Luật An ninh mạng 'thừa mà ảnh hưởng nhân quyền' (Quốc Phương)
Dự luật An ninh mạng mà Quốc hội
Việt Nam dự định thông qua vào ngày 12/6/2018 tới đây là 'không cần
thiết', 'quá chặt' và có thể 'ảnh hưởng tới các quyền tự do, nhân quyền'
của người dân, trong đó có tự do thông tin, tự do về Internet, theo một
chuyên gia về luật từ Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam
(Vusta).
Hôm 07/6, PGS. TS. Phạm Đức Bảo nói với BBC Việt ngữ, ông
tin rằng dự luật này làm không khéo sẽ ảnh hưởng tới các quyền của
người dân và vì đã có một luật ban hành từ tháng 11/2015 về An toàn
thông tin mạng, thì chỉ việc bổ sung thêm vào luật có sẵn những nội dung
thỏa đáng, mà không cần thông qua luật mới.
Trước
hết, nhà nghiên cứu hiện là Phó Viện trưởng Viện Chính sách, Pháp luật
và Phát triển (PLD) giải thích vì sao không cần thông qua dự luật An
ninh mạng, và cần lưu ý ra sao tới việc không cản trở hội nhập và phát
triển của Việt Nam, ông nói:
"Tôi đã được đọc cả hai luật là Luật
An toàn thông tin mạng đã được ban hành và có hiệu lực và dự thảo Luật
An ninh mạng, cũng như một số chuyên gia và cũng như Giáo sư Nguyễn Minh
Thuyết đã nói, bản thân tôi thấy Luật An ninh mạng có một số nội dung
trùng lặp với Luật An toàn thông tin mạng.
"Việc nhà nước quan
tâm đến an ninh mạng là rất cần thiết, bởi vì nhà nước nào cũng phải
quan tâm đến vấn đề an ninh mạng, nhưng ở đây an ninh mạng phải hiểu đó
về mặt công nghệ, đó là về việc tấn công mạng, rồi chiến tranh mạng, tức
là nó thuộc về vấn đề công nghệ.
"Nhưng ở trong nội dung dự luật
lại chú ý đến nhiều về vấn đề nội dung, thì cái này đã có điều chỉnh
trong luật an toàn thông tin, thế thì nếu thiếu, tôi nghĩ chỉ cần bổ
sung về nội dung đối với Luật An toàn thông tin mạng và có thể đưa cả
vấn đề an ninh mạng vào đó.
"Chúng ta [Việt Nam] chỉ cần một đạo
luật, nó có thể điều chỉnh được vấn đề an toàn thông tin mạng, cũng như
là an ninh mạng vào một luật. Bây giờ chúng ta làm một luật nữa là Luật
An ninh mạng nhưng phạm vi, đối tượng điều chỉnh lại có những điểm trùng
lặp với Luật An toàn thông tin mạng, tôi thấy không cần thiết.
"Hơn nữa, trong bối cảnh của hội nhập quốc tế và trong thời
đại công nghiệp 4.0 mà những quy định về Luật An ninh mạng thấy rằng có
nhiều cản trở cho quá trình hội nhập, cũng như quá trình phát triển kinh
tế, về khởi nghiệp."
"Tôi cho rằng những kiến nghị ấy rất xác
đáng mà nhà nước, Quốc hội cần phải tiếp thu để có được sửa đổi cần
thiết. Tôi cho rằng Quốc hội cần tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, các
nhà khoa học để làm sao đưa ra một đạo luật phù hợp, điều chỉnh được
những vấn đề cần thiết để đảm bảo vấn đề an toàn thông tin cũng như an
ninh mạng, nhưng cũng tạo điều kiện cho việc phát triển kinh tế, xã
hội."
Ảnh hưởng nhân quyền?
Trước
câu hỏi liệu dự Luật An ninh mạng sắp thông qua có gây ra cản trở gì,
hay vi phạm nào không đối với nhân quyền, các quyền tự do như biểu đạt,
tư tưởng, thông tin, báo chí của người dân trong cộng đồng, xã hội, ông
Phạm Đức Bảo nói:
"Những
cái mà người ta đưa ra trong Luật An ninh mạng, nếu không cẩn thận sẽ
ảnh hưởng đến những quyền của công dân và chúng ta thấy rằng trong những
hoạt động của công dân, rõ ràng là quyền tự do thông tin, quyền tự do
Internet, cũng như việc Liên Hợp Quốc đã công khai thừa nhận, thì nhà
nước nào cũng phải đảm bảo tôn trọng.
"Còn nếu công dân nào mà lợi
dụng quyền đó để đi ngược lại lợi ích của nhà nước thì nó lại vi phạm
vào những luật khác, thậm chí Luật Hành chính, rồi Luật Hình sự, Luật
Báo chí, rất nhiều luật điều chỉnh, thì tôi nghĩ không nhất thiết những
quy định đó lại đưa trong Luật An ninh mạng, bởi vì nếu một hoạt động,
một việc làm nào đó của một công dân, một tổ chức vi phạm, chúng ta đã
có Luật Hành chính, Luật Hình sự để xử lý rồi, thế thì lại đưa vào đấy
thì rất là khó.
"Hoặc tôi nói những quy định mà trước đây người ta
đưa vào, nhưng bây giờ người ta cũng nhìn thấy là vì phản ứng cho nên
phải đưa ra - đòi đặt máy chủ ở Việt Nam chẳng hạn - thì quy định ấy
không hiện thực...
"Vẫn có những quy định hạn chế quyền tự do chính đáng được Hiến Pháp quy định.
"Tôi có bình luận thế này lần này Quốc hội làm hai đạo luật, một đạo luật quá là mở, một đạo luật lại quá là chặt...
