Nhân quyền Việt Nam qua lăng kính Thủ tướng Phạm Minh Chính (Thới Bình, Hiền Lương Akane Okutsu)

Nhân quyền và các vấn đề xã hội ngày càng được coi là quan trọng đối với các công ty toàn cầu đang muốn xây dựng chuỗi cung ứng. Nhiều hãng sản xuất quần áo đã ngừng tìm nguồn cung cấp bông từ khu vực Tân Cương của Trung Quốc do bị cáo buộc vi phạm nhân quyền. 

Nhân quyền vẫn là ‘nhạy cảm chính trị’

Thới Bình, VNTB, 01/12/2021

Việt Nam sẽ tăng cường các biện pháp đảm bảo nhân quyền nhằm thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết hôm thứ Năm tuần rồi.

Ông Phạm Minh Chính đã cam kết với đại diện các doanh nghiệp Nhật Bản ở chuyến công du vừa qua của ông tại đây, rằng cá nhân ông sẽ nỗ lực trong cải thiện nhân quyền ở Việt Nam, qua đó giúp nhà đầu tư nước ngoài yên tâm khi vào Việt Nam làm ăn.

Hãy thử bàn luận về nhân quyền ở nơi công cộng

Trên thực tế thì đến nay khi dân chúng bàn luận về chuyện nhân quyền ở nơi công cộng như quán cà phê chẳng hạn, sẽ dễ bị ‘dòm ngó’ vì đây vẫn là đề tài được mặc định ‘nhạy cảm chính trị’.

Ở Việt Nam có hẳn một tổ chức mang tên "Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo về Nhân quyền của Chính phủ". Hơn chục năm trước, Việt Nam cũng ra mắt Tạp chí Nhân quyền Việt Nam phát hành định kỳ hàng tháng, và hồi tháng 7 năm ngoái tạp chí này đã làm lễ kỷ niệm sinh nhật lên 10.

Trung tướng Nguyễn Thanh Sơn, Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Công an, là Chánh Văn phòng Thường trực về Nhân quyền. Ở 63 tỉnh, thành cũng có Ban Chỉ đạo Nhân quyền với nhiệm vụ là "góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo đảm, thúc đẩy quyền con người, đồng thời đấu tranh, phản bác hiệu quả hoạt động lợi dụng vấn đề nhân quyền chống phá Đảng và Nhà nước".

Như vậy, với nội dung "bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng", nên người dân bàn luận về nhân quyền theo chiều hướng khen hay chê cũng dễ dẫn đến suy diễn của "lợi dụng vấn đề nhân quyền" để chống phá Đảng và Nhà nước.

Đơn cử, nếu không phải là chuyện ‘nhạy cảm chính trị’, thì có lẽ báo chí được quyền tự do được tin với các phân tích ý kiến đa chiều từ các chuyên gia pháp lý, cho đến y khoa đối với những vi phạm quyền con người như công an tiếp tục ngược đãi nghi can trong quá trình bắt giữ và tạm giam, kể cả việc sử dụng vũ lực làm chết người, cũng như các điều kiện khắc khổ của trại giam, bắt giữ người và giam cầm tùy tiện vì các hoạt động chính trị, và từ chối quyền được xét xử nhanh chóng và công bằng.

Người dân sẽ mạnh dạn hơn trong lên tiếng về ảnh hưởng chính trị, nạn tham nhũng cố hữu phe nhóm ngay trong chính nội bộ đảng cầm quyền, và sự kém hiệu quả tiếp tục bóp méo hệ thống tư pháp một cách đáng kể.

Mặc dù về bề mặt cho thấy người dân dễ dàng hơn trong bày tỏ chính kiến trên mạng xã hội, nhưng thực tế thì chính quyền vẫn hạn chế các quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí và trấn áp những người bất đồng quan điểm, như gây sức ép để ‘dừng’ các trang mạng xã hội được cho là có tính chất phê phán chế độ ; duy trì việc theo dõi những người bất đồng chính kiến ; và tiếp tục hạn chế quyền riêng tư và quyền tự do hội họp, tự do lập hội, và tự do đi lại.

Luật đã có, nhưng không tôn trọng, vậy có phải nhân quyền bị vi phạm ?

Mặc dù có quy định nhà chức trách phải thông báo cho luật sư bào chữa về các cuộc thẩm vấn thân chủ của mình, và cho phép họ tham gia các cuộc thẩm vấn đó, tuy nhiên, bị đơn trước hết phải yêu cầu sự có mặt của luật sư. Không rõ là nhà chức trách có luôn thông báo cho bị đơn biết quyền đó hay không.

