Lê Đức Anh: làm tướng giỏi, làm chính trị tồi? (Ngọc Lễ)
Chân dung của ông Lê Đức Anh và ĐCSVN được miêu tả qua lời ông Cù Huy Hà Vũ, một thái tử đảng đang lưu vong tại Mỹ. Điều dễ thấy nhất đó là ĐCSVN vận hành như một băng đảng Mafia chứ không giống một đảng chính trị. Ưu tư duy nhất của họ là duy trì quyền cai trị của đảng chứ không hề vì lợi ích của nhân dân và đất nước. Vùng miền, phe nhóm, nâng đỡ và cơ cấu con em người thân vào bộ máy chính quyền là cách hành xử của đảng từ xưa đến nay thay vì lựa chọn những người có năng lực thật sự. Không chỉ mỗi Nguyễn Tấn Dũng phá nát đất nước này mà cả đảng CSVN cùng là thủ phạm.
Ông Lê Đức Anh, người vừa qua đời ở Hà Nội ở tuổi 99, được nhận định
là ‘vị chỉ huy quân sự tài giỏi’ của Đảng Cộng sản Việt Nam nhưng cũng
được cho là ‘đã phạm sai lầm chính trị nghiêm trọng’, một người từng
sống trong lòng chế độ sau trở thành nhà hoạt động lưu vong ở Mỹ nói.
Trong cuộc đời trải gần một thế kỷ của mình, ông Anh đã kinh qua
những vị trí cao cấp nhất trong bộ máy Đảng và Nhà nước Việt Nam: Đại
tướng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Quốc phòng, Chủ tịch nước rồi Cố
vấn Ban chấp hành trung ương Đảng.
Với sự ra đi của ông Anh sau cái chết của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
hồi năm 2013 rồi cựu Tổng bí thư Đỗ Mười hồi năm 2018, thế hệ các lãnh
đạo Việt Nam xuất thân từ những ngày đầu của Đảng Cộng sản, trải qua cả
hai cuộc chiến với người Pháp và người Mỹ, giờ không còn một ai.
Cuộc đời hoạt động của ông Anh được nhớ đến với thời kỳ ông làm phó
Tư lệnh Chiến dịch Hồ Chí Minh của quân đội Bắc Việt tiến về Sài Gòn hồi
năm 1975, Tư lệnh quân đội Việt Nam ở Campuchia trong cuộc chiến với
Khmer Đỏ vào năm 1980, Chủ tịch nước trong giai đoạn cải cách mở cửa,
bình thường hóa quan hệ với Mỹ (1995) sau khi đã bình thường hóa quan hệ
với Trung Quốc (1990). Ông cũng là vị nguyên thủ đầu tiên của Việt Nam
đi Mỹ vào năm 1995 để dự lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Liên Hiệp Quốc.
Trên vai trò Cố vấn Ban chấp hành Trung ương Đảng, ông Anh được nhớ
đến trong việc cùng với cố Tổng bí thư Đỗ Mười, khi đó cũng là cố vấn,
đã lật đổ được ông Lê Khả Phiêu khỏi chiếc ghế tổng bí thư tại Đại hội 9
của Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 2001.
Tuy nhiên, xung quanh cuộc đời của Anh cũng có nhiều điều tiếng không
hay như khai man lý lịch để vào Đảng, theo phe cánh của Lê Duẩn-Lê
ĐứcThọ để trù dập Đại tướng Võ Nguyên Giáp, ra lệnh binh sỹ không nổ
súng khi Trung Quốc chiếm đảo Gạc Ma vào năm 1988, nằm trong phe bảo thủ
cùng với Đỗ Mười hiềm khích với phe cấp tiến của cố Thủ tướng Võ Văn
Kiệt và được cho là người bảo trợ chính cho cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng.
Trao đổi với VOA, luật sư Cù Huy Hà Vũ, con trai của một ‘khai quốc
công thần’ của chế độ Hà Nội và hiện là một nhà bất đồng chính kiến sống
tại thủ đô Washington DC, Hoa Kỳ, đã bày tỏ những tình cảm tốt đẹp dành
cho ông Lê Đức Anh.
