Điều trần cuộc bạo loạn Điện Capitol ngày 6/2/2021 tại Quốc hội Mỹ (VOA tổng hợp, RFI tiếng Việt)

Gn 850 ngườđã b bt vì các ti danh liên quan đến cuc bo lon, trong đó có hơn 250 người b truy t ti tn công hoc cn tr vic thc thi pháp lut.



Điu trn v bo lon hôm 6/1  Đin Capitol : ông Trump ‘ri xa thc tế’ khi tht c

AP, VOA, 14/06/2022

Các c vn tranh c thân cn nht công Donald Trump, các quan chc chính ph hàng đu và thm chí c gia đình công đđã phn bác nhng tuyên b sai lm công cho rng có gian ln bu c hi năm 2020 trước ngày 6/1/2021, nhưng v tng thng b thua trong bu c dường như đã "tách ri khi thc tế" và tiếp tc bám vào nhng gi thuyết k quc hòng duy trì quyn lc, nhng người làm chng khai như vy trướy ban điu tra v tn công Capitol hôm 13/6, theo AP.

baoloan1

Video tường thut lúông William Barr điu trn ngày 13/6/2022.

"Li nói di quá đáng" công Trump cho rng có gian ln bu c đã leo thang và chuyn thành mnh lnh cho nhng ngường h ông hãy tun hành đến th đô Washington và sau đó đưa h đếĐin Capitol, tc tòa nhà quc hi M, vào ngày 6/1/2021 hòng ngăn chn chiến thng công Joe Biden.

"Ông y tr nên xa ri thc tế nếu qu thc là ông y tin vào nhng điu này", cu B trưởng Tư pháp William Barr nói khi làm chng trong cuc cht vn vy ban điu tra.

Ông Barr gi các tuyên b cho rng có gian ln b phiếu là "nhm vãi ***""sai s tht" và "ngu ngc" và sau đó ông đã t chc. "Tôi không mun tr thành mt phn ca chuyn này"ông Barr nói.

y ban H vin v v 6/1 đã dành c bui sáng đ điu trn, xem xét nhng tuyên b công Trump cho rng có gian ln bu c và vô s cách nhng người xung quanh c gng thuyết phc v tng thng b đánh bi cđng Cng hòa rng nhng tuyên b đó không đúng s tht và đơn gin là ông đã tht c.

Các nhân chng hôm 13/6, ch yếu là đng viên Cng hòa và nhiu người làm chng thông qua hình thc ghi video, đã mô t mt cách thng thng và đôi khi bc tc k chi tiết v viông Trump t chi nghe li khuyên ca nhng người thân cn nht, bao gm c các người thân trong gia đình ông.

Hôm 13/6, ông Trump vn gi tháđ như trước, gi các phiêđiu trn này bng ngôn ng quen thuc ca mình là "l bch và phn quc" và lp li tuyên b trướđó công.

Hđng điu trn cho biết nhng li nói di công Trump đã kích đng mđáđông nhng ngường h ông tn công Đin Capitol.

Theo AP

Nguồn : VOA, 14/06/2022

**********************

Bạo loạn điện Capitol : Trump đã biết bầu cử Tổng thống Mỹ không bị "đánh cắp"

Phan Minh, RFI, 14/06/2022

Tại Hoa Kỳ, ủy ban đặc biệt điều tra vụ tấn công Capitol, tòa nhà Quốc Hội Mỹ, ngày 06/01/2021 đã tổ chức phiên điều trần công khai thứ hai vào hôm 13/06/2022. Các thành viên của ủy ban đã trình bày lời khai từ các nhân vật thuộc đảng Cộng Hòa để chứng minh ông Donald Trump biết rằng kết quả cuộc bầu cử tổng thống không phải là bị "đánh cắp" như ông luôn khẳng định. 

baoloan2

Người ủng hộ tổng thống Trump tràn vào tòa nhà Quốc Hội trên đồi Capitol, Washington, Hoa Kỳ, hôm 06/01/2021. © AP /Jose Luis Magana

Từ Washington, thông tín viên Guillaume Naudin tường trình :

"Donald Trump đã biết. Ông thực sự biết rằng Joe Biden đã thắng cuộc bầu cử vào tháng 11/2020. Ông đã biết rằng không có vụ gian lận lớn nào có thể làm thay đổi kết quả. Ông biết điều đó, bởi mọi người đã nói với ông như vậy.

