Trí nhớ của nước (Võ Thanh Liêm)
Khi
người ta soi gương, một tấm gương không trung thực, họ sẽ thấy hình
dáng ai khác mà tưởng lầm là chính họ. Khi người Việt Nam nói yêu nước
thật ra là người Việt Nam yêu một cái gì khác như căn nhà, dòng sông,
gia đình, gia súc hoặc tài sản.
Thần
thoại Hy Lạp có kể rằng ngày xưa có một chàng trai tên Narcissus lần
đầu tiên nhìn thấy bóng mình trên mặt nước và đã say mê vẻ đẹp của chính
mình, chàng không nhìn lên được nữa.
Nước
tự ngàn xưa là một tấm gương để mọi người cùng soi. Bà Huyện Thanh Quan
đã từng nhìn nước mà buồn cho cảnh phế hưng trong bài thơ thất ngôn bát
cú 'Thăng Long Thành Hoài Cổ' :
Tạo Hóa gây chi cuộc hí trường
Đến nay thấm thoát mấy tinh sương
Dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo,
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương
Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt
Nước còn cau mặt với tang thương
Nghìn năm gương cũ soi kim cổ
Cảnh đấy người đây luống đoạn trường
Đến nay thấm thoát mấy tinh sương
Dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo,
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương
Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt
Nước còn cau mặt với tang thương
Nghìn năm gương cũ soi kim cổ
Cảnh đấy người đây luống đoạn trường
Nữ sĩ cho rằng nước có thể đau lòng trước cảnh đổi thay quá nhanh chóng của thời cuộc.
Tiếng
Việt Nam ta danh từ 'nước' còn được dùng để chỉ 'quốc gia'. Quốc gia
vốn là một danh từ vay mượn từ tiếng Tàu. Chúng ta không có danh từ nào
ngoài 'nước'. Điều này mang tính cách lịch sử vì những vì vua lập quốc
của Văn Lang, Đại Việt đều là di dân Trung Hoa như là vua Hùng con
cháu vua Thần Nông của Tàu, vua Triệu Đà, họ Khúc, nhà Trần, nhà
Hồ, nhà Mạc là những người Tàu qua khai phong lập 'Quốc'.
Trí nhớ của nước (quốc gia) là gì nếu không là lịch sử ? Một cá nhân có thể nhìn xuống nước (H2O) để thấy bóng mình. Một dân tộc nhìn vào lịch sử để tìm hiểu đất nước dân tộc mình. Nước (H2O) có thể đục và có thể trong. Vận nước (quốc gia) cũng có lúc suy lúc thịnh.
Trí
nhớ của nước (quốc gia) thể hiện qua lịch sử không thể không trung
thực. Thế nhưng tôi đã xem qua nhiều cuốn sách sử xuất bản từ Việt Nam
đã bóp méo lịch sử một cách thảm thương. Có nhiều cuốn viết để chửi rủa
thật là tồi dở.
Những
người viết sử Việt Nam cũng cố ý không nhắc đến cú cải cách ruộng đất
ngoài Bắc năm 1955 và cú đánh tư sản tàn bạo trong Nam kéo dài từ năm
1975 đến mãi năm 1982 mới chấm dứt. Cả hai giai đoạn này có điểm giống
nhau là đều do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và thi hành. Hàng trăm
ngàn người lớn và trẻ em bị giết chết hoặc bỏ đói cho chết và nhiều
triệu người chạy đi lánh nạn, một số không nhỏ đã chết vì hải tặc và làm
mồi cho cá biển.
Hai
biến cố quan trọng này đều đã xảy ra trong thời bình và đều do người
Việt giết hại người Việt. Hai trường hợp xảy ra cách nhau 20 năm chứng
tỏ là chính phủ cộng sản Việt Nam nghĩ rằng hành động cải cách ruộng đất
năm 1955 là đúng cho nên họ lập lại tích cực hơn vào năm 1975 tại miền
Nam.
Sự
việc không nhắc đến hai vụ bách hại người dân trong sách sử do chính
phủ viết ra hôm nay đã không thể khẳng định chính thức là chính sách đó
đúng hay sai ? Nếu đúng thì nó có được mang ra áp dụng trở lại trong
tương lai hay không và nếu đúng thì tại sao chính phủ cộng sản Việt Nam
không hãnh diện ghi thành tích diệt tư sản vào curriculum vita để xin
gia nhập WTO ? Nếu chính sách này sai thì ai chịu trách nhiệm và những
đất đai nhà cửa, tiền vàng cướp được có trả về cho thân nhân của nạn
nhân còn sống sót hay không ?
Lịch
sử là trí nhớ của nước (quốc gia) nhưng khi trí nhớ này lại hay quên
thì con người ta mắc một tật bệnh gọi là đãng trí. Khi đãng trí người ta
không biết mình là ai và đã làm những gì cho nên người bệnh có thể lập
lại nhiều lần một câu chuyện và làm lại những hành động đã làm rồi dù
hành động đó đúng hay sai.
