Trung Quốc suy thoái nhanh hơn dự kiến, những nỗi lo hiện rõ (H. Tú)

Sự suy yếu của nền kinh tế Trung Quốc ngày càng hiện rõ. Bất chấp khối nợ hơn 300% GDP, Bắc Kinh vẫn chỉ thị cho các chính quyền địa phương phải đẩy nhanh việc phát hành và sử dụng các trái phiếu đặc biệt nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng và dự án phát triển khác, một cố gắng trong tuyệt vọng. Phải hiểu là nền kinh tế Trung Quốc đang rất nguy ngập họ mới thực hiện hành động điên khùng này. Đây cũng là những gì mà Bắc Kinh đã từng làm để vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008, đẩy mạnh chi tiêu công cộng, bất chấp khối nợ phình to ra. 

Một ví dụ là hệ thống đường sắt cao tốc của Trung Quốc được bắt đầu xây dựng từ năm 2008, và chỉ trong 10 năm, Trung Quốc trở thành nước có mạng lưới đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới, với gần 30.000 km. Cùng với đó là khối nợ khổng lồ - 790 tỷ USD - của Tập đoàn Đường sắt Trung Quốc( một công ty quốc doanh), trong khi phần lớn các tuyến đường sắt cao tốc vẫn đang lỗ. Một ví dụ khác là chỉ trong 3 năm, từ năm 2011 đến năm 2013, Trung Quốc đã tiêu thụ lượng xi măng  nhiều hơn lượng xi măng Hoa Kỳ dùng trong toàn thế kỷ 20. Kết quả là đã tạo ra hàng loạt các thành phố ma. Trung Quốc đã, đang và sẽ phải trả giá rất đắt khi tạo ra mức độ tăng trưởng giả tạo bằng những biện pháp này. Khối nợ hơn 300% GDP là số liệu do chính phủ Trung Quốc cung cấp, nhiều tổ chức khác còn ước tính con số đó là hơn 400% GDP, và đang tiếp tục tăng thêm khi họ vẫn chỉ thị cho các chính quyền địa phương phát hành trái phiếu. Sự suy sụp của nền kinh tế Trung Quốc trong tương lai gần là điều chắc chắn. Nó sẽ làm suy yếu chính quyền trung ương và kích thích khung hướng ly khai của nhiều vùng, mà Hông Kông và Đài Loan đang "châm ngòi". Sự sụp đổ và tan rã của Trung Quốc là điều không thể tránh được. 

Dòng tiền ngàn tỷ USD vẫn đều đặn đổ vào khu vực nhưng Trung Quốc chứng kiến sự suy thoái kinh tế nhanh hơn dự kiến và điều đáng lo ngại là sự thay đổi quan điểm của khối ngoại về các thị trường mới nổi.

Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) vừa công bố báo cáo Giám sát Trái phiếu châu Á, trong đó đánh giá cao thị trường trái phiếu bằng đồng nội tệ của khu vực Đông Á mới nổi, bao gồm: Trung Quốc, Hong Kong, Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.

Theo ADB, thị trường trái phiếu bằng đồng nội tệ của khu vực Đông Á mới nổi đã mở rộng đều đặn trong quý 2/2019 bất chấp những rủi ro sụt giảm do tình trạng xung đột thương mại vẫn tiếp tục, suy thoái kinh tế diễn ra nhanh hơn dự kiến ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và tăng trưởng toàn cầu đang chậm lại.

Tổng giá trị trái phiếu bằng đồng nội tệ đang lưu hành trên thị trường Đông Á mới nổi đạt 15,3 ngàn tỷ USD vào cuối tháng 6, cao hơn 3,5% so với thời điểm cuối tháng 3 năm 2019 và nhiều hơn 14,2% so với cuối tháng 6 năm 2018, tính theo giá trị của đồng đô-la Mỹ.

Trung Quốc vẫn là thị trường trái phiếu lớn nhất của Đông Á mới nổi, chiếm tới 75,3% tổng giá trị trái phiếu đang lưu hành của khu vực này, tương đương 11,5 ngàn tỷ USD. Mức tăng trong quý 2 khoảng 500 tỷ USD. 

Ở Trung Quốc, lượng trái phiếu chính phủ bằng đồng nội tệ đã tăng 5,4% so với quý trước. Đây là mức tăng nhanh nhất so với các loại trái phiếu khác tại Trung Quốc, sau khi có chỉ thị cho các chính quyền địa phương phải đẩy nhanh việc phát hành và sử dụng các trái phiếu đặc biệt nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng và dự án phát triển khác.

Tuy nhiên, rủi ro cũng tăng lên. Tính tới cuối tháng 6, tỷ lệ nợ trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc là 84,6%, so với mức 78,8% vào cùng kỳ năm trước.

Chuyên gia Kinh tế trưởng của ADB, ông Yasuyuki Sawada, nhận định: “Đầu tư nước ngoài tại khu vực Đông Á mới nổi vẫn ổn định, song có những rủi ro tiềm tàng đáng kể. Sự ổn định tài chính trong khu vực có thể bị xói mòn nếu các nhà đầu tư toàn cầu thay đổi quan điểm về những thị trường mới nổi. Các chính phủ trong khu vực sẽ cần nỗ lực để tiếp tục làm sâu sắc thêm các thị trường trái phiếu bằng đồng nội tệ, để chúng có thể đóng vai trò là nguồn vốn trong nước đáng tin cậy”.

Bất chấp những rủi ro, đầu tư nước ngoài tại các thị trường trái phiếu Đông Á mới nổi vẫn được duy trì ổn định trong quý 2. Tỷ lệ nắm giữ trái phiếu bằng đồng nội tệ của khối ngoại gia tăng tại Trung Quốc với kỳ vọng về những kích thích kinh tế bổ sung từ chính phủ, và ở Indonesia trong bối cảnh xếp hạng tín dụng được nâng lên. Tỷ lệ này sụt giảm tại Hàn Quốc, Malaysia và Philippines do rất nhiều yếu tố trong nước. 

Lượng trái phiếu phát hành tại khu vực Đông Á mới nổi trong quý 2 là 1,6 ngàn tỷ USD, cao hơn 12,2% so với quý I nhờ việc phát hành mạnh trái phiếu chính phủ và sự phục hồi trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Tính tới cuối tháng 6, đã có 9,4 ngàn tỷ USD trái phiếu chính phủ bằng đồng nội tệ đang lưu hành, cao hơn 13,6% so với cùng kỳ năm trước. Tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp là 5,8 ngàn tỷ USD, cao hơn 15% so với thời điểm cuối tháng 6 năm 2018.

Thị trường trái phiếu bằng đồng nội tệ của Việt Nam tiếp tục mở rộng trong quý 2 năm 2019 với mức tăng 2,6% so với quý trước lên 52,9 tỷ USD. Mức tăng trưởng này chủ yếu là nhờ mức tăng 3,2% của thị trường trái phiếu chính phủ lên tới 48 tỷ USD. Tuy nhiên, trái phiếu doanh nghiệp giảm 3,4% trong quý 2 năm 2019, xuống còn 5 tỷ USD.

Nguồn tin: Vietnamnet