Luật pháp cũng yêu cầu các nhà chức trách để luật sư tiếp cận với hồ sơ của vụ án và cho phép họ sao chụp lại các tài liệu. Các luật sư đôi khi đã có thể thực hiện quyền này, mặc dù những người đại diện cho người bị tạm giam nhạy cảm về chính trị cho biết họ không thể thực hiện trách nhiệm của mình với thân chủ, và thực hiện các quyền của họ theo quy định của luật.

Khi người dân thể hiện một cách hòa bình các quan điểm chính trị đối kháng, vẫn dễ dàng đối mặt với án tù của tội chống phá Đảng và Nhà nước.

Theo luật pháp, công dân muốn khiếu nại về hành vi vi phạm nhân quyền của một cán bộ nhà nước sẽ gặp nhiều cản trở khó khăn. Trước tiên phải kiến nghị tới cán bộ bị cáo buộc vi phạm để xin phép được khiếu nại lên tòa.

Nếu kiến nghị này bị từ chối, công dân có thể khiếu nại lên cấp trên của cán bộ đó. Chỉ khi cơ quan hoặc cấp trên của cán bộ đó đồng ý cho phép khiếu nại thì khiếu nại đó mới được trình lên tòa hành chính. Nếu tòa án hành chính đồng ý cho rằng vụ kiện này cần được giải quyết thì nó mới được đưa lên các tòa dân sự trong trường hợp có tổn thương thân thể và nạn nhân đòi bồi thường ít hơn 20% tổng chi phí chăm sóc sức khỏe do hành vi vi phạm nhân quyền gây ra, hoặc vụ việc sẽ được đưa ra tòa hình sự trong trường hợp mức đòi bồi thường cao hơn 20% chi phí này.

Trên thực tế, hệ thống chuyển đơn kháng nghị và phải được sự cho phép này khiến công dân ít có khả năng theo đuổi một cách hiệu quả các thủ tục tư pháp dân sự, hoặc hình sự nhằm khắc phục hậu quả của các hành vi vi phạm nhân quyền ; bên cạnh đó, cũng chỉ có rất ít chuyên gia pháp lý có kinh nghiệm về hệ thống này.

Chính phủ Việt Nam tiếp tục ngăn cấm các vụ kiện tập thể kiện các bộ của chính phủ, do đó đã hạn chế quyền khiếu kiện của công dân về đất đai có liên quan đến nhiều cơ quan chính phủ.

Nhân quyền chính là phẩm giá con người

Nói gì đi nữa thì nhân quyền vẫn là ‘nhạy cảm chính trị’ khi người dân bàn ra – tán vào về một vụ việc cụ thể nào đó, ví dụ như ở nhiều nơi từng có hàng loạt "chiến lũy" xấu xí được dựng lên đầu các ngõ hẻm, nhiều nơi dùng cả dây thép gai và bê-tông cho việc gọi là ‘kiểm soát dịch’. Vậy thì nhân quyền ở đâu khi hàng triệu con người bị nhốt trong những khoảng không gian chật hẹp suốt mấy tháng ?…

Dẫu biết rằng đó là vì chống dịch nhưng những hành động, hình ảnh như vậy vẫn làm cho chúng ta không khỏi đau và buồn. Tự hỏi, liệu có cách nào khác để vừa bảo vệ được sinh mệnh, vừa không làm phẩm giá con người tổn thương ?

Trong đại dịch Covid-19, đằng sau những số liệu thống kê là hàng chục ngàn người Việt đã qua đời, hàng chục triệu phận người bị sang chấn tâm lý. Những mất mát, tổn thất vô cùng lớn ấy càng làm cho nhân phẩm của mỗi con người xứng đáng phải được tính đến đầu tiên trong mỗi câu chữ của pháp luật, trong mỗi hành động của nhân viên thực thi pháp luật.

Thới Bình

Nguồn : VNTB, 01/12/2021

**********************

Nhân quyền qua lăng kính độc đảng toàn trị

Hiền Lương, VNTB, 30/11/2021

Thủ tướng Việt Nam cam kết cải thiện nhân quyền để thu hút các nhà đầu tư

 

Bàn luận vấn đề "nhân quyền" ở Việt Nam cho đến lúc này vẫn thuộc phạm trù "nhạy cảm chính trị", dễ bị chụp mũ chống phá Đảng và Nhà nước. Ảnh minh họa những tù nhân lương tâm

Trong một sự kiện được tổ chức vào ngày cuối cùng trong chuyến công du Nhật Bản của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính sau khi cuộc gặp với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, ông Chính cho biết Việt Nam sẽ "tích cực tăng cường hội nhập quốc tế sâu và rộng".