Đây là những gì ủy ban muốn chứng minh từ lời khai của các nhân vật thuộc đảng Cộng Hòa, như con gái Ivanka, con rể Jared Kushner, các nhà báo từ kênh truyền hình bảo thủ Fox News, giám đốc chiến dịch tranh cử Bill Stepien và thậm chí cả bộ trưởng Tư Pháp của ông.

Đã nhiều lần, bộ trưởng William Barr giải thích với ông Trump rằng không có bằng chứng nào về việc gian lận. Ông Barr nói những khẳng định của ông Trump là "nhảm nhí", "vớ vẩn" và "điên rồ", trước khi mô tả một tổng thống xa rời với thực tế.

Mặc dù ông Donald Trump biết vậy, nhưng ông vẫn thích nói theo ý mình, vẫn nói là ông ta đã thắng ngay từ buổi tối của ngày bầu cử, không nghe ai khác ngoài luật sư của ông, Rudy Giuliani, nhân vật mà các nhân chứng mô tả là say xỉn. Lời nói dối này đã trở thành yếu tố trọng tâm trong bài phát biểu của ông.

Ông Trump đã cách chức những người chống đối ông. Và nhất là, theo ủy ban, ông đã thuyết phục những kẻ bạo loạn đến Washington vào ngày 6 tháng Giêng. Và ông thuyết phục họ mở túi tiền. Chiến dịch quyên góp do êkíp của Donald Trump phát động đã mang về gần 250 triệu đô la cho tổ chức của ông".

Phan Minh

Nguồn : RFI, 14/06/2022

***********************

Các ph tá không tin có gian ln bu c din rng, nhưng ông Trump không nghe

Reuters, VOA, 14/06/2022

Các c vn hàng đu ca nguyên Tng thng M, Donald Trump, đã bo vông rng nhng tuyên b công v gian ln bu c trên din rng là không có cơ s và s không th đo ngược tht bi trong cuc bu c năm 2020, nhưng ông không nghe, theo li khai hôm 13/6 ti phiêđiu trn cy ban điu tra v bo lo Đin Capitol hôm 6 tháng 1 năm 2021.

baoloan3

Phiên điu trđu tiên ngày 9/6/2022 ti H Vin M v v bo lon tĐin Capitol ngày 6/1/2021.

Các ph tá thân cn và các thân nhân gia đình cho biết h nói vông Trump rng h không tìm thy có gì thích đáng trong mt lot các cáo buc xut hin sau tht bi bu c công, bao gm báo cáo v m"chiếc vali đáng ng" đng các lá phiếu gi, mt chiếc xe ti vn chuyn phiếu bđến Pennsylvania và các con chip b đánh tráo trong các máy b phiếu.

y ban ca H vin ph trách điu tra v v hàng nghìng h viên công Trump đã tn công Đin Capitol trình bày nhng phát hin ca h trong ngày th nhì trong s sáu ngày d kiến trong tháng này liên quan ti cuđiu tra kéo dài gn mt năm v cuc bđng.

Phiên điu trn ngày 13/6 tìm cách ch ra rng ông Trump đã b qua li khuyên ca nhiu nhân viên ca chính mình khi tuyên b rng cuc bu c Tng thng năm 2020 đã b "đánh cp" t tay ông.

Các thành viên y ban cho rng nhng tuyên b gian ln lđi lp li công Trump, mà cáđng viên Dân ch gi là "Li nói di khng l"đã thuyết phc nhng người theo ông tn công Đin Capitol.

Đng Dân ch nóông Trump đã quyên góđược khong 250 triđô la t nhng ngường h đ đưa các t cáo gian ln ra trước tòa nhưng thay vàđó, chuyn phn ln s tiđi nơi khác.

Ông Trump đã ph nhn hành vi sai trái, và liên tc khng đnh rng ông không thua, nói rng cuđiu tra ca ủy ban là mt trò phù thy chính tr.

