Việt Nam: Sau ‘‘đột quỵ’’, Nguyễn Phú Trọng càng ''độc đoán'' hơn? (RFI)
Cho dù có ông Trọng hay không thì cuộc chiến trong nội bộ đảng vẫn sẽ tiếp diễn một cách không khoan nhượng. Tất nhiên sự có mặt của ông Trọng sẽ đảm bảo cho quá trình "đốt lò" diễn ra một cách suôn sẻ. Thái độ của ông Trọng có vẻ quyết liệt hơn sau khi xuất hiện trở lại và đó là một điềm xấu đối với đám quan chức cao cấp của ĐCSVN.
Nguyễn Phú Trọng đột ngột trở lại chính trường ngày 14/05/2019, sau một tháng chữa bệnh. Sự trở lại của ông Trọng, ngay trước thềm hội nghị trung ương 10, đi kèm với một loạt vụ tấn công « quan chức » tham nhũng cấp cao khiến nhiều người đặt câu hỏi phải chăng chính quyền ông Trọng đang chuyển sang « đốt lò » dữ dội hơn.
Nguyễn Phú Trọng đột ngột trở lại chính trường ngày 14/05/2019, sau một tháng chữa bệnh. Sự trở lại của ông Trọng, ngay trước thềm hội nghị trung ương 10, đi kèm với một loạt vụ tấn công « quan chức » tham nhũng cấp cao khiến nhiều người đặt câu hỏi phải chăng chính quyền ông Trọng đang chuyển sang « đốt lò » dữ dội hơn.
Theo
nhà báo Phạm Chí Dũng, nếu như chủ trương chống tham nhũng quyết liệt
của tổng bí thư – chủ tịch nước nhận được sự tán thưởng của một bộ phận
dân chúng và giới chức chính quyền, thì với tình trạng « độc tôn thái
quá », không khuyến khích dân chủ, không bảo vệ người dân chống tham
nhũng của Nguyễn Phú Trọng, các chiến dịch chống tham nhũng của ông
Trọng sẽ chỉ là « nửa vời », « mỵ dân ». « Lò » của người bệnh hậu đột
quỵ làm sao đủ sức thiêu được « đầm lầy tham nhũng ». Và vì một lý do
nào đó mà quyền lực của ông Trọng và phe cánh suy giảm, chẳng hạn như do
lãnh đạo tối cao lâm vào một cơn bạo bệnh lần thứ hai, Việt Nam rất có
thể rơi vào tình trạng « loạn đảng ».
Sau đây là một số ghi nhận,
phân tích và dự báo của nhà báo Phạm Chí Dũng (1) với RFI, ngày
14/05/2019, ngay sau khi có thông tin về buổi họp đặc biệt của ông
Nguyễn Phú Trọng với một số lãnh đạo chủ chốt.
***
Nguyễn
Phú Trọng xuất hiện đột ngột vào ngày 14/05. Phải nói là đột ngột, vì
trước đó ít ngày đã có thông báo trên báo Đảng là Nguyễn Phú Trọng sẽ
xuất hiện vào ngày 29/05, trong kỳ họp Quốc Hội, để trình trước Quốc Hội
về Công ước 98 – tức một trong ba công ước về lao động mà Việt Nam chưa
ký, liên quan đến Hiệp định Tự do Thương mại Châu Âu – Việt Nam. Nhưng
có lẽ trước áp lực của dư luận đòi hỏi phải minh bạch hóa sức khỏe của
Nguyễn Phú Trọng, thành thử ban Bảo vệ Sức khỏe Trung ương cùng Bộ Chính
Trị, và ông Trọng có vẻ sốt ruột. Họ đã tính đến chuyện phải cho ông
Nguyễn Phú Trọng xuất hiện sớm hơn.
Đặc biệt là trước thời điểm hội nghị Trung ương 10, đang sinh ra rất
nhiều đồn đoán là Nguyễn Phú Trọng không thể chủ trì được, và do đó sẽ
mất vai trò, cũng như uy quyền chính trị tại hội nghị này. Sự xuất hiện
của Nguyễn Phú Trọng vào ngày 14/05 mang lại một số điểm hoài nghi.
