Nợ công 2,5 triệu tỷ, Chính phủ trả nợ thay nhiều dự án (Lương Bằng)
Bên cạnh đó,
công tác khảo sát, lập, thẩm tra, thẩm định và phê duyệt thiết kế, dự
toán còn nhiều sai sót. Có dự toán được thẩm tra, thẩm định nhưng khi
phê duyệt vẫn còn sai sót. Cụ thể kiểm toán 46 dự án nhóm A phát hiện dự
toán sai sót trên 1.500 tỷ đồng. Cá biệt có trường hợp tổng giá trị dự
toán vượt tổng mức đầu tư được duyệt. Đơn cử Dự án xây dựng Trụ sở mới
Bộ Ngoại giao vượt gần 2.000 tỷ đồng (gần 6.000 tỷ đồng/4.000 tỷ đồng).
Nhà máy nhiên liệu sinh học Dung Quất gần 2.000 tỷ đang nằm đắp chiếu. Ảnh: L.Bằng
Nợ công hơn 2,5 triệu tỷ đồng
Kiểm toán Nhà nước xác định nợ công đến 31/12/2015 theo Luật Quản lý nợ công là 2.556.039 tỷ đồng (hơn 2,5 triệu tỷ đồng).
Kiểm toán Nhà
nước cho hay: Nếu tính đầy đủ các khoản vay thực hiện trong năm 2016 để
bù đắp bội chi năm 2014, 2015 số tiền 25.219 tỷ đồng và 8.171 tỷ đồng bù
đắp bội chi năm 2015 đến thời điểm kiểm toán Bộ Tài chính chưa vay, thì
nợ công là 2.589.429 tỷ đồng (gần 2,6 triệu tỷ đồng).
Như vậy, nợ công năm 2015 bằng 61,8% GDP, riêng nợ Chính phủ 2.098.022 tỷ đồng (gần 2,1 triệu tỷ đồng), bằng 50% GDP .
Kiểm toán Nhà
nước cho rằng: Bộ Tài chính chưa lập kịp thời Báo cáo giám sát nợ, chưa
lập Bản tin nợ công năm 2015 theo quy định của Luật Quản lý nợ công về
báo cáo thông tin và công khai thông tin về nợ công; quản lý nợ công còn
phân tán, thiếu đối chiếu; theo dõi, thống kê, tổng hợp và báo cáo số
liệu nợ công chưa kịp thời, đầy đủ, chính xác theo quy định.
Vì vậy, việc Bộ
Tài chính tổng hợp nợ công có thể chưa đầy đủ các khoản nợ Chính phủ,
chính quyền địa phương. Hơn nữa, mặc dù nợ doanh nghiệp nhà nước không
có bảo lãnh Chính phủ không phải nợ công nhưng nguy cơ tiềm tàng cao ảnh
hưởng đến nền kinh tế và uy tín Chính phủ khi doanh nghiệp nhà nước
thua lỗ, không trả được nợ.
Kiểm toán Nhà
nước nêu rõ: Nhiều dự án vay lại và vay được Chính phủ bảo lãnh sử dụng
vốn không hiệu quả, khó khăn trong việc trả nợ, dừng sản xuất kinh
doanh, phải cơ cấu lại, gia tăng nghĩa vụ của Quỹ tích lũy và nghĩa vụ
nợ trực tiếp của Chính phủ trong những năm tiếp theo.
Cụ thể, đến
31/12/2015, 56 dự án được cho vay lại có nợ quá hạn. Tổng nợ của các dự
án cho vay lại này là hơn 28.000 tỷ đồng (chiếm 9,1% tổng dư nợ), chỉ
tính riêng nợ của Vinashin đã lên tới gần 22.400 tỷ đồng, còn 55 dự
án khác là trên 5.600 tỷ đồng.
Trong đó các
khoản nợ quá hạn của 56 dự án này là khoảng hơn 9.700 tỷ đồng, trong
đó Vinashin chiếm nhiều nhất với trên 6.500 tỷ đồng; 8 dự án đóng tàu
của Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy hơn 1.400 tỷ đồng; Dự án Xi măng
Hạ Long 268 tỷ đồng…
Kiểm toán Nhà
nước cũng điểm mặt 10 dự án được Chính phủ bảo lãnh phải ứng vốn từ Quỹ
tích lũy để trả nợ với dư nợ gần 200 triệu USD (7 dự án nợ quá hạn và
phải khoanh nợ 105,95 triệu USD, chiếm 53,2% tổng dư nợ ứng vốn từ Quỹ
Tích lũy trả nợ).
