyên bố chấm dứt các
thỏa thuận buôn bán vũ khí với Arab Saudi vì vụ sát hại nhà báo Jamal.
Nhân quyền : giá trị nền tảng của Hoa Kỳ
Chúng
ta có bao giờ tự đặt câu hỏi tại sao các chính quyền dân chủ tiến bộ
lại phải bỏ công sức và tiền bạc để vận động dân chủ và nhân quyền hay
không ?
Sau
Chiến tranh Lạnh (Cold War), Hoa Kỳ luôn là nước đi đầu trong các vấn
đề bảo vệ và cải thiện nhân quyền (human rights) bởi chính quyền Hoa Kỳ
xem nhân quyền là một mối quan tâm quốc gia (national interest) vì ảnh
hưởng đến an ninh quốc gia (national security).
Bộ
Dân chủ, Nhân quyền, và Lao động thuộc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhấn mạnh :
"Thúc đẩy sự tôn trọng nhân quyền, các quyền lao động, và dân chủ thông
qua chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ góp phần tạo nên hòa bình, thịnh
vượng và ổn định ở nước ngoài, làm giảm các mối đe dọa đối với Hoa Kỳ và
tăng cường sự bền vững đối với các đối tác an ninh. Có thể nói, thực
hiện những chiến lược này là tối quan trọng đối với an ninh quốc gia của
Hoa Kỳ".
Theo
luật, hàng năm, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phải trình lên Quốc hội một số báo
cáo tổng hợp về tình hình nhân quyền. Quốc hội Hoa Kỳ luôn dành một
khoản chi phí hàng năm cho các cuộc vận động dân chủ và bảo vệ nhân
quyền.
Tuy
nhiên, từ khi Trump nhậm chức tổng thống, vận động dân chủ và cải thiện
nhân quyền của Bộ Ngoại giao đã suy yếu rõ rệt. Theo ngân
sách mà Nhà Trắng đệ trình cho năm 2019, nguồn tài chính cho tổ chức
Quỹ Quốc gia Hỗ trợ Dân chủ (National Endowment for Democracy-NED) và
các chương trình thúc đẩy dân chủ khác giảm mạnh. Ngân sách dự trù của
chính quyền Trump sẽ cắt giảm 40% tổng tài trợ cho dân chủ và nhân
quyền.
Những
lời khen ngợi của Trump dành cho các lãnh đạo độc tài cũng như làm
thinh trước các vi phạm nhân quyền chỉ khiến bọn chúng thỏa mãn và vui
sướng. Thêm nữa, vô số hành vi phản dân chủ của Trump như tấn công quyền
tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí và độc lập tư pháp càng khiến các
nhà nước độc tài thẳng tay đàn áp bất đồng chính kiến và đối lập, mà
không sợ chỉ trích từ Hoa Kỳ.
Chính
quyền Hoa Kỳ đã luôn tin rằng bảo vệ nhân quyền và vận động dân chủ sẽ
mang lại lợi ích và an ninh với người dân Mỹ. Không chỉ có Hoa Kỳ, mà
đông đảo các quốc gia dân chủ như Thụy Sĩ, Na Uy, Đức, Pháp, Canada, Hà
Lan… cũng luôn có các chương trình vận động dân chủ và nhân quyền. Các
nước dân chủ văn minh tin rằng một thế giới càng nhiều các quốc gia dân
chủ và tôn trọng nhân quyền càng mang lại an ninh và lợi ích cho chính
quốc gia họ, góp phần xây dựng một thế giới hòa bình và hạnh phúc.
Lịch
sử thế giới đã chứng minh các chế độ độc tài hung bạo thực sự lo sợ khi
các nước đồng minh dân chủ hợp tác, đề ra các chính sách và nghị quyết
cụ thể như cấm vận kinh tế, không bán vũ khí, hoặc chấm dứt các kế hoạch
đầu tư ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế. Đồng thuận hợp tác thúc đẩy
dân chủ và nhân quyền luôn là sức mạnh mềm của các quốc gia dân chủ,
tạo sức ép đáng kể khiến các nhà nước độc tài không dám thẳng tay đàn áp
người dân.