Bóp méo lịch sử là một chuyện đã từng xảy ra nhiều trong quá khứ, không mới lạ gì. Triều đại này viết xấu về triều đại kia.
Có
những triều đại lại quên luôn không viết sử như là nhà Hồng Bàng, nhà
Lý và nhà Trần. Nhà Hồng Bàng có hai ngàn năm khuyết sử. Nhà Lý suốt hơn
hai trăm năm đã làm những việc hiển hách như phạt Tống, bình Chiêm, dời
đô về Thăng Long, dựng Văn miếu thế mà họ không viết cuốn sử nào cả.
Đầu triều Trần có ông Trần Tấn viết sử Việt Chí
ghi chuyện nhà Lý trở về trước. Về sau có lẽ lu bu đánh giặc nhiều nên
không có cuốn sử nào khác cho đời Trần. Dù đánh nhau với Mông Cổ oai
hùng như vậy nhưng đến đời Lê mới có sử viết về giai đoạn này (Đại Việt
Sử Ký của Lê Văn Hưu và Đại Việt Sử ký Toàn Thư của Ngô Sĩ Liên).
Một tôn thất nhà Trần là Chiêu Quốc Vương Ích Tắc theo giặc qua Tàu
sống có viết cuốn gia phả gọi là 'Trần triều ngọc điệp' nhưng là sử gia
đình mà thôi. Ông Trần Trọng Kim có liệt kê mấy cuốn sách bị
nhà Minh tịch thu mang về Tàu. Họ không tịch thu sử ký.
Một
thói quen đặc biệt của người Việt Nam là không quan tâm đến lịch sử dù
có bị ép buộc phải học, họ cũng quên ngay rất nhanh. Có một số bài đăng
trên ‘Tuổi Trẻ’ cũng than phiền vấn đề kiến thức của thế hệ trẻ hôm nay
về lịch sử rất giới hạn.
Người
Việt Nam hẳn phải mặc cảm hình dạng của chính mình như thế nào nên mới
không thích soi gương qua lịch sử. Có lẽ nhờ vậy nên lịch sử dù bị bóp
méo, bỏ quên, nước và dân tộc vẫn còn hiện diện cho đến ngày hôm nay vì
người ta xưa giờ chỉ biết yêu nước H2O mà thôi. Họ chiến đấu
để bảo vệ nguồn nước hay khắc phục sức mạnh tàn phá của nước vì nhu cầu
sinh tồn như một phản xạ tự nhiên, vô tư, không toan tính sâu xa.
Đi
một vòng các phòng tranh tại Sài Gòn, không một bức tranh nào của Việt
Nam có hình thanh niên con trai ! Tôi đã xem qua rất nhiều tác phẩm nghệ
thuật tranh ảnh đủ loại của thế giới Đông và Tây. Các tay danh họa thế
giới vẽ cảnh rất thực. Một xã hội bình thường có cả nam lẫn nữ, trẻ và
già sống động. Những bức tranh vẽ Việt Nam bất kỳ cảnh thành thị hay
nông thôn, chỉ có toàn hình đàn bà, mặc áo dài đời Nguyễn, đội nón lá,
tóc dài và mặt cô nào cũng rất giống nhau. Chung quanh họ, trong tranh,
kể cả người phu xích lô cũng là đàn bà.
Các
họa sĩ Việt Nam vẽ cảnh Việt Nam và ngỡ rằng họ phản ánh và ghi lại
hình ảnh thân thương của quê hương. Thật ra không hẳn là như vậy. Những
cảnh họ vẽ nằm trong một tấm gương không trung thực. Tôi đã thấy xã hội
Việt Nam có đàn ông, con trai, đàn bà và con gái. Người ta mặc quần
jeans, đội nón vải, nón kết, áo đầm, áo tây, áo xẩm đủ cả và họ mặc áo
dài xưa ngày một ít.
Khi
người ta soi gương, một tấm gương không trung thực, họ sẽ thấy hình
dáng ai khác mà tưởng lầm là chính họ. Khi người Việt Nam nói yêu nước
thật ra là người Việt Nam yêu một cái gì khác như căn nhà, dòng sông,
gia đình, gia súc hoặc tài sản.
Nước mà họ yêu thật sự là nước (H2O) chớ không phải nước với nghĩa quốc gia theo tiếng Tàu. Như thế cũng phải thôi vì nước (H2O) rất quan trọng. Mọi sinh vật và con người đều cần nước để uống, để tắm gội, để trồng trọt, để chăn nuôi và để sống.
Quản
lý nước là quản lý sự sống nói chung. Khi bị đãng trí người ta rất có
thể đái vào chén nước rồi đưa lên mồm mà uống luôn. Một người không bị
đãng trí thường cố gắng giữ nguồn nước cho trong sạch bằng cách không xả
uế vào nguồn nước uống.
Việt Nam ngày nay đã hết rừng và không còn cây. Việt Nam có nguy cơ trở thành và có lẽ đã trở thành một nước không có trí nhớ.
Võ Thanh Liêm
(27/04/2018)