Vàng : Tài sản dự trữ mà Nga tích lũy để hỗ trợ cuộc chiến xâm lược Ukraina (Minh Anh RFI)
Ngoài dầu lửa, khí đốt và các loại nguyên nhiên liệu khác, Nga còn có thể trông cậy vào vàng – tài sản dự trữ và là một nguồn tiền tệ – để hỗ trợ cho cỗ máy kinh tế chiến tranh.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cầm một thỏi vàng khi đến thăm kho dự trữ Ngân hàng Trung ương Nga ở Matxcơva ngày 24/01/2011. ASSOCIATED PRESS - Alexei Druzhinin
Ngày 19/11/2025, hãng thông tấn Nga Interfax loan báo Ngân hàng Trung ương Nga đã khởi động tiến trình bán vàng từ kho dự trữ ra thị trường nội địa. Thông tin này đã được Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) một ngày sau đó xác nhận. Đây là lần đầu tiên kể từ khi phát động « chiến dịch quân sự đặc biệt » tại Ukraina vào tháng 02/2022, Nga thông báo bán những thỏi vàng trên thị trường trong nước. Động thái này, theo nhận định từ nhiều nhà quan sát, đánh dấu một sự thay đổi đáng kể trong cách Matxcơva khai thác các nguồn dự trữ để duy trì nền kinh tế thời chiến.
Thực trạng kho vàng dự trữ của Nga hiện nay ra sao ?
Theo số liệu thống kê do Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council), kho vàng dự trữ của Nga đứng hàng thứ năm trên thế giới (2329,63 tấn), đứng sau Mỹ (8133,46 tấn), Đức (3350,2), Ý (2451,8) và Pháp (2437), nhưng trên Trung Quốc (2298,5). Tuy nhiên, con số này thấp hơn mức 2.361 vào đầu cuộc chiến Ukraina năm 2022 (giảm 64 tấn)
Trang La Tribune ngày 18/03/2022, từng lưu ý rằng Ngân hàng Trung ương Nga bắt đầu tích trữ vàng đều đặn từ năm 2008, sau cuộc khủng hoảng tài chính thế giới. Vào thời điểm này, kho dự trữ vàng của Nga chỉ ở mức 500 tấn. Tuy nhiên, đến năm 2014, khi phương Tây áp đặt những biện pháp trừng phạt đầu tiên sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimée, Nga đã gia tăng mua vàng dự trữ. Matxcơva hiểu được sự cấp bách của việc gia tăng giá trị bảo toàn, và giảm bớt nguồn dự trữ và tài sản bằng đô la.
Đặc biệt vào năm 2018, dưới sự thôi thúc của tổng thống Nga Vladimir Putin, Liên bang Nga đã tăng tốc mua vàng dự trữ, nâng mức dự trữ lên hơn 2.000 tấn, vượt qua Trung Quốc trong thứ bậc các nước có trữ lượng vàng cao nhất thế giới. Việc sở hữu một lượng vàng dự trữ lớn không chỉ cho phép khẳng định « quyền tự chủ » của một quốc gia, mà còn giúp một nước tránh được các lệnh trừng phạt. Bởi vì, « người ta không thể phong tỏa các thỏi vàng » được cất trữ trong kho bạc nhà nước như lưu ý từ nhà nghiên cứu Dalia Mansour, giảng viên tại trường IESEG, School of Management trên kênh truyền hình France 24.
Song song với việc mua vàng dự trữ, tổng thống Nga còn thúc đẩy chính sách « phi đô la hóa » nền kinh tế khi mở nhiều chiến dịch bán các trái phiếu Mỹ để mua vàng dự trữ, một hình thức để Matxcơva củng cố thế tự chủ chiến lược.
Vậy tự chủ chiến lược đó là gì ? Nhà nghiên cứu Dalia Mansour giải thích : « Chiến lược là không còn muốn phụ thuộc vào đồng đô la nữa bởi vì điều đó gây lo sợ, không chắc chắn. Người ta tự nhủ rất có thể sẽ có những trừng phạt. Và do vậy, phương thức để tránh trừng phạt và tiếp tục giao thương là phải có vàng dự trữ ».
Nga là nhà sản xuất vàng thứ hai trên thế giới ?