Trong đó, Dự án
Nhà máy sản xuất bột Giấy Phương Nam 60,42 triệu EUR (quá hạn 41,9
triệu EUR, khoanh nợ từ năm 2014); Dự án Xi măng Hạ Long 52,21 triệu EUR
(quá hạn 23,51 triệu EUR); Dự án Xi măng Thái Nguyên 30,79 triệu EUR
(nợ quá hạn 14,27 triệu EUR).
Kiểm toán Nhà
nước cũng cho hay, việc hoàn trả ngân sách nhà nước các khoản vay về cho
vay lại chưa đầy đủ, kịp thời. Cụ thể khoản trả lãi trái phiếu quốc tế
2014 (cho vay lại SBIC) số tiền 24 triệu USD tương đương 515 tỷ đồng.
Chi ngân sách còn nhiều khuyết điểm
Kết quả kiểm
toán cho thấy, chi ngân sách vẫn còn nhiều sai sót, thất thoát nghiêm
trọng. Đặc biệt trong công tác chi đầu tư phát triển.
Cụ thể, theo
Kiểm toán Nhà nước, việc xác định tổng mức đầu tư còn sai sót và chưa
khắc phục được “vấn nạn kinh niên” trong việc đầu tư các dự án công là
“liên tục điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần với giá trị lớn”.
Bên cạnh đó,
công tác khảo sát, lập, thẩm tra, thẩm định và phê duyệt thiết kế, dự
toán còn nhiều sai sót. Có dự toán được thẩm tra, thẩm định nhưng khi
phê duyệt vẫn còn sai sót. Cụ thể kiểm toán 46 dự án nhóm A phát hiện dự
toán sai sót trên 1.500 tỷ đồng. Cá biệt có trường hợp tổng giá trị dự
toán vượt tổng mức đầu tư được duyệt. Đơn cử Dự án xây dựng Trụ sở mới
Bộ Ngoại giao vượt gần 2.000 tỷ đồng (gần 6.000 tỷ đồng/4.000 tỷ đồng).
Ngoài ra, công
tác đền bù, giải phóng mặt bằng, phương án bồi thường còn sai
sót, không phù hợp với thực tế. Một số trường hợp bồi thường, hỗ trợ
không đúng quy định, xây dựng khu tái định cư tập trung vượt quá quy mô
cần thiết. Điển hình Dự án mở rộng Quốc lộ 1 đoạn qua tỉnh Phú Yên, xây
dựng các khu tái định cư tập trung với quy mô vượt quá số hộ dân cần
phải được bố trí tái định cư với giá trị khoảng 135 tỷ đồng.
Kiểm toán cũng
chỉ rõ, công tác nghiệm thu, thanh toán dự án còn nhiều sai sót về khối
lượng, đơn giá, định mức hoặc chưa đầy đủ thủ tục, hồ sơ; còn tình trạng
nghiệm thu, thanh toán khối lượng chưa thi công.
Đặc biệt, có
tình trạng giải ngân vượt tổng mức đầu tư. Điển hình là Dự án Nhà máy
Nhiệt điện Duyên Hải 1 giải ngân vượt tổng mức đầu tư tới hơn 6.056,9 tỷ
đồng.
Có dự án thanh
toán không đúng theo điều khoản hợp đồng. Đó là Dự án Nhà máy nhiệt điện
Mông Dương 1 thanh toán và ghi nhận chi phí đầu tư hơn 400 tỷ đồng đối
với khoản chi phí than, dầu, đá vôi phục vụ công tác chạy thử theo quy
định thuộc phạm vi trách nhiệm nhà thầu Hyundai.
Có dự án thanh
toán vượt giá trị quyết toán; chậm thu hồi các khoản tạm ứng quá thời
gian quy định. Kết quả kiểm toán 1.228 dự án của các bộ, cơ quan trung
ương và địa phương, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm trừ gần 12.400
tỷ đồng.
Vietnamnet