Các cuc thăm dò dư lun cho thy nhiu ngường h ông Trump vn tin vào nhng tuyên b sai lm công v cuc bu c. Mt s hiđang tranh c vào các chc v mà h s giám sát các cuc bu c trong tương lai. Ông Trump đã ng ý s tranh c Tng thng mt ln na vào năm 2024 nhưng không công b bt k quyếđnh nào.

Ông Bill Stepien, người qun lý chiến dch tranh c công Trump, nóông đã khuyến ngh vàđêm bu c rng ông Trump tránh xa bt k tuyên b chiến thng nào và thay vàđó nói rng các phiếu bu vđang đượđếm.

"Ông y nghĩ tôđã sai. Ông nói vi tôi như vy, và rng h s, và rng ông s đi theo mt hướng khác"ông Stepien nói trong li khai được quay video.

Ông Trump đã lên truyn hình đ tuyên b chiến thng trước s thúc gic công Rudy Giuliani, cu th trưởng thành ph New York. C vn chiến dch Jason Miller đã khai chng rng ông Giuliani không tnh táo vào thđiđó.

Ông Byung J. "BJay" Pak, ngườđã t chc chưởng lý  Atlanta khi chiến dch công Trump cht vn v kết qu bu c ca Georgia, nóông không tìm thy bng chng gian l tiu bang đó.

Đ cđến chiếc vali đáng ng được cho là cha các lá phiếu gi hođã b thay đi, ông Pak nói khi ngi ti bàn nhân chng : "Chiếc vali màđen được cho là được kéo t gm bàn là mt chiếc hp có khóa chính thc".

Phiên hp ngày 13/6 din ra sau mt phiêđiu trn quan trng vàđêm 9/6 vi li khai cho thy cáđng minh thân cn công Trump - thm chí là con gái công Trump, Ivanka - đã bác b nhng tuyên b sai trái công v gian ln bu c. Gn 20 triu người M đã theo dõi phiêđiu trđược phát sóng vào khung gi vàng.

Bn người chết trong ngày xy ra v tn công, mt người b cnh sát bn chết và nhng người khác vì nguyên nhân t nhiên. Khong 140 cnh sát b thương và mt người chết vào ngày hôm sau. Bn cnh sát sau đó t sát.

Gn 850 ngườđã b bt vì các ti danh liên quan đến cuc bo lon, trong đó có hơn 250 người b truy t ti tn công hoc cn tr vic thc thi pháp lut.

Theo Reuters

********************

M : Điu trn v cuc bo lon 6/1, chú trng cáo buc ca ông Trump v gian ln bu c

VOA, 14/06/2022

Ban điu tra v bo lon ngày 6/1 tĐin Capitol Hoa K năm ngoái t chc phiêđiu trn công khai th hai vào ngày 13/6, vi cu qun lý chiến dch ca Tng thng Donald Trump nm trong s nhng người khai chng trong phiên hp tp trung vào nhng cáo buc vô căn c công Trump v gian ln bu c.

baoloan4

Quc hi Hoa K điu trn v v bo lon xy ra vào ngày 6/1/2021 tĐin Capitol.

Các thành viên cy ban cho biết hôm 12/6 rng s có thêm nhiu bng chng trong các phiêđiu trn sp ti cho thy ông Trump biết rng ông đã thua cuc trong khi tái tranh c nhưng vn khơi lên tình trng hn lon khi nói vi nhng ngường h rng ông đã b gian lđ b loi khi mt nhim k 4 năm na.

Ông Trump "hoàn toàn biết mình đã thua", Ngh sĩ Hoa K Jamie Raskin, mđng viêĐng Dân ch ca Maryland, nói vi chương trình "State of the Union" ca CNN. "Bt k mt người biếđiu nào cũng phi biết rng ông ta đang nói di trng trn" bng nhng tuyên b đó, như ông ta vn làm cho đến nay, rng ông ta đã giành chiến thng trong cuc bu c tháng 11/2020 trướđng viên Dân ch Joe Biden, ngườđã đm nhn chc v tng thng hai tun sau cuc tn công vàĐin Capitol.

