Một âm mưu rút tiền qui mô từ công quỹ để chia nhau rồi… cùng tháo chạy ? (Nguyễn Ngọc Chu , Trân Văn)
Điều kiện "tự sát"
Vay 80% giá trị dự án nhiều tỷ USD mà không thế chấp, với lãi suất 0%, trong thời hạn 30 năm là một ân huệ vô tiền khoáng hậu, chưa có ở Việt Nam và chưa có trên thế giới.
1. Điều kiện tự sát
Không có quốc gia, tập đoàn kinh tế hay ngân hàng hợp pháp nào trên thế giới chấp nhận rủi ro đến 100% để cho tư nhân vay :
– 80% giá trị dự án ;
– Dự án trên một tỷ USD ;
– Lãi suất 0% ;
– Thời hạn 30 năm ;
– Không có tài sản thế chấp.
Đây là "Điều kiện cực kỳ bất thường", khó ai có thể tưởng tượng ra. Cá nhân hay ngân hàng nào mà cho vay như thế là "tự sát".
2. Đón ý lãnh đạo
Việt Nam đang muốn vươn mình. Và đang dự định thể hiện bằng tăng trưởng GDP ở mức hai con số (10% trở lên). Với thực trạng của Việt Nam, để tăng trưởng GDP từ 10% trở lên, không có phép thần nào ngoài đầu tư bất động sản và hạ tầng cơ sở.
Một số tập đoàn đón khát vọng tăng trưởng để vươn mình bằng các dự án lớn về phát triển hạ tầng cơ sở và bất động sản. Họ đưa ra "tốc độ thần kỳ" với tổng mức đầu tư lớn – rất hấp dẫn cho khát vọng "vươn mình". Tiến xa hơn, là viễn tưởng phát triển các dự án công nghệ ở "tầm quốc tế" bằng cách lập ra các công ty có tên tương ứng. Chưa bao giờ các dự án lớn nhiều tỷ USD lại có tiến độ gấp rút như hiện nay. Với tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng", có dự án chưa hoàn thiện đầy đủ thủ tục nhưng đã khởi công.
3. Ai sẽ thực hiện ?
Các dự án công nghệ với tổng đầu tư nhiều tỷ USD như đường sắt cao tốc thì Việt Nam không sở hữu gì, ngoài phải bỏ tiền ra đầu tư (tự bỏ vốn hay vay vốn rồi trả nợ). Thiết bị công nghệ và các nhà thầu đều của nước ngoài. Sẵn nhiều tiền thì thi công nhanh. Tiền của người khác thì càng nhanh hoàn thành tiến độ.
Về đường sắt cao tốc, sẵn tiền thì các công ty của Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp, Đức đều có khả năng hoàn thành "thần tốc". Nhưng về giá thành thì khó tuột khỏi tay Trung Quốc.
4. Các lãnh đạo ưu tú đâu rồi ?
Trong chiến tranh, các tướng lĩnh giỏi đều phải ra trận, là tư lệnh của sư đoàn, quân đoàn – đảm trách những chiến trường khó khăn nhất. Đó là nơi đòi hỏi không chỉ tài năng, sức lực, mà còn cả tính mạng.
Các lãnh đạo ưu tú của Đảng và Nhà nước ở đâu ? Trong số các tinh hoa đang được lựa chọn vào hàng ngũ Trung ương Ủy viên của Đại hội 14, chắc phải có người đủ tài trí và can đảm để "đứng mũi chịu sào" các dự án lớn. Tránh để tư nhân dùng vốn của Nhà nước là vốn của riêng mình – biến dự án Nhà nước bỏ vốn đầu tư thành dự án sở hữu tư nhân. Rất cần tư nhân tham gia đầu tư. Nhưng thực sự phải là vốn của tư nhân.
Hãy nhớ lại trường hợp cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã "đứng mũi chịu sào" cho dự án đường dây 500kV Bắc – Nam dài 1.487 km, hoàn thành chỉ trong hai năm (5/4/1992 – 27/5/1994).
5. Không tăng trưởng bằng mọi giá
Vay 80% giá trị dự án nhiều tỷ USD mà không thế chấp, với lãi suất 0%, trong thời hạn 30 năm là một ân huệ vô tiền khoáng hậu, chưa có ở Việt Nam và chưa có trên thế giới.
Chúng ta cần vươn mình. Chúng ta cần phát triển. Nhưng không phải tăng trưởng kinh tế bằng mọi giá.
