Nước Mỹ chao đảo sau một năm Donald Trump (Phạm Trần)
Tại
cả 3 nước Việt Nam, Trung Quốc và Phi Luật Tân, ông Trump, một tỷ phú
giàu lên vì biết "có tiền mua tiên cũng được" nên đã không ngại quay
lưng trước những ánh mắt đau khổ và gương mặt tang thương của nhiều tầng
lớp người dân bị chính phủ của họ cướp đi quyền sống và các quyền tự do
ở Việt Nam, Trung Quốc và Phi Luật Tân.
Sau một
năm cầm quyền, Tổng thống Cộng hòa Donald Trump đã phạm nhiều lỗi lầm
ngoại giao khiến nước Mỹ mất vai trò lãnh đạo trên thế giới.
Ông
Trump cũng hành động bất nhất, ăn nói văng mạng, gây chia rẽ, bị lên án
là "kỳ thị chủng tộc" mà không cần biết hậu quả sẽ ra sao. Ông cũng là
tổng thống đầu tiên sử dụng điện thoại để gửi đi các thông điệp chứa
đựng nhiều ngôn từ khinh miệt, khích bác và bịa đặt để hạ uy tín đối
phương, kể cả đối với các nghị sĩ và dân biểu Dân chủ và Cộng hòa. Ông
Trump cũng đã làm mất lòng lãnh tụ một số nước đồng minh qua những lời
nói mất thân thiện và thiếu ngoại giao khiến cho uy tín của chức vị Tổng
thống được kính trọng nhất thế giới bị tụt xuống hạng chót so với các
đời Tổng thống Mỹ tiền nhiệm.
Tai
nạn vạ miệng "lịch sử" để đời của ông Trump đã gây bất bình lớn nhất ở
Liên Hiệp Quốc và nhiều nước trên thế giới, xảy ra vào ngày 11/01/2018,
tại cuộc họp kín ở Tòa Bạch Ốc với một số dân biểu và nghị sĩ về vấn đề
di dân.
Lời
nói của ông Trump được một số nghị sĩ Dân chủ và Cộng hòa hiện diện
thuật lại, theo đó khi bàn về số di dân đến từ các nước Phi Châu, Haiti
và El Salvador, ông nói : "Why are we having all these people from shithole countries come here ? … The United States should instead bring more people from countries such as Norway…" (Tạm
dịch : Tại sao chúng ta lại phải nhận những thứ người từ các nước hố xí
này ?… Thay vào đó, Hoa Kỳ nên nhận thêm những cư dân từ các nước như
Norway…).
Ngay
lập tức Tổng thống Trump đã bị phần lớn cơ quan báo chí, đài phát thanh
và truyền hình danh tiếng Mỹ, trong đó có CNN, CBS, ABC, NBC, New York
Times, Washingtion Post v.v… gọi đích danh ông "racist" (kỳ thị chủng
tộc).
Một
tuyên bố của Liên Hiệp Quốc nói : "Không có lời diễn dịch nào khác dành
cho lời nói của ông ta (Trump), ngoài chữ "racist" (kỳ thị). Tòa thánh
Vatican gọi lời nói của Donald Trump bất lịch sự và xúc phạm. (In a
strongly-worded statement, the UN said it was impossible to describe his
remarks as anything other than racist, while the Vatican decried
Trump’s words as "particularly harsh and offensive").
Trong
khi đó, khối 55 quốc gia trong Liên Hiệp Châu Phi (African Union) tuyên
bố, "lời nói rõ ràng là kỳ thị" (the remarks were "clearly racist").
Tín nhiệm thấp
Về
chủ trương "đặt quyền lợi Mỹ lên trên hết" trong mọi hành động, và chỉ
"hợp tác kinh tế song phương cùng có lợi" với từng quốc gia, ông Trump
đã cô lập Hoa Thịnh Đốn với các nước chủ trương "hợp tác mậu dịch đa
phương" và "hội nhập toàn cầu", trong đó có đối tác quan trọng Trung
Quốc.