Điểm đáng chú ý là chính sách khôi phục kho vàng của Nga diễn ra một thời điểm khá thuận lợi. Giá vàng trên thị trường thế giới không ngừng tăng, từ mức 945 đô la/ounce vàng vào năm 2008 lên hơn 2000 đô la/ounce vào năm 2020 ngay giữa mùa dịch Covid-19 và hiện nay là hơn 4.173 đô la/ounce. Và Nga vẫn tiếp tục mua vào trong ba quý đầu năm 2025. Theo thẩm định, trị giá trữ lượng vàng Nga hiện nay là 142 tỷ đô la, tăng 20,8% so với đồng rúp và tăng hơn 53% so với đồng đô la Mỹ.
Nhưng Nga không chỉ là bên mua nhiều nhất, mà còn là nước sản xuất vàng đứng hàng thứ hai trên thế giới, sau Trung Quốc. Năm 2023, Nga sản xuất đến 324,7 tấn vàng, và dự trù tăng sản lượng thêm 4% mỗi năm cho đến năm 2026, theo như trang Geo (19/03/2024).
Nếu như Nga mất nhiều khách hàng phương Tây như Anh Quốc, Mỹ và Canada do các lệnh trừng phạt, thì nhiều nước khác không từ bỏ các thỏi vàng Nga. Theo Hội Đồng Vàng Quốc Tế (World Gold Council), Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất năm 2022 nhập khẩu hơn 96 tấn vàng (trị giá hơn 6 tỷ đô la), tăng gấp 15 lần so với năm 2021. Đáng ngạc nhiên hơn, trong số các nước tiếp tục mua vàng của Nga còn có Thụy Sĩ. Quốc gia Trung Âu nhỏ bé này trong năm 2022 nhập khẩu 75 tấn vàng (trị giá gần 4,9 tỷ đô la).
Có thể nói, chừng nào nhu cầu mua vàng của Nga vẫn tồn tại, cỗ máy kinh tế Nga vẫn vận hành, cho phép nước này tiếp tục sản xuất vũ khí, bất chấp hơn 20 ngàn biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp đặt nhắm vào hơn 2.700 cá nhân và thực thể. Và tăng trưởng kinh tế của Nga vẫn ở mức cao trên 3,6% thậm chí là 4% trong vòng hai năm 2023 và 2024.
Kinh tế có dấu hiệu trì trệ ?
Dù vậy, các nhà quan sát bắt đầu ghi nhận kinh tế Nga bắt đầu có dấu hiệu hụt hơi. Vào cuối năm 2025 này, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF đưa ra một dự báo khá u ám, theo đó, tăng trưởng kinh tế của Nga vào cuối năm 2025, chỉ có thể ở mức từ 0,5 đến 1%. Tổng thống Nga Vladimir Putin thừa nhận kinh tế đất nước đang bị trì trệ trong 9 tháng đầu năm 2025.
Ngân hàng Trung ương phải duy trì lãi suất chỉ đạo ở mức 16-17% , đồng thời chuẩn bị nới lỏng dần để tránh cho kinh tế đất nước rơi vào tình trạng suy thoái kỹ thuật (tăng trưởng suy giảm hai quý liên tục). Trong khi lạm phát giảm nhẹ xuống còn 6,5 hay 6,8% so với đỉnh điểm hơn 9% trong năm 2024, nhưng tỷ lệ này vẫn còn cao hơn mục tiêu đề ra là 4%. Dù vậy, đồng rúp của Nga vẫn ổn định ở mức 95 – 100 rúp/đô la.
Nhìn chung, kinh tế Nga vẫn chưa bị sụp đổ, nhưng hoạt động trì trệ, do phụ thuộc vào chi tiêu quân sự (chiếm hơn 6% của GDP) và bị kìm hãm bởi các lệnh trừng phạt, tình trạng thiếu lao động và lãi suất cao. Trong khi thâm hụt ngân sách của Nga trong năm 2025 có nguy cơ đạt mức 3,5% của GDP, cao gấp 7 lần so với ước tính ban đầu cách nay một năm.
Theo giới quan sát, việc Ngân hàng Trung ương Nga bán vàng ra thị trường và bán các tài sản bằng nhân dân tệ là nhằm mục đích bình ổn đồng rúp, vào lúc nguồn dự trữ vàng tại Quỹ Tài sản Quốc gia của Nga đã bị sụt giảm mạnh từ 405,7 tấn xuống còn 173,1 tấn. Tổng tài sản dự trữ, bao gồm cả lượng nhân dân tệ, cũng đã bị giảm mất hơn một nửa từ 113,5 tỷ đô là xuống còn 51,6 tỷ đô la.
