Có dự án ODA lãng phí 3,3 triệu USD (Bích Diệp)
Kiểm toán Nhà nước cho biết, đây chính là dự án nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 và cơ sở hạ tầng Trung tâm Điện lực Duyên Hải chính.
Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa gửi báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán
năm 2016 đến Quốc hội. Kết quả kiểm toán cho thấy, ngoài các hạn chế sai
sót trong quá trình đầu tư, công tác quản lý các dự án đầu tư theo hình
thức hợp đồng BOT, BT và các dự án sử dụng nguồn vốn ODA, nguồn vốn
khác còn bộc lộ nhược điểm, sai phạm, tùy tiện, lãng phí, gây khó khăn
cho người dân, doanh nghiệp.
Năm 2016, giảm trừ trên 1.100 tỷ đồng chi phí đầu tư thực hiện
Cụ thể, đối với các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, KTNN
cho biết vẫn còn tình trạng chưa có tiêu chí lựa chọn dự án được đầu tư
theo hình thức BOT. Hầu hết các dự án BOT áp dụng hình thức chỉ định nhà
đầu tư và chỉ định nhà thầu thi công mà không thực hiện đấu thầu.
Công tác xác định tổng mức đầu tư của dự án còn sai sót. Có dự án xác
định tổng vốn đầu tư của dự án bao gồm cả phần thuế giá trị gia tăng
được Nhà nước hoàn lại; xác định lưu lượng phương tiện giao thông không
phù hợp với thực tế.
"Nhiều đơn vị dựa trên số liệu thống kê của tư vấn khảo sát trong 2
đến 3 ngày để suy ra lưu lượng phương tiện 365 ngày hoặc căn cứ kết quả
khảo sát lưu lượng phương tiện của Tổng cục đường bộ Việt Nam đã cũ để
nội suy", báo cáo của KTNN cho biết.
Công tác nghiệm thu, thanh toán tại nhiều dự án BOT còn sai sót. Bằng
chứng là kết quả kiểm toán các dự án BOT trong năm 2016 đã giảm trừ chi
phí đầu tư thực hiện 1.150,5 tỷ đồng.
Việc góp vốn chủ sở hữu tại một số dự án BOT chưa đúng tỷ lệ cam kết;
tiến độ thi công chưa đảm bảo; chưa có cơ chế kiểm tra, kiểm soát quá
trình thu phí để xác định lưu lượng phương tiện giao thông thực tế qua
trạm thu phí. Khoảng cách một số trạm thu phí không đảm bảo quy định tối
thiểu 70 km.
Qua kiểm toán, KTNN đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của
27 dự án được kiểm toán (năm 2016 là 21 dự án) so với phương án tài
chính ban đầu 107,4 năm, trong đó dự án giảm nhiều nhất là 13 năm 1
tháng, 12 ngày.
Cụ thể, dự án công trình mở rộng QL1 đoạn Km 1488-Km1525, tỉnh
Khánh Hòa giảm 13 năm 1 tháng 12 ngày; dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng
đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) đoạn Km1793+600 (Km734+600 QL14) đến
Km1824+00 (Km1765+00 QL14), tỉnh Đắk Nông giảm 12 năm 3 tháng 22 ngày.
Một số dự án khác như dự án xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy
Trinh vào khu công nghiệp Phú Hữu, quận 9 (Tổng công ty Xi măng Việt
Nam) giảm 11 năm; dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng đường HCM (QL14) đoạn
từ cầu 38 đến thị xã Đồng Xoài (Km921+025-Km926+331 QL 14), tỉnh Bình
Phước giảm 7 năm 9 tháng 21 ngày.
Dự án công trình cải tạo, nâng cấp QL19 đoạn Km17+027-Km50+00
trên địa phận tỉnh Bình Định và đoạn Km108+00-Km131+300 trên địa
phận tỉnh Gia Lai giảm 7 năm 6 tháng 27 ngày. Dự án nâng cấp, mở rộng
đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) đoạn Pleiku Km1610 đến cầu
110(Km1667+570), tỉnh Gia Lai giảm 7 năm 2 tháng 27 ngày. Dự án nâng
cấp, mở rộng đường HCM (QL 14) đoạn Km 1738+148-Km1763+610, tỉnh Đắk Lắk
giảm 6 năm 10 tháng 22 ngày. Dự án đầu tư xây dựng Cầu Cổ Chiên
giảm 5 năm 24 ngày...
Có dự án ODA lãng phí 3,3 triệu USD
Ngoài ra, KTNN cũng chỉ ra những tồn tại đối với những dự án đầu tư
theo hình thức hợp đồng BT đó là giao dự án cho nhà đầu tư, chỉ định nhà
đầu tư đàm phán trực tiếp hợp đồng dự án không đúng quy định. Có trường
hợp ký hợp đồng trước khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư.
Hợp đồng BT chưa quy định cụ thể việc thanh toán khi nhà đầu tư nhận
được tiền hoàn trả, cơ cấu vốn đầu tư trong hợp đồng không đảm bảo quy
định. Xác định giá trị hợp đồng còn sai sót; có dự án không lập phương
án tài chính.
Thậm chí có dự án nhà đầu tư tính chi phí lãi vay không phù hợp với
quy định 24,4 triệu USD (tương đương 534,6 tỷ đồng). Công tác lập dự án,
đền bù giải phóng mặt bằng, thiết kế - dự toán, nghiệm thu, thanh toán
khối lượng hoàn thành tại nhiều dự án còn nhiều sai sót; góp vốn chủ sở
hữu không đạt yêu cầu...
Đối với những dự án sử dụng nguồn vốn ODA, nguồn vốn khác, có dự án
chưa bố trí đầy đủ, kịp thời theo cơ cấu vốn trong quyết định đầu tư
được phê duyệt, đặc biệt là vốn đối ứng, vốn chủ sở hữu làm tăng chi phí
đầu tư. Có dự án chưa chuyển đổi chủ thể hợp đồng vay khi chuyển đổi
chủ đầu tư theo quy định làm tăng chi phí đầu tư; sử dụng vốn của dự án
sai mục đích, không đúng đối tượng hoặc chưa phù hợp với điều khoản hợp
đồng; vi phạm quy định của nhà tài trợ dẫn đến việc dừng cấp vốn gây
lãng phí nguồn vốn đã đầu tư.
Cá biệt, có dự án vừa có bảo lãnh của Chính phủ, vừa phải mua bảo
hiểm khoản vay với mức phí 5% (tính trên tổng nợ gốc và lãi phải trả) và
việc thanh toán phí bảo hiểm được thực hiện 1 lần không theo quá trình
giải ngân thực tế làm lãng phí phí bảo hiểm 3,3 triệu USD. Đây chính là
dự án nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 và cơ sở hạ tầng Trung tâm Điện lực
Duyên Hải chính. Ngoài ra, tỷ lệ giải ngân của các dự án còn thấp; công
tác ghi thu - ghi chi chưa kịp thời, số liệu ghi thu - ghi chi chưa
chính xác...
Bích Diệp (Dân Trí)