Vì
vậy, trong cuộc thăm dò ý kiến sau 1 năm cầm quyền của ông Trump do đài
Truyền hình CBS thực hiện, có đa số 2 chống 1 người Mỹ đồng ý tình hình
kinh tế tuy khá hơn, nhưng có tới 3 trong số 4 người Mỹ cho rằng nước
Mỹ chia rẽ hơn và 6 trong số 10 người không tin tưởng vào hệ thống chính
trị của nước Mỹ, và 6 trong số 10 người Hoa Kỳ cho rằng tình trạng phân
hóa chủng tộc đã gia tăng… Nhìn chung thì số người Mỹ cho rằng có
Donald Trump ở cương vị Tổng thống đã khiến họ thiếu lạc quan, tăng cao
hơn 1 năm trước đây.
(By
a two to one margin, more say that the country is doing well
economically than that it isn’t. But three in four Americans say the
country is divided, six in 10 don’t have much confidence in the U.S.
political system and six in 10 say racial tensions have increased…
Overall, the number of Americans who say having Donald Trump as
president makes them feel "pessimistic" is higher than it was a year ago".
(CBS Poll on Jan 14/2018)
Trong
khi đó, Viện thăm dò nổi tiếng Gallup cho biết, sau một năm chỉ có 38%
người dân Mỹ chấp thuận đường lối lãnh đạo của ông Trump, so với từ 58
đến 60% chống. Gallup cũng nói, so với các đời Tổng thống từ 1938 đến
2018 thì trung bình các vị Tổng thống khác được dân chấp thuận tới 53%
trong năm thứ nhất.
Như vậy, ông Trump là người được chấp thuận thấp nhất. (Gallup, 16/01/2018)
Đó
là lý do tại sao cuộc thăm dò ý kiến của báo điện tử nổi tiếng
Politicol/ Morning Consult, phổ biến trước ngày một năm của Donald
Trump, cho biết trên 35% người dân Mỹ đã cho ông Trump điểm "F". Số còn
lại thì cho điểm "C" (14%) và "D" (11%). (Politicol, 16/01/2018)
Mất uy tín quốc tế
Ngoại giao Mỹ-EU
: Trước và sau khi vào Bạch Ốc, từ ứng cử viên thành Tổng thống, Donald
Trump đã có nhiều lời nói gây mất lòng khối Liên Hiệp Châu Âu (European
Union, EU), cách riêng đối với các Tổng thống Pháp, Thủ tướng Anh và
đặc biệt Thủ tướng Đức, bà Angela Merkel là những đồng minh cật ruột và
lâu đời của Mỹ. Đến nỗi bà Merkel phải nói với khối EU rằng "chúng ta
không còn tin vào Hoa Kỳ như trước đây nữa mà chúng ta phải tự tìm đường
mà đi". Lập trường của bà Merkel đã đưa uy tín của bà lên cao hơn ông
Trump ở Châu Âu.
Sự
lạnh nhạt của EU đối với ông Trump còn dẫn chứng bởi không ai muốn tự ý
mời ông Trump thăm nước họ, ít ra trong năm đầu tiên vì đã có một bộ
phận dân biểu và lãnh tụ đảng phái không muốn tiếp đón Donald Trump.
Tuy
nhiên, ông Trump đã không dám cắt quan hệ quốc phòng và ngoại giao với
khối Liên Minh Bắc Đại tây Dương (NATO, North Atlantic Treaty
Organization). Và mặc dù Donald Trump từng chỉ trích các nước NATO đã
không đóng góp đủ mức 2% tổng lợi tức quốc gia vào ngân sách bảo vệ NATO
mà chỉ biết trông chờ vào Mỹ, Bộ Quốc phòng Mỹ vẫn âm thầm tiếp tục các
khoản chi tiêu cho ngân sách NATO.
Theo
nhiều viên chức EU thì điều mà khối NATO quan ngại là, liệu Mỹ có phản
ứng quyết liệt nếu một trong số các nước NATO bị Nga tấn công trong
tương lai.