"Đạo
luật về Đặc khu thì mở quá, thoáng quá, thì người dân lo ngại, lo ngại
luật đó tạo điều kiện cho những quốc gia mà có mưu đồ nào đó thì họ dễ
có thể lợi dụng luật đó. Còn Luật An ninh mạng này lại chặt quá.
"Cho nên chặt quá thì ảnh hưởng tới quyền tự do
thông tin của công dân. Tôi nghĩ Luật về Đặc khu cần quy định rất chặt
chẽ là bởi vì nó liên quan đến chủ quyền quốc gia, liên quan đến phát
triển lâu dài về kinh tế - xã hội của đất nước.
"Còn Luật về An
ninh mạng, theo tôi nên nhập với Luật về An toàn thông tin mạng và chúng
ta phải có những quy định để nó phù hợp, tránh sự chồng chéo với các
luật khác mà không cần thiết phải ban hành một luật riêng."
Phản ứng quốc tế
Tin
cho hay, nhiều tổ chức chính phủ, phi chính phủ quốc tế trong dịp này
đã bày tỏ quan ngại về việc dự Luật An ninh mạng có thể gây thiệt hại
kinh tế, hội nhập cho Việt Nam và bóp nghẹt tư do trên mạng Internet và
giới bất đồng, hoặc phản biện và mong muốn Việt Nam hoãn việc thông qua.
Hôm 7/6/2018, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) kêu gọi
chính quyền Việt Nam 'phủ quyết bộ Luật An ninh mạng' đang gây quan
ngại trong cộng đồng và xã hội ở Việt Nam, với Giám đốc khu vực châu Á
Brad Adams coi đây là một dự luật "đầy vấn đề."
"Dự thảo luật An
ninh mạng của Việt Nam có vẻ đặt mục đích bảo vệ quyền lực độc tôn của
đảng ngang với bảo đảm an ninh mạng," HRW viết trong một tuyên bố hôm
thứ Năm. "Luật này đặt tự do ngôn luận và tự do tiếp cận thông tin vào
tầm kiểm soát trực tiếp của chính quyền, và cung cấp cho chính quyền
thêm một vũ khí nữa để đối phó với những tiếng nói bất đồng. Không phải
ngẫu nhiên mà tác giả của dự thảo này chính là Bộ Công an, vốn đã đầy
tai tiếng về vi phạm nhân quyền."
Tin tức cũng cho hay hôm 08/06,
cả Hoa Kỳ và Canada đều kêu gọi Việt Nam hoãn lại việc thông qua dự Luật
An ninh mạng, với Tòa Đại sứ Mỹ ở Việt Nam cho rằng hai quốc gia Bắc Mỹ
tin rằng nếu được thông qua, Luật mới sẽ gây ra các trở ngại cho tương
lai của Việt Nam và không phù hợp với cam kết của Việt Nam với quốc tế.
"Chúng
tôi thấy rằng dự Luật An ninh mạng có thể tạo ra những trở ngại lớn lao
cho an ninh trên không gian mạng, cho những sáng tạo về kỹ thuật số của
Việt Nam trong tương lai, và có thể không tương thích với các cam kết
quốc tế về thương mại của Việt Nam. Hoa Kỳ và Canada kêu gọi Việt Nam
hoãn lại việc bỏ phiếu dự luật, nhằm bảo đảm phù hợp với các tiêu chuẩn
thế giới," thông cáo trên trang mạng của đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam
viết.
Theo chương trình làm việc Quốc Hội Việt Nam dự kiến
biểu quyết thông qua dự Luật An ninh mạng vào ngày 12/6/2018, với đạo
Luật được truyền thông quốc tế và giới quan sát cho là "nhằm áp đặt các
yêu cầu pháp lý mới đối với các hãng Internet, và tăng cường kiểm soát
các nhà hoạt động trên mạng."
Dự luật cũng yêu cầu các hãng
Facebook, Google và các công ty Internet toàn cầu phải "lưu trữ các dữ
liệu cá nhân của người sử dụng trong nước, và mở văn phòng đại diện tại
Việt Nam," hợp tác cung cấp thông tin của người sử dụng bị coi là 'nghi
phạm' về an ninh mạng cho nhà chức trách v.v..., đồng thời các tổ chức,
cơ quan truyền thông xã hội trong nước sẽ phải xóa các nội dung được coi
là "vi phạm" trên trang mạng của họ trong vòng 24 tiếng đồng hồ, sau
khi cơ quan chủ quản là Bộ Thông tin & Truyền thông và Bộ Công an ra
yêu cầu.
Nhiều nhà quan sát, hoạt động, giới những người sử dụng
mạng xã hội và khai thác thông tin trên Internet, trong đó có cả giới
bất đồng trong và ngoài Việt Nam, đã lên tiếng quan ngại, thậm chí chỉ
trích. "Với Luật An ninh mạng, người ta muốn bịt miệng dân," Giáo sư
Tương Lai, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học, nói với BBC Tiếng Việt
hôm 06/6 từ Sài Gòn.
Trong khi đó, theo các nhà làm luật ủng hộ dự
luật được dẫn lời trên truyền thông chính thống ở Việt Nam, dự Luật này
có mục đích chính nhằm tăng cường quản lý nhà nước về An ninh mạng, bổ
sung phối hợp với Luật an toàn thông tin mạng đã ban hành và đã có hiệu
lực, giúp cho phát triển và hội nhập lành mạnh của Việt Nam, bảo vệ tốt
an ninh quốc gia, kinh tế, chính trị và xã hội, bảo vệ chế độ trước các
thế lực thù địch và chống phá v.v...
"Việc ban hành Luật An ninh mạng để bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp là cần thiết," báo đài nhà nước Việt Nam tường thuật thảo luận tại Quốc hội Việt Nam cũng cho biết thêm.