Ông Trọng đột ngột trở lại : Điểm gì đáng chú ý ?
Qua
nghe giọng nói ông Nguyễn Phú Trọng được đài Truyền hình Việt Nam tường
thuật, ghi hình, cũng như ghi âm, tới hơn 6 phút, có thể thấy giọng nói
của ông ta, khẩu khí của ông ta gần như không có gì thay đổi so với
trước khi ông ta bị bệnh. Điều đó mang lại sự hoài nghi về tin đồn về
việc ông ta phải nhập viện, không thể nói được, cũng như đang phải tập
nói. Tôi nghĩ rằng, đối với một người bị tai biến mạch máu não, đột quy,
dù là nhẹ, mà bị méo miệng, cũng không thể hồi phục giọng nói trong một
thời gian ngắn thế này. Mới chỉ trong vòng một tháng mà giọng nói của
ông ta rành mạch, dứt khoát, nói chung không có gì thay đổi so với trước
đây.
Bên cạnh đó, lại lộ ra những chi tiết là trong suốt hơn 6
phút tường thuật của đài Truyền hình, đã không một lần cho thấy Nguyễn
Phú Trọng rời khỏi chiếc ghế… Điều đó có vẻ lô-gic với suy đoán là
Nguyễn Phú Trọng đang phải tập đi, và căn bệnh tai biến mạch máu não đã
làm ảnh hưởng một phần nào đó đến cơ thể ông ta.
Cần chú ý một
điểm nữa là đài Truyền hình Việt Nam được tham gia ghi hình và thu tiếng
đối với Nguyễn Phú Trọng, trong một buổi họp được coi là rất nội bộ.
Nguyễn Phú Trọng họp với các lãnh đạo chủ chốt, để phổ biến về tình hình
nội bộ. Điều này cho thấy đây không hẳn là một cuộc họp nội bộ.
« Riết róng, gia trưởng, độc đoán hơn »
Còn
một điểm nữa là qua cách nói năng, diễn đạt của ông Trọng, tôi thấy có
một sự khác biệt về khẩu khí. Đó là vào lần này, ông Trọng ít cười hơn.
Hầu như trong hơn 6 phút tường thuật trên đài Truyền hình Việt Nam, ông
ta không cười. Trước đây, thỉnh thoảng trong các buổi tường thuật trên
đài Truyền hình, ông ta có cười. Lần này, không những không cười mà
giọng nói ông ta còn nghiêm khắc hơn. Thậm chí có thể mô tả là giọng nói
đó có một cái gì đó riết róng, gia trưởng, độc đoán hơn. Trong khi đó
cả Nguyễn Xuân Phúc, thủ tướng chính phủ, Nguyễn Kim Ngân, chủ tịch Quốc
Hội, Trần Quốc Vượng, thường trực Ban Bí Thư, Nguyễn Văn Nên, chánh văn
phòng Trung ương Đảng, đều cắm cúi ghi chép những lời chỉ bảo của
Nguyễn Phú Trọng.
Việc Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo với cung cách và
giọng nói như vậy làm cho tôi có cảm giác, cảm giác cá nhân thôi, là
dường như tôi đang chứng kiến một ông Trọng khác. Tôi không nghĩ là có
người đóng thế cho ông Trọng, mà đây là ông Trọng thật. Nhưng mà sau một
cơn bạo bệnh, dường như tôi đang lờ mờ nhìn thấy sự biểu cảm của một
Nguyễn Phú Trọng khác hẳn đi. Tôi thấy ông ta như trở nên gia trưởng
hơn, độc đoán hơn, khó khăn hơn và có thể là bẳn tính hơn.
« Đốt lò » dữ dội hơn ?
Cần
chú ý là trùng với ngày ông ta xuất hiện, ngày 14/05, cơ quan điều tra
bộ Công An ra quyết định bắt giữ hai quan chức kinh doanh. Một là Bùi
Quang Huy, tổng giám đốc công ty Nhật Cường, được coi là sân sau của một
quan chức ở Hà Nội. Và hai là Tề Trí Dũng, tổng giám đốc công ty Tân
Thuận, một đơn vị làm kinh tế Đảng của thành ủy thành phố Hồ Chí Minh,
đặc biệt liên quan đến cựu phó bí thư thành ủy Tất Thành Cang.