Tài năng quân sự?
Ông Vũ nói với VOA rằng ông cùng vợ là bà Nguyễn Thị Dương Hà đã từng
gặp trực tiếp và trò chuyện vợ chồng ông Lê Đức Anh ở nhà riêng của ông
Anh tại khu Hoàng Diệu của Bộ Quốc phòng vào năm 2005.
Đánh giá về công trạng của ông Anh đối với Đảng Cộng sản và chính
quyền của Đảng, ông Vũ cho rằng ông Anh là ‘nhân vật lịch sử’, nhất là
trong cuộc chiến của quân đội miền Bắc với người Mỹ.
“Tướng Lê Đức Anh là một hiện tượng có thể nói là khác lạ và nổi bật
so với toàn quân của cộng sản Việt Nam,” ông Vũ nói và dẫn lại việc sau
khi ký kết Hiệp định Paris vào năm 1973 ông Anh, khi đó là đại tá, tư
lệnh Quân khu 9, đã chủ trương là ‘phải tấn công, chiếm được lãnh thổ
đối phương càng nhiều càng tốt’ để chống lại kế hoạch ‘tràn ngập lãnh
thổ’ của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu, khác với ban
lãnh đạo lúc đó vốn yêu cầu quân đội ở nguyên tại chỗ.
Về vai trò của ông Anh trong cuộc chiến chống lại quân Khmer Đỏ ở
Campuchia, ông Vũ nói với vai trò là tư lệnh Chiến trường K (tức
Campuchia), ông Anh thực hiện sứ mạng truy quét tàn quân Khmer Đỏ và
‘giúp người Campuchia xây dựng chính quyền của mình’.
“Khó khăn nhất là làm thế nào để xây dựng chính quyền Campuchia,” ông
Vũ nói và cho rằng thành công chính trị của ông Anh ở Campuchia ‘có ý
nghĩa quan trọng hơn về quân sự’.
Nhưng ông Anh cũng đã ‘phạm những sai lầm’ khi trong giai đoạn này
khi đã để xảy ra những vụ oan sai do Khmer Đỏ làm công tác phản giác gây
chia rẽ khiến quân đội Việt Nam ‘bắt nhầm những lãnh đạo cao cấp của
Campuchia thân với Việt Nam khiến họ phải tự sát’, ông Vũ nói.
Thân Trung Quốc?
Về vụ thảm sát Gạc Ma do Giải phóng quân Trung Quốc gây ra vào năm
1988 khiến Việt Nam mất một số bãi đá trong quần đảo Trường Sa và hơn 60
quân nhân tử trận – vụ việc mà Bộ trưởng Quốc phòng Lê Đức Anh bị quy
trách nhiệm khi ra lệnh không nổ súng – ông Cù Huy Hà Vũ nói phải nhìn
nhận sự việc này trong hoàn cảnh tổng thể lúc đó là Việt Nam ‘buộc phải
hòa hoãn với Trung Quốc’.
“Vào năm 1987-1988, Tổng thống Liên Xô Gorbachev khi đó đã quyết định
cắt viện trợ cho Việt Nam nên Việt Nam phải tính đến việc rút quân đội ở
Campuchia về nước và tìm giải pháp chính trị cho Campuchia trên cơ sở
đàm quán với Trung Quốc,” ông Vũ giải thích.
“Trung Quốc đã lợi dụng sự kiềm chế của Việt Nam để tổ chức cuộc tập
kích ở Gạc Ma,” ông Vũ nói và cho biết ông tin rằng lệnh nổ súng lúc đó
ông Lê Đức Anh chỉ ‘nhân danh Bộ Quốc phòng, Bộ Chính trị’ mà thôi vì
lúc đó Bộ Chính trị ra lệnh là ‘không thể làm căng thẳng hơn quan hệ với
Trung Quốc’.
