Số phận của VN không thể trông chờ vào Mỹ (Song Chi)
Trong chuyến
công du đầu tiên của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, người ta nhìn thấy
Trump rất vui vẻ khi ở Saudi Arabia. Trump bán vũ khí được hàng trăm
triệu USD, Trump cúi đầu nhận “Highest Civilian Honest” (the King
Abdulaziz al Saud Collar) từ tay Nhà Vua Saudi Arabia, Trump nhảy điệu
múa kiếm, Trump là vị Tổng thống Mỹ đầu tiên đến Bức tường than
khóc…Nhưng khi qua châu Âu, gặp các lãnh đạo khối NATO, đồng minh của
Mỹ, thì thái độ của Trump hoàn toàn khác, không thoải mái thân thiện mà
ngược lại, hống hách, luôn tỏ ra mình là nhân vật quan trọng, là Tổng
thống của một nước lớn!
Từ cú bắt tay
kỳ quặc với Tổng thống Pháp, đẩy ông Dusko Markovic, lãnh đạo của quốc
gia Montenegro qua một bên để chen đứng trước, đứng giữa, cho tới việc
trong lúc tất cả các lãnh đạo khác đều đi bộ ở Sicily còn Trump thì ngồi
trong một chiếc xe golf chạy theo họ, làm dấy lên câu hỏi lo ngại về
sức khỏe của Trump, đặc biệt khi trước đó mới công du 2 ngày Trump đã
than mệt!
Từ việc mắng mỏ
các nước trong khối thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương
(NATO) đóng góp ít ỏi, đòi họ phải đóng nhiều hơn nhưng lại không đưa ra
lời bảo đảm về cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ các thành viên của khối
theo “Điều 5 về phòng thủ tập thể của NATO”.
Như vậy sau gần
70 năm, ông Donald Trump là Tổng thống Mỹ đầu tiên từ chối phát biểu
cam kết công nhận thỏa thuận quốc phòng chung của khối, vốn nằm trong
Hiệp ước Washington.
Ông Trump cũng
bất đồng với châu Âu về nhiều vấn đề khác như vấn đề nhập cư, biến đổi
khí hậu. Trong số 7 lãnh đạo chỉ có mình ông Trump là không chịu tái cam
kết Hiệp định Khí hậu Paris (Paris climate agreement), mặc cho Tổng
thống Pháp đã cảnh báo rằng việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Khí hậu Paris tức
là tạo chỗ trống cho Trung Quốc. Ngay lập tức, Ấn độ và Trung Quốc lên
tiếng dù Mỹ có quyết định như thế nào, EU, Ấn Độ và Trung Quốc sẽ vẫn
cam kết với Thỏa ước Paris.
Và cũng ngay
lập tức, phát biểu tại một cuộc vận động tranh cử được tổ chức tại một
lều bia ở Bavaria, Bà Angela Merkel đã đề nghị Đức và châu Âu không còn
lệ thuộc vào Mỹ dưới thời Donald Trump. Thủ tướng Đức nhấn mạnh sự cần
thiết của các mối quan hệ hữu nghị với Hoa Kỳ, Anh và Nga, nhưng nói
thêm: "Châu Âu chúng ta phải thực sự nắm lấy số phận của mình trong tay mình”. Bà Merkel nói rằng khi Liên minh phương Tây bị đe dọa bởi Tổng thống mới của Hoa Kỳ và Brexit, "thời
đại mà chúng ta có thể hoàn toàn tin tưởng vào những người khác đã qua
đi, như tôi đã trải qua trong vài ngày qua" (“Angela Merkel says German
no longer rely on Donald Trump’s America: We Europeans must take our
destiny into our hands”, Independent)
Trong khi đó,
Tổng thống Mỹ Donald Trump lại vừa ký sắc lệnh lật ngược những chính
sách thời Obama nhằm kìềm chế biến đổi khí hậu và theo trích dẫn từ
Reuters, Trump đang đặt mục tiêu rút chân khỏi Hiệp định Khí hậu Paris
có hiệu lực từ ngày 4.11, một Hiệp ước mà Cựu Tổng thống Obama đã phải
tốn thời gian để thuyết phục Quốc hội thông qua.
Từ lâu, Tổng
Thống Donald Trump đã công khai nghi ngờ vào biến đổi khí hậu, gọi đó là
“hoax”-là tin vịt của báo chí, là trò đánh lừa. Khi Trump ký sắc lệnh
lật ngược những chính sách thời Obama nhằm kìềm chế biến đổi khí hậu,
giới tài phiệt, dầu mỏ, công nghiệp khai thác than…vui mừng nhưng các
nhà khoa học, những người quan tâm đến môi trường, giới trí thức…thì lại
coi đó là thảm họa khi nghĩ đến tác động của các ngành công nghiệp này
và con người đối với sự ô nhiễm của môi trường. Các quốc gia phát triển,
văn minh, kể cả Ấn độ, đều đang nghĩ đếnn việc phải hạn chế sử dụng
than, dầu, nhiệt điện mà phải phát triển năng lượng gió, năng lượng mặt
trời để thay thế. Nhưng Mỹ, cường quốc số một thế giới, dưới thời Trump,
lại đang đi lùi!
