Đằng sau con số xuất siêu kỷ lục (VnExpress)
Xuất siêu 10 tháng qua lập kỷ lục nhưng lại do doanh nghiệp giảm nhập tư liệu sản xuất vì thiếu đơn hàng, doanh thu từ xuất khẩu đi xuống.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 10 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam ước đạt 291,28 tỷ USD, trong khi nhập khẩu 266,67 tỷ USD. Diễn biến này khiến cán cân thương mại ghi nhận xuất siêu đến 24,61 tỷ USD, gấp hơn 2,5 lần so với 10 tháng cùng kỳ 2022 (9,56 tỷ USD).
Con số này thậm chí phá kỷ lục năm xuất siêu cao nhất của Việt Nam là 2020, với 19,94 tỷ USD. Tuy nhiên, đằng sau con số "khủng", theo giới chuyên gia, không có nhiều tín hiệu đáng mừng, với một số lý do.
Đầu tiên, xét về giá trị tuyệt đối, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 10 tháng qua đã giảm 9,6%, đạt 557,95 tỷ USD. Trong đó, quy mô xuất khẩu giảm 7,1%, nghĩa là so với năm ngoái thì tiền kiếm được từ bán hàng ra nước ngoài ít đi.
Và nếu chỉ nhìn vào con số xuất siêu thì không cho thấy được sức khỏe vẫn còn kém của nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực. 85% kim ngạch 10 tháng qua đến từ nhóm ngành công nghiệp chế biến (247,34 tỷ USD/291,28 tỷ USD), nhưng có đến 5 trên 7 mặt hàng kim ngạch trên 10 tỷ USD thuộc nhóm này giảm.
Giảm sâu nhất phải kể đến da giày (trên 20%). Điện thoại - linh kiện và dệt may giảm xấp xỉ 12%. Máy móc - thiết bị - phụ tùng giảm nhẹ hơn, ở mức trên 7%. Trong sản phẩm chế biến chế tạo, chỉ có phương tiện vận tải và phụ tùng tăng tốt ở mức trên 18%, còn máy vi tính - linh kiện chỉ nhích nhẹ 0,7%.
Báo cáo tháng 10 của HSBC cũng nhận định, xuất khẩu đã có chuyển biến dần nhưng sự phục hồi là không đồng đều. Trong đó, dệt may và da giày vẫn còn yên ắng, dẫn đến tình trạng sa thải liên tục do thiếu đơn hàng từ các nước phương Tây.
"Xuất nhập khẩu trước đây thường chứng kiến tăng trưởng dương, nhưng đến trước tháng 10, hầu hết nhóm ngành đều âm, như dệt may, da giày, đồ gỗ, sang châu Âu và Mỹ giảm đáng kể", ông Bùi Duy Khánh, Giám đốc Kinh doanh khối thị trường vốn HSBC Việt Nam chỉ ra.
Nhà băng này cho rằng, điểm sáng duy nhất của xuất khẩu năm nay phải kể đến nông - thủy sản, mang về 26,7 tỷ USD. Tuy nhiên, tăng trưởng so với cùng kỳ 2022 cũng chỉ ở mức 3,8%. Cùng với đó, nhóm hàng này có tỷ trọng đóng góp dưới 10% trong tổng kim ngạch nên góp phần dịu bớt tình hình nhưng không bù đắp được hết cho những trở ngại thương mại.
Thứ hai và đáng chú ý hơn là kim ngạch nhập khẩu còn giảm với tốc độ nhanh hơn xuất khẩu, đến 12,3%. Trong hơn 250 tỷ USD mà Việt Nam chi ra 10 tháng qua để mua hàng từ nước ngoài, gần 94% là nhóm tư liệu sản xuất, gồm nguyên vật liệu và máy móc, thiết bị, phụ tùng.
 |
| Vật phẩm tiêu dùng 6,2%, máy móc, thiết bị 45,5%, nguyên nhiên vật liệu 48,3% |
Sự suy giảm nhập khẩu từ máy móc, thiết bị đến nguyên, nhiên liệu cho thấy đầu tư cho sản xuất và dự kiến sản lượng sản xuất không cao. Là một nền kinh tế gia công, lắp ráp, với nhiều mặt hàng chủ lực kiếm hàng chục tỷ USD như điện thoại, quần áo hay da giày đều phụ thuộc lớn vào đầu vào của nước ngoài, nhập khẩu ít đi, theo giới phân tích, không phải tin vui cho tương lai.
