Neo chặt tỉ giá VND/USD, nền kinh tế Việt Nam được gì, mất gì? (Việt Hoàng)
“…Lời
khuyến cáo của chúng tôi cho các doanh nhân là đừng quá tham lam chạy
theo lợi nhuận ảo trước mắt. Kênh đầu tư bằng cách giữ tiền mặt trong
lúc này là tốt nhất, tất nhiên là phải ngoại tệ mạnh, tốt nhất là giữ
đôla…”
Neo chặt tỉ giá VND/USD, nền kinh tế Việt Nam được gì, mất gì? (Việt Hoàng)
Ngay
sau năm mới 2015 Ngân hàng nhà nước (NHNN) đã tăng tỉ giá USD/VND lên
1%. Hai tháng sau tỉ giá USD/VND lại có dấu hiệu ‘tăng giá’. Tỉ giá
USD/VND trong các ngân hàng thương mại tăng kịch trần và giá chợ đen
tăng vọt, có thời điểm lên gần 23.000VND/1USD. NHNN đã tích cực can
thiệp để tỉ giá xoay quanh mốc 22.000VND/1USD. Theo kế hoạch của NHNN
thì trong năm 2015 tỉ giá USD/VND sẽ được điều chỉnh tăng giá không quá
2%. Vậy kế hoạch này có thể thực hiện được không? Nên hay không nên nới
lỏng chính sách tiền tệ bằng cách giảm giá đồng nội tệ?
Chúng
ta đều biết rằng kinh tế Mỹ đang hồi phục và có dấu hiệu tăng trưởng
trở lại vì vậy đồng đô la trở nên mạnh hơn. Trong năm qua đồng đô la đã
tăng giá 20%, các đồng tiền khác trên thế giới đều mất giá. Lần đầu tiên
sau 12 năm đồng EURO gần bằng đồng đôla (1,07đôla/1Euro). Tất cả các
nền kinh tế lớn trên thế giới như Nhật, Trung Quốc đều phải hạ giá đồng
nội tệ của mình, thậm chí ngay cả các nước trong ASEAN cũng phải làm như
vậy.
Trong khi đó NHNN Việt Nam vẫn không có ý định điều chỉnh tỉ giá đồng nội tệ so với đồng đôla. Có mấy lý do:
1)
Nếu hạ giá đồng nội tệ có nghĩa là số nợ nước ngoài (mà nhà nước vay
bằng đôla) sẽ cao hơn. Nôm na là tiền nợ sẽ phải trả nhiều hơn.
2)
Khi hạ giá VND thì hàng nhập khẩu sẽ đắt hơn trong đó có nguyên phụ
liệu phục vụ cho sản xuất. Giá cả các mặt hàng sẽ tăng lên. Điều này sẽ
ảnh hưởng tiêu cực đến lạm phát.
3) Tỉ giá USD/VND ổn định khiến cho kinh tế vĩ mô ổn định và duy trì được niềm tin của dân chúng vào đồng nội tệ…
Nợ
công của Việt Nam hiện nay vào khoảng 60% hay 85 tỉ đôla (theo số liệu
của chính phủ). Tuy nhiên theo một số chuyên gia thì nợ công Việt Nam
nếu bao gồm cả khoản nợ của các Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thì đã lên
tới hơn 100% GDP, tức vào khoảng 180 tỉ đôla. Hàng năm chính phủ Việt
Nam phải trả nợ công gần 10 tỉ đôla. Đây là một áp lực không nhỏ khi
ngân sách luôn bị thâm thủng.
Dù vậy thì việc lấy lý do này để neo giữ
tỉ giá USD/VND vẫn không hợp lý. Vay nợ thì phải có trách nhiệm trả nợ.
Muốn trả nợ thì phải làm ra tiền, tức là nền kinh tế phải phát triển bền
vững và có hiệu quả. Các doanh nghiệp phải ăn nên làm ra mới có tiền
nộp thuế. Với một chính sách tiền tệ thiếu linh hoạt thì các doanh
nghiệp không thể phát triển, kinh tế sẽ trì trệ và khi đó ngân sách lại
tiếp tục thâm thủng, vậy chính phủ lấy đâu ra tiền để trả nợ?