Sở hữu toàn dân là của nhân dân. Nhà nước đại diện sở hữu toàn dân. Không thể dễ dàng đưa tài sản của nhân dân cho vay với điều kiện mà chưa có thực tiễn trên thế giới. Chúng ta phải đi theo con đường chung của nhân loại.
Đường sắt tốc độ cao : Hệ thống công quyền và Vingroup đã nhất thể hóa ?
Dự thảo "nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam" mà Bộ Xây dựng vừa công bố khiến nhiều người ngỡ ngàng. Nội dung dự thảo chẳng khác gì soạn thảo chính sách để hỗ trợ Vingroup đảm nhận vai trò chính trong việc thực thi kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam.
VinGroup và THACO cùng là ứng viên xây dựng đường sắt cao tốc Bắc Nam
Cho dù đã có rất nhiều ý kiến phân tích hay/dở nhằm can gián nhưng Tháng Mười Một năm ngoái, Quốc hội Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vẫn nhất trí đầu tư vào tuyến đường sắt tốc độ cao vì Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam xem đó là "quyết sách chiến lược".
Đường sắt tốc độ cao có một đầu ở Ngọc Hồi, một đầu ở Thủ Thiêm, dài khoảng 1,541 km với 23 ga hành khách, năm ga hàng hóa, vận tốc thiết kế là 350 km/h, rút hành trình từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh từ 30 tiếng xuống khoảng 6 tiếng, tổng vốn đầu tư khoảng 1.713 triệu tỷ đồng, xấp xỉ 67 tỷ USD, dự kiến khởi công từ 2025 và đến 2035 bắt đầu vận hành.
Bởi chính quyền Việt Nam bày tỏ khuynh hướng hạn chế vay ngoại quốc, sử dụng chủ yếu công quỹ và vốn từ các nguồn trong nước để thực hiện kế hoạch vừa kể nên ý tưởng ấy bị chỉ trích kịch liệt : Giá trị suất đầu tư quá lớn trong khi khả năng sinh lợi của đường sắt tốc độ cao sẽ không đủ để bù đắp chi phí (ít người chọn dùng vì giá vé cao, không thực sự tiện lợi do khả năng kết nối với hệ thống giao thông kém), tạo ra gánh nặng rất lớn về nợ nần. Chưa kế dự án sẽ làm nội lực cạn kiệt, chính quyền không còn khả năng đầu tư đúng mức cho những lĩnh vực quan trọng khác, đặc biệt là dân sinh.
Ngoài rủi ro rất khó ngăn ngừa đối với kinh tế, thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao đồng nghĩa với việc phải giải tỏa, buộc từ vài chục ngàn tới hàng trăm ngàn gia đình di dời. Việc dân chúng cư trú, sinh sống dọc tuyến đường sắt tốc độ cao phải nhường đất cho dự án không chỉ ảnh hưởng đến an cư mà còn tác động tiêu cực đến sinh kế của những cộng đồng nằm trong phạm vi tác động của nó. Đó là chưa tính đến năng lực quản trị của hệ thống công quyền vốn rất kém sẽ làm gia tăng rủi ro. Nói cách khác, dự án đường sắt tốc độ cao bị xem là chứa nhiều ẩn họa đối với cả kinh tế lẫn xã hội Việt Nam.
***
Trong khi cả chuyên gia lẫn dân chúng hết sức nghi ngại về mức độ khả thi và lợi ích của dự án đường sắt tốc độ cao thì có một số doanh nghiệp Việt Nam tỏ ra hết sức hào hứng.
Vingroup loan báo thành lập VinSpeed (Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển Đường sắt cao tốc). Tập đoàn Trường Hải (THACO) cũng nhập cuộc bằng cách đề nghị chính phủ được đầu tư 1.562 triệu tỷ đồng (khoảng 61,35 tỷ USD). Tập đoàn Hòa Phát loan báo sẽ tham gia sản xuất thép ray, thép dự ứng lực cường độ cao phục vụ cả dự án đường sắt tốc độ cao lẫn các tuyến kết nối…
Cho dù Vingroup và THACO cùng nhấn mạnh sẽ vừa dùng vốn tự có, vừa tự huy động vốn từ các nguồn ngoại quốc (tổng vốn khoảng 1.500 triệu tỷ đồng) song cả hai cùng đề nghị chính quyền Việt Nam bảo lãnh vay vốn và hỗ trợ bằng lãi suất. Dẫu thiếu cả kinh nghiệm lẫn kỹ thuật nhưng cả hai cùng hứa hẹn sẽ "nội địa hóa công nghiệp đường sắt" bằng cách sắp đặt để nhận chuyển giao công nghệ quốc tế, thúc đẩy sản xuất đầu máy, toa tàu, thiết bị trong nước.