Ngh sĩ Raskin mô t hành đng công Trump là khuyến khích "mt cuc tn công ln vào nn dân ch ca chúng ta", trong khi Ngh sĩ Dân ch ca California, Adam Schiff, trong mt cuc phng vn riêng trên chương trình "This Week" ca ABC, nói, "Trong khi cuc tn công nàđang din ra, ông y không làm gì đ ngăn chn nó" cho ti hàng gi sau khi nó bđu.

Ngh sĩ Schiff cho rng ông Trump coi như đã "b quên nhim v vào ngày hôđó" khi không n lc ngăn chn cuc bđng trong hơn hai gi khi nhng ngường h ông xông vàĐin Capitol, lc soát các văn phòng quc hi và buc các nhà lp pháp phi chy trn khi Thượng vin và các phòng  H vin vì s an toàn ca h.

Ngh sĩ Raskin và Schiff nói Ch tch y ban, H ngh sĩ Dân ch Bennie Thompson, và phó Ch tch ủy ban, H ngh sĩ đng Cng hòa Liz Cheney, ch nêu ra nhng nét khái quát v nhng phát hin cy ban điu tra ca H vin ti phiêđiu trn, khai mc vào tun trước và được phát sóng truyn hình vào gi vàng bui ti.

Ít nht sáu phiêđiu trn công khai nđã được lên kế hoch trong hai tun ti.

"Không nghi ng gì v vic tng thng hình thành đáđông ni lon, tng thng đã kích đng đáđông, tng thng phát biu vđáđông đóÔng đã đ du vào la", Ngh sĩ Cheney nói trong tuyên b khai mc hôm th Năm tun trước, cáo buông Trump âm mưu li dng kết qu bu c mt cách bt hp pháđ tiếp tc nm quyn và kêu gi nhng ngường h ngăn chn các nhà lp pháp chng nhn chiến thng công Biden.

Đăng bài trên mng xã hi TRUTH ca riêng mình, ông Trump gy ban điu trđêm th Năm là m"cuđiu trn thiên v, hoàn toàn theo đng phái, PHÙ THU CHÍNH TR !"Ông bác b mđon băng ghi hình ngn v con gái ln Ivanka làm chng rng cô đng ý vi cu Tng chưởng lý William Barr rng không có bng chng rng rãi v gian ln chính tr trong cuc bu c và ông Biden đã chiến thng mt cách công bng.

Ông Trump nói con gái ông, mt c vn Nhà Trng công, đã rđi vào thđim các cuc kim phiếđược tiến hành.

Ngh sĩ Cheney nêu ra tình hung chng lông Trump như mt công t viên làm trong tuyên b m đu ti mt phiên tòa hình s, mc dù y ban H vin ch có th công khai v vic, không đưa ra cáo buc chng li bt k ai.

Ban hi thm, nếu mun làm như vy, có th tham kho các phát hin và bn ghi ca hàng nghìn nhân chng mà h đã phng vn cho B Tư pháđ xem xét liu có buc ti bt k ai, k c ông Trump, vì đã lên kế hoch và thc hin bo lon hay không.

Hơn 800 ngường h ông Trump đã b buc ti v cuc bo lon bên trong Đin Capitol, và hơn 300 ngườđã nhn ti hoc b kếán, vi nhiu trường hp còn li vn chưđược gii quyết.

Các thm pháđã kếán mt s k bo lon và h phđi mt vi các ti nh v vic xâm phm bt hp pháp t vài tun tù giam, cho đến nhng k tn công cnh sáđ xông vàĐin Capitol b pht tù t bn năm tù giam tr lên.

