Ukraine thả 'người đáng chú ý' vụ MH17 khi đổi tù nhân với Nga (BBC)

Một hành động được xem là 'tích cực' từ cả hai phía Nga và Ukraine để cải thiện quan hệ song phương. Nga sau 5 năm bị Mỹ và EU cấm vận cũng đã ngấm đòn và mệt mỏi. Ukraine thì không có lợi gì khi tiếp tục đối đầu với một cường quốc là hàng xóm như Nga. Hơn nữa mục đích của Ukraine là thoát ra khỏi quĩ đạo Nga để gia nhập cộng đồng chung Châu Âu đã hoàn thành. Việc cải thiện quan hệ hai nước là cần thiết cho cả đôi bên. Đây là một việc làm đúng đắn và thành công của tân TT Ukraine: Zelensky.  


Nga và Ukraine vừa hoàn tất việc trao đổi tù nhân vốn đã được chờ đợi từ lâu.

Trong số những người được trả tự do có 24 thủy thủ Ukraine và - đối tượng gây tranh cãi - một "người đáng chú ý" trong vụ bắn hạ phi cơ MH17, là vụ khiến 298 người thiệt mạng.

Người ta hy vọng là việc trao đổi người sẽ làm giảm bớt căng thẳng giữa hai quốc gia láng giềng.

Chào đón những người Ukraine tại sân bay, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói: "Chúng tôi phải làm mọi bước đi để chấm dứt cuộc chiến kinh khủng này."

Nga nói rằng họ hài lòng vì các công dân Nga đã trở về nhà.

Quan hệ giữa hai nước xấu đi nghiêm trọng vào năm 2014, khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine vào Nga, và các phiến quân được Nga hậu thuẫn bắt đầu chiến dịch nổi dậy ở hai vùng miền đông Ukraine.

Hơn 13 ngàn người đã bị giết chết trong cuộc xung đột tại các vùng Donetsk và Luhansk.

Hồi tháng Tư, Ukraine bầu tân tổng thống. Ông Zelensky nói ưu tiên hàng đầu của ông là chấm dứt cuộc xung đột.

Các quan chức Nga nói tiến trình hướng tới việc thả tù nhân là điều tối quan trọng cho việc cải thiện "bầu không khí quanh việc dàn xếp cuộc khủng hoảng Ukraine".

Các cuộc đàm phán về chủ đề cực kỳ nhạy cảm này đã được thực hiện hoàn toàn bí mật; các quan chức của cả hai bên đều nhấn mạnh rằng bất kỳ rò rỉ tin tức nào cũng đều có thể làm phương hại tới việc đổi người.
Hôm 30/8, tân công tố viên của Ukraine chia sẻ một tin đăng trên Facebook theo đó nói việc trao đổi người đã bắt đầu. Tin này sau đó đã bị văn phòng Tổng thống Zelensky bác bỏ.

Các tù nhân nào được đem ra trao đổi?

Danh sách những người được phía Nga trả tự do gồm có 24 thủy thủy Ukraine, bị Nga bắt giữ ở ngoài khơi Crimea hồi tháng 11 năm ngoái.

Họ bị bắt cùng ba tàu hải quân khác khi các tàu tìm cách đi qua Eo biển Kerch, lối đi duy nhất từ Biển Azov để vào các cảng của Ukraine.

Hồi tháng Năm, một tòa án quốc tế đã ra lệnh cho Nga phải thả các thủy thủ này cùng các tàu thuyền của họ.

Trong số những người Ukraine được trả tự do khác có nhà làm phim Oleg Sentsov, người được coi là tù nhân chính trị số 1 người Ukraine tại Nga; phóng viên Roman Sushchenko, hai nhà hoạt động cực hữu Ukraine Mykola Karpyuk và Stanislav Klykh.
'Người đáng chú ý'

Phía Nga không chính thức xác nhận danh sách các công dân của mình được trả tự do.

Tuy nhiên, trong số những người Nga được thả, đáng chú ý nhất và gây tranh cãi nhất là Volodymyr Tsemakh, được cho là chỉ huy của hệ thống phòng không của phiến quân ở miền đông Ukraine, được Nga hỗ trợ.

Ông Tsemakh, 58 tuổi, là "người đáng chú ý" trong cuộc điều tra do Hà Lan dẫn đầu về vụ bắn rơi chiếc phi cơ MH17 của hãng hàng không Malaysia, khiến toàn bộ 298 người trên khoang thiệt mạng.

Người ta tin rằng ông là chỉ huy của hệ thống phòng không tại Snizhne ở vùng tự xưng là Cộng hòa Nhân dân Donetsk, một trong những khu vực của các phiến quân được Nga hậu thuẫn ở đồng Ukraine.

Snizhne nằm gần với nơi mà các nhà điều tra nói là đã bắn ra trái tên lửa trúng vào chiếc phi cơ của Malaysia Airlines.

Nhóm các nhà điều tra tội phạm quốc tế hồi 2016 nói rằng quả tên lửa này đã được đưa từ Nga đến, và bắn ra từ một cánh đồng do những người ly khai được Nga hậu thuẫn kiểm soát.

Trong một chiến dịch táo tợn hồi tháng Sáu, tin tức nói các lực lượng đặc nhiệm Ukraine đã đưa lậu ông Tsemakh ra khỏi vùng các phiến quân kiểm soát, và ông lẽ ra sẽ phải ra hầu tòa trong tháng Mười.

Tuy ông không phải là nghi phạm, nhưng các công tố viên quốc tế nói họ muốn ông vẫn ở tại Ukraine để họ có thể thẩm vấn thêm.

Hồi tuần trước, các công tố viên thúc giục giới chức Ukraine không cho phép ông này đi sang Nga.

Tuy nhiên, trong một quyết định do tòa án đưa ra hôm thứ Tư, ông được trả tự do.

Chính phủ Hà Lan nói họ thất vọng về việc Ukraine quyết định để ông này đi tới Nga.