Về tình hình Trung Đông
: Khả năng hòa bình và một giải pháp chính trị hai quốc gia Do Thái và
Palestine có thể sống bên nhau như từng trông đợi, đã tiêu tan khi ông
Trump tuyên bố nhìn nhận Jerusalem là Thủ đô của Do Thái, một việc mà
các đời tổng thống Mỹ trước đây không bao giờ nghĩ đến.
Bằng
chứng là cả khối Ả Rập đã nổi loạn chống Donald Trump và đốt cờ Mỹ để
phản đối, đồng thời lên án ông Trump đã thiên vị Do Thái. Khối Ả Rập coi
Donald Trump là người cản trở hòa bình ở Trung Đông.
Đối
với tình hình Syria, chính quyền Trump đã từ bỏ đòi hỏi Tổng thống
Bashar Hafez al-Assad, người cầm quyền từ năm 2000, phải ra đi trong khi
cuộc nội chiến vẫn diễn ra giữa quân đội chính phủ, có Nga và Iran yểm
trợ. Tuy Assad vẫn còn đó, nhưng nước Syria đã tan tác. Khoảng từ 250
đến 300 ngàn dân Syria bị chết sau 6 năm nội chiến. Quân đội chính phủ
được Nga và Iran yểm trợ không thắng nổi quân nhà nước Hồi giáo (ISIS)
và các phe kháng chiến thân Turkey, Jordan và Iraq chống Tổng thống
Assad.
Tuy
nhiên, sau khi Nga tuyên bố cuộc chiến đã nghiêng chiến thắng về quân
đội chính phủ, và sẽ rút quân khỏi Syria thì Mỹ cũng tuyên bố để cho ông
Assad nắm quyền cho đến năm 2021, khi có cuộc bầu cử mới ở Syria.
Không
ai biết liệu đây có phải là thỏa hiệp ngầm về Syria giữa Mỹ và Nga hay
không, nhưng nước Mỹ đã thấy rõ là muốn thay Assad ngay không phải là
chuyện dễ, nếu không là bất khả thi vì phe kháng chiến cũng không có ai
nổi trội hơn Assad, trong khi chiến trường vẫn bất phân thắng bại.
Từ TPP đến khí hậu
Về
những vấn đề quốc tế khác, chỉ 3 ngày sau nhận chức, ngày 23/01/2017,
ông Trump đã ký lệnh rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP (Trans-Pacific Partnership),
Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương. TPP coi như
đã chết vì mất nền kinh tế hàng đầu trong nhóm 12 nước ký Hiệp định
này.
Khối
kinh tế này, nếu hoạt động, sẽ có trị giá 28.000 tỷ dollars ($28
trillion dollars), chiếm lối 40% tổng sản lượng của thế giới và là một
khối kinh tế hùng mạnh, có khả năng cầm chân Trung Quốc.
11 Quốc gia còn lại gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Japan, Malaysia, Mexico, Singapore, New Zealand, Peru, và Việt Nam.
Nhật
Bản, Úc và Tân Tây Lan đang nỗ lực tập hợp 11 quốc gia để định hướng
cho tương lai hợp tác, dưới hình thức khác không có Mỹ. Khi nào thì sự
biến dạng này sẽ thành hình và sẽ có sức mạnh kinh tế ra sao, thì hãy
còn quá sớm để định hình.
Chỉ
thấy hiển nhiên một điều là giờ đây, nhờ vào quyết định của ông Trump
mà vai trò lãnh đạo kinh tế trong khu vực Châu Á và Thái Bình Dương của
Trung Quốc càng nổi lên hơn bao giờ hết. Trung Quốc hiện đang thúc đẩy
thành hình khối kinh tế 16 nước được gọi là Regional Comprehensive
Economic Partnership (RCEP), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực
(RCEP).