Nguồn : VOA News

************************

y ban điu tra bo lon Đin Capitol : Trump gây nguy hi cho nn dân ch M

VOA, 11/06/2022

y ban Quc hi M chuyên trách điu tra cuc tn công vàĐin Capitol hi năm ngoái do nhng ngường h cu Tng thng Donald Trump gây ra đã trưng ra bng chng ti phiêđiu trn vào gi vàng ngày 9/6 rng cu tng thng gây nguy hi cho c nn dân ch M ln phó tng thng công là ông Mike Pence.

baoloan5

Người dân xem trc tiếp phiêđiu trn ngay bên ngoàĐin Capitol

n biu Cng hòa Liz Cheney, phó ch tch cy ban H viđiu tra cuc bo lon ngày 6/1 năm 2021, nói ti phiêđiu trn hôm 9/6 rng ông Trump đã phát biu th hiđng tình khi đáđông hô hào đòi "treo c Mike Pence".

y ban điu tra do đng Dân ch lãnh đđang t chc mt lot sáu phiêđiu trn trong tháng nàđ chia s nhng phát hin trong cuđiu tra kéo dài gn mt năm v các s kin trước và trong ngày xy ra v bo lon.

"Quý v nghe thy Tng thng Trump la hét và, 'thc s tc gin' vi các c vn khuyên rng ông cn phlàm nhiu hơn na đ dp tt bo lon", bà Cheney nói ti phiêđiu trn.

"Và, ý thđược nhng tiếng hô ca nhng k bo lon là treo c Mike Pence, cu Tng thng Trump đã đáp li tinh thđó rng, trích, Có l nhng ngường h ca chúng ta có ý tưởng đúng, Mike Pence đáng b như vy".

Thân ph ca dân biu Dick Cheney tng là phó tng thng M t năm 2001 đến năm 2009 dưới thi Tng thng George W. Bush.

Cuc tn công Đin Capitol được pháđng trong n lc bt thành đ ngăn chn Quc hi chính thc xác nhn tht bi công Trump thuĐng Cng hòa trướng viên Dân ch Joe Biden trong cuc bu c Tng thng hi tháng 11 năm 2020 trong quy trình do chính ông Pence giám sát.

Vn là mt s kin thông l, phiên hp chng nhn chiến thng công Biden đã tr thành trng tâm công Trump, vn coi đó là cơ hi cui cùng đ bám gi chc tng thng mc dù thua trong cuc bu c. Nhng ngường h ông đã đ v Washington đ tp hp vông Trump, người liên tđưa ra nhng tuyên b tht thit rng cuc bu c đã b đánh cp t tay ông bng gian ln rng khp.

Khi hàng ngàn ng h viêông Trump xông vào Tòa nhà Quc hi, các nhà lp pháp, nhân viên, nhà báo và bn thâông Pence phi chy thoát thân. Đáđông không ch kêu gi treo c phó tng thng, mà còn dng lên mt giá treo c tm thi bên ngoàĐin Capitol.

y ban điu tra đã phát mđon băng nhng phát biu công Trump ti cuc tp hp, mà trong đó ông kêu gi ngường h tiến v Đin Capitol và chiếđu ti cùng.

"Nếu Mike Pence làđúng, chúng ta đã giành chiến thng cuc bu c. Tt c nhng gì Phó Tng thng Pence phi làm là gi tr kết qu li các tiu bang đ xác nhn li, và chúng ta tr thành tng thng  và quý v là nhng người vui nht". ông Trump phát biu trướđáđông.

"Mike Pence s phi làđiu này vì chúng ta  và nếông y không làm vy, đó s là ngày bun cho đt nước chúng ta". ông Trump nói thêm.

Bà Cheney và Dân biu Dân ch Bennie Thompson, ch tch y ban, đã lên kế hoch cho các buđiu trn còn li. Mt trong s đó s tp trung vào n lc công Trump nhm gâáp lc buông Pence t chđếm phiếđi c tri. Bà Cheney đã phát mđon băng phát biu công Pence hi tháng Hai rng : "Tng thng Trump đã sai. Tôi không có quyn lt ngược bu c".

Các phiên điu trn sp ti s có li khai ca Greg Jacob, cu c vn công Pence, v cáđòi hi công Trump. Marc Short, cu chánh văn phòng ca Pence, d kiến cũng s ra khai chng.

"Các nhân chng trong các phiêđiu trn s gii thích cách thc mà cu phó tng thng, cũng như các nhân viên công, đã nói vi Tng thng Trump hết ln nàđến ln khác rng nhng gì mà ông đang éông Mike Pence làm là bt hp pháp". bà Cheney nói.

Ông Short khai trướy ban rng ông Pence hiu rõ trung thành vi Hiến pháp trên hết là tuyên th trước tiên và quan trng tt bc ca ông.