Ông Đỗ Hòa, CEO công ty tư vấn Tinh Hoa Quản Trị, cho rằng nhập khẩu giảm nhiều chính là tín hiệu cho biết những tháng tiếp theo xuất khẩu còn ảm đạm. "Chúng ta là nước gia công, muốn xuất ra nhiều mà nhập ít đi thì đáng lưu ý", ông Hòa nói trong một sự kiện gần đây.
Hai tháng gần đây, xuất khẩu bắt đầu khả quan hơn. Đặc biệt, trong nửa đầu tháng 11, lần đầu tiên sau 11 kỳ báo cáo số liệu xuất nhập khẩu đầu năm đến nay (mỗi tháng 2 kỳ), Tổng cục Hải quan ghi nhận nhập siêu 120 triệu USD. Cán cân thương mại có điều chỉnh theo hướng nhập khẩu giảm chậm hơn, giúp giá trị xuất siêu từ đầu năm đến 15/11 còn 24,4 tỷ USD (10 tháng là 24,61 tỷ USD).
Tuy nhiên, con số xuất siêu này vẫn còn rất lớn. Cùng với sức mua của các nền kinh tế lớn chưa hồi phục mạnh, các chuyên gia chưa nhiều lạc quan trong ngắn hạn. Theo ông Bùi Duy Khánh của HSBC, bức tranh vẫn "tương đối đa sắc".
"Không phải ngành nào cũng hưởng lợi, mà chỉ có một số ngành đặc thù. Về dài hạn, dệt may khả năng tiếp tục xu hướng không có đơn hoặc có đơn chỉ đủ duy trì hoạt động", ông dự báo. Cũng theo chuyên gia, do Việt Nam có độ mở kinh tế lớn nên các thị trường nhập khẩu chính chưa hồi phục tốt sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng năm sau.
Đồng quan điểm, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, mô tả tín hiệu phục hồi kinh tế mới là "lốm đốm chứ xu hướng chung vẫn khó khăn". "Vấn nạn chung là các công ty xuất nhập khẩu vẫn chưa có đơn hàng", bà Hạnh nói. Bà dự báo doanh nghiệp phải từ xoay sở của năm nay thành "siêu xoay xở" cho năm sau.
"Khi nào thấy số nhập khẩu nhiều hơn thì mới lạc quan về con số xuất khẩu trong tương lai", ông Hòa nói. Do đó, ông cho rằng triển vọng của năm 2024 chưa sáng hơn đáng kể so với 2023. Ngoài ra, về dài hạn, các chuyên gia cũng cảnh báo một số biến động và xu hướng có thể diễn ra.
Với thị trường Mỹ, chính sách hồi hương sản xuất cần có độ trễ thêm 1-2 năm nữa để kiếm chứng khả năng thành công. Trường hợp nước này có nhiều nhà máy tại chỗ hơn, nhu cầu nguồn cung từ châu Á có thể giảm trong dài hạn.
Với thị trường châu Âu, biến số có thể nằm ở giá dầu. Khu vực này cũng mua hàng từ Trung Mỹ, nơi có nhiều sản phẩm nhiệt đới tương tự Việt Nam nhưng thời gian vận chuyển đường biển ngắn hơn gần 10 ngày. "Chừng nào giá dầu còn hợp lý thì xuất khẩu của chúng ta còn cạnh tranh được. Nhưng giá dầu tăng cao thì khả năng sẽ mất đơn hàng hoặc kém cạnh tranh hơn Trung Mỹ", ông Hòa đánh giá.
Ngoài hai bạn hàng lớn này, thế giới đang chứng kiến hai xu hướng chung khác, cũng có thể là bất lợi về lâu dài nếu không có sự chuẩn bị.
Một là có thị trường thực thi chính sách theo hướng phi toàn cầu hóa, tức siết chặt hàng rào kiểm soát, nhằm hạn chế nhập khẩu những mặt hàng có thể sản xuất nội địa hoặc thay thế. Theo ông Hòa, kinh tế khó khăn cũng là một động cơ để các nước đẩy mạnh việc này.
Hai là xu hướng tiêu dùng xanh, tức hàng hóa đáp ứng các tiêu chí chứng nhận bền vững. "Hiện châu Âu chỉ mới mua hàng ít đi nhưng sắp tới có thể khó bán cho họ hơn khi khối này siết các tiêu chuẩn xanh", bà Vũ Kim Hạnh cảnh báo.
Viễn Thông
**********************************
Nỗ lực phục hồi, xuất, nhập khẩu năm 2022 lập kỷ lục mới (Tổng cục Thống kê)
Phục hồi sau hơn 2 năm đầy khó khăn bởi dịch bệnh Covid-19, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa cả năm 2022 về đích với con số kỷ lục 732.5 tỷ USD, tăng 9.5% so với năm 2021.