Ngay
từ đầu, không có Mỹ vì Hoa Thịnh Đốn tin rằng TPP sẽ thành công và đáp
ứng được các điều kiện về lao động, môi trường, nhất là các quyền tự do
của công nhân như được lập nghiệp đoàn tự do và được bảo đảm quyền được
thông tin và thông tin. Nói chung là các quyền cơ bản của con người mà
Hoa Kỳ vẫn thường xuyên cổ võ và thúc đầy các nước trên thế giới làm
theo đều chứa đựng trong TPP.
Giờ
đây, sau khi Tổng thống Trump đình chỉ TPP và chưa biết chính quyền này
sẽ thương thảo các hiệp ước thương mại "song phương" như thế nào với
từng quốc gia ở Châu Á và các nước khác thì hy vọng của người lao động
Việt Nam rất mơ hồ.
Dù
có mất TPP nhưng Việt Nam vẫn có chân trong khối RCEP, cùng với 9 nước
khác của AQSEAN, Hiệp hội các nước Đông Nam Á và Trung Quốc, Nhật Bản,
Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ.
Về
mặt kinh tế thì Việt Nam còn nhiều thoả hiệp hợp tác kinh tế với Hoa
Kỳ, Châu Âu, Nam Hàn, Nhật Bản, Ấn Độ và nhiều nước khác. Nhưng về mặt
chính trị thì chắc chắn những gì TPP có triển vọng đem lại cho Việt Nam
trong tương lai đã biến mất sau chữ ký của ông Trump hôm 23/01/2017.
Vì
vậy, các cá nhân tranh đấu cho dân chủ, tự do, quyền con người và phong
trào Xã hội Dân sự non trẻ ở Việt Nam từng nuôi hy vọng vào TPP sẽ tạo
những áp lực đối với cộng sản Việt Nam để các hoạt động của giới dân chủ
dễ dàng hơn, từ nay sẽ phải tự gồng mình để đối phó với quyết định của
ông Donald Trump.
Khi
Mỹ rút khỏi TPP thì không những ông Trump đã mở ra một sinh lộ bành
trướng kinh tế mới cho Trung Quốc mà còn lấy đi gánh nặng bị ràng buộc
vào dân chủ và nhân quyền của TPP cho cả nhà nước cộng sản Việt Nam.
Ông
Trump cũng đã hủy bỏ chính sách hợp tác kinh tế rộng khắp của nhiều đời
Tổng thống Mỹ để co cụm lại với mục đích mọi hành động và mọi thỏa hiệp
phải bảo đảm cho quyền lợi của Mỹ trên hết.
Chủ
trương bảo hộ này đã được ông Trump cổ võ khi tranh cử và ngay trong
diễn văn nhậm chức ngày 10/01/2017, Tổng thống Trump đã nhắc lại nhiều
lần khẩu hiệu "America First".
Đối với Thỏa hiệp làm sạch khí hậu (Paris climate accord), đã được 196 nước đồng ý vào tháng 12/2015, tại kỳ họp thứ 21 của Conference of the Parties of the UNFCCC in Paris (United
Nations Framework Convention on Climate Change), Donald Trump cho biết
Hoa Kỳ sẽ rút lui vì tiêu chuẩn gỉam khối lượng chất than trong không
khí có hại cho phát triển kinh tế.
Quyết
định của Trump đã bị các nước lên án vì Mỹ là một trong số nước đứng
đầu kinh tế thế giới đã không muốn làm gương cho các nước khác.
Thỏa
hiệp này có thời hạn đến năm 2020 để cho các nước ký tham gia, trong đó
có Mỹ. Cho đến tháng 1/2018, đã có 173 nước ký tên trong tổng số 197
nước tham gia hội nghị Paris năm 2015.
Nhiều
viên chức chính quyền Trump nói bóng gió, có thể Mỹ sẽ xét lại quyết
định sơ khởi và "rất có thể sẽ ngối lại, thay vì rút lui". Tuy nhiên,
thời gian 2 năm còn lại cho Mỹ quyết định lại rơi vào đúng thời gian
nước Mỹ có các cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống năm 2020. Do đó, chưa
biết ông Donald Trump sẽ chọn con đường nào.