Chưa kể hành
động của Mỹ có thể kéo theo hệ quả là hàng loạt nước khác sẽ đòi rút
khỏi Hiệp định biến đổi khí hậu Paris, trái đất này rồi sẽ ra sao, con
người sẽ sống như thế nào?
Ông Alden
Meyer, Giám đốc chiến lược và chính sách ở hội Liên hiệp các nhà Khoa
học phát biểu tại hội nghị đang diễn ra ở Marrakech:
"Nếu ông
Trump không tôn trọng các cam kết theo Hiệp định Paris, nó sẽ tác động
tiêu cực đến khả năng ông và nước Mỹ có được sự hợp tác cùng các lãnh
đạo thế giới khác. Đặc biệt là vấn đề thương mại và chống khủng
bố". (“Could Trump Simply Withdraw U.S. from Paris Climate Agreement?”, Scientific American)
Trở lại mối
quan hệ giữa Hoa Kỳ và châu Âu, khối NATO qua chuyến công du đầu tiên
của Trump, tất nhiên với đa số người Mỹ thì châu Âu hay NATO chả là cái
gì, nhất là với những người bênh vực, ủng hộ Trump và chính sách
“America first” của ông. Họ cũng như Trump chỉ nhìn thấy những gì mà Hoa
Kỳ phải gánh, phải bỏ ra khi chơi với châu Âu, với NATO nhưng họ lại
không thấy những cái khác.
Tất nhiên là
nếu Mỹ chơi với NATO, với châu Âu, Mỹ cũng phải tốn kém. Nhưng lối suy
nghĩ “America first” là lối suy nghĩ hạn hẹp của một lãnh đạo chỉ có tầm
nhìn ngắn. Bởi vì từ trước tới nay so với các cường quốc khác, cái mà
Mỹ có hơn họ là đồng minh, thử nghĩ xem Tàu hay Nga có ai là đồng minh?
Tàu rất thèm có đồng minh và phải bỏ tiền ra mua chuộc hết nước này đến
nước khác nhưng có nước nào thật sự là đồng minh, là bạn khi cần?
Khi Mỹ vừa
tuyên bố rút khỏi TPP, một số chuyên gia, bình luận viên chính trị đã tỏ
ra lo ngại là như vậy sẽ tạo cơ hội cho Trung Quốc.
Bài : “Trump rút Mỹ ra khỏi TPP, Bắc Kinh tự do tung hoành ở châu Á” trên RFI viết:
Hầu hết các
nhà phân tích đều tự hỏi là phải chăng khi xóa sổ TPP, tân lãnh đạo Nhà
Trắng đã tạo điều kiện cho Trung Cộng lãnh đạo thương mại thế giới và áp
đặt các chuẩn mực, quy tắc « made in China » tại vùng châu Á-Thái Bình
Dương, điều mà chính quyền Mỹ tiền nhiệm muốn ngăn chặn với hiệp định
TPP.
Đối với
chính quyền Obama, TPP không đơn thuần là một thỏa thuận tự do mậu dịch,
mà còn là một vũ khí chiến lược để kháng lại đà vươn lên thống trị châu
Á của Trung Quốc.
Đối với các
nước bên bờ Thái Bình Dương, nét bút của ông Trump đã xóa tan hy vọng
của họ là kháng cự được sức hút của quỹ đạo Trung Quốc.
Theo Los
Angeles Times, động thái của tân tổng thống Mỹ quả là đã khiến cho Bắc
Kinh hết sức hài lòng, vì không còn phải lo âu trước một sáng kiến của
Mỹ bị họ coi là âm mưu phá hoại đà vươn lên của Trung Quốc. Ngoài ra, kể
từ nay Bắc Kinh có thể yên tâm thúc đẩy những kế hoạch phù hợp với ý đồ
của họ hơn.”
Mà đúng, Trung
Quốc ngay lập tức đưa ra một hiệp ước thương mại khác để dụ dỗ các nước
và chiến lược “Một vành đai-một con đường”. Các nước khác, nhất là những
nước nhỏ trong khu vực, buộc phải chơi với Tàu thôi, khi không còn Mỹ.
Với châu Âu
cũng vậy, khi Mỹ lên tiếng phản đối climate change thì Trung Quốc ngay
lập tức nắm lấy thời cơ, nói đến climate change, đến toàn cầu hóa và vai
trò của Trung Quốc. Chỉ cần một vài năm Mỹ co cụm lại với mình là đủ để
cho Tàu chiếm chỗ, và các đồng minh của Mỹ thì bây giờ đã kịp nhận ra
không thể tin cậy hay hết lòng với Mỹ. Cái mất mát đó lớn hơn nhiều lần
so với số tiền Mỹ phải bỏ ra để giữ bạn bè.