Đặc
biệt trong cuộc họp với cán bộ lãnh đạo chủ chốt, mà nội dung được công
khai hóa một phần, Nguyễn Phú Trọng đã nhắc đi nhắc lại là việc chống
tham nhũng không thể trùng xuống. Ông ta không phải đề cao nữa, mà yêu
cầu Ủy ban Kiểm tra Trung ương phải liên tiếp làm việc, và thậm chí phải
« đốt lò » mạnh hơn nữa.
Khoảng một tuần trước khi Nguyễn Phú
Trọng tái xuất, Ủy ban Kiểm tra Trung ương có cuộc họp tôi cho là bất
thường, công bố kỷ luật hàng loạt tướng lĩnh, đặc biệt cả một cựu phó
thủ tướng, Vũ Văn Ninh, bị coi là liên quan đến một dự án thời Đinh La
Thăng… Ngay sau đó, thì đã có tin là việc kỷ luật hàng loạt tướng, và Vũ
Văn Ninh sẽ được đem ra hội nghị Trung ương 10 này, để chính thức hóa
việc cách toàn bộ chức vụ, để mở đường cho việc hình sự hóa (tức truy
tố) sau đó.
Điểm nhấn mạnh của buổi xuất hiện trở lại đầu tiên của
Nguyễn Phú Trọng ngày 14/05 là tập trung vào việc « đốt lò ». Điều đó
có nghĩa là, có nhiều khả năng trước đó ông ta đã dần hồi phục về trí
não. Và từ trên giường bệnh, ông ta đã có sự chỉ đạo… tiếp tục đốt lò
nóng hơn. Và bây giờ xuất hiện chính thức, ông ta đưa ra thông điệp. Tôi
hình dung rằng chiến dịch đốt lò của Nguyễn Phú Trọng đang chuyển sang
một giai đoạn mới, nóng hơn, dữ dội hơn, rộng hơn.
Việc Nguyễn Phú
Trọng xuất hiện như thế này còn có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối
với những giới quan tham, đối thủ chính trị của ông Trọng. Đó là một cái
tin rất buồn, rất đáng đau khổ với họ. Bởi vì họ tưởng như có thể reo
mừng, vì tưởng như Nguyễn Phú Trọng nằm liệt giường, liệt chiếu. Giờ ông
Trọng thình lình xuất hiện, và nguy cơ đang ập đến với họ.
Tôi
xin nhắc lại một liên tưởng là, vào mỗi lần Nguyễn Phú Trọng xuất hiện
trở lại, là lại có bắt người. Vào cuối năm 2017, Nguyễn Phú Trọng tự
nhiên bị coi là mất tích khoảng nửa tháng, trong lúc nổi lên dư luận là
cái lò của ông ta ướt sũng, và chìm nghỉm. Ngày 08/12/2017, ông Trọng
bất chợt xuất hiện, và họp Ban phòng chống Tham nhũng Trung ương vào
buổi sáng. Và ngay buổi chiều Quốc Hội họp. Và ngay trong chiều tối hôm
đó, bộ Công An bắt cựu ủy viên Bộ Chính Trị Đinh La Thăng. Lần này,
Nguyễn Phú Trọng xuất hiện trở lại, thì ngay trong ngày hôm đó bắt bớ
một loạt, và sang hôm sau bắt tiếp.
Làm chủ hội nghị 10…
Hiện
tại chưa có nhiều thông tin. Chỉ có thông tin đồn đoán ngoài lề. Hội
nghị lần này có nhiệm vụ rất quan trọng, là phải chốt một danh sách nhân
sự Bộ Chính Trị cho Đại hội XIII. Danh sách này có thể là chính thức.
Với sự xuất hiện trở lại của Nguyễn Phú Trọng hôm nay, nhiều khả năng
Nguyễn Phú Trọng sẽ chủ trì hội nghị Trung ương 10, thậm chí ông ta có
thể phát biểu khai mạc, hoặc kết thúc.