"Tôi muốn" không hẳn cũng là điều mà "Đảng muốn"

Trước vấn đề nhân quyền và các vấn đề xã hội ngày càng được coi là quan trọng đối với các công ty toàn cầu đang muốn xây dựng chuỗi cung ứng, khi mà nhiều hãng sản xuất quần áo đã ngừng tìm nguồn cung cấp bông từ khu vực Tân Cương của Trung Quốc do bị cáo buộc vi phạm nhân quyền – theo cam kết mang tính cá nhân bằng dùng đại từ "tôi" của Thủ tướng Phạm Minh Chính : "Tôi muốn tăng cường triệt để cải cách hành chính và diệt trừ tham nhũng để mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư".

Vậy thì "nhân quyền" nếu nhìn qua lăng kính một quốc gia đơn nguyên chính trị, liệu có phải là đối lập với "độc tài toàn trị", khi không có động lực cạnh tranh từ các đảng phái, mà chủ yếu chỉ là cạnh tranh giữa những đảng viên của quyền lực nhóm cùng chung màu cờ đỏ búa liềm cộng sản ?

Bàn luận vấn đề "nhân quyền" ở Việt Nam, cho đến lúc này vẫn thuộc phạm trù "nhạy cảm chính trị", dễ bị chụp mũ chống phá Đảng và Nhà nước.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cùng phu nhân vừa có chuyến công du ở Thụy Sỹ, chắc hẳn ông đã đối mặt với cách hiểu đầy khác biệt về nhân quyền của Châu Âu với Hà Nội.

Theo nội dung Báo cáo của EEAS phát hành hồi tháng 6-2021, tổng kết tình hình nhân dân, dân chủ trên thế giới năm 2020, cơ quan Đối ngoại EU (EEAS) nói năm 2020 các blogger, nhà báo tiếp tục bị bắt ở Việt Nam, và tự do báo chí còn kém, tuy thế EU vẫn tiếp tục hỗ trợ cho nước này phát triển xã hội dân sự và quốc gia 97 triệu dân ở Đông Nam Á vẫn chỉ xếp hạng 175/180 về tự do báo chí.

Từ lâu nay, giới quan sát và đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam cho rằng cơ chế một đảng cộng sản nắm trọn bộ máy công an cảnh sát, tư pháp, truyền thông, và sự thiếu vắng của nguyên tắc tam quyền phân lập là cản trở cơ bản cho việc cải thiện nhân quyền ở Việt Nam.

Và trong bối cảnh đó nên dù chính phủ có nhiều luật và nghị định, nhưng các văn bản này thường trao nhiều quyền cho hành pháp, cụ thể là Bộ Công an và chính quyền địa phương tự quyết định, thiếu cơ chế kiểm tra chéo trong việc bắt giữ.

Phẩm giá của người phản biện độc lập là tùy thuộc vào người đứng đầu Đảng

Theo một bài viết nhấn mạnh về quan điểm của Bộ Ngoại giao Đức trên trang "Các cơ quan đại diện cộng hòa liên bang Đức tại Việt Nam", ghi như sau :

"Các nỗ lực của chúng tôi dựa trên sự nhất trí là các quyền con người là các quyền chung cho tất cả mọi người, là không thể tước đoạt và bất khả xâm phạm. Chúng tôi có luật cơ bản là thước đo tiêu chuẩn : Phẩm giá của con người là bất khả xâm phạm.

Các quyền con người trong các hoạt động kinh tế và xã hội cũng được chúng tôi quan tâm như các quyền về chính trị và quyền của công dân. Chỉ những ai không phải lo sợ trước cái đói, cái khát và bệnh tật mới thực sự có thể sống một cách tự do và gánh vác các trọng trách.

Do đó chúng tôi luôn đặt ra các câu hỏi trong việc triển khai các sáng kiến hỗ trợ các quyền cơ bản của con người như quyền được tiếp cận với các nguồn nước sạch và các hệ thống vệ sinh, chống lại nạn buôn người và đảm bảo quyền được sống, định cư một cách phù hợp. Trong ủy ban an ninh, chúng tôi cũng đặc biệt quan tâm tới các quyền của trẻ em trong các khu vực xung đột vũ trang. Chúng tôi sẽ vẫn tiếp tục các nỗ lực bền bỉ của mình trong Hội đồng nhân quyền cho việc bảo vệ quyền trẻ em trên toàn thế giới".

