Phe đối lập Nga lưu vong lên án chế độ Putin đe dọa an ninh châu Âu (Chi Phương)

Gần 3 năm qua, từ khi chiến tranh Ukraina nổ ra, Vladimir Putin được cho là đã mạnh mẽ đàn áp những nhà bất đồng chính kiến, những ai dám lên tiếng chỉ trích chế độ. Phe đối lập của điện Kremlin, hiện phần lớn sống ở nước ngoài, ngày càng phải đối mặt với nhiều thách thức về tính chính danh, làm sao có thể kết nối với người dân Nga trong và ngoài nước, cũng như tìm được sự ủng hộ của quốc tế.

Các nhà đối lập Nga dẫn đầu đoàn tuần hành tại Berlin, Đức, ngày 17/11/2024, để phản đối chiến tranh Ukraina, kêu gọi dân chủ ở Nga.
Các nhà đối lập Nga dẫn đầu đoàn tuần hành tại Berlin, Đức, ngày 17/11/2024, để phản đối chiến tranh Ukraina, kêu gọi dân chủ ở Nga. AP - Markus Schreiber

Cuối tháng 11 năm 2024, Yulia Navalnaya, vợ của cố nhà đối lập Nga Alexei Navalny đã cùng những cựu tù nhân chính trị khác, là Ilya Iachine và Vladimir Kara-Murza, đã đồng tổ chức một buổi tuần hành tại Berlin, Đức, để phản đối “chiến tranh, bạo ngược và cuộc trấn áp đẫm máu những tiếng nói bất đồng chính kiếnị” của điện Kremlin. Khoảng 1800 người Nga đã tham gia cuộc biểu tình, hô vang các khẩu hiệu như “Nước Nga không có Putin”, và “không có chiến tranh”, theo ghi nhận từ AFP.  Cuộc biểu tình này không chỉ để kêu gọi chấm dứt chiến tranh Ukraina, thúc đẩy dân chủ ở Nga mà còn để kêu gọi sự đoàn kết của phe đối lập Nga lưu vong. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh phe đối lập Nga có nhiều nhiều rạn nứt, chia rẽ, đấu đá trong nội bộ, sau cái chết của lãnh đạo phe đối lập Alexei Navalny trong một nhà tù Nga ở Bắc Cực, để lại một khoảng trống lãnh đạo trong phong trào chống Putin.

Trong số những gương mặt quan trọng thuộc phe đối lập, phải kể đến Ilya Iachine từng lãnh đạo Đảng Tự do Nhân dân (PARNAS) (2012 -2016), ông cũng từng giữ chức Chủ tịch Hội đồng đại biểu Quận Krasnoselsky của Matxcơva từ năm 2017 đến năm 2021. Ông được biết đến vì mạnh mẽ lên tiếng phản đối chính phủ Nga, lên án cuộc chiến ở Ukraina.

Vào năm 2022, trên tài khoản Youtube với 1,5 triệu người đăng ký theo dõi, Iachine đã đăng một video lên án vụ thảm sát do quân đội Nga gây ra ở Bucha, Ukraina. Ông đã nhanh chóng bị bắt và biệt giam, bị buộc tội phát tán thông tin sai lệch về quân đội Nga và kết án 8 năm rưỡi tù giam. Đến tháng 08/2024, ông được trả tự do trong một cuộc trao đổi tù nhân giữa Nga và các nước phương Tây.

Kể từ khi được trả tự do, và sống lưu vong ở Đức, ông Iachine đã đi đến nhiều thành phố của châu Âu để tiếp cận với cộng đồng người Nga ở nước ngoài. Ilya Iachine cũng là một trong những người được thành phố Paris trao tặng danh hiệu « công dân danh dự » vào năm 2024, bày tỏ ủng hộ đối với « nhân vật đại diện cho sự phản kháng dân sự, bị bỏ tù vì đã tố cáo vi phạm nhân quyền và chiến tranh ở Ukraina, đồng thời lên án sự đàn áp của chế độ Vladimir Putin ». RFI Tiếng Việt và Tiếng Nga đã phỏng vấn ông tại Paris vào tháng 11/2024.

Đâu là thông điệp mà ông muốn gửi đến các nhà chính trị gia châu Âu ?

Tôi muốn nói rằng có một nước Nga khao khát hòa bình với láng giềng và muốn phát triển thành một nước dân chủ. Nhiều người có cùng quan điểm này, ở nước ngoài cũng như ở trong nước. Dù tiếng nói bất đồng của họ nhanh chóng bị bịt miệng, nhưng họ vẫn tồn tại.

Tôi tin rằng những người ủng hộ một nước Nga dân chủ có thể tạo liên minh trong việc chống lại nhà độc tài Putin. Một nước Nga tự do tạo ra một bảo đảm về an ninh cho châu Âu.

Tôi muốn làm rõ với các chính trị gia phương Tây rằng an ninh của châu Âu phụ thuộc vào một nước Nga tự do, và có thể có được một nước Nga như vậy. Cần phải thừa nhận rằng « chủ nghĩa Putin » gây ra mối đe dọa đối với an ninh toàn cầu và các chính sách của châu Âu phải ủng hộ một nước Nga phản chiến.