Chỉ có điều chưa biết ông
ta sẽ xuất hiện theo cách nào mà thôi. Có thể là người ta sẽ thấy ông ta
tự nhiên ngồi một chỗ, trong một khoảng thời gian đủ ngắn, và đọc diễn
văn, và sau đó bằng cách nào đó, ông ta sẽ biến mất. Hay có khả năng là
ông ta sẽ bình tĩnh, tự tin, bước từng bước một, hoặc thậm chí có người
dìu đi vào hội nghị Trung ương 10, trước các cặp mắt có thể là cực kỳ tò
mò của bao nhiều ủy viên Trung ương ở đó.
Dù gì thì tôi nghĩ rằng
ông Nguyễn Phú Trọng cũng đang phần nào làm chủ lại tình hình, chấm dứt
tình trạng vắng chủ nhà, gà mọc đuôi tôm, đã manh nha xuất hiện trong
khoảng thời gian ông Nguyễn Phú Trọng bị coi là mất tích.
…. nhưng làm sao với cả một « đầm lầy tham nhũng » ?
Chắc
chắn là đã có một bộ phận trong giới cách mạng lão thành, phần nào tin
vào chủ nghĩa xã hội, tin vào cá nhân ông Trọng, kể cả giới cận thần vẫn
thường ca ngợi ông Trọng lên mây xanh, là bậc nhân kiệt, thế thiên hành
đạo, hay minh quân…, đã cảm thấy rất được an ủi khi thấy ông ta xuất
hiện trở lại. Và điều này không phải chỉ là do việc đốt lò đâu, mà vì
quyền lợi của họ nữa.
Bên cạnh đó, cần phải nhìn thấy là bất kỳ sự
độc tôn thái quá nào cũng không thể kéo dài quá lâu. Thực ra, ông Trọng
đã có sự tập trung quyền lực vào cá nhân khá là nhiều. Có thể nói là
gần như là đỉnh điểm so với các thời tổng bí thư, chủ tịch nước ở Việt
Nam. Ông ta đang phải đối phó với một núi việc khổng lồ. Trong đó, điều
kiện sống chết - để ông ta có thể tiếp tục tồn tại trên ghế tổng bí thư,
chủ tịch Nước, và được lưu truyền sử xanh - là chiến dịch đốt lò.
Nhưng
phía trước ông ta, có thể nói là cả một « đầm lầy tham nhũng » khổng
lồ, mênh mang. Mà thành tích của ông ta, dù đã qua hơn nửa nhiệm kỳ, vẫn
còn rất khiêm tốn, rất ít ỏi so với thành tích chống tham nhũng của Tập
Cận Bình ở Trung Quốc. Nếu mà Nguyễn Phú Trọng không rút ra phương cách
làm việc - đặc biệt là việc dân chủ hóa, khơi dậy sức lan tỏa của người
dân, sức phản biện của người dân (ví dụ như không để cho người dân tố
cáo tham nhũng bị công an bắt, như một vụ mới xảy ra ở Bắc Ninh) - thì
ông ta sẽ không thể nào đi vào sử xanh, không thể nào chống tham nhũng
được. Chỉ là chống tham nhũng nửa vời, chỉ là mỵ dân mà thôi.
Ngay
trước mắt, sự độc tôn thái quá, và thiếu phương pháp của Nguyễn Phú
Trọng, tôi cho là có thể dẫn đến tình trạng loạn đảng. Đó là, một khi
ông ta bị suy giảm quyền lực, vì một lý do nào đó, chẳng hạn một lý do
dễ dàng như một cơn bạo bệnh lần thứ hai. Lúc đó, sẽ sinh ra tình trạng
loạn thần, ly tâm quyền lực, cát cứ.
Ghi chú
(1)
Nhà báo Phạm Chí Dũng là chủ tịch Hội Nhà Báo Độc Lập Việt Nam (IJAVN),
một tổ chức truyền thông thuộc xã hội dân sự, thành lập năm 2014.