Bội chi, hụt thu, và ‘bóc lột dân ta đến tận xương tủy’ (Phạm Chí Dũng)
Tăng giá và thuế má là một trong những biểu đạt cực đoan nhất trong
giai đoạn cuối của một cơ chế cưỡng bức và cưỡng đoạt. Sự tồn vong của
đảng cầm quyền cũng lệ thuộc không khác hơn, nếu xét trên phương diện
những thiệt hại về chính trị trên trường quốc tế và ngay trong lòng dân.
Chính phủ được tuyên xưng “liêm khiết, kiến tạo và hành động” của Thủ
tướng Nguyễn Xuân Phúc đang phải “mộng du” với những di họa tài chính
khủng khiếp để lại từ thời “phá chưa từng có” của thủ tướng đời trước là
Nguyễn Tấn Dũng: bội chi ngân sách không phải là dưới 5% GDP mà có thể
vọt đến 9% GDP, hụt thu ngân sách so với dự toán có thể lao dốc đến 11%
mà đang khiến tình thế xã hội cùng dân chúng lâm vào cảnh thảm thương
đọa đày - chẳng khác gì bản Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh cách đây
72 năm đã mô tả về thực dân Pháp: “chúng bóc lột dân ta đến tận xương
tủy”.
Từ “45 ngàn tỷ đồng” đến “sụp đổ tài khóa quốc gia”
Nguy cơ vỡ ngân sách có thể đã hiện rõ từ sau khi kết thúc nửa đầu
năm 2015, trong bầu không khí “toàn đảng, toàn quân, toàn dân tiến đến
đại hội 12”. Vào lúc đại hội này sắp được khai mạc với quang cảnh được
giới quan sát chính trị mô tả như một cuộc đấu đá tranh giành quyền lực
bị tung hê chưa từng có trên mạng xã hội, một bộ trưởng kế hoạch của
chính phủ là ông Bùi Quang Vinh đã thốt ra một tiết lộ như thể lời nói
cuối cùng để giã từ chính trường: “ngân sách trung ương chỉ còn 45 ngàn
tỷ đồng mà không biết chi cho cái gì”.
Khi đó, Nguyễn Xuân Phúc mới chỉ là cấp phó của Nguyễn Tấn Dũng,
nhưng đã bất chợt nổi lên như một ứng cử viên hàng đầu của chức thủ
tướng.
Nhận bó hoa tươi thắm từ gương mặt không cười của người tiền nhiệm
Nguyễn Tấn Dũng vào đầu năm 2016, có lẽ ông Nguyễn Xuân Phúc đã không
thể cười hớn hở hồn nhiên đến thế nếu hình dung ra tương lai ông sẽ phải
“đổ vỏ” khủng khiếp đến thế nào…
Chẳng phải chờ lâu. Chỉ một năm sau, vào đầu 2017, Nguyễn Xuân Phúc
bất chợt bật ra phát ngôn công khai về nguy cơ “sụp đổ tài khóa quốc
gia” - một cụm từ đặc biệt nhạy cảm chính trị mà trước đó không một quan
chức nào dám nói đến.
Tháng Ba năm 2016, một báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội thừa nhận:
“Tổng thu ngân sách nhà nước không đủ bảo đảm nguồn chi thường xuyên và
trả nợ. Toàn bộ chi đầu tư đều phải dựa vào nguồn vay nợ của Chính phủ.
Nợ công tăng, áp lực trả nợ lớn”.
Cũng là lúc mà số thu hơn một triệu tỷ đồng của ngân sách không thể
nào bù đắp cho số chi còn hơn hẳn thế, trong đó “phần cứng” thuộc về bao
tử của đoàn quân gần 3 triệu công chức viên chức mà bị dư luận lên án
“có đến 30% trong số đó không làm gì nhưng vẫn lãnh lương”, hàng chục tỷ
USD phải trả nợ nước ngoài hàng năm, cùng cơn gào thét “đòi ăn” theo
thói ăn quen nhịn không được của 63 “bao tử” ở các tỉnh thành…
Bội chi 9% GDP?
Chi, chi và chi… Sau hơn một năm lãnh ấn thủ tướng, nụ cười Nguyễn Xuân Phúc trở nên hiếm muộn.
Nhưng lại có một sự kiện đặc biệt: sau nửa đầu năm 2016, con số bội
chi được Bộ Tài chính và Tổng cục Thống kê công bố chỉ là 32 ngàn tỷ
đồng. Còn tính đến thời điểm 15/8/2017, số bội chi chỉ là 40 ngàn tỷ
đồng, đồng thời được hệ thống báo đảng tung hô “bội chi ngân sách thấp
nhất trong 6 năm trở lại” như một thành tích lớn lao của thời “đổ vỏ”.