Thứ
hai, chúng ta đều biết khi VND hạ giá thì xuất khẩu sẽ có lợi và nhập
khẩu sẽ bất lợi. Tất cả những nhà nhập khẩu vào Việt Nam đều hưởng lợi
khi đồng nội tệ mạnh như hiện nay. Người có lợi nhất đó là Trung Quốc.
Năm 2014 Việt Nam nhập siêu từ Trung Quốc gần 24 tỉ đôla. Có người cho
rằng vì đa số nguyên phụ liệu chúng ta đều phải nhập từ nước ngoài nên
khi hạ giá VND thì giá cả thành phẩm sẽ tăng lên vì vậy xuất khẩu cũng
không hưởng lợi gì mấy. Điều này đúng nhưng nếu tiếp tục duy trì tình
trạng này thì mãi mãi ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam không thể nào
phát triển được. Chúng ta sẽ dừng ở điểm gia công và lắp ráp.
Việc neo
giữ tỉ giá USD/VND tạo điều kiện cho các nhà nhập khẩu xâm nhập và chiếm
lĩnh thị trường Việt Nam một cách dễ dàng. Các tập đoàn lớn của Nhật,
Hàn, Thái đang mạnh tay thâu tóm các doanh nghiệp trong nước. Tương lai
không xa các doanh nghiệp Việt Nam muốn bán sản phẩm của mình thì phải
cầu cạnh các tập đoàn này mới đưa được sản phẩm đến người tiêu dùng. Mất
chủ quyền kinh tế ngày càng rõ nét. Các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng
teo dần và thu nhỏ.
Với
nhiều quốc gia họ dùng việc điều chỉnh tỉ giá đồng nội tệ như là một
hàng rào phi thuế quan để bảo hộ các nhà sản xuất trong nước. Một bất
lợi nữa khi neo giữ tỉ giá cố định đồng nội tệ là làm cho dòng vốn đầu
tư quốc tế chạy khỏi Việt Nam. Rõ ràng là đồng đôla đang mạnh lên khắp
thế giới trong khi tại Việt Nam thì nó vẫn bị ‘dìm giá’ vậy tội gì dòng
vốn đầu tư quốc tế chảy vào đây? Ngay cả các doanh nghiệp đầu tư của Nhật cũng đang tính rời bỏ thị trường Việt Nam.
Lý
do cuối cùng mà theo chúng tôi là quan trọng nhất khiến cho chính quyền
Việt Nam không dám hạ giá đồng tiền nội tệ đó là muốn “giữ sự ổn định
vĩ mô và lòng tin của dân chúng”. Chính quyền Việt Nam chưa bao giờ là
“của dân, do dân và vì dân”, tất cả các việc làm của họ là đều vì quyền
lợi của họ hay của phe nhóm mình chứ không vì người dân. Niềm tin của
người dân Việt Nam vào chính phủ cực kỳ thấp. Đây là tình trạng ‘đồng
sàng, dị mộng’, tuy người dân phải sống dưới sự cai trị của nhà nước
nhưng họ vẫn ngấm ngầm ‘chống đối’ khi có điều kiện. Cũng vì miếng cơm
manh áo nên người dân kinh doanh sẵn sàng trục lợi khi có điều kiện, bất
chấp việc đó có hại cho người khác. Bất cứ một sự tăng giá nào dù là
tăng giá điện, tăng giá xăng hay tăng giá đôla thì giá cả thị trường
luôn tăng theo ngay lập tức.
