‘Bạch chỉ’ ở Trung Quốc, ‘trắng’ ở Việt Nam (Trân Văn)
Họ nhắm đích danh Tập Cận Bình và đảng cộng sảnTrung Quốc. Quy trách nhiệm cho người đứng đầu đất nước và đảng cầm quyền khi chính sách mà họ ban hành tạo ra đau khổ cho nhân dân chính là sự trưởng thành trong chính trị, chứ không phải bài ca "bản chất của đảng là tốt, chỉ có một vài con sâu làm rầu nồi canh" - vốn vẫn được ca đi ca lại ở Việt Nam.
Tuần này, "Bạch chỉ cách mạng" – "Cách mạng giấy trắng" ở Trung Quốc là một trong những chủ đề nóng nhất trên mạng xã hội Việt ngữ "Bạch chỉ cách mạng" bùng phát sau khi có tới mười người thiệt mạng (3/10 là trẻ con) trong một vụ hỏa hoạn ở Urumqi (thủ phủ khu vực Tân Cương, Trung Quốc) chỉ vì các biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt để ngăn chặn Covid lây lan khiến việc cứu nạn chậm trễ, thiếu hiệu quả...
"Bạch chỉ cách mạng" bùng phát sau khi có tới mười người thiệt mạng (3/10 là trẻ con) trong một vụ hỏa hoạn ở Urumqi (thủ phủ khu vực Tân Cương), Trung Quốc.
Sự kiện đau lòng ấy giống như giọt cuối
làm tràn ly uất hận. Dân chúng nhiều nơi ở Trung Quốc đổ ra đường
phản đối chính sách "Zero Covid" đã giam cầm cả tỉ người
suốt ba năm qua. Tham gia vào đợt phản kháng trên diện rộng có sinh
viên của hàng trăm đại học - những người đầu tiên giương cao các tờ "giấy
trắng" thay cho biểu ngữ. Đó là lý do cả dân
trung Quốc lẫn thiên hạ gọi đợt phản kháng là "Bạch chỉ cách
mạng"...
Nếu theo dõi phản ứng của người Việt trên mạng
xã hội về "bạch chỉ cách mạng" ắt sẽ thấy,
lý do chính khiến "Cách mạng giấy trắng" ở Trung
Quốc thu hút sự chú ý của người Việt vì có sự đồng
cảm do đồng cảnh. Rất nhiều người Việt tán thưởng "Bạch chỉ cách
mạng" giống như Ho Duc Tham bởi đó là sự kiện
chưa từng có ! Người Trung Quốc công khai "Đả đảo cộng sản" và đòi "Tập
Cận bình từ chức" (1).
Có rất nhiều cá nhân, nhiều nhóm theo dõi sát diễn biến "Bạch
chỉ cách mạng" để cập nhật thông tin cho người Việt. Chẳng hạn
DBS News. Ngoài việc tổng hợp thông tin để giúp giải đáp một số thắc
mắc như :Tại sao cùng là cảnh sát nhưng cảnh sát ở Bắc Kinh lạiứng xử khác
với cảnh sát ởThượng Hải ?. Nhóm này còn liên tục giới thiệu những sự kiện
mới :Chuyện dân chúng Thành Đô vừa dọn sạch bệnh việndã chiến
có sức chứa 10.000 người chỉ trong một đêm. Chuyện nhân viên y tế của
Bệnh viện 6905 của quân đội Trung Quốc cũng đã đứng dậy đòi
quyền lợi. Chuyên Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc yêu cầu chính quyền
Trung Quốc không bắt giữ tùy tiện. Chuyện chính quyền Trung Quốc thoái bộ,
nới lỏng việc thực thi chính sách "Zero Covid" ở một số đô thị. Dự đoán
của một số chuyên gia về việc nhiệm kỳ của Tập Cận Bình sẽ rất
ngắn (2) !
Ngoài những người, những nhóm tham gia cập nhật thông tin, sự kiện
liên quan đến "Bạch chỉ cách mạng", còn có không ít
người như Duan Dang nêu hàng loạt nhận xét về nhiều yếu tố khác
xoay quanh "Bạch chỉ cách mạng" đang diễn ra tại Trung Quốc
:Sở dĩ là "giấy trắng" vì có nhiều điều
muốn nói nhưng người ta không thể và không được phép nói.