Vingroup và THACO còn khẳng định sẽ rút thời gian triển khai ngắn hơn thời gian mà chính quyền Việt Nam mong muốn (Vingroup tuyên bố có thể tổ chức khai thác đường sắt tốc độ cao trong vòng sáu năm, THACO hứa sẽ làm như vậy trong vòng bảy năm).
Song không những không có nhiều người lạc quan trước những đề nghị của Vingroup và THACO mà còn bày tỏ sự nghi ngại đối với đề nghị chính quyền bảo lãnh vay vốn và hỗ trợ bằng lãi suất của cả hai, đặc biệt đã có một trận bão dư luận về ý tưởng của Vingroup !
Giống như THACO, Vingroup sẽ tự thu xếp 20% suất đầu tư, 80% sẽ đi vay. Song khác với THACO, Vingroup sẽ vay 80% còn lại từ công quỹ kèm mong muốn chính quyền hỗ trợ để được hưởng lãi suất 0% từ 30 năm đến 35 năm.
Trên mạng xã hội, những người am tường kinh tế/tài chính lưu ý, nếu chính quyền Việt Nam đứng ra bảo lãnh các khoản vay hoặc cho vay lãi suất thấp (0%) đối với 80% giá trị suất đầu tư, chi tiêu và nợ nần quốc gia sẽ cùng tăng theo tiến độ và thời gian khai thác dự án, chưa kể chính chính quyền sẽ phải chịu trách nhiệm đối với tất cả các loại rủi ro khó loại trừ khác như dự án đội vốn (rất khó tránh những chi phí phát sinh do những yếu tố ngoài dự kiến như giải phóng mặt bằng phức tạp, địa hình/địa chất phức tạp hơn dự kiến, tình thế buộc phải điều chỉnh kỹ thuật)…
Đề nghị của Vingroup còn bao gồm cả những rủi ro mà thông qua hoạt động bảo lãnh/hỗ trợ của chính quyền, dân chúng Việt Nam phải gánh chịu hậu quả nếu dự án đường sắt tốc độ cao thua lỗ vì giá vé vượt quá khả năng tài chính của đám đông, doanh thu không đủ bù đắp các loại chi phí phát sinh từ việc vay vốn, vận hành, tỷ giá biến động (những khoản vay bằng ngoại tệ để nhập cảng thiết bị và công nghệ trở thành cao hơn ước tính ban đầu). Mặt khác cũng không thể loại trừ rủi ro dự án sẽ bị đình trệ nếu Vingroup gặp trục trặc do những diễn biến ngoài dự kiến về quản trị, tài chính.
Không phải tự nhiên mà một số chuyên gia cho rằng, nếu chính quyền Việt Nam vẫn cương quyết thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao thì không nên vượt khung ưu đãi theo luật về PPP (hợp tác công/tư) : Nhà đầu tư phải bỏ vốn trước. Hai bên phải chia sẻ hợp lý cả lợi nhuận lẫn rủi ro chứ không dùng công quỹ bù đắp toàn bộ rủi ro. Hỗ trợ bằng ngân sách không vượt quá 30% tổng vốn đầu tư. Lãi suất ưu đãi nên là 3% đến 5% chứ không phải 0%. Thận trọng trong việc bảo lãnh liên quan đến ngoại tệ, tỷ giá, nghĩa vụ hợp đồng.
***
Tại sao cho vay với lãi suất 0% trong 30 đến 35 năm là sai với luật pháp hiện hành về PPP nhưng Bộ Xây Dựng lại mạnh dạn nêu điều đó trong dự thảo "nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam" ?
Vì lẽ gì mà dự thảo này lại tương đồng với kế hoạch mà Vingroup đề nghị (vay 80% tổng vốn đầu tư và được chính quyền hỗ trợ để hưởng lãi suất là 0%) ? Vì lẽ gì mà Bộ Xây Dựng muốn loại bỏ sự khống chế về trần nợ đối với các ngân hàng tham gia dự án ? Chính quyền và Vingroup là một hay hai thực thể ? [kn]
Nguyễn Ngọc Chu, 09/11/2025
Vay 80% giá trị dự án nhiều tỷ USD mà không thế chấp, với lãi suất 0%, trong thời hạn 30 năm là một ân huệ vô tiền khoáng hậu, chưa có ở Việt Nam và chưa có trên thế giới.