Trong giai đoạn ông Lê Đức Anh làm chủ tịch nước là sau khi Liên Xô
sụp đổ, chính quyền Việt Nam chịu sức ép càng phải hòa hoãn với Trung
Quốc hơn nữa để ngăn cho làn sóng tan rã của chủ nghĩa xã hội trên thế
giới lan tới Việt Nam. Các lãnh đạo lúc đó, trong đó có ông Anh, ‘buộc
phải giảm xung đột với Trung Quốc về lãnh thổ’, ông Vũ cho biết. Trong
giai đoạn này, Việt Nam đã đàm phán hiệp định biên giới trên bộ và hiệp
định phân định Vịnh Bắc Bộ với Trung Quốc.
Khi được hỏi có phải ông Lê Đức Anh cùng với ông Đỗ Mười tạo thành
phái bảo thủ trong Đảng vốn chủ trương dựa vào Trung Quốc để giữ vững
chế độ, trong khi ông cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt có lập trường cấp tiến
hơn và chủ trương xích lại gần hơn với Mỹ và phương Tây hay không, ông
Cù Huy Hà Vũ khẳng định rằng ‘không bao giờ có chuyện đó’.
“Tuyệt đại đa số các nhà lãnh đạo Việt Nam không theo Trung Quốc,
thậm chí chống lại Trung Quốc, kể cả Đỗ Mười hay Lê Đức Anh. Họ chỉ hòa
hoãn với Trung Quốc để giữ vững chế độ cộng sản. Hòa hoãn không có nghĩa
là nghe theo Trung Quốc về đường lối, chính sách,” ông nói.
“Ông Võ Văn Kiệt là người miền Nam nên đầu óc kinh tế tốt hơn hẳn các
nhà lãnh đạo miền bắc và có tư duy kinh tế thị trường,” ông Vũ nói
thêm. “Võ Văn Kiệt chủ trương đổi mới tư duy kinh tế. Chứ còn về mặt
chính trị thì cả ông Đỗ Mười, Lê Đức Anh và Võ Văn Kiệt cũng như tuyệt
đại đa số các lãnh đạo Việt Nam đều có chung lập trường trong quan hệ
với Trung Quốc.”
Còn về lập trường đối với Mỹ với tư cách là nguyên thủ đầu tiên của
nước Việt Nam cộng sản đến Mỹ, ông Vũ cho rằng theo truyền thống của
Đảng Cộng sản Việt Nam thì đường lối đối ngoại ‘không phải là lập trường
của cá nhân bất cứ ai mà là của tập thể Bộ Chính trị’.
Ông Vũ dẫn chứng là trong gần gặp trực tiếp ông Lê Đức Anh, ông đã
đưa ra kiến nghị là Việt Nam nên ‘cùng với Mỹ lập quan hệ thật sự, thậm
chí là liên minh quân sự chống lại Trung Quốc’. Khi đó, theo lời ông Vũ,
ông Anh đã hứa sẽ ‘trình bày ký kiến này của tôi với ban lãnh đạo của
Đảng Cộng sản Việt Nam (Bộ Chính trị)’.
“Khi đó, ông Lê Đức Anh không thể hiện sự quan tâm mãnh liệt (đến đề
xuất liên minh với Mỹ) dù có cam kết tích cực,” ông Vũ cho biết.
Bảo trợ Nguyễn Tấn Dũng
Về sự ra đi của Tổng bí thư Lê Khả Phiêu tại Đại hội 9 của Đảng, ông
Vũ thừa nhận rằng đó kết quả sự vận động của ông Lê Đức Anh và Đỗ Mười
khi đó là các cố vấn Ban chấp hành trung ương.
Tuy nhiên, ông Vũ cho rằng điều đó là do những sai lầm của ông Lê Khả
Phiêu trong việc ‘ưu ái đặc biệt cho các đồng hương Thanh Hóa với ông
lên nắm các vị trí chủ chốt’; ‘muốn nắm các cơ quan an ninh, tình báo’
và ‘đặt ra một cục để bí mật theo dõi các lãnh đạo cao cấp trong đó có
Đỗ Mười, Lê Đức Anh’.
