'Cần cấm cơ quan Đảng lập đơn vị kinh tế'? (BBC)
'Sứ mệnh' duy
nhất của các công ty do Đảng Cộng sản Việt Nam lập ra là để kiếm tiền
nuôi bộ máy của mình. Việc này sẽ tạo ra những hệ luỵ khó lường cho tài
sản, nguồn lực nhà nước và tạo ra một môi trường cạnh tranh không lành
mạnh. (luật sư Phùng Thanh Sơn)
Một luật sư nói với BBC rằng để
tránh xảy ra những vụ tương tự Tân Thuận thì "cần cấm các cơ quan của
Đảng thành lập các đơn vị kinh tế."
Về vụ công ty Tân Thuận, trực
thuộc Thành ủy TP Hồ Chí Minh, chuyển nhượng khu đất 32ha ở Phước Kiển,
huyện Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh, truyền thông Việt Nam ghi nhận phát ngôn
của bà Nguyễn Thị Quyết Tâm, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân TP Hồ Chí Minh:
"Hiện
nay, Ban Thường vụ Thành ủy đã chỉ đạo và đàm phán với các doanh nghiệp
chuyển nhượng hủy hợp đồng vì quá trình chuyển nhượng không đúng quy
định pháp luật. Và việc hủy hợp đồng đó không gây ra bất kỳ thiệt hại
kinh tế nào cho các doanh nghiệp quản lý kinh tế đảng của thành phố".
Ban
Thường vụ Thành ủy yêu cầu Ủy ban Kiểm tra Thành ủy "tiếp tục tiến hành
kiểm tra dấu hiệu vi phạm của lãnh đạo Văn phòng Thành ủy và các cá
nhân liên quan, xử lý trách nhiệm theo quy định của Đảng và pháp luật
của Nhà nước, báo cáo Ban Thường vụ Thành ủy trong tháng 6/2018," theo
báo Sài Gòn Giải Phóng.
Kết luận của Ban Thường vụ Thành ủy cũng cho hay "chưa phát hiện dấu hiệu tiêu cực liên quan đến lợi ích cá nhân."
Hôm
10/5, Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc công ty Luật Thế Giới Luật
Pháp, nói với Ben Ngô của BBC Tiếng Việt: "Xét ở góc độ doanh nghiệp thì
mọi doanh nghiệp điều bình đẳng trước pháp luật, không có sự phân biệt
doanh nghiệp đó là của ai, của nhà nước hay của tư nhân. Việc ra quyết
định cũng như ký kết hợp đồng phải tuân thủ đúng trình tự thủ tục, thẩm
quyền mà điều lệ của mỗi doanh nghiệp quy định."
"Nếu theo điều lệ
của Công ty Tân Thuận, việc chuyển nhượng 32,4 ha đất này thuộc thẩm
quyền quyết định của chủ sở hữu - tức Văn phòng Thành ủy thì phải có sự
phê duyệt của cấp có thẩm quyền của Thành ủy TP Hồ Chí Minh. Nếu theo
quy định nội bộ của Thành ủy, cá nhân Phó bí thư thường trực Tất Thành
Cang có quyền quyết định thì việc chuyển nhượng này hoàn toàn hợp pháp."
"Còn nếu theo quy định nội bộ của Thành ủy TP Hồ Chí
Minh, ông Cang không được tự ý phê duyệt thì giao dịch giữa Công ty Tân
Thuận và Công ty Quốc Cường Gia Lai sẽ vô hiệu. Theo quy định pháp luật,
chỉ có tòa án mới có quyền tuyên một giao dịch là vô hiệu. Điều đó có
nghĩa là vụ việc này phải được khởi kiện tại tòa án.
Còn bên nào
có nhu cầu hủy giao dịch này thì sẽ là người chủ động khởi kiện. Không
thể hủy giao dịch này bằng một quyết định của Thành ủy hay cơ quan hành
chính nhà nước. Thành ủy chỉ có thể can thiệp vào giao dịch này thông
qua người đại diện pháp luật của Công ty Tân Thuận với tư cách là chủ sở
hữu của công ty Tân Thuận chứ không thể can thiệp trực tiếp với tư cách
là cơ quan Đảng hay cơ quan quản lý nhà nước.
Hậu quả của việc giao dịch vô hiệu là các bên sẽ trả
lại cho nhau những gì đã nhận. Bên nào có lỗi dẫn đến hợp đồng vô hiệu
mà gây ra thiệt hại thì căn cứ vào mức độ lỗi và mức độ thiệt hại để xác
định trách nhiệm bồi thường thiệt hại tương ứng.