1. Điều kiện tự sát
Không có quốc gia, tập đoàn kinh tế hay ngân hàng hợp pháp nào trên thế giới chấp nhận rủi ro đến 100% để cho tư nhân vay :
– 80% giá trị dự án ;
– Dự án trên một tỷ USD ;
– Lãi suất 0% ;
– Thời hạn 30 năm ;
– Không có tài sản thế chấp.
Đây là "Điều kiện cực kỳ bất thường", khó ai có thể tưởng tượng ra. Cá nhân hay ngân hàng nào mà cho vay như thế là "tự sát".
2. Đón ý lãnh đạo
Việt Nam đang muốn vươn mình. Và đang dự định thể hiện bằng tăng trưởng GDP ở mức hai con số (10% trở lên). Với thực trạng của Việt Nam, để tăng trưởng GDP từ 10% trở lên, không có phép thần nào ngoài đầu tư bất động sản và hạ tầng cơ sở.
Một số tập đoàn đón khát vọng tăng trưởng để vươn mình bằng các dự án lớn về phát triển hạ tầng cơ sở và bất động sản. Họ đưa ra "tốc độ thần kỳ" với tổng mức đầu tư lớn – rất hấp dẫn cho khát vọng "vươn mình". Tiến xa hơn, là viễn tưởng phát triển các dự án công nghệ ở "tầm quốc tế" bằng cách lập ra các công ty có tên tương ứng. Chưa bao giờ các dự án lớn nhiều tỷ USD lại có tiến độ gấp rút như hiện nay. Với tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng", có dự án chưa hoàn thiện đầy đủ thủ tục nhưng đã khởi công.
3. Ai sẽ thực hiện ?
Các dự án công nghệ với tổng đầu tư nhiều tỷ USD như đường sắt cao tốc thì Việt Nam không sở hữu gì, ngoài phải bỏ tiền ra đầu tư (tự bỏ vốn hay vay vốn rồi trả nợ). Thiết bị công nghệ và các nhà thầu đều của nước ngoài. Sẵn nhiều tiền thì thi công nhanh. Tiền của người khác thì càng nhanh hoàn thành tiến độ.
Về đường sắt cao tốc, sẵn tiền thì các công ty của Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp, Đức đều có khả năng hoàn thành "thần tốc". Nhưng về giá thành thì khó tuột khỏi tay Trung Quốc.
4. Các lãnh đạo ưu tú đâu rồi ?
Trong chiến tranh, các tướng lĩnh giỏi đều phải ra trận, là tư lệnh của sư đoàn, quân đoàn – đảm trách những chiến trường khó khăn nhất. Đó là nơi đòi hỏi không chỉ tài năng, sức lực, mà còn cả tính mạng.
Các lãnh đạo ưu tú của Đảng và Nhà nước ở đâu ? Trong số các tinh hoa đang được lựa chọn vào hàng ngũ Trung ương Ủy viên của Đại hội 14, chắc phải có người đủ tài trí và can đảm để "đứng mũi chịu sào" các dự án lớn. Tránh để tư nhân dùng vốn của Nhà nước là vốn của riêng mình – biến dự án Nhà nước bỏ vốn đầu tư thành dự án sở hữu tư nhân. Rất cần tư nhân tham gia đầu tư. Nhưng thực sự phải là vốn của tư nhân.
Hãy nhớ lại trường hợp cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã "đứng mũi chịu sào" cho dự án đường dây 500kV Bắc – Nam dài 1.487 km, hoàn thành chỉ trong hai năm (5/4/1992 – 27/5/1994).
5. Không tăng trưởng bằng mọi giá
Vay 80% giá trị dự án nhiều tỷ USD mà không thế chấp, với lãi suất 0%, trong thời hạn 30 năm là một ân huệ vô tiền khoáng hậu, chưa có ở Việt Nam và chưa có trên thế giới.
Chúng ta cần vươn mình. Chúng ta cần phát triển. Nhưng không phải tăng trưởng kinh tế bằng mọi giá.
Sở hữu toàn dân là của nhân dân. Nhà nước đại diện sở hữu toàn dân. Không thể dễ dàng đưa tài sản của nhân dân cho vay với điều kiện mà chưa có thực tiễn trên thế giới. Chúng ta phải đi theo con đường chung của nhân loại.