Ai cũng có thể bị ám sát như Jamal
Thổ
Nhĩ Kỳ mô tả cuộc ám sát nhà báo Jamal là một chiến dịch "nhanh chóng,
phức tạp" và cũng cáo buộc nhóm sát thủ Saudi đã "cưa thi thể" Khashoggi
để đưa ra khỏi lãnh sự quán. Cái
chết đầy đau đớn của nhà báo Jamal thật đáng thương tâm. Cảnh tượng bọn
sát thủ Arab cưa sống Jamal quá rùng rợn. Chính quyền Thổ cũng cho biết
đã nghe đoạn băng thu âm tiếng nhà báo Jamal van nài xin tha mạng.
Jamal chắc sợ hãi và đau đớn thể xác đến tột cùng.
Chỉ
vì muốn người dân Arab có nhân quyền, bình đẳng như nhiều dân tộc khác,
mà Jamal phải trả giá bằng chính mạng sống mình. Tôi thương Jamal vô
vàn bởi những gì xảy ra với Jamal cũng có thể xảy ra với chính tôi, hoặc
bất kỳ nhà bất đồng chính kiến nào, là công dân ở các nước độc tài hung
bạo.
Chỉ
cần xét góc độ Jamal là một con người, cũng đủ để cho Trump hoặc người
có lương tri phải nổi giận và lên án hành vi giết người man rợ của
Saudi. Đáng nói, có 1 số người Việt vì muốn bênh vực Trump, nên cho rằng
việc Saudi "cưa sống" Jamal là "chuyện nhỏ".
Giết
hại dã man một con người tại đất nước khác mà là chuyện nhỏ, thì chuyện
gì mới là chuyện lớn ? Giả sử người nhà của họ cũng bị chế độ cộng sản
Việt Nam, sát hại man rợ y như vậy, thì họ có còn cho là "chuyện nhỏ"
hay không ? Giả sử Đảng cộng sản Việt Nam cũng ám sát một nhà bất đồng
chính kiến tại một đất nước khác, thì đó có là chuyện lớn hay không ?
Bất
kỳ kẻ nào bênh vực cho hành vi CỰC KỲ TÀN ÁC của hoàng gia Saudi chỉ có
thể hoặc bệnh hoạn hoặc không có trái tim của một con người. Nếu
chúng ta chỉ biết thương những người quen biết, hoặc cùng một làng xóm,
một quốc gia thì chúng ta có gì khác biệt so với loài vật ? Chẳng phải,
rất nhiều loại vật hung dữ nhất còn biết "thương" đồng loại của chúng
kia hay sao ? Khi tình yêu cho sự thật và lẽ phải không còn quan trọng
nữa, thì cuộc sống này còn có ý nghĩa gì nữa ? Ăn tiền để tồn tại ? Khi
đạo đức tối thiểu chẳng còn có ý nghĩa gì, thì cái gì sẽ đủ sức ngăn con
người ta không làm điều ác, điều xấu ?
Theo
kết quả của nhiều cuộc khảo sát uy tín trong nhiều năm qua, phần lớn
người dân Mỹ ủng hộ cuộc vận động dân chủ và nhân quyền. Đặc tính nổi
bật của phần đông người Mỹ là lòng nhân đạo và cảm thông với những người
khốn khổ. Vì thế, họ không chỉ chăm lo cho đất nước Hoa Kỳ, mà còn dành
một sự quan tâm và ủng hộ đặc biệt cho dân chủ và nhân quyền trên thế
giới. Và chính điều này đã khiến Hoa Kỳ vĩ đại.
Trump
phớt lờ những vi phạm nhân quyền hết sức nghiêm trọng của hoàng gia
Saudi không chỉ ảnh hưởng đến lợi ích lâu dài của Hoa Kỳ, nhưng còn ảnh
hưởng xấu đến cuộc vận động dân chủ và nhân quyền toàn cầu.Thế giới mà
bọn độc tài ngang nhiên ám sát đối lập, không lo sợ hậu quả, là một thế
giới đầy bất ổn và nguy hiểm cho nhiều người.
Mai V. Phạm
(25/11/2018)
Tham khảo :