Châu Á – Thái Bình Dương
Trong
khi nước Mỹ còn tiến thối lưỡng nan thì chính sách "không tìm cách kìm
hãm Trung Quốc ở Châu Á - Thái Bình Dương, kể cả các hoạt động quân sự
hóa của Bắc Kinh ở Biển Đông", của ông Trump đã đảo ngược chủ trương của
thời Tổng thống Dân chủ Barack Obama.
Dưới
thời 8 năm cầm quyền của ông Obama, chính sách chuyển trục Quốc phòng
từ Tây sang Đông của Mỹ đã được thực hiện nhằm ngăn chặn sự bành trướng
quân sự ở Châu Á-Thái Bình Dương của Trung Quốc. Hạm đội số 7 của Mỹ
được tăng cường quân số, vũ khí và máy bay để tuần tra lưu thông và bảo
vệ an ninh hàng hải ở vùng biển chiến lược quan trọng này. Bởi lẽ trị
giá hàng hóa vận chuyển qua vùng biển này được ước tính là 5 ngàn tỷ
dollars và là đường biển huyết mạch thương mại từ Châu Á sang Châu Âu.
Vì
vậy, nếu có xung đột quân sự ở Biển Đông thì thiệt hại kinh tế vả ảnh
hưởng quốc phòng sẽ vô lường. Vì vậy, từ thời Tổng thống Obama và dưới
thời các Tổng thống tiền nhiệm, việc bảo vệ lưu thông hàng hải và trên
không ở Biển Đông luôn luôn được đặt lên hàng đầu, qua theo dõi hành
động của Trung Quốc trong ý đồ "quân sự hóa" các vùng chiếm đóng bất hợp
pháp ở Hoàng Sa, Trung Sa (Macclesfield Bank) và Trường Sa.
Tuy
nhiên qua thời Donald Trump thì hầu như Hoa Kỳ không còn coi việc "coi
chừng" Trung Quốc là việc ưu tiên hàng đầu khiến các nước đồng minh của
Mỹ trong khu vực quan ngại. Nhật Bản, Phi Luật Tân, Nam Dương, Mã Lai Á,
Tân Gia Ba, Thái Lan, Ấn Độ, Úc và Tây Tây Lan đã từng kín đáo thuyết
phục chính quyền Trump không nên lơ là với Bắc Kinh.
Ngược
lại thì chính quyền Trump lại tạo ra một lo ngại mới trong khu vực khi
công khai đe dọa Bắc Triều Tiên vì nước này không muốn từ bỏ kế họach
chế tạo vũ khí nguyên tử và thử hỏa tiễn có tầm bắn xa, có thể tấn công
thẳng sang lục địa Mỹ. Tuy nhiên, chưa có chỉ dấu nào cho thấy lãnh tụ
trẻ tuổi Kim Jong-un của Bắc Hàn sẽ sẵn sàng đương đầu với Donald Trump.
Ông
Trump từng kêu gọi Trung Quốc dùng biện pháp kinh tế để kiềm chề Bắc
Hàn vì Bắc Triều Tiên phải lệ thuộc vào Bắc Kinh để tồn tại. Phản ứng
của Bắc Kinh không rõ rệt, nhưng trong diễn văn về an ninh và ngoại giao
ngày 18/12/2017, ông Trump vẫn coi cả Nga và Trung Quốc là "đối thủ
quyền lực" ("rival powers"), đang tìm cách chống lại ảnh hưởng, giá trị
và sự giầu mạnh của Hoa Kỳ.
(Trump
called Russia and China "rival powers" who "seek to challenge American
influence, values and wealth" (theo CNN, 19/12/2017).
Nhân quyền không bằng dollar
Song
song với thay đổi chính sách ở Biển Đông, chính quyền Trump đã làm cho
một số đông nạn nhân của các chính phủ cai trị hà khắc, phi dân chủ và
vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc, Việt Nam và Phi Luật Tân bất mãn. Bởi
vì ông Trump đã bằng hành động và lời nói không coi chuyện vi phạm quyền
con người của các chính phủ này là chuyện của nước Mỹ.
