BBC Monitoring 'hỏi đáp' về Luật An ninh mạng có hiệu lực ở VN (BBC)
Facebook vẫn là trang mạng lớn nhất, được nhiều người sử dụng sử dụng nhất tại Việt Nam. Tất nhiên là chính quyền Việt Nam rất muốn dẹp FB nhưng họ không thể làm được điều đó vì khối thâm thủng mậu dịch hơn 30 tỉ USD của Mỹ từ Việt Nam. Bất cứ hành động bất cẩn nào của chính quyền cộng sản đều sẽ gây hậu quả không lường cho khối hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ.
Mới đây báo chí Việt Nam dẫn lời Bộ
Thông tin và Truyền thông cho hay mạng xã hội Facebook đang vi phạm pháp
luật Việt Nam ở 3 lĩnh vực lớn: Quản lý nội dung thông tin; Quảng cáo
trên mạng bất hợp pháp và Trách nhiệm thuế với Việt Nam.
Cáo buộc đưa ra trong bối cảnh Luật An ninh mạng Việt Nam có hiệu lực từ 1/1/2019.
Bộ phận BBC Monitoring của BBC điểm lại một số vấn đề chính liên quan tới chủ đề này.
Luật
nhằm xây dựng một "môi trường mạng lành mạnh" tại Việt Nam bằng cách
kiểm soát các nội dung đăng online, theo Bộ Thông tin và Truyền thông.
Cho tới nay, Việt Nam chưa nêu cụ thể các hình phạt đối với bất kỳ vi phạm nào.
Tuy nhiên, những người chỉ trích nói rằng luật trao cho Đảng Cộng sản quyền lực trấn áp những ý kiến bất đồng trên mạng.
Hôm
9/1, chính phủ cáo buộc Facebook là đã vi phạm "nghiêm trọng" luật mới,
và nói rằng mạng xã hội này đã để cho người dùng đăng các nội dung bôi
nhọ, chống chính phủ, đồng thời cáo buộc Facebook không chịu cung câp
thông tin về những tài khoản mà giới chức gọi là "các tài khoản gian
dối".
Facebook bác bỏ các cáo buộc, nhưng vụ việc làm dấy lên
những quan ngại về tình trạng gia tăng trấn áp tự do ngôn luận trên
truyền thông online của Việt Nam.
Điều gì đã xảy ra?
Luật An ninh mạng được thông qua hồi tháng Sáu năm ngoái.
Luật
có 43 điều, trong đó nêu ra các nội dung cụ thể vè cách thức ngăn ngừa
hoặc chặn bất kỳ hành động nào bị nhà nước coi là bất hợp pháp, liên
quan tới an ninh mạng.
Điều 16 của luật liệt kê năm loại hành động chính bị coi là bất hợp pháp, vi phạm an ninh mạng.
Trong
số này có việc thông tin trên không gian mạng các thông tin phản đối
chính phủ, xúi giục người khác gây rối trật tự công cộng, làm nhục hoặc
vu khống, có hành vi gây thiệt hại kinh tế xã hội hoặc gây hoang mang
trong nhân dân, hoặc gây khó khăn cho hoạt động của các cơ quan nhà
nước.
Một
điều khoản khác trong Điều 26 thì đòi các hãng cung cấp dịch vụ
internet trong nước và nước ngoài phải có hành động trong vòng 24 giờ
sau khi nhận được yêu cầu từ giới chức.
Tại một điều khoản khác,
luật đòi các hãng nước ngoài như Google hay Facebook phải đặt văn phòng
tại Việt Nam và lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam.
Tại sao có luật này?
Việt
Nam trong chừng mực nào đó đã từng có quy định kiểm soát internet bằng
một văn bản pháp luật được thông qua hồi 2015, Luật An toàn thông tin
mạng.
Nhưng đã có những lời kêu gọi trong chính phủ, theo đó muốn
có luật mới, trực tiếp kiểm soát an ninh mạng, sau khi nước này bị xếp
thứ 101 trên tổng số 195 quốc gia trong chỉ số an ninh mạng toàn cầu
2017 của Liên hiệp quốc công bố.
Để so sánh thì các nước khác trong khu vực như Singapore, Malaysia và Thái Land nằm trong nhóm 20 nước đứng đầu.
Chính
phủ cũng đã nhấn mạnh tới nhu cầu cần phải tập hợp các quy phạm pháp
luật nằm rải rác các nơi vào một chỗ, và cần thực thi việc kiểm soát
internet chặt chẽ hơn nhằm ngăn ngừa các vụ tấn công mạng.
Hồi năm
ngoái, Việt Nam đã có cuộc diễn tập chống tấn công mạng lớn nhất từ
trước tới nay, trong đó Trung tâm Ứng cứu Khẩn cấp Máy tính Việt Nam
tiết lộ rằng họ đã ghi nhận được gần 400 triệu vụ việc có liên quan tới
an ninh mạng trong năm 2018.
Tổng số có 9.344 vụ tấn công mạng,
trong đó có 2.499 vụ phishing, 5.018 vụ tấn công giao diện trang web
(defacing), và 1.764 vụ tấn công bằng phần mềm độc hại (malware).