Trang United24Media kết luận, những giao dịch mới này cho thấy điện Kremlin đang dựa nhiều vào các khoản dự trữ quốc gia để duy trì nền kinh tế thời chiến trong bối cảnh nguồn thu từ dầu khí bị sụt giảm do phương Tây thắt chặt trừng phạt và giá dầu thô thế giới giảm.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cầm một thỏi vàng khi đến thăm kho dự trữ Ngân hàng Trung ương Nga ở Matxcơva ngày 24/01/2011. ASSOCIATED PRESS - Alexei DruzhininNgày 19/11/2025, hãng thông tấn Nga Interfax loan báo Ngân hàng Trung ương Nga đã khởi động tiến trình bán vàng từ kho dự trữ ra thị trường nội địa. Thông tin này đã được Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) một ngày sau đó xác nhận. Đây là lần đầu tiên kể từ khi phát động « chiến dịch quân sự đặc biệt » tại Ukraina vào tháng 02/2022, Nga thông báo bán những thỏi vàng trên thị trường trong nước. Động thái này, theo nhận định từ nhiều nhà quan sát, đánh dấu một sự thay đổi đáng kể trong cách Matxcơva khai thác các nguồn dự trữ để duy trì nền kinh tế thời chiến.
Thực trạng kho vàng dự trữ của Nga hiện nay ra sao ?
Theo số liệu thống kê do Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council), kho vàng dự trữ của Nga đứng hàng thứ năm trên thế giới (2329,63 tấn), đứng sau Mỹ (8133,46 tấn), Đức (3350,2), Ý (2451,8) và Pháp (2437), nhưng trên Trung Quốc (2298,5). Tuy nhiên, con số này thấp hơn mức 2.361 vào đầu cuộc chiến Ukraina năm 2022 (giảm 64 tấn)
Trang La Tribune ngày 18/03/2022, từng lưu ý rằng Ngân hàng Trung ương Nga bắt đầu tích trữ vàng đều đặn từ năm 2008, sau cuộc khủng hoảng tài chính thế giới. Vào thời điểm này, kho dự trữ vàng của Nga chỉ ở mức 500 tấn. Tuy nhiên, đến năm 2014, khi phương Tây áp đặt những biện pháp trừng phạt đầu tiên sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimée, Nga đã gia tăng mua vàng dự trữ. Matxcơva hiểu được sự cấp bách của việc gia tăng giá trị bảo toàn, và giảm bớt nguồn dự trữ và tài sản bằng đô la.
Đặc biệt vào năm 2018, dưới sự thôi thúc của tổng thống Nga Vladimir Putin, Liên bang Nga đã tăng tốc mua vàng dự trữ, nâng mức dự trữ lên hơn 2.000 tấn, vượt qua Trung Quốc trong thứ bậc các nước có trữ lượng vàng cao nhất thế giới. Việc sở hữu một lượng vàng dự trữ lớn không chỉ cho phép khẳng định « quyền tự chủ » của một quốc gia, mà còn giúp một nước tránh được các lệnh trừng phạt. Bởi vì, « người ta không thể phong tỏa các thỏi vàng » được cất trữ trong kho bạc nhà nước như lưu ý từ nhà nghiên cứu Dalia Mansour, giảng viên tại trường IESEG, School of Management trên kênh truyền hình France 24.
Song song với việc mua vàng dự trữ, tổng thống Nga còn thúc đẩy chính sách « phi đô la hóa » nền kinh tế khi mở nhiều chiến dịch bán các trái phiếu Mỹ để mua vàng dự trữ, một hình thức để Matxcơva củng cố thế tự chủ chiến lược.
Vậy tự chủ chiến lược đó là gì ? Nhà nghiên cứu Dalia Mansour giải thích : « Chiến lược là không còn muốn phụ thuộc vào đồng đô la nữa bởi vì điều đó gây lo sợ, không chắc chắn. Người ta tự nhủ rất có thể sẽ có những trừng phạt. Và do vậy, phương thức để tránh trừng phạt và tiếp tục giao thương là phải có vàng dự trữ ».
Nga là nhà sản xuất vàng thứ hai trên thế giới ?
Điểm đáng chú ý là chính sách khôi phục kho vàng của Nga diễn ra một thời điểm khá thuận lợi. Giá vàng trên thị trường thế giới không ngừng tăng, từ mức 945 đô la/ounce vàng vào năm 2008 lên hơn 2000 đô la/ounce vào năm 2020 ngay giữa mùa dịch Covid-19 và hiện nay là hơn 4.173 đô la/ounce. Và Nga vẫn tiếp tục mua vào trong ba quý đầu năm 2025. Theo thẩm định, trị giá trữ lượng vàng Nga hiện nay là 142 tỷ đô la, tăng 20,8% so với đồng rúp và tăng hơn 53% so với đồng đô la Mỹ.