Trong vụ này,
nếu hợp đồng chuyển nhượng 32,4 ha đất này bị vô hiệu thì bên bị thiệt
hại không ai khác là Công ty Quốc Cường Gia Lai nên Công ty Quốc Cường
Gia Lai hoàn toàn có quyền yêu cầu Công ty Tân Thuận bồi thường thiệt
hại cho mình.
Nếu các bên đạt được thỏa thuận việc hủy bỏ hợp
đồng thì không vấn đề gì. Trong trường hợp các bên không đạt được thỏa
thuận thì vụ việc cần phải đưa ra tòa để giải quyết. Trong vụ này người
cần khởi kiện là Công ty Tân Thuận chứ không phải Công ty Quốc Cường Gia
Lai vì người cần hủy hợp đồng chuyển nhượng 32,4 ha đất này là Công ty
Tân Thuận chứ không phải là Công ty Quốc Cường Gia Lai."
BBC: Theo dự báo của luật sư, sau động thái xử lý của Thành ủyTPHồ Chí Minh, liệu Công ty Quốc Cường Gia Lai có để sự việc đến mức phải đưa ra tòa hay không?
Luật sư Phùng Thanh Sơn: Đó
là một câu chuyện khác. Ở Việt Nam, khi quyết định có đưa vụ việc ra
tòa hay không, ngoài vấn đề pháp lý, các doanh nghiệp còn phải cân nhắc
nhiều yếu tố phi pháp lý khác như: hiệu quả kinh tế của việc khởi kiện,
vị thế cũng như mức độ lệ thuộc của mình đối với bên kia, hậu quả do
việc thắng kiện gây ra…
Trong sự việc này, chúng ta thấy thực chất
đây không phải là cuộc "đối đầu" giữa Công ty Tân Thuận và Công ty Quốc
Cường Gia Lai mà là cuộc "đối đầu" giữa Thành ủy - Chủ sở hữu Công ty
Tân Thuận và Công ty Quốc Cường Gia Lai. Thành ủy lại là cơ quan lãnh
đạo toàn diện và trực tiếp đến những nhân sự tại các cơ quan hành chính
nhà nước, các cơ quan tư pháp thông qua các cấp uỷ đảng.
Trong khi, phần lớn các hoạt động đầu tư, kinh doanh
của Công ty Quốc Cường Gia Lai đều diễn ra tại TP Hồ Chí Minh và chịu sự
kiểm soát và quản lý của các cơ quan nhà nước tại đây. Do đó, trước khi
quyết định đưa vụ việc ra toà hay không thì Công ty Quốc Cường Gia Lai
cũng phải tính đến các yếu tố phí pháp lý này. Chính vì vậy chỉ có Công
ty Quốc Cường Gia Lai mới biết được là có nên để vụ việc này ra tòa hay
là "vui vẻ" chấp nhận thoả thuận hủy hợp đồng. Theo tôi, khả năng đưa ra
tòa là không cao.
BBC: Làm sao người dân giám sát để biết các doanh nghiệp có vốn từ ngân sách nhà nước như Công ty Tân Thuận có thất thoát tài sản hay không?
Luật sư Phùng Thanh Sơn: Có
một thực tế là phần lớn kinh phí cho việc xây dựng trụ sở cũng như duy
trình hoạt động của các cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam được lấy từ ngân
sách nhà nước. Do đó, có thể nói rằng nguồn vốn thành để thành lập các
doanh nghiệp của các cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam là có nguồn gốc từ
ngân sách nhà nước.
Một khi vốn dùng để thành lập những doanh
nghiệp như thế này có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước thì lợi nhuận có
được từ việc kinh doanh cũng như tài sản của các doanh nghiệp này phải
là của nhà nước và phải chịu sự kiểm soát bởi pháp luật để tránh sự thất
thoát tài sản, đầu tư không hiệu quả.
Tuy nhiên, hiện nay, việc
kiểm soát vốn, sử dụng lợi nhuận từ việc kinh doanh, cũng như việc ra
các quyết định tại các doanh nghiệp này không chịu sự điều chỉnh của
pháp luật (ngoài các luật chuyên ngành liên quan đến ngành nghề kinh
doanh và luật doanh nghiệp áp dung chung cho mọi thành phần kinh tế).
Việc
kiểm soát vốn, sử dụng lợi nhuận có được, thù lao người đại diện vốn,
quản lý điều hành cũng như việc ra quyết định tại các doanh nghiệp này
do chủ sở hữu - các cơ cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam quy định. Các
cơ quan này quy định như thế nào thì người dân cũng không được biết để
giám sát vì đây là quy định của nội bộ Đảng!
BBC: Về quyết định hủy hợp đồng của vụ Tân Thuận thì có gì giống và khác thương vụ Mobifone - AVG?