Ngược
lại, Donald Trump đã gạt nhân quyền sang một bên để mưu cầu cho quyền
lợi kinh tế toàn cầu của Mỹ. Bộ ngoại giao Mỹ, thời Donald Trump, biện
hộ cho hành động "rút lui vào hậu trường" là cách làm kín đáo để đạt
nhiều kết quả hơn.
Tuy
nhiên, sau một năm cầm quyền, mọi việc đã chứng minh Donald Trump không
coi nhân quyền là vũ khí lợi hại của Mỹ vẫn được các đời Tổng thống Mỹ
tiền nhiệm sử dụng mỗi khi muốn áp lực ngoại giao với Bắc Kinh, Hà Nội
hay các nước khác.
Hành
động của ông Trump không những chỉ diễn ra trong Diễn văn trước 20 nhà
lãnh đạo các nền kinh tế của khối Châu Á-Thái Bình Dương (APEC,
Asia-Pacific Economic Cooperation) tham dự hội nghị tại Đà Nẵng ngày
10/11/2017, mà còn trong Tuyên bố chung Việt-Mỹ, đưa ra tại Hà Nội ngày
12/11/2017 sau chuyến viếng thăm chính thức Việt Nam.
Lập
trường coi nhân quyền không quan trọng và cần thiết bằng đồng dollar
của Chính quyền Trump còn diễn ra ở Bắc Kinh, nơi ông Trump gặp và thảo
luận hợp tác kinh tế với Chủ tịch, Tổng Bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc
Tập Cận Bình nhưng không hề nói gì về nhân quyền, trước khi sang Việt
Nam. Thay vào đó là 15 thỏa thuận kinh tế trị giá 250 tỷ dollars đã được
ký kết giữa các Công ty Mỹ và Công ty Trung Quốc.
Và
sau đó, vào ngày 12/11/2017, khi thăm chính thức Phi Luật Tân, ông
Trump cũng không hé răng nửa lời về những vụ tàn sát khoảng 7.000 người
Phi trong chiến dịch bài trừ băng đảng và ma túy hơn năm qua của Tổng
thống Rodrigo Duterte. Nhiều nhà lập pháp Mỹ và các tổ chức nhân quyền
của Mỹ và thế giới đã lên án ông Duerte hà khắc, coi thường mạng sống
con người vì đa số các nạn nhân đã bị vây bắt để hành quyết ngay tại
những khu nhà ổ chuột, trước mặt mọi người mà không được đưa ra xét xử
trước tòa án.
Tại
cả 3 nước Việt Nam, Trung Quốc và Phi Luật Tân, ông Trump, một tỷ phú
giàu lên vì biết "có tiền mua tiên cũng được" nên đã không ngại quay
lưng trước những ánh mắt đau khổ và gương mặt tang thương của nhiều tầng
lớp người dân bị chính phủ của họ cướp đi quyền sống và các quyền tự do
ở Việt Nam, Trung Quốc và Phi Luật Tân.
Vì
vậy hành động của ông Trump đã xóa đi tất cả những thành tích bảo vệ và
tôn trọng quyền con người là điều kiện quan trọng trong quan hệ ngoại
giao với Mỹ mà các vị Tổng Thống Hoa Kỳ thuộc cả hai đảng Dân chủ và
Cộng hòa đã đặt ra với Chính phủ Việt Nam trong 24 năm, từ thời Tổng
thống Bill Clinton (Dân chủ), George W. Bush (Cộng hòa) và Barack Obama
(Dân chủ).
Rất
tiếc ông Trump đã bịt mắt, che tai trước những vi phạm nhân quyền
nghiêm trọng ở Trung Quốc, Việt Nam và Phi Luật Tân để dành thời gian
kiếm bạc cắc cho các công ty Mỹ và nước Mỹ.
