Chính quyền Việt Nam ngăn cản người dân tưởng niệm 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa (Hòa Ái-RFA)

“Họ (Chính quyền Việt Nam) cứ cố tỏ ra trước nhân dân rằng họ không phải là chư hầu, để cho người dân còn cố gắng tin tưởng vào họ, nên họ mới đành phải viết ra những chuyện nói là như vậy. Họ làm như là mạnh mẽ, nhưng thực tế với những cách và những việc mà họ làm như họ đã cho các doanh nghiệp, những đàm phán, những chúc tụng với Trung Quốc, đáng lẽ là kẻ thù khi đã lâm le chiếm đảo và chiếm đất nước như thế, thì đó là tư cách của một chư hầu. Chỉ có chư hầu mới ôm ấp kẻ thù làm bạn”. (Nhà báo Sương Quỳnh)

Người dân thắp nhang tưởng niệm các tử sĩ Hoàng Sa tại Tượng Vua Lý Thái Tổ, Hà Nội hôm 19/1/2017. AFP

Ngày 19/01/2019 là ngày đánh dấu tròn 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa diễn ra ở Biển Đông giữa Hải quân Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) và Hải quân Trung Quốc. Trận hải chiến không cân sức khiến cho 74 tử sĩ Hải quân VNCH ngã xuống trong lúc bảo vệ lãnh hải quốc gia.

Đài RFA ghi nhận tinh thần tưởng niệm biến cố 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa của người dân tại Việt Nam.

An ninh đe dọa và ngăn cản

Vào tối ngày 18 tháng 1 năm 2019, Facebooker Lê Hoàng chia sẻ trên mạng xã hội rằng anh liên tục nhận được các cuộc gọi của an ninh Việt Nam răn đe không cho anh đi đến Tượng đài Lý Thái Tổ để thắp nhang tưởng niệm biến cố 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa.

Từ Hà Nội, anh Lê Hoàng thuật lại với RFA nội dung cuộc đối thoại giữa anh và một nhân viên an ninh mà anh quen mặt:

“Viên an ninh bảo là ‘Mai anh có đi đâu không?’ Tôi đáp rằng ‘Mai anh có nhiều việc lắm, mà nói thật bố mẹ anh còn chẳng tra hỏi anh đi đâu, làm gì thế nọ thế kia. Không thể hỏi anh như thế được, nên em đừng hỏi anh những việc như thế và anh không trả lời những chuyện đó. Đi đâu là quyền của anh. Anh có bị quản chế đâu mà em hỏi như thế?’ Viên an ninh bảo tiếp rằng ‘Thôi, mai anh đừng ra đấy. Anh ra đấy rồi chụp hình các thứ…rồi làm ầm ĩ lên’. Tôi nói ‘Em buồn cười nhỉ, người ta thắp hương tưởng niệm chứ làm gì ầm ĩ. Người ta rất trật tự. Từ trước đến nay, chưa có ai ra đó để phá bỉnh gì. Tôi chỉ biết có những người được cài đặt ra để phá những người dân đi thắp hương tưởng niệm’. Viên an ninh lại bảo ‘Tốt nhất là anh đừng có ra. Em nói trước đấy. Không thì mai em sẽ chặn ở cửa’. Như kiểu hăm dọa mình trước.”

Mặc dù không bị gọi điện thoại răn đe như Facebooker Lê Hoàng, nhưng rất nhiều cư dân mạng tại Việt Nam cho RFA biết họ bị canh gác trước cửa nhà trong mấy ngày qua và họ cho rằng chính quyền muốn ngăn cản không cho họ đi đến Tượng đài Lý Thái Tổ ở Thủ đô Hà Nội và Tượng đài Trần Hưng Đạo ở Thành phố Hồ Chí Minh để tưởng niệm 74 tữ sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã anh dũng hy sinh để bảo vệ chủ quyền lãnh hải của Việt Nam.

Từ Sài Gòn, tù nhân lương tâm-Nhạc sĩ Trần Vũ Anh Bình nói với RFA biết có đến cả chục người quanh quẩn canh chừng việc đi lại của mình từ ngày 17 tháng 1. Tương tự như vậy, nhà báo độc lập Sương Quỳnh, nhà hoạt động dân chủ Trần Bang đều cũng bị canh gác, cản trở không cho đi ra khỏi nhà.