Luật sư Phùng Thanh Sơn: Vụ
Công ty Tân Thuận chuyển nhượng 32,4 ha đất với giá rẻ và vụ Mobifone
mua cổ phần AVG với giá cao có một điểm chung là gây thiệt hại cho chủ
sở hữu. Tuy nhiên, xét về mặt pháp lý thì hai vụ này thì khác nhau. Vụ
Mobifone thì gây thiệt hại cho nhà nước còn vụ Công ty Tân Thuận thì
không gây thiệt hại cho nhà nước mà gây thiệt hại cho Thành ủy TP Hồ Chí
Minh.
Bởi Công ty Tân Thuận là công ty của Thành ủy TP Hồ Chí
Minh mà tổ chức này không phải là cơ quan nhà nước mặc dù trên thực tế
lãnh đạo toàn diện đối với nhà nước. Còn Mobifone là công ty của Bộ
Thông tin và truyền thông - một cơ quan trong bộ máy nhà nước nên thiệt
hại của chủ sở hữu chính là thiệt hại cho nhà nước.
Việc đầu tư
vốn của Mobifone phải chịu sự điều chỉnh của các quy định về quản lý, sử
dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp
trong khi việc đầu tư vốn của Đảng Cộng sản Việt Nam vào các doanh
nghiệp thì đang bị bỏ ngỏ!
BBC: Theo ông, mục đích của việc thành lập các đơn vị kinh tế trực thuộc các tổ chức của Đảng Cộng sản Việt Nam là gì? Có
phải là vì thực mệnh sứ mệnh của một doanh nghiệp nhà nước? Nếu vậy thì
tại sao không trao sứ mệnh này cho các doanh nghiệp trực thuộc các bộ,
ngành, địa phương mà lại giao cho các tổ chức của Đảng?
Luật sư Phùng Thanh Sơn: Theo
tôi, "sứ mệnh" duy nhất của các công ty do Đảng Cộng sản Việt Nam lập
ra là để kiếm tiền nuôi bộ máy của mình. Việc này sẽ tạo ra những hệ luỵ
khó lường cho tài sản, nguồn lực nhà nước và tạo ra một môi trường cạnh
tranh không lành mạnh.
Như chúng ta đã thấy trong thời gian vừa
qua. Với danh nghĩa là công ty "bình phong" của Bộ Công an, Công ty Nova
79 của ông Vũ Nhôm đã làm thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng ngân sách nhà
nước thông qua việc mua rẻ công sản là các khu đất vàng của nhà nước
không thông qua đấu giá và bán lại giá cao mà báo chí đăng tải trong
thời gian vừa qua. Công ty Nova 79 chỉ mới là công ty "bình phong" của
ngành Công an - không chi phối trực tiếp đến người có quyền ra các quyết
định tại các cơ quan hành chính nhà nước nhưng đã được ưu ái đến như
vậy.
Liệu các công ty của Đảng Cộng sản Việt Nam - cơ quan chi
phối toàn diện và trực tiếp đối với người ra quyết định tại các cơ quan
hành chính sẽ nhận được các ưu đãi khủng đến mức độ nào? Điều gì đảm bảo
rằng các nguồn lực nhà nước trong đó có đất đai, tài nguyên sẽ được
phân phối đúng nơi, đúng chỗ và được khai thác sử dụng hiệu quả?
Theo
tôi, các doanh nghiệp của Đảng Cộng sản Việt Nam không cần đến các ưu
đãi bằng hiện vật hay hiện kim. Các doanh nghiệp này chỉ cần ưu đãi
trong chính sách; ưu đãi về thời gian như rút ngắn thời gian phê duyệt
dự án, không bị hạch sách, không phải tiếp và "chống chọi" hết đoàn
thanh tra này đến đoàn thanh tra khác; không phải mất tiền bôi trơn để
có dự án, có hợp đồng… thì đã là một ưu đãi đáng kể so với các doanh
nghiệp thuộc thành phần kinh tế tư nhân.
Không chỉ vậy, khi có
tranh chấp xảy ra, các doanh nghiệp của Đảng Cộng sản Việt Nam luôn có
lợi thế và luôn ở thế trên. Mặc dù về hình thức và ở góc độ pháp lý thì
đó chỉ đơn thuần là tranh chấp kinh tế giữa hai pháp nhân. Nhưng đứng về
bản chất thì nó là tranh chấp giữa một bên là cơ quan Đảng Cộng sản
Việt Nam và một bên là doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tư nhân.
Theo
tôi, để tài sản nhà nước không bị thất thoát thông qua các doanh nghiệp
của Đảng cũng như tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh cần
cấm các cơ quan của Đảng thành lập các đơn vị kinh tế. Những đơn vị kinh
tế đang tồn tại hiện nay của các cơ quan Đảng cần được sáp nhập vào các
doanh nghiệp nhà nước có ngành nghề kinh doanh tương tự.