Giương "giấy trắng" chính là một cáchchống kiểm duyệt
và đòi tự do ngôn luận. Ngoài "giấy trắng", sinh viên
Trung Quốc còn giương cao những tờ giấy viết phương trình
Friedmannvì âm tiết giống như "Free Man" !Giờ thì việc
buôn bán giấy A4 đã trở thành "hành vi gây nguy hại
cho an ninh quốc gia". Nhiều nơi ở Trung Quốc thông báo ngưng
bán giấy A4. Trung Quốc suốt ngày lo đối phó cách mạng màu, đâu
ngờ lại có "cách mạng giấy trắng" (3).
Cũng đã có không ít người đối chiếu giảng viên, sinh
viên Trung Quốc với những giới tương đồng tại Việt Nam như Bình
Nguyên : Nhìn cảnh hai thầy cô ở Trung Quốc đối đầu với
cảnh sát để ngăn cản việc bắt sinh viên, bảo vệ sinh viên của họmà cảm
thấy chạnh lòng khi nghĩ đến thầy cô ở xứ này vì miếng
cơm manh áo, vì danh lợi mà đành khom lưng, cúi đầu, im lặng để bưng
bô quyền lực (4).
***
Trong khi thông tin, hình ảnh, video clip, nhận định
về "Bạch chỉ cách mạng" dày đặc trên hệ thống truyền
thông quốc tế và mạng xã hội Việt ngữ thì hệ thống
truyền thông chính thức tại Việt Nam lại "trắng" nhách. Khoảng "trắng"
này bất thường tới mức Chí Thảo thách :Tờ báo nào đưa tin biểu
tình ở TrungQuốc tuisẽbao cả Tòa soạn một chầu nhậu (5),
khiến Vinh Râu – một nhà báo đã nghỉ hưu – bình
:Cha nội này khôn, biết mình thắng chắc nên mới cá độ (6).
Đó cũng là lý do Mạnh Kim "gọi sếp tòa soạn một tờ báo
lớn" để hỏi : Có lệnh cấm đăng vụ biểu tình Trung Quốc
? Biết rồi còn hỏi ! Cụ thể lệnh của ai ? Từ cấp cao nhất… Mạnh
Kim đã "dò nhanh năm trong số nhữngtờ báo lớn nhất Việt
Nam (Tuổi Trẻ, VnExpress, Zing, Thanh Niên, VietnamNet) và đây là kết quả :Tính
đến 7giờ sáng ngày 29/11/2022, không có bất kỳ tin tức nào về vụ biểu
tình ở ít nhất 16 thành phố lớn khắp Trung Quốc. Bài viết trên
Tuổi Trẻ "gần" với đề tài nhất
là bài "Trung Quốc nhấn mạnh coi trọng sinh mạng người dân trong
chống Covid-19", đăng lúc 13g15 ngày thứ hai 28/11/2022. Toàn bộ bài
(hơn 800 từ) không có chi tiết nào liên quan đến đợt biểu
tình ở Trung Quốc đang gây sốc thế giới, dù làn sóng
phản đối chính quyền của dân Trung Quốc bắt đầu từ thứ sáu
25/11/2022 rồi bùng nổ dữ dội vào hai ngày 26 và 27 [7].
Nhận xét của Mạnh Kim : "Điểm giống nhaugiữa Trung
Quốc và Việt Nam là báo chí tuyệt đối không đề cập
những vụ việc như vậy" - vốn cũng là nhận định của nhiều
người Việt nhưng vì sao lại thế ? Vì sao "Bạch chỉ cách
mạng" ở Trung Quốc lại dẫn tới hiện tượng như Chu Vĩnh Hải
kể về Việt Nam trong những ngày này :BBC - hãng truyền thông uy tín
nhất thế giới liên tục đưa tin về biểu tình ở Trung Quốc
phản đối chính sách "Zero Covid" khắc nghiệt, phản đối
Tập và Đảng cộng sản Trung Quốc nhưng không hiểu tại sao cứ đến các
tin nàythì truyền hình cápở Việt Nam lại ngưng và hiển thị dòng
chữ- Do tín hiệu vệ tinh không ổn định mong các bạn thông cảm.
Hehehe (8) ! Vì sao chính quyền Việt Nam dị ứng với điều
mà Lê Nguyễn Duy Hậu phân tích, khái quát : Dân Trung Quốc đã vượt
qua được sự sợ hãi và thói quen phục tùng (9).
