Trung Quốc ôm khối nợ xấu vì Covid-19 (Thu Hằng)

Gần đây, chính quyền CSTQ đã không còn tích cực tuyên truyền về dự án "Vành đai, con đường" rầm rộ như trước nữa. Ngược lại, dự án này đang là một khúc xương gà dính trong cổ "người khổng lồ Trung Quốc". Tác động của đại dịch Covid-19 làm cho nhiều nước khốn đốn, không có khả năng trả nợ hoặc phải ưu tiên tái thiết kinh tế và xử lý những vấn đề cấp bách khác. Trung Quốc thậm chí còn khó khăn hơn vì mô hình kinh tế phụ thuộc nặng nề vào ngoại thương và xây dựng của nó.



Trung Quốc đang khởi động lại nền kinh tế sau đại dịch Covid-19 trước nhiều sức ép từ trong đến ngoài. Ảnh: Cảng Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc ngày 09/05/2020 đã hoạt động trở lại.
Trung Quốc đang khởi động lại nền kinh tế sau đại dịch Covid-19 trước nhiều sức ép từ trong đến ngoài. Ảnh: Cảng Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc ngày 09/05/2020 đã hoạt động trở lại. REUTERS - China Daily CDIC
Siêu vi corona bắt nguồn từ Vũ Hán, do không kiểm soát được đã lan khắp thế giới và giờ tác động đến tham vọng Sáng kiến Một vành đai một con đường (BRI) của chủ tịch Tập Cận Bình. Dự án bị chậm tiến độ, còn Bắc Kinh như ngồi trên đống lửa do khối nợ xấu khổng lồ từ hơn 130 nước tham gia. 

Các định chế tài chính Trung Quốc « hào phóng », điều kiện cấp tín dụng lại không quá nghiêm ngặt, nên « nhiều nước tham gia Sáng kiến Một vành đai một con đường đã vay tiền Trung Quốc để đầu tư vào những dự án mới ». Thế nhưng, theo nhận định với trang CNBC (11/05) của nhà phân tích Kaho Yu, chuyên gia về châu Á của công ty tư vấn chiến lược và rủi ro Verisk Maplecroft, « đại dịch Covid-19 làm xáo trộn mọi nền kinh tế và sẽ khiến các kế hoạch trả nợ trở nên phức tạp ».

Khó trả nợ vì ưu tiên tái thiết kinh tế quốc gia

Trung Quốc giăng mạng lưới, với nhiều dự án quan trọng, ở các nước láng giềng Đông Nam Á, ưu tiên nhắm vào « các mắt xích yếu » như Lào, Cam Bốt, nhưng đồng thời tăng cường hiện diện ở Miến Điện, Indonesia, Malaysia và Thái Lan.

Ngoài việc các dự án bị chậm tiến độ vì dịch Covid-19, khả năng thanh toán các khoản nợ bằng đô la cho các chủ nợ Trung Quốc của các nước này cũng bị tác động « vì đồng tiền quốc gia sẽ bị mất giá, do thất thu từ xuất khẩu, nhưng lại phải tăng chi nội địa để tái thiết kinh tế », theo phân tích của chuyên gia Simon Leung, thuộc văn phòng luật Baker McKenzie. Đối với Pakistan và Sri Lanka, có lẽ Trung Quốc mất hy vọng thu về được một số khoản nào đó trong năm 2020.

Một nguồn nợ xấu khác đến từ các thỏa thuận cấp tín dụng đổi dầu lửa, được Trung Quốc áp dụng và luôn bị Ngân Hàng Thế Giới chỉ trích là thiếu minh bạch về số tiền vay. Và đối với những nước ký thỏa thuận kiểu này với Bắc Kinh, trong đó có nhiều nước châu Phi (Angola, Nigeria), « tình hình sẽ còn khó khăn hơn », theo phân tích của chuyên gia Kaho Yu.

Thứ nhất, do giá dầu sụt giảm nghiêm trọng, nên các nước nợ phải sản xuất nhiều hơn để trả cho Trung Quốc, song lại không đạt đủ chỉ tiêu sản lượng do dịch Covid-19. Thứ hai là do nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc tạm giảm trong thời gian dịch bệnh.

Trung Quốc trước sức ép xóa nợ, giãn nợ

Dịch Covid-19 là một thảm họa thiên nhiên, khiến một bên không thể thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng, nên sẽ tránh được các khoản phạt. Trước sức ép phải giãn thời gian thanh toán nợ, thậm chí là xóa nợ, Trung Quốc đã tỏ thiện chí thông qua chương trình giảm nợ cho một số nước nghèo.

Tuy nhiên, theo văn phòng nghiên Economiste Intelligence Unit (EIU), « việc xóa nợ trên diện rộng có thể sẽ gây nên một chu kỳ phản hồi tiêu cực, làm nản lòng các hoạt động cấp tín dụng trong tương lai của Trung Quốc, ít nhất là từ giờ đến cuối năm 2020 (cho đến năm 2021) ».

Dù vậy, Bắc Kinh có thể sẽ vẫn phải thực hiện vì đằng sau các dự án đầu tư của Trung Quốc, luôn có ý đồ chính trị. Chuyên gia Simon Leung, thuộc Baker McKenzi, nêu trường hợp hai ngân hàng cấp tín dụng chính, Ngân hàng Phát triển Trung Quốc (China Developement Bank) và Ngân hàng Xuất-Nhập khẩu Trung Quốc (Export-Import Bank of China), đều « có liên hệ chặt chẽ » và « được chính phủ Trung Quốc ủng hộ, nên các cuộc tái đàm phán về nợ có thể sẽ kèm theo thảo luận về chính trị ».  

Còn ông Homin Lee, thuộc ngân hàng Thụy Sĩ Lombard Odier, nhấn mạnh đến « tầm quan trọng của Sáng kiến Một vành đai, một con đường », đặc biệt là « những dự án mang tính chiến lược » gắn liền với lợi ích kinh tế tương lai của Trung Quốc.

Trong quá khứ, Trung Quốc, chủ nợ hàng đầu của châu Phi, đã từng nhiều lần xóa nợ cho các nước tại đây, theo tuần báo Le Point (17/04), như vào năm 2018, xóa khoản nợ 78 triệu cho Cameroun, 7,2 triệu đô la cho Botswana và 10,6 triệu cho Lesotho ; vào năm 2017 xóa 160 triệu cho Sudan hoặc tái cơ cấu nợ 1,6 tỉ đô la cho Cộng Hòa Congo năm 2019… Tuy nhiên, dịch Covid-19 có lẽ sẽ khiến Trung Quốc bị tác động nghiêm trọng hơn nhiều vì lần này, khối nợ xấu của Trung Quốc mang quy mô toàn tầu.

Nguồn tin: RFI Tiếng Việt