Sau
Đà Nẵng, ông Trump đến Hà Nội để chính thức thăm Việt Nam hai ngày, 11
và 12/11/2017. Trong thời gian ngắn ngủi này, đoàn Mỹ đã tập trung vào
ký kết các thỏa thuận thương mại trị giá 12 tỷ dollars với Việt Nam.
Trong
tất cả các cuộc họp chính thức với Chủ tịch nước cộng sản Việt Nam Trần
Đại Quang, hay 2 cuộc thăm xã giao với Tổng Bí thư đảng Nguyễn Phú
Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, vấn đề nhân quyền và nhu cầu tự do,
dân chủ của người dân Việt Nam đã không được nói tới.
Trong Tuyên bố chung 14 điểm phổ biến trước giờ Donald Trump rời Hà Nội, hai bên chỉ ghi 19 chữ ngắn ngủi : "Lãnh đạo hai nước ghi nhận tầm quan trọng của việc bảo đảm và thúc đẩy quyền con người".
Thật
tẻ nhạt và tầm thường. Tổng thống một cường quốc đứng đầu thế giới về
bảo vệ nhân quyền và các quyền tự do căn bản của con người mà chỉ biết
"ghi nhận" thì sự quan tâm về tình hình nhân quyền ở Việt Nam của ông
Trump quá tệ hại, hay là ông ta đã bị Trần Đại Quang xỏ mũi lôi đi mà
vẫn thỏa mãn với chuyến đi Việt Nam đầu tiên trong cuộc đời ông ?
Tuy
nhiên, khi hành động như thế, ông Trump đã chà đạp lên những giá trị
truyền thống của nước Mỹ về quyền con người. đồng thời cũng dung dưỡng
nhà nước cộng sản Việt Nam được tự do đàn áp những ai chống chính sách
cai trị độc tài và phản dân chủ của đảng cộng sản Việt Nam.
Càng
nghiêm trọng và mất thể diện hơn là chủ trương không quan tâm đến những
vi phạm nhân quyền ở Việt Nam của ông Trump đã đi ngược với lập trường
của Bộ Ngoại giao Mỹ trong phúc trình đưa ra hồi tháng 3/2017, sau 2
tháng ông Trump bước vào Bạch ốc.
Bản phúc trình về tình hình nhân quyền ở Việt Nam năm 2016 viết rằng :
"Những
vấn đề nổi bật nhất về quyền con người ở Việt Nam là sự hạn chế nghiêm
ngặt của chính quyền đối với quyền chính trị của công dân, đặc biệt là
quyền của công dân trong việc thay đổi chính quyền thông qua các cuộc
bầu cử tự do và công bằng ; hạn chế các quyền tự do của công dân bao gồm
tự do hội họp, tự do lập hội và tự do biểu đạt ; chưa có sự bảo vệ đầy
đủ đối với các quyền về quy trình tố tụng hợp pháp của công dân, bao gồm
sự bảo vệ chống giam giữ tùy tiện. Những vi phạm quyền con người khác
bao gồm việc tước đoạt sinh mạng tùy tiện và trái luật ; công an tấn
công và dùng nhục hình ; bắt giữ người và giam cầm tùy tiện do các hoạt
động chính trị ; công an tiếp tục ngược đãi nghi can trong quá trình bắt
và giam giữ, kể cả việc sử dụng vũ lực làm chết người, cũng như các
điều kiện khắc khổ của trại giam ; từ chối quyền được xét xử nhanh chóng
và công bằng".
Bản phúc trình viết tiếp :
"Chính
quyền hạn chế tự do ngôn luận và trấn áp những người bất đồng quan điểm
; thực hiện kiểm soát và kiểm duyệt báo chí ; hạn chế quyền tự do sử
dụng Internet và tự do tôn giáo ; duy trì việc theo dõi chặt chẽ thường
xuyên các nhà hoạt động ; tiếp tục hạn chế quyền riêng tư và quyền tự do
hội họp, tự do lập hội, tự do đi lại. Chính quyền tiếp tục kiểm soát
chặt chẽ việc đăng ký của các tổ chức phi chính phủ (NGO), trong đó có
các tổ chức nhân quyền. Nhà chức trách hạn chế sự thăm viếng của các tổ
chức phi chính phủ về nhân quyền"
(Trích bản tiếng Việt của Sứ quán Mỹ ở Hà Nội, Việt Nam).
