Thế nào là pháp quyền xã hội chủ nghĩa? (Trúc Giang)
"Có
phải pháp quyền xã hội chủ nghĩa là một nền luật pháp mà bản thân nó là
việc luật hóa và hệ thống hóa các chính sách của Đảng ? Luật là chính
sách của Đảng dành cho nhà nước và được giải thích bởi Quốc hội thông
qua các thủ tục lập pháp ; chính sách của Đảng là linh hồn và nền tảng
của pháp luật?". Tác giả đặt câu hỏi và đây cũng chính là câu trả lời. Luật pháp VN sinh ra để bảo vệ đảng chứ không phải bảo vệ dân.
Ba câu hỏi chốn pháp đình
Trong
một chia sẻ sau phiên xét xử phúc thẩm vụ án “Phong trào Chấn hưng nước
Việt”, một luật sư tâm sự rằng ông rất hoang mang về cái gọi là “pháp
quyền xã hội chủ nghĩa”.
Ông
nói : “Từ thực tiễn xét xử các vụ án ở Việt Nam gần đây gây bức xúc
công luận và đánh động lương tri, bất giác khiến tôi nhớ đến các vụ án
chấn động ở thế kỷ trước, xảy ra ở Cuba, Hương Cảng (tô giới nước Anh)
và Việt Nam (thuộc địa Pháp) mà ngẫm nghĩ, đối chiếu thấy ra những
nghịch lý đến khó hiểu”.
Cách
đây gần thế kỷ (năm 1931), các luật sư của nước Anh (đế quốc,
thực dân) lại hết lòng bào chữa, bảo vệ hữu hiệu cho bị cáo
Tống Văn Sơ trước cáo buộc có các hoạt động phương hại đến
nền an ninh quốc gia của họ… Vì sao các luật sư nước Anh (trong
đó nổi bật là luật sư Loseby) lại hành xử như vậy và vì sao
nhà chức trách vẫn để họ yên ổn hành nghề ? !
Cách
đây hơn nửa thế kỷ (năm 1953), Tòa án của nhà nước Batista
(chính thể bị xem là độc tài, quân phiệt của Cuba lúc bấy giờ)
lại để cho bị cáo Fidel Castro tự bào chữa suốt 4 giờ liền
không bị gián đoạn, mà nội dung bào chữa được xem là bản cáo
trạng lên án nhà cầm quyền, được lưu giữ và sau này in thành
sách, chuyển ngữ tiếng Việt với tiêu đề “Lịch sử sẽ xóa án
cho tôi” (NXB Công an nhân dân) ?!
Cách
đây ngót thế kỷ (năm 1928) ở xứ Nam kỳ thuộc địa đã xảy ra
vụ án “Người nông dân nổi dây” tại cánh đồng Nọc Nạng (thuộc
xã Phong Thạnh, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu hiện nay) mà khi
xét xử vụ án, các “quan tòa áo đỏ” người Pháp tuyên tha bổng
các bị cáo đồng phạm đâm chết “ông cò” Tournier (cảnh sát
người Pháp, tham gia đàn áp gia đình ông Mười Chức)… ? !
Với
ba câu hỏi nói trên, vị luật sư cho biết kể từ khi tham gia bào chữa
các vụ án màu sắc ‘án chính trị’, ông gần như nhiều lúc mắc chứng trầm
cảm vì có quá nhiều điều không tưởng trong tố tụng đang diễn ra ở những
phiên xét xử này. Đơn cử là việc thẩm phán chủ tọa ngăn trở quyền tự bào
chữa của bị cáo và của cả luật sư. Bên công tố buộc tội thì lại giữ
quyền im lặng, từ chối những câu hỏi đặt ra khi tranh tụng của luật sư.