Các
chính sách phát triển của Việt Nam luôn manh mún, thiếu minh bạch và
luôn chậm trễ. Thế giới đã đưa vào sử dụng xe ô tô chạy 100% bằng điện
thay cho chạy xăng như hiện nay, năm 2017 các loại ô tô- bay sẽ được
xuất xưởng hàng loạt… trong khi đó chính quyền Việt Nam vẫn loay hoay
“trồng cây gì? nuôi con gì?...” Luật pháp chồng chéo, tiền hậu bất nhất,
quan chức đi đêm với doanh nghiệp để trục lợi, sự giàu có xa hoa đến
ngông cuồng của quan chức đối lập với sự nghèo khó đến bi thảm của người
dân… hố ngăn cách giữa chính quyền và người dân ngày càng rộng thêm và
không biết kéo dài đến bao giờ?
Dù
nợ công ngập ngụa như vậy nhưng chính quyền vẫn cương quyết theo đuổi
những dự án khủng như sân bay Long Thành với chi phí gần 18 tỉ đôla.
Quan chức đua nhau vơ vét cứ như là cú áp phe cuối cùng. Chính quyền sẵn
sàng làm những việc kinh thiên động địa như lấp sông Đồng Nai để làm dự
án, chặt 6700 cây xanh tại thủ đô Hà Nội… Các công trình trọng điểm của
đất nước như đường xá, sân bay, cảng biển… đang được rao bán như bó rau
muống. Tất nhiên những doanh nghiệp được mua những công trình này sẽ là
sân sau của các lãnh đạo đảng và chính phủ. Họ đang “cổ phần hóa” doanh
nghiệp bằng cách biến tài sản chung thành tài sản riêng như đã từng xảy
ra tại Nga hồi thập niên 90.
Việt
Nam là một nước đang phát triển nhưng lại phải nhập khẩu từ cái tăm cho
đến rau củ cải. Đây là một nghịch lý. Lý do để nghịch lý này tồn tại
được trong nhiều năm là vì tỉ giá USD/VND bị neo chặt bởi một tỉ giá cố
định. Có người cho rằng một tỉ giá cố định sẽ giúp cho các doanh nghiệp
yên tâm hoạch định các kế hoạch kinh doanh của mình. Điều này chỉ đúng
một phần vì chắc chắn đến một thời điểm nào đó tỉ giá này sẽ bị phá vỡ.
Do kìm hãm quá lâu và quá vô lý nên khi bị phá vỡ nó sẽ rất thảm khốc.
Các doanh nhân có thể hoàn toàn trắng tay và mất tất cả những gì gom góp
suốt cuộc đời. Không phải tự nhiên mà nhiều đại gia Việt chấp nhận “bán
lúa non” để hạ cánh an toàn. Nên nhớ rằng tất cả những cái gì vô lý và
trái với qui luật thì ắt sẽ bị đào thải, không sớm thì muộn.
Lời
khuyến cáo của chúng tôi cho các doanh nhân là đừng quá tham lam chạy
theo lợi nhuận ảo trước mắt. Kênh đầu tư bằng cách giữ tiền mặt trong
lúc này là tốt nhất, tất nhiên là phải ngoại tệ mạnh, tốt nhất là giữ
đôla. Các nhà nhập khẩu nên hết sức thận trọng, đừng vì thấy giá rẻ mà
tung tiền ôm hàng. Tốt nhất là bán được đến đâu lấy đến đó. Nếu khủng
hoảng kinh tế xảy ra, tiền VND mất giá, lạm phát tăng cao khi đó muốn
thu hồi vốn cũng khó. Sau khủng hoảng, thể chế kinh tế và chính trị thay
đổi, một luật chơi mới minh bạch và dân chủ sẽ được thiết lập, khi đó
bắt đầu lại cũng không muộn.
Với
chính quyền có lẽ mọi lời khuyên đều vô ích. Họ luôn cho mình là đỉnh
cao trí tuệ nên thích gì làm nấy, không ai ngăn cản được họ. Giải pháp
cho họ vẫn có. Nếu muốn thì chính quyền có thể tham khảo đề nghị của tác
giả trẻ Hoàng My, đó là phải thay đổi chế độ chính trị hiện nay bằng một chính phủ dân chủ, minh bạch và có trách nhiệm.
Việt Hoàng