Những tháng đầu năm 2022, dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp đã gây ra nhưng ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh tế, trong đó xuất, nhập khẩu hàng hóa bị ảnh hưởng khá nghiêm trọng, các nước có xu hướng sử dụng sản phẩm nội địa thay cho sản phẩm nhập khẩu, đặc biệt là các mặt hàng nông sản, thủy sản. Năm 2022 cũng diễn ra trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động nhanh, khó lường làm gia tăng rủi ro đến thị trường tài chính, tiền tệ, an ninh năng lượng, an ninh lương thực toàn cầu. Tuy nhiên, nửa cuối năm đã chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế khi đã bắt đầu kiểm soát có hiệu quả và bước đầu vượt qua đại dịch. Tăng trưởng GDP cả năm 2022 ước đạt 8,02% so với năm trước, là mức tăng cao nhất các năm trong giai đoạn 2011-2022. Trong bức tranh chung có nhiều điểm sáng, một trong số đó là hoạt động xuất nhập khẩu với tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt mức kỷ lục vượt mốc 700 tỷ USD.
Với quyết tâm phục hồi và phát triển kinh tế, tạo đà hoàn thành mục tiêu kinh tế – xã hội năm 2022 và giai đoạn 2021-2025 theo Nghị quyết Đại hội Đảng XIII, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết số 01/NQ-CP, Nghị quyết số 02/NQ-CP, Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế – xã hội. Kinh tế vĩ mô tiếp tục duy trì ổn định là tiền đề cho hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đứng vững, giữ được đà tăng trưởng và tạo lực kéo quan trọng cho cả nền kinh tế. Trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều rủi ro, bất ổn, thương mại toàn cầu giảm sút, xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam vẫn duy trì được những kết quả ấn tượng trong năm 2022.
Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2022 ước đạt 371,85 tỷ USD, tăng 10,6% so với năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 95,09 tỷ USD, tăng 6,5%, chiếm 25,6% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 276,76 tỷ USD, tăng 12,1%, chiếm 74,4%. Trong năm 2022 có 36 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 94% tổng kim ngạch xuất khẩu (có 08 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 70,1%).
Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 360,65 tỷ USD, tăng 8,4% so với năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 125,79 tỷ USD, tăng 10%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 234,86 tỷ USD, tăng 7,5%. Trong năm 2022 có 46 mặt hàng nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 93,3% tổng kim ngạch nhập khẩu (có 06 mặt hàng nhập khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 52,1%).
Về thị trường xuất, nhập khẩu hàng hóa năm 2022, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 109,1 tỷ USD. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 119,3 tỷ USD. Trong năm 2022, xuất siêu sang EU ước đạt 31,8 tỷ USD, tăng 36,8% so với năm trước; nhập siêu từ Trung Quốc 60,9 tỷ USD, tăng 11,5%; nhập siêu từ Hàn Quốc 38,3 tỷ USD, tăng 11,5%; nhập siêu từ ASEAN 13,6 tỷ USD, tăng 10,6%.
Từ 2016 đến nay, cán cân thương mại xuất nhập khẩu hàng hóa liên tục thặng dư, với mức xuất siêu năm sau cao hơn năm trước. Năm 2016, xuất siêu hàng hóa của nước ta đạt 1,6 tỷ USD; năm 2017 đạt 1,9 tỷ USD; năm 2018 tăng lên 6,46 tỷ USD; năm 2019 đạt 10,57 tỷ USD, năm 2020 đạt 19,94 tỷ USD, năm 2021 do ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 nên xuất siêu chỉ đạt 3,32 tỷ USD.
Năm 2022 dù còn gặp nhiều khó khăn sau những ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19 và tình hình bất ổn trên thế giới, thành tích xuất siêu vẫn tiếp tục được giữ vững. Mặc dù quý I xuất siêu chỉ đạt gần 1,5 tỷ USD, sau đó trong quý II nhập siêu, nhưng với nỗ lực không ngừng trong quý III (xuất siêu hơn 6 tỷ USD) và quý IV (xuất siêu gần 4,5 tỷ USD), đến hết năm 2022 cán cân thương mại hàng hóa đã đạt xuất siêu 11,2 tỷ USD.
Đây là sự nỗ lực rất lớn của các doanh nghiệp Việt Nam, thành tích của hoạt động xuất, nhập khẩu năm 2022 là điểm sáng và là tiền đề quan trọng để nền kinh tế nước ta vững bước vào năm 2023.