Thân nhân của bị cáo muốn vào dự phiên xét xử phải xin phép, và người
dân không được vào dự khán ở phiên tòa được thông báo là xét xử công
khai…
“Nhiều
người nhìn các tấm hình thấy luật sư ngồi trước laptop (máy tính xách
tay) tại phòng xử án, sẽ dễ nhầm tưởng… Thật ra các máy tính này, kể cả
thiết bị thẻ nhớ USB lưu trữ tài liệu phục vụ bào chữa ở trước mặt từng
luật sư, đều là của nhân viên tòa án đưa cho mượn. Kết thúc xét xử là
trả lại cho tòa, và luật sư được nhận lại laptop mà tòa ‘giữ dùm’ trước
đó”. Vị luật sư chia sẻ.
Luật là hệ thống hóa chính sách của Đảng ?
Có
phải pháp quyền xã hội chủ nghĩa là một nền luật pháp mà bản thân nó là
việc luật hóa và hệ thống hóa các chính sách của Đảng ? Luật là chính
sách của Đảng dành cho nhà nước và được giải thích bởi Quốc hội thông
qua các thủ tục lập pháp ; chính sách của Đảng là linh hồn và nền tảng
của pháp luật ?
Nhìn
lại những vụ án như Hội Anh em dân chủ, Phong trào Chấn hưng nước Việt,
có thể thấy vai trò của các thẩm phán trong hệ thống luật pháp xã hội
chủ nghĩa cũng nằm trong sự lãnh đạo của đảng Cộng sản. Các thẩm phán
vẫn đưa ra những phán quyết có lợi cho chính quyền, chứ không áp dụng
luật pháp một cách công bình.
Cũng
băn khoăn về ‘pháp quyền xã hội chủ nghĩa’, một nhà báo chuyên mảng
pháp đình cho rằng trong rất nhiều vụ án, pháp đình không phải là nơi
công lý được thực thi. Công lý đã không đứng về phía người tận khổ. Nhà
báo này muốn nói về bản án tử hình mà Tòa án nhân dân cấp cao tại hành
phố Hồ Chí Minh tuyên cho bị cáo Đặng Văn Hiến hôm 12/7/2018.
“Vụ
án đồng Nọc Nạn tháng 8 năm 1928, Tòa Đại hình Cần Thơ đã tuyên tha
bổng cho hầu hết các bị can. Toàn án thực dân đã thừa nhận vị thế nạn
nhân của các thủ phạm. Sau 90 năm, Tòa án xã hội chủ nghĩa của chúng ta
đã không nhìn được điều đó. Ý nghĩa nhân đạo không tồn tại trong bản án
phúc thẩm vừa tuyên cho Hiến. Đó là một bước thụt lùi về khía cạnh nhân
văn của nền tư pháp.
Trước,
trong và sau phiên tòa, hàng trăm, hàng ngàn bài báo đã lên tiếng đòi,
kiến nghị, xin giảm án cho Hiến. Gia đình nạn nhân, các luật sư cũng đã
làm đủ mọi cách để án cho Hiến nhẹ hơn. Nhưng vô vọng. Luật pháp đã
không hề nghe thấy nhưng tiếng kêu từ lương tâm xã hội”. Nhà báo này
chua chát so sánh.
Ông
Đặng Văn Hiến đã cầm súng thể thao để chống trả lực lượng gồm 34 người
của Công ty Long Sơn mang theo hung khí, áo giáp cùng các phương tiện cơ
giới vào phá tài sản của gia đình ông. Vụ việc gây hậu làm 3 người
chết, 13 người bị thương.
Nói
như lời cảm thán của vị ký giả pháp đình, thì nếu chủ tịch nước bác đơn
xin ân xá, y án tử hình Hiến, thì xã hội nhận thêm một vết thương, một
nỗi đau lương tâm. Y án tử hình Hiến, lương tri đang bị giễu nhại, công
lý đang trở nên méo mó, và người ta được quyền nghi ngờ vào những lời
hoa mỹ ngợi ca pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Có lẽ không chỉ người dân, mà cả giới luật sư, nhà báo đang khánh kiệt dần niềm tin…
Trúc Giang
15/07/2018