Hành động “chư hầu” của chính quyền

Đài Á Châu Tự Do ghi nhận khỏang vài năm trở lại đây, dân chúng tại Việt Nam qua mạng xã hội bày tỏ lòng tri ân đối với những người lính đã ngã xuống trong các trận chiến với Trung Quốc mà Chính quyền Việt Nam né tránh, không nhắc đến như trận hải chiến ở Hoàng Sa, cuộc thảm sát ở Gạc Ma-Trường Sa, cuộc chiến tranh Biên giới năm 1979. Các cư dân mạng chia sẻ tinh thần tưởng niệm qua việc thắp nhang tại hai Tượng đài Lý Thái Tổ và Trần Hưng Đạo trong những ngày lịch sử 19/01, 14/03 và 17/02. Tuy nhiên, tất cả những lần tưởng niệm của người dân đều bị công an, an ninh phá rối và đàn áp. Nhà hoạt động dân chủ Trần Bang, một thành viên của Câu lạc bộ Lê Hiếu Đằng, nói với RFA rằng hàng năm các thành viên trong câu lạc bộ cùng tham dự nghi lễ thắp hương tưởng niệm những vị anh hùng vì nước vong thân trong những cuộc chiến tranh chống Trung Quốc xâm lược, nhưng hầu như tất cả các thành viên đều bị ngăn cản, và những ai đi đến được tận nơi thì cũng khó tránh khỏi tình cảnh:

“Những người đi tưởng niệm liệt sĩ, tử sĩ chống Trung Quốc xâm lược trong các trận chiến Hoàng Sa, Gạc Ma, Biên giới hay biểu tình chống giàn khoan HD 981 hay nhiều sự kiện khác như Formosa xả chất thải độc ra biển…thì khi bị bắt, có lúc giằng co đã bị đánh đập hoặc bị giam trong đồn. Tôi bị bắt lần mới nhất hồi ngày 10/06/18 vào đồn Đa Kao. Công an cho cả chục người của Hội Cờ Đỏ vào đánh rồi đấu tố mình, cho là mình nhận tiền để đi biểu tình chống Luật Đặc khu và An ninh mạng. Mình bị đánh thì mình không cộng tác. Rồi họ lập biên bản và phạt hành chính thì mình không chấp nhận, không ký. Công an, an ninh bắt người phi pháp và đánh người ngay trong đồn công an. Họ cho thường phục vào đánh, đấu tố, đổ nước vào mồm, chọc ngoáy, sỉ vả, lăng nhục, xúc phạm…”

Ông Trần Bang và một số cư dân mạng mà Đài RFA tiếp xúc nói rằng họ ghi nhận lần đầu tiên báo chí nhà nước của Việt Nam rầm rộ đưa tin kỷ niệm 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa, cũng như nêu đích danh Trung Quốc dùng vũ lực cưỡng chiếm quần đảo Hoàng Sa. Thế nhưng, họ nhấn mạnh rằng mặc dù Chính phủ Hà Nội cho phép truyền thông được loan tin như thế, nhưng họ không lấy làm lạc quan rằng việc thắp nhang tưởng niệm 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa vào ngày 19 tháng 1 năm 2019 sẽ được suôn sẻ.

Luật sư Lê Công Định, vào ngày 18 tháng 1 viết trên trang Facebook cá nhân của ông rằng “Sáng mai chắc chắn Thiên triều Bắc Kinh sẽ xua lực lượng khẩu trang nhân dân của nước chư hầu đi canh nhà chặn cửa con dân chư hầu, đề phòng chúng xuống đường kỷ niệm ngày Thiên triều cướp đất chư hầu. Ôi thân phận chư hầu!” Dòng trạng thái chia sẻ của Luật sư Lê Công Định được nhiều người quan tâm và đồng thuận. Nhà báo độc lập Sương Quỳnh nhấn mạnh với RFA:

“Họ (Chính quyền Việt Nam) cứ cố tỏ ra trước nhân dân rằng họ không phải là chư hầu, để cho người dân còn cố gắng tin tưởng vào họ, nên họ mới đành phải viết ra những chuyện nói là như vậy. Họ làm như là mạnh mẽ, nhưng thực tế với những cách và những việc mà họ làm như họ đã cho các doanh nghiệp, những đàm phán, những chúc tụng với Trung Quốc, đáng lẽ là kẻ thù khi đã lâm le chiếm đảo và chiếm đất nước như thế, thì đó là tư cách của một chư hầu. Chỉ có chư hầu mới ôm ấp kẻ thù làm bạn.”

Nhà báo Sương Quỳnh khẳng định rằng mưu đồ xâm lăng và thôn tín Việt Nam của Trung Quốc trong thiên niên kỷ mới này không nhất thiết phải bằng gươm đao hay súng đạn, mà bằng sự vâng phục của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tư thế của một nước chư hậu với mỹ từ tình bạn láng giềng “4 tốt-16 chữ vàng”.

Những cư dân mạng có ý định tham dự nghi lễ thắp nhang tưởng niệm 45 năm trận hải chiến Hoàng Sa mà Đài RFA có dịp trao đổi cho biết trong trường hợp công an, an ninh ngăn cản thì họ cũng sẽ tưởng niệm theo cách riêng của mình, như nhà báo Lê Phú Khải tưởng niệm tại gia với biểu ngữ “Nhân dân đời đời nhớ ơn các liệt sỹ Hoàng Sa (19/01/1974-19/01/2019).