*****************
Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê ngày 29/12, trong tháng 12, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa ước đạt 58,82 tỷ USD, tăng 2,7% so với tháng trước và giảm 11,2% so với cùng kỳ năm trước.
Tính chung cả năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 732,5 tỷ USD, tăng 9,5% so với năm trước. Đây là con số kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây. Trong đó xuất khẩu tăng 10,6%, nhập khẩu tăng 8,4%. Cán cân thương mại hàng hóa năm 2022 ước tính xuất siêu 11,2 tỷ USD (năm 2021 xuất siêu 3,32 tỷ USD), đồng thời là năm thứ 7 liên tiếp xuất siêu.
Tính riêng tháng 12, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 29,66 tỷ USD, tăng 2,2% so với tháng trước và giảm 14% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, trong quý 4/2022, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 89,5 tỷ USD, giảm 7,1% so với quý 3/2022 và giảm 6,1% so với cùng kỳ năm trước.
Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cả năm ước đạt 371,85 tỷ USD, tăng 10,6% so với năm trước. Cán cân thương mại hàng hóa tháng 12 ước tính xuất siêu 0,5 tỷ USD. Tính chung cả năm 2022, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 11,2 tỷ USD (năm trước xuất siêu 3,32 tỷ USD).
Trong năm 2022 có 36 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 94% tổng kim ngạch xuất khẩu (có 08 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 70,1%).
Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn nhất của nước ta, với kim ngạch ước đạt 109,1 tỷ USD. Năm 2022, xuất siêu sang EU ước đạt 31,8 tỷ USD, tăng 36,8% so với năm trước; xuất siêu sang Nhật Bản 836 triệu USD (năm trước nhập siêu 2,7 tỷ USD).
Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 12/2022 ước đạt 29,16 tỷ USD, tăng 3,1% so với tháng trước, giảm 8,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong quý 4/2022, kim ngạch nhập khẩu ước đạt 85,07 tỷ USD, giảm 5,8% so với quý 3/2022 và giảm 3,9% so với cùng kỳ năm trước.
Tính chung cả năm 2022, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 360,65 tỷ USD, tăng 8,4% so với năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 125,79 tỷ USD, tăng 10%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 234,86 tỷ USD, tăng 7,5%.
Trong năm 2022 có 46 mặt hàng nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 93,3% tổng kim ngạch nhập khẩu (có 6 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 52,1%). Nhập khẩu nhóm hàng tư liệu sản xuất chiếm 93,5%, tỷ trọng bằng năm trước.
Trong đó, nhóm hàng máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng chiếm 44,7%, giảm 1,8 điểm phần trăm. Nhóm hàng nguyên, nhiên, vật liệu chiếm 48,8%, tăng 1,8 điểm phần trăm. Nhóm hàng vật phẩm tiêu dùng chiếm 6,5%, tỷ trọng bằng năm trước.
Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 119,3 tỷ USD, nhập siêu từ Trung Quốc 60,9 tỷ USD, tăng 11,5%; nhập siêu từ Hàn Quốc 38,3 tỷ USD, tăng 11,5%; nhập siêu từ ASEAN 13,6 tỷ USD, tăng 10,6%.
Cũng trong năm 2022, kim ngạch xuất khẩu dịch vụ ước đạt 12,9 tỷ USD, tăng 145,2% so với năm 2021 (quý 4/2022 ước đạt 4,6 tỷ USD, tăng 204,2%). Trong đó, dịch vụ du lịch đạt 3,8 tỷ USD (chiếm 29,8% tổng kim ngạch xuất khẩu dịch vụ), tăng gần 25 lần so với năm trước; dịch vụ vận tải đạt 5,6 tỷ USD (chiếm 43,4%), tăng 165,4%.
Kim ngạch nhập khẩu dịch vụ năm 2022 ước đạt 25,5 tỷ USD, tăng 23,6% so với năm trước (quý 4/2022 ước đạt 6,1 tỷ USD, tăng 10,7%). Trong đó dịch vụ vận tải đạt 12,4 tỷ USD (chiếm 48,7% tổng kim ngạch nhập khẩu dịch vụ), tăng 18,3%; dịch vụ du lịch đạt 6,5 tỷ USD (chiếm 25,6%), tăng 70,8%. Nhập siêu dịch vụ năm 2022 là 12,6 tỷ USD (trong đó đã tính trong phí dịch vụ vận tải và bảo hiểm của hàng hóa nhập khẩu là 9 tỷ USD).