Như vậy, chỉ với nội dung "Phẩm giá của con người là bất khả xâm phạm", cho thấy ở thể chế chính trị Việt Nam hiện tại là một nan đề, khi mà cứ mỗi lần nhà nước Việt Nam bắt giam và truy tố một nhà hoạt động, một nhân sĩ theo Điều 117 hay trước đó Điều 88 của Bộ Luật Hình sự Việt Nam, thì thế giới và chính phủ Việt Nam lại tung ra những tố cáo lẫn nhau.

Gần đây nhất là vụ Phạm Đoan Trang, Nguyễn Năng Tĩnh, hay Nguyễn Đình Qúy – phía quốc tế lần nữa lên tiếng chỉ trích, lên án ; phía Việt Nam thì phản đối và phủ nhận các cáo buộc vi phạm nhân quyền.

Phía Ân Xá Quốc tế hay Tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới thì cho đó là vi phạm nhân quyền vì chính quyền "đàn áp những người bất đồng chính kiến".

Phía chính phủ Việt Nam thì đáp trả rằng họ chỉ "truy tố những kẻ vi phạm pháp luật" và cho rằng những lời chỉ trích từ các tổ chức nhân quyền là "ngang ngược", "vô căn cứ" và "can thiệp thô bạo vào chuyện nội bộ" của một quốc gia có chủ quyền.

Hiền Lương

Nguồn : VNTB, 30/11/2021

*********************

Thủ tướng Việt Nam cam kết cải thiện nhân quyền để thu hút các nhà đầu tư

Akane Okutsu, VNTB, 30/11/2021

Thủ tướng cũng yêu cầu các công ty Nhật Bản giúp đỡ đối phó với biến đổi khí hậu

Việt Nam sẽ tăng cường các biện pháp đảm bảo nhân quyền nhằm thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết hôm thứ Năm.

"Đảm bảo an toàn cho người dân tạo cơ hội cho các nhà đầu tư", ông Chính cho biết tại một sự kiện ở Tokyo do Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản chủ trì nhằm thúc đẩy đầu tư.

Sự kiện được tổ chức vào ngày cuối cùng trong chuyến công du Nhật Bản của ông Chính sau khi cuộc gặp với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida hôm thứ Tư. Ông Chính cho biết Việt Nam sẽ "tích cực tăng cường hội nhập quốc tế sâu và rộng".

Nhân quyền và các vấn đề xã hội ngày càng được coi là quan trọng đối với các công ty toàn cầu đang muốn xây dựng chuỗi cung ứng. Nhiều hãng sản xuất quần áo đã ngừng tìm nguồn cung cấp bông từ khu vực Tân Cương của Trung Quốc do bị cáo buộc vi phạm nhân quyền.

"Tôi muốn tăng cường triệt để cải cách hành chính và diệt trừ tham nhũng để mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư", ông Chính nói.

Thủ tướng của nhà nước độc đảng do Đảng Cộng sản lãnh đạo cũng kêu gọi sự hỗ trợ nhiều hơn từ khu vực tư nhân để đối phó với biến đổi khí hậu, ô nhiễm và Covid-19. Ông nói : "Chúng tôi muốn vượt qua [những thách thức] với sự giúp đỡ của các nhà đầu tư".

"Tôi muốn làm việc cùng nhau với tầm nhìn dài hạn và tầm nhìn chiến lược". ông Chính nói với khán giả trong đó có cả đại diện từ các công ty lớn của Nhật Bản.

Theo báo chí trong nước, trong chuyến công du 4 ngày, ông Chính đã đề nghị các công ty Nhật Bản cũng là những nhà đầu tư nước ngoài hàng đầu tại Việt Nam – đầu tư nhiều hơn vào năng lượng sạch và xây dựng nền kinh tế kỹ thuật số khi gặp gỡ các công ty Hitachi, Sumitomo, Eneos và nhà điều hành Fast Retailing của Uniqlo, cùng những công ty khác.

Tại sự kiện này, các công ty Nhật Bản, như công ty năng lượng eREX, công ty bất động sản Mitsubishi Estate, nhà bán lẻ Aeon Mall và một số công ty thương mại, đã trao đổi các biên bản ghi nhớ.

Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Koichi Hagiuda cho biết Bộ sẽ thúc đẩy hợp tác kinh tế hơn nữa thông qua hỗ trợ đa dạng hóa chuỗi cung ứng và chuyển đổi kỹ thuật số.

Về quá trình khử cacbon, Hagiuda kêu gọi hợp tác để "thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng phù hợp cho Châu Á" thông qua nhiều phương tiện khác nhau như năng lượng tái tạo và khí đốt tự nhiên hóa lỏng.

Akane Okutsu

Nguyên tác : "Vietnam PM vows to improve human rights to attract investors", Nikkei Asia Review, 25/11/2021

Nguồn : VNTB, 30/11/2021