Nguyễn Ngọc Chu
Nguồn : fb.chu.nguyenngoc, 09/11/2025
*****************************
Đường sắt tốc độ cao : Hệ thống công quyền và Vingroup đã nhất thể hóa ?
Trân Văn, Người Việt, 06/11/2025
Dự thảo "nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam" mà Bộ Xây dựng vừa công bố khiến nhiều người ngỡ ngàng. Nội dung dự thảo chẳng khác gì soạn thảo chính sách để hỗ trợ Vingroup đảm nhận vai trò chính trong việc thực thi kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam.
VinGroup và THACO cùng là ứng viên xây dựng đường sắt cao tốc Bắc Nam
Cho dù đã có rất nhiều ý kiến phân tích hay/dở nhằm can gián nhưng Tháng Mười Một năm ngoái, Quốc hội Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vẫn nhất trí đầu tư vào tuyến đường sắt tốc độ cao vì Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam xem đó là "quyết sách chiến lược".
Đường sắt tốc độ cao có một đầu ở Ngọc Hồi, một đầu ở Thủ Thiêm, dài khoảng 1,541 km với 23 ga hành khách, năm ga hàng hóa, vận tốc thiết kế là 350 km/h, rút hành trình từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh từ 30 tiếng xuống khoảng 6 tiếng, tổng vốn đầu tư khoảng 1.713 triệu tỷ đồng, xấp xỉ 67 tỷ USD, dự kiến khởi công từ 2025 và đến 2035 bắt đầu vận hành.
Bởi chính quyền Việt Nam bày tỏ khuynh hướng hạn chế vay ngoại quốc, sử dụng chủ yếu công quỹ và vốn từ các nguồn trong nước để thực hiện kế hoạch vừa kể nên ý tưởng ấy bị chỉ trích kịch liệt : Giá trị suất đầu tư quá lớn trong khi khả năng sinh lợi của đường sắt tốc độ cao sẽ không đủ để bù đắp chi phí (ít người chọn dùng vì giá vé cao, không thực sự tiện lợi do khả năng kết nối với hệ thống giao thông kém), tạo ra gánh nặng rất lớn về nợ nần. Chưa kế dự án sẽ làm nội lực cạn kiệt, chính quyền không còn khả năng đầu tư đúng mức cho những lĩnh vực quan trọng khác, đặc biệt là dân sinh.
Ngoài rủi ro rất khó ngăn ngừa đối với kinh tế, thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao đồng nghĩa với việc phải giải tỏa, buộc từ vài chục ngàn tới hàng trăm ngàn gia đình di dời. Việc dân chúng cư trú, sinh sống dọc tuyến đường sắt tốc độ cao phải nhường đất cho dự án không chỉ ảnh hưởng đến an cư mà còn tác động tiêu cực đến sinh kế của những cộng đồng nằm trong phạm vi tác động của nó. Đó là chưa tính đến năng lực quản trị của hệ thống công quyền vốn rất kém sẽ làm gia tăng rủi ro. Nói cách khác, dự án đường sắt tốc độ cao bị xem là chứa nhiều ẩn họa đối với cả kinh tế lẫn xã hội Việt Nam.
***
Trong khi cả chuyên gia lẫn dân chúng hết sức nghi ngại về mức độ khả thi và lợi ích của dự án đường sắt tốc độ cao thì có một số doanh nghiệp Việt Nam tỏ ra hết sức hào hứng.
Vingroup loan báo thành lập VinSpeed (Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển Đường sắt cao tốc). Tập đoàn Trường Hải (THACO) cũng nhập cuộc bằng cách đề nghị chính phủ được đầu tư 1.562 triệu tỷ đồng (khoảng 61,35 tỷ USD). Tập đoàn Hòa Phát loan báo sẽ tham gia sản xuất thép ray, thép dự ứng lực cường độ cao phục vụ cả dự án đường sắt tốc độ cao lẫn các tuyến kết nối…
Cho dù Vingroup và THACO cùng nhấn mạnh sẽ vừa dùng vốn tự có, vừa tự huy động vốn từ các nguồn ngoại quốc (tổng vốn khoảng 1.500 triệu tỷ đồng) song cả hai cùng đề nghị chính quyền Việt Nam bảo lãnh vay vốn và hỗ trợ bằng lãi suất. Dẫu thiếu cả kinh nghiệm lẫn kỹ thuật nhưng cả hai cùng hứa hẹn sẽ "nội địa hóa công nghiệp đường sắt" bằng cách sắp đặt để nhận chuyển giao công nghệ quốc tế, thúc đẩy sản xuất đầu máy, toa tàu, thiết bị trong nước.