Nhưng Nga không chỉ là bên mua nhiều nhất, mà còn là nước sản xuất vàng đứng hàng thứ hai trên thế giới, sau Trung Quốc. Năm 2023, Nga sản xuất đến 324,7 tấn vàng, và dự trù tăng sản lượng thêm 4% mỗi năm cho đến năm 2026, theo như trang Geo (19/03/2024).
Nếu như Nga mất nhiều khách hàng phương Tây như Anh Quốc, Mỹ và Canada do các lệnh trừng phạt, thì nhiều nước khác không từ bỏ các thỏi vàng Nga. Theo Hội Đồng Vàng Quốc Tế (World Gold Council), Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất năm 2022 nhập khẩu hơn 96 tấn vàng (trị giá hơn 6 tỷ đô la), tăng gấp 15 lần so với năm 2021. Đáng ngạc nhiên hơn, trong số các nước tiếp tục mua vàng của Nga còn có Thụy Sĩ. Quốc gia Trung Âu nhỏ bé này trong năm 2022 nhập khẩu 75 tấn vàng (trị giá gần 4,9 tỷ đô la).
Có thể nói, chừng nào nhu cầu mua vàng của Nga vẫn tồn tại, cỗ máy kinh tế Nga vẫn vận hành, cho phép nước này tiếp tục sản xuất vũ khí, bất chấp hơn 20 ngàn biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp đặt nhắm vào hơn 2.700 cá nhân và thực thể. Và tăng trưởng kinh tế của Nga vẫn ở mức cao trên 3,6% thậm chí là 4% trong vòng hai năm 2023 và 2024.
Kinh tế có dấu hiệu trì trệ ?
Dù vậy, các nhà quan sát bắt đầu ghi nhận kinh tế Nga bắt đầu có dấu hiệu hụt hơi. Vào cuối năm 2025 này, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF đưa ra một dự báo khá u ám, theo đó, tăng trưởng kinh tế của Nga vào cuối năm 2025, chỉ có thể ở mức từ 0,5 đến 1%. Tổng thống Nga Vladimir Putin thừa nhận kinh tế đất nước đang bị trì trệ trong 9 tháng đầu năm 2025.
Ngân hàng Trung ương phải duy trì lãi suất chỉ đạo ở mức 16-17% , đồng thời chuẩn bị nới lỏng dần để tránh cho kinh tế đất nước rơi vào tình trạng suy thoái kỹ thuật (tăng trưởng suy giảm hai quý liên tục). Trong khi lạm phát giảm nhẹ xuống còn 6,5 hay 6,8% so với đỉnh điểm hơn 9% trong năm 2024, nhưng tỷ lệ này vẫn còn cao hơn mục tiêu đề ra là 4%. Dù vậy, đồng rúp của Nga vẫn ổn định ở mức 95 – 100 rúp/đô la.
Nhìn chung, kinh tế Nga vẫn chưa bị sụp đổ, nhưng hoạt động trì trệ, do phụ thuộc vào chi tiêu quân sự (chiếm hơn 6% của GDP) và bị kìm hãm bởi các lệnh trừng phạt, tình trạng thiếu lao động và lãi suất cao. Trong khi thâm hụt ngân sách của Nga trong năm 2025 có nguy cơ đạt mức 3,5% của GDP, cao gấp 7 lần so với ước tính ban đầu cách nay một năm.
Theo giới quan sát, việc Ngân hàng Trung ương Nga bán vàng ra thị trường và bán các tài sản bằng nhân dân tệ là nhằm mục đích bình ổn đồng rúp, vào lúc nguồn dự trữ vàng tại Quỹ Tài sản Quốc gia của Nga đã bị sụt giảm mạnh từ 405,7 tấn xuống còn 173,1 tấn. Tổng tài sản dự trữ, bao gồm cả lượng nhân dân tệ, cũng đã bị giảm mất hơn một nửa từ 113,5 tỷ đô là xuống còn 51,6 tỷ đô la.
Trang United24Media kết luận, những giao dịch mới này cho thấy điện Kremlin đang dựa nhiều vào các khoản dự trữ quốc gia để duy trì nền kinh tế thời chiến trong bối cảnh nguồn thu từ dầu khí bị sụt giảm do phương Tây thắt chặt trừng phạt và giá dầu thô thế giới giảm.
Minh Anh | RFI Tiếng Việt
10/12/2025