Công bằng mà xét, Thủ tướng Phúc đã có một số cố gắng kéo giảm mức
bội chi ngân sách bằng chủ trương tiết kiệm chi thường xuyên (phần chi
lương và phụ cấp cho đội ngũ công chức gần 3 triệu người), tiết giảm chi
đầu tư phát triển, giảm biên chế…
Tuy thế, thực tế lại như ngược phản ông Phúc. Sau một thời gian đủ
dài và cho tới nay, tỷ lệ chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách vẫn
chiếm đến 70 - 80 % mà không hề thuyên giảm, bất kể số thu ngân sách
đang có chiều hướng sụt giảm nhanh mà đã khiến đảng cầm quyền lẫn chính
phủ cuống quýt tìm cách đè đầu dân tăng nhiều loại thuế như VAT (giá trị
gia tăng), thuế sử dụng đất… Trong khi đó, đội ngũ công chức không
những không giảm mà còn phình to hơn đến 11 ngàn người từ thời ông Phúc
trở thành thủ tướng. Còn phần chi đầu tư phát triển, mà về thực chất là
chi cho các công trình hạ tầng cơ sở như giao thông, xây dựng cơ bản,
trụ sở hành chính, bảo tàng, tượng đài… có bị cắt giảm phần nào, nhưng
không phải là do “thành ý” của chính phủ mà bởi ngân sách đã khốn đốn
đến mức chính giới quan chức chính phủ và quốc hội đã phải thừa nhận
không còn biết tìm đâu ra tiền cho đầu tư phát triển nữa.
Một số chuyên gia kinh tế cũng phân tích theo một chiều kích phản
ngược: bội chi 8 tháng đầu năm 2017 “giảm hẳn” là do xuất phát từ thực
tế chậm giải ngân vốn đầu tư phát triển chứ không phải đến từ việc cắt
giảm chi tiêu thường xuyên của bộ máy nhà nước. Theo Ủy ban Giám sát Tài
chính quốc gia, tính đến ngày 15/8 chỉ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ
bản được hơn 127 ngàn tỷ đồng, bằng 36,2% dự toán, và bội chi giảm là
do không tính chi trả nợ gốc vào bội chi ngân sách nhà nước từ năm tài
khóa 2016.
Từ những con số và nhận định của Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia,
người ta sẽ không khó nhận ra rằng nếu thực tế giải ngân vốn đầu tư phát
triển diễn ra theo đúng kế hoạch của Chính phủ, bội chi ngân sách trong
8 tháng đầu năm 2017 sẽ là con số bằng với số bội chi hiện hữu 40.000
tỷ đồng cộng với số chi đầu tư phát triển khoảng 120.000 tỷ đồng, tức
khoảng 160.000 tỷ đồng, tức tương đương bội chi 8 tháng đầu năm 2016 mà
chẳng hề giảm đi chút nào.
Nhưng lại còn một yếu tố khác khiến bội chi ngân sách không những
không giảm mà còn tăng vọt: cũng theo Ủy ban Giám sát Tài chính quốc
gia, bội chi của 8 tháng đầu năm 2017 được báo cáo giảm là do không tính
chi trả nợ gốc vào bội chi ngân sách nhà nước từ năm tài khóa 2016.
Cần nhắc lại, kế hoạch của chính phủ chi trả nợ gốc và lãi năm 2017
là khoảng 260 ngàn tỷ đồng, trong đó phần nợ gốc có thể chiếm khoảng 2/3
trong số đó, tức khoảng 170 ngàn tỷ đồng.
Với dự toán bội chi ngân sách năm 2017 là khoảng 250 ngàn tỷ đồng,
nếu tính cả phần chi trả nợ gốc vào bội chi ngân sách năm 2017, con số
bội chi thực sự sẽ lên đến khoảng 420 ngàn tỷ đồng, chiếm đến khoảng 9% GDP, tức còn cao hơn hẳn mức bội chi kỷ lục “thời Nguyễn Tấn Dũng” vào năm 2013 là 6,6% GDP.
Cũng cần nhắc lại, mức bội chi bị xem là nguy hiểm theo quy định của Liên hiệp quốc là 5% GDP.
Hẳn đó là lý do tại sao từ năm tài khóa 2016, Chính phủ và Bộ Tài
chính đã quyết định “giấu” mà không đưa phần chi trả nợ gốc vào mục bội
chi ngân sách, cố “ép” tỷ lệ bội chi/GDP giảm xuống để làm đẹp báo cáo.
Hụt thu 11%?
Trong khi đó với tiến độ thu ngân sách như hiện thời, năm 2017 có thể chứng kiến một tỷ lệ hụt thu kỷ lục so với dự toán: 11%.
