Bộ TTTT: Thanh tra CP ‘sai kiến thức chuyên môn, áp đặt, suy diễn’ (Khánh An-VOA)
Theo nhận định của nhà quan sát này, phản ứng mạnh của Bộ TTTT còn
cho thấy việc “dàn xếp” hủy bỏ hợp đồng theo kiểu “nhả ra để thoát tội”
không phải là “kịch bản được đạo diễn bởi Ban Bí thư”.
Bộ Thông tin Truyền thông (TTTT) hôm 15/3 mạnh mẽ phản bác kết luận
của Thanh tra Chính phủ về thương vụ Mobifone mua AVG, nói rằng cơ quan
này đã đưa ra các nhận định “không có căn cứ pháp lý”, “sai về chuyên
môn”, “sai về thẩm quyền”, “suy diễn”, “có tính dẫn dắt để hiểu sai mục
đích”. Tuy nhiên, chỉ trong vòng chưa đầy 1 giờ đăng tin về báo cáo phản
bác này, các trang tin trong nước đã đồng loạt gỡ bài.
“Giãy chết”
Trước những phản ứng qua lại “gay cấn” xung quanh thương vụ liên quan
đến cơ quan quản lý truyền thông, báo chí khiến một số nhà quan sát
thời sự cho đây là phản ứng “giãy chết” và “không còn đường lùi” của một
số quan chức liên quan.
Từ Việt Nam, nhà báo Võ Văn Tạo nhận định với VOA:
“Tôi cho đây là một trong những nỗ lực cuối cùng, vớt vát được gì
thì vớt vát. Hình dung nôm na giống như con gà bị cắt tiết, nó giãy rất
mạnh trước khi chết. Nhưng tôi chắc chắn rằng công chúng Việt Nam,
những người có hiểu biết về luật pháp, sẽ không ai công nhận điều đó
cả”.
Theo đánh giá của Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, một nhà kinh tế và nhà báo
độc lập ở Việt Nam, kết luận của Thanh tra Chính phủ lần này “thuyết
phục” và “khó phản bác”. Ông nói:
“Tôi cho rằng kết luận thanh tra kỳ này có cơ sở, có vẻ thuyết
phục và khó phản bác, nếu không muốn nói là vẫn còn hơn nhẹ, ví dụ như
phần nhận xét về trách nhiệm của Bộ TTTT hay Bộ Công an, đặc biệt là
không nêu tên một quan chức nào cả”.
TS. Phạm Chí Dũng cho rằng phản bác của Bộ TTTT là một phản ứng “không còn đường lùi”.
“Được ăn cả, ngã về không. Bây giờ không còn là 5 ăn, 5 thua nữa
mà gần như thua rồi nên họ chỉ còn cách phản ứng mạnh, không còn đường
lùi. Trước đây cũng có những vụ mà phía bị tố cáo phản ứng mạnh mẽ nhưng
cuối cùng vẫn thua vì bên nguyên đưa ra những chứng cứ không thể phủ
nhận”.
Theo chuyên gia kinh tế này, con số hơn 7.000 tỷ đồng thất thoát trong thương vụ này là khá rõ ràng.
Thương vụ “nghìn tỷ”
Thương vụ mua AVG của MobiFone bị dư luận chú ý sau khi doanh nghiệp
nhà nước này bất ngờ công bố đã hoàn tất mua lại 95% cổ phần của Công ty
cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu (AVG) vào tháng 1/2016, nhưng lại không tiết
lộ giá trị hợp đồng mua bán. Con số 8.898,3 tỷ đồng (gần 400 triệu USD)
mua AVG chỉ được tiết lộ vào tháng 11/2016, sau khi có chỉ đạo của Thủ
tướng về việc thanh tra toàn diện thương vụ.
Trước áp lực từ dư luận cho rằng mức giá chuyển nhượng trên đã bị đội
lên gấp nhiều lần so với giá trị thực của thương vụ để “ăn chia”, “lại
quả”, tháng 7 năm ngoái, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu Ban Chỉ
đạo Trung ương về Phòng, chống tham nhũng phải “khẩn trương” thanh tra
vụ việc và ra hạn 50 ngày để báo cáo kết quả. Tuy nhiên, thời hạn này đã
bị kéo dài cho tới hôm 8/3 vừa qua, khi ông Trọng một lần nữa lặp lại
và nhấn mạnh đến mức độ “nghiêm trọng, phức tạp, nhạy cảm” của vụ việc.
4 ngày sau, Bộ TTTT ra thông báo Mobifone và AVG đồng ý hủy bỏ hợp
đồng mua bán. Nhưng động thái bất ngờ này tiếp tục bị công luận phản ứng
mạnh và yêu cầu phải truy rõ trách nhiệm của các quan chức liên quan
đến thương vụ nghìn tỷ này.
Ngày 14/3, Thanh tra Chính phủ đã công bố kết luận thanh tra và đề
nghị khởi tố sau khi chỉ ra nhiều sai phạm “đặc biệt nghiêm trọng” của
thương vụ Mobifone mua cổ phần AVG và đề nghị khởi tố điều tra.
Theo kết luận này, có rất nhiều khuyết điểm, vi phạm xảy ra ngay từ
việc đề xuất đầu tư, đánh giá thực trạng tài chính, kinh doanh của AVG,
trong lựa chọn các đơn vị tư vấn thẩm định giá trị, mua bán, sáp nhập
doanh nghiệp; việc lập dự án đầu tư, trình Bộ TTTT phê duyệt; trong ký
kết thỏa thuận và hợp đồng chuyển nhượng cổ phần và trong việc thanh
toán chi phí dự án.