Nguyễn Trường Sơn – đang làm việc tại một đại
học Đài Loan – kể rằng, khi nhìn thấy sinh viên Đài
Loan dán mấy tờ giấy A4 lên tường nhằm ủng hộ phong trào biểu
tình ở Trung Quốc, facebooker này nhớ đến quãng thời gian
là sinh viên ở Hà Nội, lúc đang diễn ra phong trào biểu
tình chống Trung Quốc chiếm đóng phi pháp các đảo, bãi đá trên
Biển Đông. Sơn cho biết đã nhiều lần tham gia những cuộc biểu
tình này và giống như nhiều sinh viên khác, Sơn bị trường
tìm đủ cách ngăn cản. Một số trường còn dọa sẽ đuổi học nếu
sinh viên không chấm dứt việc đi biểu tình với lời khuyên kinh điển : "Lo
mà học, đừng quan tâm đến chính trị". Theo Sơn : "Có lẽ đến
bây giờ sinh viên ở nước ta vẫn nhận được lời khuyên
này. Đó là sự khác biệt giữa môi trường học thuật ở Việt
Nam với các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài
Loan và bây giờ là cả Trung Quốc".
Theo Sơn :Trước nay nhiều người vẫn cho rằng Trung Quốc
tương tự như Việt Nam – nghĩalà cũng có nền giáo
dục chú trọng vào việc "tẩy não" thay vì khai
phóng- gò ép sinh viên vào một khuôn khổ nhất định thay
vì khuyến khích tư duy- nên sinh viên cả hai nước này đều
xa lánh chính trị. Tuy nhiên những gì đang diễn ra ở Trung Quốc
lại cho thấy định kiến đó không hoàn toàn chính xác.Trên thực tế,
sinh viên Trung Quốc đang tham gia tích cực vào phong trào biểu
tình đòi thay đổi chính sách và yêu cầu tự do. Họ tổ chức
biểu tình ở ngay ngôi trường mình theo học hoặc xuống đường,
không biểu tình tập thể thì cũng mộtmình bày tỏ chính kiến. Đây
là điều chưa từng xảy ra ở Việt Nam kể từ năm 1975.
Có nhiều nguyên do dẫn đến việc sinh viên Việt Nam
không mặn mà với chính trị. Từ chính sách giáo dục, các vấn đề kinh
tế-xã hội- văn hóa và cả môi trường chính trị. Hồi tôi còn
là sinh viên, điều khiến sinh viên xa lánh chính trị nhất vẫn
là những câu hỏi "Để làm gì ? Có giải quyết được
gì không ?" Các cuộc tranh luận chỉ dồn vào khía cạnh đó,
tất cả sẽ không đi đến đâu vì rõ ràng, muốn chứng
minh lợi ích ngay trước mắt của việc tham gia bàn luận chính trị hay
biểu tình, là bất khả thi. Trong nhiều video ghi lại các cuộc biểu
tình ở Trung Quốc có một đoạn video ngắn khiến tôi
chú ý. Hai sinh viên trẻ- một nam, một nữ- tham gia biểu tình và được
hỏi vì sao họ có mặt ở đó. Cả hai đáp
: "Vì đây là nghĩa vụ của tôi". Đến đây,
tôi nhận ra giới trẻ Trung Quốc đã đi trước các bạn cùng thế hệ ở Việt
Nam rất nhiều. Thậm chí nội dung các cuộc biểu tình cũng cho thấy sự trưởng
thành về mặt chính trị của thế hệ trẻ Trung Quốc. Họ nhắm đích
danh Tập Cận Bình và đảng cộng sảnTrung Quốc. Quy trách nhiệm cho người đứng đầu đất
nước và đảng cầm quyền khi chính sách mà họ ban hành tạo
ra đau khổ cho nhân dân chính là sự trưởng thành trong
chính trị, chứ không phải bài ca "bản chất của đảng
là tốt, chỉ có một vài con sâu làm rầu nồi canh" - vốn
vẫn được ca đi ca lại ở Việt Nam.
Sơn kể thêm :Năm 2017 tôi gặp một nhóm luật
sư Trung Quốc để trình bày về phong trào dân chủ ở Việt
Nam. Đến giờ tôi vẫn nhớ như in vẻ mặt u sầu của họ sau
khi nghe tôi vì họ cho rằng Trung Quốc sẽ có dân chủ sau
Việt Nam. Họ cho đó là một sự hổ thẹn. Bây giờ,
dù lý trí mách bảo khả năng để phong trào biểu tình
này tạo ra một cuộc cải tổ chính trị ở Trung Quốc là rất thấp nhưng
tôi không khỏi cảm thấy đượm buồn. Đến lượt tôi cảm thấy hổ thẹn
vì giờ đây có vẻ như người Trung Quốc đã vượt
lên (10).
Trân Văn
Nguồn : VOA, 03/12/2022
Chú thích
(2) https://www.facebook.com/DBCNews.us/videos/1552945841809078