“Ông Phiêu đã bị mất tín nhiệm với hai ông Mười, Anh. Hai ông này bực
tức nên đã có một cuộc vận động đến khắp các tỉnh thành từ Bắc đến Nam
để kêu gọi các ủy viên trung ương ủng hộ phế truất ông Lê Khả Phiêu,”
ông Vũ nói. Kết quả là ông Phiêu mất chức tổng bí thư nhưng để đổi lại,
ông Phiêu cũng buộc hai ông Mười, Anh thôi chức cố vấn Ban chấp trung
hành trung ương và do đó bãi bỏ luôn cơ chế ‘Thái thượng hoàng’ trong
Đảng Cộng sản Việt Nam.
Một điều mà ông Vũ cho là ‘sai lầm nghiêm trọng’ trong cuộc đời hoạt
động chính trị của ông Lê Đức Anh là bảo trợ cho cựu Thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng leo cao trong bộ máy Nhà nước Việt Nam mà kết quả là, theo lời
ông Vũ, ‘ông Dũng đã phá nát nền kinh tế Việt Nam’.
Nguyên nhân ông Anh đứng ra bảo trợ cho ông Dũng quyết liệt như vậy, theo ông Vũ, là ‘ân tình chính trị’ từ thời chiến tranh.
“Bố Nguyễn Tấn Dũng là chính trị viên phó của tỉnh đội thuộc Quân khu
9 do Lê Đức Anh làm tư lệnh, Võ Văn Kiệt làm chính ủy. Ông ấy bị bom Mỹ
giết chết trong chiến tranh,” ông Vũ nói. “Dường như có sự cam kết nào
đó từ phía các ông Anh, ông Kiệt đối với người đã chết để cho Nguyễn Tấn
Dũng nắm những cương vị ngày càng cao trong Đảng và Nhà nước để rồi ông
Dũng được đề bạt hết sức nhanh chóng một cách vô tổ chức, vô kế hoạch.”
“Ông Lê Đức Anh phải chịu trách nhiệm chính (về sự phá hoại của
Nguyễn Tấn Dũng),” ông nói thêm và cho biết mặc dù ông Anh ‘cũng thấy sự
phá hoại của ông Dũng’ nhưng vì ông ‘đã trót là người bảo trợ cho
Nguyễn Tấn Dũng nên không thể lên tiếng’.
“Đó là chưa kể Nguyễn Tấn Dũng đã tạo những ưu ái cho con trai ông Lê
Đức Anh là Lê Mạnh Hà lên làm phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ
Chí Minh rồi phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ của ông Dũng nên ông Lê
Đức Anh càng không thể nói gì về ông Dũng,” ông Vũ, người từng kiện ông
Dũng và bị bỏ tù về tội Tuyên truyền chống Nhà nước khi ông Dũng đang
làm thủ tướng, nói.
Khi được hỏi có phải ông Lê Đức Anh ủng hộ ông Nguyễn Tấn Dũng tranh
giành chiếc ghế tổng bí thư với ông Nguyễn Phú Trọng trước Đại hội 12
hồi năm 2016 hay không, ông Vũ nói rằng khi đó, mặc dù ông Dũng đã đến
tuổi nghỉ hưu như ông Trọng nhưng ông Anh đã đề nghị Trung ương Đảng
không nên quyết định trường hợp của ông Dũng mà ‘hãy để Đại hội quyết
định’.
“Trong sự ganh đua quyết liệt giữa Nguyễn Phú Trọng và Nguyễn Tấn
Dũng, Lê Đức Anh với tư cách bảo trợ Nguyễn Tấn Dũng đã ủng hộ Nguyễn
Tấn Dũng nhưng cũng không có hành động gì tấn công Nguyễn Phú Trọng
quyết liệt,” ông Vũ cho biết.