Ðáng chú ý, thu từ khu vực doanh nghiệp nhà nước trong sáu tháng đầu
năm 2017 là 95.000 tỷ đồng, chỉ bằng 33,2%. Ðây là chỉ số thu thấp nhất
nếu so sánh với các khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh
nghiệp tư nhân. Gần như tất cả “quả đấm thép” được tung ra từ thời Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng đã trở thành những đống xà bần có giá trị từ ngàn
tỷ đến chục ngàn tỷ đồng.
Song cơn bĩ cực ngân sách vẫn còn lâu mới đến hồi kết. Giờ đây, các
nguồn “ngoại viện” đều hầu như đóng cửa với Việt Nam. Trừ “kênh Nhật”
còn đôi chút hy vọng về nguồn ODA, còn lại các chủ nợ lớn nhất của Việt
Nam là Ngân Hàng Thế Giới, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế, Ngân Hàng Phát Triển Á
Châu đều bắt Việt Nam phải vay với lãi suất và thời gian ân hạn theo mặt
bằng thị trường từ Tháng Bảy năm nay.
Kể từ cơn khủng hoảng giá - lương - tiền 1985, chưa bao giờ ngân sách
Việt Nam lại rơi vào thảm trạng quay quắt như giờ đây. Gần đây, một
nguồn giấu tên tiết lộ một sự thật chẳng mấy người muốn tin: Việt Nam vỡ
nợ không còn là “nguy cơ” nữa, mà đã trở nên hiện hữu.
“Chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy”
Nếu Bộ trưởng y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đang bị dư luận xã hội cáo
buộc về liên đới trách nhiệm với vụ nhập hàng triệu viên thuốc ung thư
giả mà có thể đã khiến nhiều bệnh nhân ung thư phải chết đến hai lần,
hậu quả mà Bộ trưởng tài chính Đinh Tiến Dũng gây ra khi đề xuất tăng
thuế VAT (giá trị gia tăng) từ 10% lên 12% từ năm 2019, cùng hàng loạt
sắc thuế khác, cũng có thể gây tác hại ghê gớm không kém tính độc dược
của thuốc ung thư giả.
Mưu đồ tăng thuế VAT lại xảy ra trong bối cảnh dân tình Việt ngày
càng khốn khó trong một nền kinh tế đã rơi vào thảm trạng suy thoái đến
năm thứ chín liên tiếp, một xã hội bị a xít đậm đặc bởi căn bệnh tham
nhũng không còn cách gì cứu chữa. Thuế chồng thuế, chồng lên đôi vai gày
guộc của người nghèo. Hàng triệu bệnh nhân, vốn đã bị các bệnh viện
“bóp cổ bóp họng” và “không có tiền thì chỉ có chết”, sẽ phải nuốt nước
mắt vào lòng với biểu viện phí chất cao như núi…
Tăng giá và thuế má là một trong những biểu đạt cực đoan nhất trong
giai đoạn cuối của một cơ chế cưỡng bức và cưỡng đoạt. Sự tồn vong của
đảng cầm quyền cũng lệ thuộc không khác hơn, nếu xét trên phương diện
những thiệt hại về chính trị trên trường quốc tế và ngay trong lòng dân.
Chiến dịch đè đầu dân chúng và doanh nghiệp bằng đủ mọi sắc thuế đang
khiến dân phải ôn lại thời Pháp thuộc “chúng bòn rút dân ta đến tận
xương tủy”.
Vào cuối tháng Tám năm 2017, phản ứng quyết liệt của dư luận xã hội
trước mưu toan đè đầu dân bổ thuế của Chính phủ và Bộ Tài chính đã mang
lại thắng lợi ban đầu: trong cuộc họp thường kỳ, Thủ tướng Nguyễn Xuân
Phúc đã phải chỉ đạo “chưa tăng thuế, phí, lệ phí để tạo thuận lợi, hỗ
trợ phát triển sản xuất, kinh doanh trong năm 2017”.
Tuy nhiên, thắng lợi trên chỉ mang tính tạm thời và còn rất mong
manh. Có rất nhiều bài học kinh nghiệm về việc Chính phủ và Bộ tài chính
đã âm mưu “lùi một bước để tiến nhiều bước” trong các chiến dịch tăng
thuế.
Những phát ngôn mang tính lập lờ của Thủ tướng Phúc trong thời gian
gần đây cho thấy ông Phúc, vì một số lý do mà có thể bao hàm cả lý do
“vị thế chính trị”, đã không thể nhắm mắt bịt tai trước phản ứng dư
luận, nhưng cũng không hề dứt khoát về quan điểm “không tăng thuế đối
với dân” mà vẫn tìm cách “câu giờ” để Bộ Tài chính luồn lách nhằm “thu
cùng diệt tận” đối với dân.
72 năm sau khi “đánh đuổi thực dân Pháp”, chính quyền “định hướng xã
hội chủ nghĩa” đang biến Việt Nam và dân chúng thành một thứ thuộc địa
thực dân kiểu mới.