Theo
Thứ trưởng Thông tin và Truyền Thông Nguyễn Thành Hưng, tội phạm mạng
đang tăng mạnh tại Việt Nam do các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, các
thiết bị di động và internet đang trở nên ngày càng phổ biến, Thông tấn
xã Việt Nam tường thuật hôm 26/11.
Nhưng các nhóm hoạt động về
nhân quyền thì cáo buộc rằng đây là các nỗ lực của chính phủ nhằm tăng
cường kiểm soát internet sau các cuộc biểu tình rầm rộ hồi tháng Sáu năm
ngoái, khi người biểu tình đụng độ với cảnh sát trong làn sóng phản
đối các kế hoạch mở đặc khu kinh tế.
Chính phủ đề xuất ra luật mới, Luật Đặc khu, theo đó cho phép các nhà đầu tư nước ngoài được thuê đất tại Việt Nam trong 99 năm.
Nhưng
các cuộc biểu tình "cho thấy sự bất mãn âm ỉ trong dân chúng đối với
chính phủ", giáo sư Carlyle A Thayer từ Úc nói trong ấn phẩm East Asia
Forum hồi tháng 12.
Đã có những phản ứng thế nào?
Một số blogger và các nhà hoạt động người Việt cảm thấy rằng luật an ninh mạng mới trao cho giới chức quá nhiều quyền.
Dân
Luận, một blog đăng nhiều bài viết của các nhà hoạt động nhân quyền và
blogger, cũng là một địa chỉ được nhiều người theo dõi, đã đăng một tin
của ca sỹ Mai Khôi, một người cổ súy cho tự do ngôn luận.
Ca sỹ
này viết: "Ngay cả khi Luật An ninh mạng có hiệu lực, nếu như Facebook
và Google không chịu tuân theo luật này thì chúng ta vẫn có tự do
Internet... chúng ta vẫn có cơ hội..."
Một blogger khác, Hoàng
Xuân Phú, viết trên Dân Quyền, một trang blog chuyên về các vấn đề nhân
quyền, dân quyền, rằng luật an ninh mạng trao cho Bộ Công an "quyền tự ý
kết tội", mà theo ông Phú là "vi phạm Điều 102 của Hiến pháp 2013".
Nhưng cũng có một số người ủng hộ luật này.
Tài
khoản Facebook Nguyễn Hồng Lam, người nhận bản thân là một nhà báo,
viết Luật An ninh mạng nhằm xử lý các vấn đề về an ninh quốc gia, "không
rảnh và cũng chẳng buồn quan tâm đến việc 'khâu miệng' vài ba phát biểu
lăng nhăng của dân chơi mạng xã hội".
Báo Công an Nhân dân hôm
17/12 có bài viết, trong đó nói "lướt Facebook và dùng Google là thói
quen hàng ngày của hàng triệu người dân Việt Nam". Do đó, các đồn đoán
rằng luật mới sẽ cấm Facebook, Google và 'khóa miệng' người dùng khiến
nhiều người thấy khó hiểu.
Báo này viết rằng luật không kiểm soát
thông tin của tất cả mọi người. Luật chỉ cần thông tin cá nhân của những
người có hành vi vi phạm, bài báo viết, tuy không nêu rõ các hành vi vi
phạm là gì.
Báo Quân đội Nhân dân cũng nói "các cáo buộc nói luật này khắc nghiệt thì đơn giản đó là lời vu khống".
Điều gì sẽ xảy ra?
Bộ
trưởng Thông tin Nguyễn Mạnh Hùng đã yêu cầu các công ty nội địa phát
triển "các mạng xã hội riêng" để cạnh tranh với nước ngoài như Facebook.
"Bộ đặt mục tiêu là tới năm 2020, số người đăng ký
sử dụng các mạng xã hội của Viêt Nam sẽ chiếm 50% tổng số người đăng ký
sử dụng các mạng xã hội," tuyên bố trên trang web của Bộ này nói cách
đây vài tháng.
Bộ cũng nêu tên ba công ty trong nước lớn là Zalo, VCCorp và Mocha, đảm nhận nhiệm vụ này.
Zalo, hiện có trên 100 triệu người dùng, là dịch vụ nhắn tin hàng đầu ở Việt Nam.
Các
mạng xã hội Mocha và VCCorp được cho là đang đối diện với sự cạnh tranh
quyết liệt từ các hãng khổng lồ trên toàn cầu như YouTube, Facebook và
Google.
Trong lúc đó, các tường thuật địa phương chỉ ra rằng Luật
An ninh mạng là luật mới và do đó, các hậu quả xảy ra nếu có vi phạm
hiện vẫn chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, nhìn vào vụ việc mới nhất xảy
ra với Facebook thì chính phủ có thể sẽ sớm ra các hình phạt cụ thể đối
với các trường hợp vi phạm, các tường thuật nói.
Bất kỳ bước đi
nào cũng sẽ có ảnh hưởng to lớn tới các mạng xã hội và các hình thức
hoạt động khác trên internet, gồm cả những dịch vụ thuộc sở hữu của
Facebook và Google.
BBC Monitoring
là cơ quan trực thuộc tập đoàn BBC ở Anh Quốc, có nhiệm vụ theo dõi,
đánh giá các hoạt động phát thanh, phát hình và truyền thông mạng toàn
cầu.