Kỵ Võ Nguyên Giáp?
Về mối quan hệ giữa Đại tướng Lê Đức Anh với người Bộ trưởng Quốc
phòng tiền nhiệm là cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp, ông Vũ cho là ‘phức
tạp’.
Ông Lê Đức Anh là người được hai ông Lê Duẩn-Lê Đức Thọ bảo trợ và
đưa lên trong khi giữa các ông Duẩn-Thọ và ông Giáp có sự hiềm khích.
Hồi Quốc tang của ông Giáp hồi năm 2013, ông Lê Đức Anh đã không đến
viếng mặc dù ông Đỗ Mười khi đó tuổi cao còn hơn ông Anh có đến.
“Ông Lê Duẩn là người Quảng Trị nên do tính chất vùng miền đã thể
hiện sự ưu ái với ông Lê Đức Anh là người Thừa Thiên-Huế (hai ông được
coi là đồng hương vì hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế lúc đó nằm
chung trong tỉnh Bình Trị Thiên).
“Ông Lê Đức Anh ở hoàn cảnh là người bảo trợ cho mình là Lê Duẩn-Lê
Đức Thọ có sự khác biệt thậm chí xung đột với Đại tướng Võ Nguyên Giáp
nên tương đối dễ hiểu ông không có quan điểm ủng hộ ông Võ Nguyên Giáp,”
ông Vũ nói.
Tuy nhiên, ông cũng nói rằng ông đã từng hỏi trực tiếp ông Anh nghĩ
thế nào về Đại tướng Giáp, thì khi đó ông Anh đã trả lời ông Vũ rằng:
“Tôi luôn coi Võ Nguyên Giáp là một người anh, một nhà lãnh đạo tài giỏi
của Việt Nam.” Ông Vũ nói rằng ông Anh ‘bị giằng xé giữa phe phái chính
trị và sự thật trong đời sống’.
Về thân thế của ông Lê Đức Anh vốn từng bị cáo buộc là ‘man trá’ (ông
Anh bị cáo buộc là từng làm cai đồn điền cho Pháp và khai man về việc
được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam), ông Vũ nói rằng ‘theo nghiên
cứu của ông, việc ông Anh tham gia Việt Minh là có thật’ nhưng trong
giai đoạn 1936-1938, việc kết nạp đảng còn đại khái nên hồ sơ lưu trữ về
ông Anh không còn nữa. Tuy nhiên, ông Vũ cũng không loại trừ ông Anh
‘chỉ dự vào sự tiếp xúc, liên hệ hay chỉ đạo của một vài đảng viên Cộng
sản nào đó mà nói rằng ông đã được kết nạp’.
“Dù thế nào đi nữa thì nếu theo dõi toàn bộ tuyến hoạt động của ông
ấy sẽ thấy rằng ông ấy hoàn toàn theo Đảng Cộng sản,” ông Vũ lý giải.
Khi được hỏi về cảm nhận cá nhân trong lần gặp trực tiếp, ông Vũ mô tả ông Anh ‘là người tiết kiệm và chân thành’.
“Khi tôi gặp ông ấy vào mùa đông trong căn nhà lạnh, tôi đã hỏi vợ
ông Anh là ‘Tại sao lạnh thế này mà Đại tướng không để sưởi’ thì tôi
được trả lời rằng ‘Bác ấy tiết kiệm lắm cháu ạ’. Ông ấy tiếp chúng tôi
trong trang phục Đại tướng rất đẹp mà không có áo khoác ngoài để giữ
ấm,” ông Vũ kể.
Khi được yêu cầu đánh giá vai trò của ông với tư cách là tướng lĩnh
và với tư cách chính trị gia, vai trò nào nổi bật hơn, ông Vũ trả lời
ngay là ‘với tư cách nhà lãnh đạo quân sự’.
“Về chính trị ông ấy mắc sai lầm khi bảo trợ Nguyễn Tấn Dũng lên những vị trí cao nhất trong bộ máy đảng,” ông nói.
VOA