Trump chỉ nghĩ
mối lo của Mỹ là khu vực Hồi giáo và Bắc Hàn, nhưng thật ra chúng ta đều
biết chỉ có Tàu sẽ là địch thủ lớn nhất, sẽ soán ngôi Mỹ. Người lãnh
đạo một cường quốc hàng đầu phải có tầm nhìn 100 năm, cái mà các thế hệ
lãnh đạo Tàu đang cố gắng để có, chứ không phải chỉ biết nghĩ tới nước
mình.
Đó là chưa nói
đến mối đe dọa từ Nga và cuộc chiến chống khủng bố. Từ lâu nay, các nước
trong khối NATO không chỉ là lá chắn của Hoa Kỳ đối với Nga ở châu Âu,
mà còn luôn sát cánh với Mỹ trong các cuộc chiến thương mại với Tàu, với
Nga hay các cuộc chiến chống khủng bố. Donald Trrump kèo nhèo với các
đồng minh về tiền, nhưng cái giá máu xương mà các nước NATO đã bỏ ra khi
gửi quân đến các chiến trường ở Afghanistan, Syria, Lybia…hay việc các
nước đồng minh nhiệt tình hỗ trợ Hoa Kỳ ngay khi vụ khủng bố ngày 11.9
xảy ra, hoặc sự chia sẻ những thông tin tình báo…cái đó làm sao tính
được bằng tiền?
Chủ nghĩa dân
túy cực đoan đang nổi lên ở một số quốc gia, đó là thực tế. Nhưng Brexit
thắng không có nghĩa là tất cả dân Anh đều suy nghĩ như vậy, cũng như
việc Trump thắng cử! Hãy chờ xem cái được, cái mất của Mỹ với đường lối,
chính sách ngoại giao này sau mấy năm nữa. Chỉ sợ rằng khi người Mỹ ngả
ngửa ra thì Trung Cộng đã đi trước họ trong một số khía cạnh, cũng
giống như người Mỹ đã tạo cơ hội cho Trung Quốc phát triển về kinh tế và
sau đó một thời gian giật mình khi thấy Trung Quốc từ nghèo đói đã kịp
trở thành một cường quốc, ít nhất là về kinh tế, quốc phòng. Và bây giờ
Mỹ dưới thời Donald Trump lại tiếp tục tạo cơ hội cho Tàu.
Nếu chỉ nghĩ
đến tiền thì không thể có quan hệ đồng minh được. Đó là lối suy nghĩ của
Tàu-những kẻ rất giỏi dùng tiền mua đủ thứ nhưng vẫn không thể mua được
đồng minh, bạn bè, và của Donald Trump, một người kinh doanh lên làm
Tổng Thống. Từ trước đến nay các nước trên thế giới vẫn xem Hoa Kỳ là
quốc gia đứng đầu, lãnh đạo thế giới tự do, dân chủ vì hai lý do sau:
thứ nhất là những giá trị Mỹ-giá trị của tự do, dân chủ, thượng tôn pháp
luật, văn minh, nhân bản. Thứ hai, là sự đóng góp của Mỹ đối với hòa
bình ổn định chung trên thế giới. Bây giờ cả hai điều đó đều đã và đang
bị vi phạm nặng nề bởi Donald Trump, cũng đồng nghĩa với việc thế giới
không còn đánh giá cao và tin tưởng, tin cậy Mỹ nữa. Nước Mỹ đang mất
rất nhiều mà những người ủng hộ Trump thì không biết, không thấy gì cả.
Qua chính sách
ngoại giao của Tổng Thống Donald Trump và qua chuyến công du đầu tiên
của Trump, càng cho thấy rõ, Trump có thể là Tổng thống của Hoa Kỳ (dù
điều đó còn phải xem lại) nhưng hoàn toàn không đủ tầm, đủ trình độ để
làm lãnh đạo của thế giới tự do. Đó là chưa kể về mặt bản chất, Trump là
một người làm kinh doanh. Khi lên làm Tổng thống Mỹ cũng vậy, Trump
cũng chỉ nghĩ tới tiền. Sẵn sàng bán vũ khí mà không cần suy nghĩ bán
cho ai, vũ khí đó rồi sẽ được sử dụng như thế nào. Mắng mỏ các đồng minh
đóng góp ít tiền mà không nghĩ cái giá trị của hai chữ đồng minh nó lớn
hơn nhiều và khó mua được lắm.
Châu Âu và thế
giới, trong đó bao gồm cả Việt Nam, phải tập nắm lấy số phận của chính
mình, như Thủ Tướng Đức Angela Merkel vừa nói. Đặc biệt đối với những
nước nhỏ, nghẻo, không được thế giới để ý tới nhiều và đang đối diện với
mối đe dọa chủ quyền thường xuyên từ Trung Quốc như Việt Nam, số phận
của VN chỉ có thể được quyết đinh bởi VN, chính xác hơn, bởi người dân
VN, mà không thể trông chờ, trông cậy vào bất kỳ thế lực nào, cho dù là
Hoa Kỳ, châu Âu hay nhà cầm quyền.
RFA