Thất vọng
Ngoài
ra, khi ông Trump coi các mối lợi kinh tế to hơn bảo vệ quyền con người
cho các dân tộc bị đàn áp, như trường hợp Việt Nam, thì ông còn bôi tro
trát phấn vào mặt 17 tổ chức phi chính phủ và 40 học giả trên thế giới.
Họ là số người đã gửi thư yêu cầu ông Trump và lãnh đạo các nước APEC
đặt vấn đề vi phạm nhân quyền với nhà cầm quyền Việt Nam và đòi Hà Nội
trả tự do cho những nhà đấu tranh đang bị giam giữ, đặc biệt hai bà Trần
Thị Nga, và Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức Mẹ Nấm. Bà Quỳnh, bị bắt hồi
tháng 10 năm 2016 và bị kết án 10 năm tù, trong khi bà Nga, bị bắt hồi
tháng giêng năm nay, bị tuyên án 9 năm tù.
Như
vậy, khi Donald Trump chỉ cần đồng ý không đào sâu hay công khai đặt
vấn đề những vi phạm nhân quyền ở Việt Nam và Trung Quốc mà được tới 12
tỷ dollars thương mại với Hà Nội và 250 tỷ dollars với Bắc Kinh thì
chính sách đặt quyền lợi "nước Mỹ trên hết" của Chính quyền Trump đã
thành công vượt bậc khi ông ta sẵn sàng hy sinh danh dự của một cường
quốc nổi tiếng dân chủ và nhân quyền bậc nhất trên Thế giới.
Giờ
đây, khi bước sang năm 2018, ông Donald Trump tiếp tục phải đối phó với
2 "cơn bão chính trị" lớn sẽ ảnh hưởng đến 3 năm còn lại của nhiệm kỳ
Tổng thống.
Thứ nhất là,
cuộc điều tra của ông Robert Mueller đối với cá nhân ông Trump sẽ bước
vào giai đoạn khẩn trương và đào sâu hơn vào chi tiết. Ông Trump và các
cộng sự viên trong Ủy ban Tranh cử tổng thống năm 2016 đang bị điều tra
xem "có" hay "không" việc họ toa rập với Nga để phá hoại và lũng đoạn
cuộc tranh cử chống ứng cử viên Dân chủ, bà Hillary Clinton.
Và,
nếu có thông đồng giữa đôi bên thì nước Nga đã giúp ông Trump thắng cử
bằng những biện pháp nào, và những người "phạm tội" sẽ bị trừng phạt ra
sao ?
Thứ hai
là, cuộc bầu cử lại tất cả 435 Dân biểu Hạ viện và 33 Thượng nghị sỹ.
Phe Cộng hòa chiếm đa số ở cả hai viện, nhưng vì cách hành xử chức Tổng
thống của ông Trump sau một năm đã gây bất mãn và thất vọng cho những cử
tri từng ủng hộ phe Cộng hòa. Nhiều ứng cử viên Cộng Hòa không muốn ông
Trump dính vào cuộc tranh cử của họ vì sợ vạ lây, nên nhiều chuyên gia
bầu cử Mỹ dự đoán phe Dân chủ có nhiều hy vọng chiếm lại đa số ở Thượng
viện. Hiện nay Cộng hòa có 51 ghế, Dân chủ 47 và 2 ghế Độc lập nhưng các
Nghị sĩ Độc lập luôn luôn bỏ phiếu theo Dân chủ nên con số thật sẽ là
49.
Các
lãnh tụ Cộng hòa còn công khai lo ngại sẽ mất quyền kiểm soát Quốc hội,
nếu số cử tri nồng cốt và độc lập không đi bỏ phiếu hay nghiêng về phe
Dân chủ trong cuộc bầu cử ngày 6/11/2018.
Phạm Trần
(16/01/2018)