Kết luận cho biết tình trạng tài chính của AVG rất xấu tại thời điểm
Mobifone mua 95% cổ phần, nhưng công ty viễn thông lớn thứ hai của Việt
Nam đã không những không nêu lên tình trạng này trong báo cáo để được
phê duyệt đầu tư, mà còn “đánh giá khả quan” về tình hình tài chính,
kinh doanh của công ty này.
Kết luận thanh tra nói vi phạm của Mobifone đã gây “nguy cơ hiện hữu
thiệt hại nghiêm trọng vốn nhà nước” khoảng 7.006 tỷ đồng, trong đó có
khoản thiệt hại do mua lại nợ của AVG là 1.134 tỷ đồng.
“Sai chuyên môn, phỏng đoán, suy diễn”
Phản bác nhận định trên, Bộ TTTT nói “cho tới nay, chưa có bất cứ căn
cứ nào cho thấy Dự án gây thiệt hại về kinh tế đối với Mobifone và với
Nhà nước”. Trong văn bản công bố ngày 15/3, Bộ này nói “Thanh tra là một
việc làm đòi hỏi tính chính xác, cụ thể, có căn cứ rõ ràng. Do đó, việc
sử dụng khái niệm ‘nguy cơ’, một khái niệm mang tính chất phỏng đoán,
diễn tả một sự việc chưa chắc đã xảy ra là không phù hợp”.
Văn bản của Bộ TTTT cho rằng phương pháp xác định thiệt hại vốn Nhà
nước mà Thanh tra Chính phủ thực hiện bằng cách sử dụng giá mua cổ phần
trừ đi giá trị vốn chủ sở hữu của AVG tại thời điểm 31/3/2015 là “sai
kiến thức chuyên môn”.
Tương tự, với việc Mobifone mua số nợ phải trả của AVG, Bộ TTTT nói
“Pháp luật về tài chính không quy định khi mua cổ phần của doanh nghiệp
thì phải loại trừ (không thừa nhận) các khoản nợ phải trả. Cơ quan này
còn đưa ra các ví dụ của Vietcombank, Vietttinbank, là những ngân hàng
có số nợ phải trả cao hơn nhiều lần so với vốn chủ sở hữu, và nói rằng
“nếu theo cách hiểu của Thông báo Kết luận thanh tra là phải loại trừ
các khoản nợ phải trả thì giá mua cổ phần các ngân hàng này là dưới 0
đồng”.
Đối với việc thẩm định giá mua cổ phần AVG, phản bác lại kết quả
thanh tra cho rằng Bộ TTTT đã “thiếu trách nhiệm” khi sử dụng mức định
giá mà AVG báo cáo lên mà không có tài liệu chứng minh tính chính xác,
trung thực của báo cáo này, Bộ TTTT nói “việc xác minh thông tin AVG đưa
ra là không cần thiết” vì theo Bộ này, mức giá 8.898,3 tỷ đồng Mobifone
đề xuất thấp hơn khoảng 7.000 tỷ đồng so với mức giá thấp nhất mà các
tổ chức thẩm định giá đưa ra là 16.565 tỷ đồng (AMAX). Từ đó, Bộ TTTT
cho rằng kết luận của Thanh tra Chính phủ “không đầy đủ, có tính chất
dẫn dắt để hiểu sai mục đích”.
Riêng về kết luận Bộ TTTT đã không đưa ra quyết định phê duyệt dự án
khi chưa được Thủ tướng phê duyệt, Bộ này nói viện dẫn Luật Đầu tư nói
Luật này “không quy định Bộ TTTT phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết
định hay chấp thuận chủ trương đầu tư đối với Dự án. Mặc dù vậy, Bộ TTTT
vẫn thận trọng báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đã được Thủ tướng Chính
phủ chấp thuận cho Mobifone đầu tư mua cổ phần AVG”.
Ngoài ra, văn bản của Bộ TTTT còn cho rằng việc Thanh tra Chính phủ
nói Bộ này “thể hiện cố ý làm trái” khi có các khoản đầu tư bên ngoài
truyền hình trong cổ phần mua lại của AVG là một sự “suy diễn tho hướng
có lỗi”, vì việc mua lại doanh nghiệp “không có khái niệm mua cổ phần
‘một bộ phận’ của doanh nghiệp.
Động thái phản bác của Bộ TTTT sau khi được một vài tờ báo đăng tin
đã đồng loạt bị gỡ xuống chỉ trong chưa đầy 1 giờ đồng hồ. Các nhà quan
sát cho rằng đây là một hành động “can thiệp” rõ ràng ở cấp cao hơn cả
Bộ TTTT, cơ quan quản lý báo chí của Nhà nước.
“Nếu quả thực báo chí phải gỡ bài vì chuyện này thì chắc chắn là
có ý kiến chỉ đạo ít nhất là từ Ban Tuyên giáo Trung ương, nếu không
muốn nói là từ Ban Bí thư”, TS. Phạm Chí Dũng nói.
Theo nhận định của nhà quan sát này, phản ứng mạnh của Bộ TTTT còn
cho thấy việc “dàn xếp” hủy bỏ hợp đồng theo kiểu “nhả ra để thoát tội”
không phải là “kịch bản được đạo diễn bởi Ban Bí thư”.
Ngoài ra, theo TS. Phạm Chí Dũng, phản bác theo kiểu tập thể của Bộ
TTTT là không hợp lý, vì không phải quan chức nào trong Bộ TTTT cũng bị
quy trách nhiệm trong vụ này.