Vingroup và THACO còn khẳng định sẽ rút thời gian triển khai ngắn hơn thời gian mà chính quyền Việt Nam mong muốn (Vingroup tuyên bố có thể tổ chức khai thác đường sắt tốc độ cao trong vòng sáu năm, THACO hứa sẽ làm như vậy trong vòng bảy năm).
Song không những không có nhiều người lạc quan trước những đề nghị của Vingroup và THACO mà còn bày tỏ sự nghi ngại đối với đề nghị chính quyền bảo lãnh vay vốn và hỗ trợ bằng lãi suất của cả hai, đặc biệt đã có một trận bão dư luận về ý tưởng của Vingroup !
Giống như THACO, Vingroup sẽ tự thu xếp 20% suất đầu tư, 80% sẽ đi vay. Song khác với THACO, Vingroup sẽ vay 80% còn lại từ công quỹ kèm mong muốn chính quyền hỗ trợ để được hưởng lãi suất 0% từ 30 năm đến 35 năm.
Trên mạng xã hội, những người am tường kinh tế/tài chính lưu ý, nếu chính quyền Việt Nam đứng ra bảo lãnh các khoản vay hoặc cho vay lãi suất thấp (0%) đối với 80% giá trị suất đầu tư, chi tiêu và nợ nần quốc gia sẽ cùng tăng theo tiến độ và thời gian khai thác dự án, chưa kể chính chính quyền sẽ phải chịu trách nhiệm đối với tất cả các loại rủi ro khó loại trừ khác như dự án đội vốn (rất khó tránh những chi phí phát sinh do những yếu tố ngoài dự kiến như giải phóng mặt bằng phức tạp, địa hình/địa chất phức tạp hơn dự kiến, tình thế buộc phải điều chỉnh kỹ thuật)…
Đề nghị của Vingroup còn bao gồm cả những rủi ro mà thông qua hoạt động bảo lãnh/hỗ trợ của chính quyền, dân chúng Việt Nam phải gánh chịu hậu quả nếu dự án đường sắt tốc độ cao thua lỗ vì giá vé vượt quá khả năng tài chính của đám đông, doanh thu không đủ bù đắp các loại chi phí phát sinh từ việc vay vốn, vận hành, tỷ giá biến động (những khoản vay bằng ngoại tệ để nhập cảng thiết bị và công nghệ trở thành cao hơn ước tính ban đầu). Mặt khác cũng không thể loại trừ rủi ro dự án sẽ bị đình trệ nếu Vingroup gặp trục trặc do những diễn biến ngoài dự kiến về quản trị, tài chính.
Không phải tự nhiên mà một số chuyên gia cho rằng, nếu chính quyền Việt Nam vẫn cương quyết thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao thì không nên vượt khung ưu đãi theo luật về PPP (hợp tác công/tư) : Nhà đầu tư phải bỏ vốn trước. Hai bên phải chia sẻ hợp lý cả lợi nhuận lẫn rủi ro chứ không dùng công quỹ bù đắp toàn bộ rủi ro. Hỗ trợ bằng ngân sách không vượt quá 30% tổng vốn đầu tư. Lãi suất ưu đãi nên là 3% đến 5% chứ không phải 0%. Thận trọng trong việc bảo lãnh liên quan đến ngoại tệ, tỷ giá, nghĩa vụ hợp đồng.
***
Tại sao cho vay với lãi suất 0% trong 30 đến 35 năm là sai với luật pháp hiện hành về PPP nhưng Bộ Xây Dựng lại mạnh dạn nêu điều đó trong dự thảo "nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam" ?
Vì lẽ gì mà dự thảo này lại tương đồng với kế hoạch mà Vingroup đề nghị (vay 80% tổng vốn đầu tư và được chính quyền hỗ trợ để hưởng lãi suất là 0%) ? Vì lẽ gì mà Bộ Xây Dựng muốn loại bỏ sự khống chế về trần nợ đối với các ngân hàng tham gia dự án ? Chính quyền và Vingroup là một hay hai thực thể ? [kn]
Trân Văn
Nguồn : Người Việt, 06/11/2025