Tại châu Âu, từ Bulgari ( đảng Vazrajdane) cho đến Gruzia (đảng Giấc mơ Gruzia, hay Áo (đảng FPÖ) , ngày càng có nhiều chính đảng với lập trường thân Nga, giành được sự ủng hộ của cử tri. Ông nhìn nhận thế nào về việc này ?

Tôi cho rằng cần phải truyền những thông tin về sự thật của chế độ Putin cho những đảng đó. Chế độ Putin là một đe doạ cho châu Âu, với tham những, phá hoại, và chết chóc. Putin tạo ra liên minh với các chế độ độc tài coi thường mạng sống của con người. Chúng ta cần phải chống lại đe dọa này, bằng việc xây dựng một xã hội mà quyền con người là một ưu tiên. Những người ủng hộ các đảng thân điện Kremlin, trên thực tế tạo ra nguy hiểm cho tương lai của con em họ.

Ông khẳng định rằng, cuộc chiến tranh ở Ukraina tạo ra một sự đối đầu giữa hai chế độ, ông có thể giải thích điều này được không ?

Putin xây dựng một liên minh độc tài, dựa trên việc đàn áp tự do và coi thường mạng sống con người. Phía đối diện, là những nền dân chủ coi trọng quyền con người. Chiến tranh Ukraina là một cuộc chiến mang tính toàn cầu về những giá trị cơ bản. Các chế độ độc tài đặt Nhà nước lên trên bất cứ cá nhân nào, bằng cách hy sinh mạng sống con người. Đó là lý do tại sao cuộc chiến vì một nước Nga dân chủ cũng là cuộc chiến vì an ninh châu Âu.

Ông nói gì với những người ủng hộ phong cách “mạnh mẽ” của Putin ?

Tôi sẽ nói với họ rằng Putin là một vị vua « trần trụi », yếu ớt và hèn nhất. Một lãnh đạo thực sự thì phải giành chiến thắng trong cuộc chiến « trung thực » và không phá hoại phe đối lập. Putin thì trái lại, lo sợ bị cạnh tranhn bị chỉ trích, và điều này khiến ông ta bộc lộ những điểm yếu. 

Các nước phương Tây đóng vai trò gì trong những thay đổi của ở Nga ?

Các nước phương Tây cần phải tiếp tục ủng hộ Ukraina. Thỏa hiệp với Putin sẽ là một sai lầm thảm khốc. Nếu Putin có được những gì ông ta muốn ở Ukraina, ông ấy sẽ tiếp tục theo đuổi những tham vọng của mình ở Ba Lan, hay ở những nước vùng Baltic và nhiều hơn thế nữa. Những thay đổi ở Nga phải đến từ người dân Nga. Tôi tin rằng xã hội Nga, đến một lúc nào đó, sẽ đòi thay đổi. Đúng là có hiện nay, những người đó bị đàn áp, nhưng tình hình sẽ không kéo dài mãi mãi. Lịch sử cho thấy là khao khát tự do luôn giành chiến thắng.

Ông có cảm nhận được sự chia rẽ giữa những người Nga sống lưu vong và những người Nga ở trong nước ?

Tôi cho rằng sự chia rẽ này bị tuyên truyền của điện Kremlin khuếch đại. Chúng tôi là một dân tộc duy nhất với những mục tiêu chung. Những người đã di cư, sống ở nước ngoài có thể tự do phát ngôn và truyền cảm hứng cho những người ở trong nước. Nhưng điều quan trọng là làm sao có thể duy trì sự liên kết và để tạo ra cây cầu nối giữa chúng tôi.

Ở Nga, phe đối lập còn hoạt động như thế nào ?

Mặc dù thông tin bị ngăn chặn, nhưng nhiều người vẫn tìm cách tiếp cận được. Tôi cho rằng rất quan trọng để tiếp tục làm việc qua mạng xã hội và những phương tiện truyền thông khác, qua liên lạc cá nhân. Mỗi người có thể đóng góp bằng cách tạo ra cộng đồng và chia sẻ những sự thật. 

Ông đã từng nghĩ sẽ quay trở lại Nga ?

Tôi suy nghĩ về điều đó mỗi ngày. Tôi không thể quay trở lại ngay bây giờ, để không làm tổn hại đến những tù nhân chính trị khác. Nhưng tôi hy vọng rằng chiến tranh sẽ sớm kết thúc, và tôi có thể quay trở lại để tiếp tục cuộc đấu tranh của mình, ngay cả khi phải đối mặt với những rủi ro. 

Ông nhìn nhận về tương lai của Nga ra sao ? 

Nga phải trở thành một nước dân chủ với những cạnh tranh về chính trị, tự do ngôn luận và một nền tư pháp độc lập. Đó phải là một nước Nga mà quyền lực được thay đổi liên tục và không ai có thể một mình thâu tóm tất cả.

Làm sao để tạo ra sự thay đổi mà không dùng đến bạo lực ?

Chính trị phải bảo vệ mạng sống con người chứ không phải giết hại ai. Tôi tin vào sự đoàn kết và hành động tập thể. Những thay đổi được thực hiện trong hòa bình là hoàn toàn có thể nếu có sự đoàn kết và tinh thần sẵn sàng thỏa hiệp. Mục tiêu của tôi là mang lại sự thay đổi ở Nga thông qua biện pháp hòa bình.

Chi Phương - RFI Tiếng Việt
17/01/2025