Theo Reuters

***********************

y ban v v tn công Đin Capitol s công b thông tin vào khung gi vàng

Reuters, VOA, 09/06/2022

Vi cáđon video, ghi âm mà nhiu người chưa tng được biết và hàng lot bng chng, y ban điu tra v tn công Đin Capitol ngày 6/1/2021 s c gng cho thy "câu chuyđau thương" không ch v v bo lc chết người n ra ngày hôđó mà còn nêu lên mt s tht lnh gáy là tng thng b đánh bi, ông Donald Trump, đã c gng lt ngược chiến thng công Joe Biden trong cuc bu c.

baoloan6

y ban ca H vin M chuyên trách điu tra v tn công Đin Capitol nhóm hp hôm 19/10/2021 (nh tư liu).

Buđiu trn vào khung gi vàng hôm th Năm 9/6 s bđu vi li khai chng ca viên cnh sáđu tiên b đánh đm trong v bo lon và ca mt nhà làm phim tài liđã ghi li cuc hn chiến, và y ban cũng s công b các li thut li t các ph tá công Trump, cũng như t các thành viên gia đình công v cuc bo lon chết chóc, đã đe dđến nn dân ch M.

"Khi bn nghe và hiđượâm mưu sâu rng và n lc c làm tha hóa mi cđ và mi cơ quan chính ph có liên quan đến vic này, bn s thy sn tóc gáy", Dân biu Elaine Luria (Dân ch, bang Virginia), mt thành viên cy ban v v tn công ngày 6/1, nói trong mt cuc phng vn vi hãng tin AP.

"Tôi nghĩ rng khi tng hp tt c li vào mt ch và k thành mt câu chuyn mch lc s giúp người dân M hiu rõ hơn v nhng gì đã xy ra vào ngày 6/1 - và nhng mi nguy tim tàng trong tương lai", vn li ca v dân biu.

Cuđiu tra kéo dài mt năm cy ban v v tn công  Đin Capitol, tc tòa nhà quc hi M, s cho thy truyn thng chuyn giao quyn lc tng thng mt cách hòa bình ca M đã suýt biến mt như thế nào.

Kết qu cuđiu tra s đim li cách thông Trump không chu nhn thua sau cuc bu c năm 2020, cách ông đưa ra nhng tuyên b sai s tht cho rng có gian ln c tri, và viông dàn dng mt chiến dch chưa tng có c trên phương din công khai ln trong vòng riêng tư đ lđ chiến thng công Biden.

Kết qu ca các phiêđiu trn công khai trong nhng tun ti có th không làm thay đi tình cm hoc suy nghĩ  nước M b phân cc v mt chính tr. Nhưng cuđiu tra cy ban vi 1.000 cuc phng vn s đóng vai trò là mt b h sơ công khai ghi li lch s. S có mt báo cáo cui cùng nhm mđích cung cp mt bn tường trình v cuc tn công bo lc nht vàĐin Capitol k t khi người Anh phóng ha tòa nhà này vào năm 1814, cũng như nhđm bo rng mt cuc tn công như vy s không bao gi xy ra na.

Cm xúc vn còn nguyên tĐin Capitol, và an ninh s được tht chđ phc v cho các phiêđiu trn. Các quan chc ngành cnh sát báo cáo là có s gia tăng các mđe da bo lđi vi các thành viên Quc hi.

Trong bi cnh đóy ban s c gng nói chuyn vi mt nước M đang b chia r, trước cuc bu c gia k vào mùa thu, khi c tri quyếđnh đng nào kim soát Quc hi.

Cuc tn công vào ngày 6/1/2021 được khđng ngay sau Ngày Bu cđã din ra hđu tháng 11/2020, khi ông Trump tuyên b sai s tht rng cuc b phiếđã b gian ln và không chu nhn thua sau khi ông Biden được tuyên b là người thng c.

B Tư pháp M đã bt gi và buc ti hơn 800 người vì v bo lc ngày hôđó, là hođng truy t ln nht trong lch s ca b.

Theo AP

Nguồn : VOA, 09/06/2022