Mỹ trở lại với học thuyết Monroe và khuyến khích đồng minh tự phòng vệ (Thanh Hà , Trần Công , BBC tiếng Việt)

Tổng thống Trump "điều chỉnh chiến lược quốc phòng của Mỹ" với toàn cầu

Thanh Hà, RFI, 05/12/2025

Nhà Trắng công bố tài liệu về "Chiến lược quốc phòng" mới của Hoa Kỳ. Theo tài liệu 33 trang được công bố hôm nay 05/12/2025 chính quyền Trump chủ trương bớt đóng vai trò sen đầm trên thế giới như từ trước đến nay để tập trung "tăng cường quyền lực tại Mỹ Latinh". Chống các làn sóng người nhập cư là một ưu tiên. Mỹ đồng thời đòi hai đồng minh Châu Á là Nhật Bản và Hàn Quốc "đóng góp nhiều hơn" để bảo vệ Đài Loan.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ, ngày 03/12/2025. © Brian Snyder / Reuters

Hãng tin Pháp AFP ghi nhận : Trung thành với nguyên tắc America First, tài liệu mới của chính quyền Trump về an ninh quốc gia phác họa ra những "thay đổi lớn" trong chiến lược của Hoa Kỳ.

Châu Mỹ Latinh mới là ưu tiên hàng đầu. Trung Quốc vẫn là đối thủ "hàng đầu" đối với Nhà Trắng nhưng khác với các chính quyền tiền nhiệm, Washington bớt tập trung vào Châu Á. Washington muốn đẩy trách nhiệm bảo vệ an ninh ở eo biển Đài Loan cho hai đồng minh Đông Bắc Á là Nhật Bản và Hàn Quốc.

Đối với Châu Âu, tài liệu mới cho thấy chính quyền Trump đặc biệt "khắt khe" : Washington mạnh mẽ chỉ trích chính sách nhập cư của Liên Âu và thẳng thắn cho rằng "các nền văn minh tại Châu Âu sẽ bị xóa sổ".

Để bảo vệ ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới, chính quyền Trump báo trước là sẽ "ngăn cản các cường quốc khác" thống trị, nhưng điều đó không có nghĩa là Hoa Kỳ "sẽ lãng phí sinh mạng và nguồn lực của mình để hạn chế ảnh hưởng của tất cả các cường quốc lớn và trung bình trên thế giới".

Chiến lược an ninh mới của Hoa Kỳ nhằm "điều chỉnh lại sự hiện diện quân sự của Mỹ trên toàn cầu để ưu tiên đối phó với các mối đe dọa cấp bách ở Tây bán cầu". Hơn thế nữa "chiến lược phòng thủ mới này còn được coi là phiên bản mới của học thuyết Monroe" vốn xem Châu Mỹ Latinh là sân sau của Washington.

Thanh Hà

*******************************

Lầu Năm Góc : Liên minh AUKUS phù hợp với chính sách America First của chính quyền Trump

Thanh Hà, RFI, 05/12/2025

Chính quyền Trump ủng hộ Liên minh quân sự giữa Hoa Kỳ và Anh Quốc, Úc - AUKUS mà chính quyền Joe Biden đã thông qua từ 2021. Sau 5 tháng xem xét, Bộ Quốc phòng Mỹ (vừa đổi tên là Bộ Chiến tranh) hôm qua 04/12/225 khẳng định liên minh ba bên này phù hợp với chủ trương Nước Mỹ trên hết - America First và thỏa thuận này cần được thúc đẩy "hết tốc lực".

Thủ tướng Úc Anthony Albanese (trái), đồng nhiệm Anh Rishi Sunak (phải) và tổng thống Mỹ Joe Biden (giữa) sau cuộc họp báo tại căn cứ hải quân Point Loma ở San Diego, bang California, Hoa Kỳ, ngày 13/03/2023. AP - Evan Vucci

Hoa Kỳ đồng thời xác nhận việc bán ba tàu ngầm sử dụng năng lượng hạt nhân cho Úc. Cũng chính vì thỏa thuận AUKUS mà Úc đã hủy đơn đặt mua tàu ngầm do Pháp chế tạo.

Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sean Parnell được AFP trích dẫn, lưu ý hiệp định AUKUS giữa Hoa Kỳ, Anh và Úc cần được thúc đẩy, quá trình rà soát từ tháng 6/2025 cho phép xác định những "cơ hội" xây dựng liên minh ba bên này trên "nền tảng vững chắc nhất". Joe Courtney, dân biểu thuộc đảng Dân Chủ bang Connecticut, giải thích việc chính quyền Trump cho rà soát lại liên minh AUKUS đã cho phép bảo đảm hiệp ước ba bên nói trên phù hợp với lợi ích an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Bang Connecticut là một trong những cơ sở chế tạo tàu ngầm quan trọng nhất của Mỹ.

AFP nhắc lại, một trong những mục đích chính của hiệp định AUKUS là trang bị cho Úc một đội tàu ngầm "tối tân nhất" của Mỹ và phát triển "hợp tác ba bên về nhiều mảng công nghệ tác chiến". Theo thỏa thuận, Hoa Kỳ bắt đầu chuyển giao chiếc tàu ngầm đầu tiên cho Úc từ năm 2032. Canberra đầu tư 235 tỷ đô la Mỹ trong 30 năm tới để trang bị tàu ngầm sử dụng năng lượng hạt nhân của Mỹ nhằm "nâng cao khả năng phòng thủ của Úc tại khu vực Thái Bình Dương". Theo giới phân tích, đây là nỗ lực để Úc đối phó với "hiểm họa Trung Quốc".

Thanh Hà

******************************

Canh bạc tàu ngầm hạt nhân của Hàn Quốc đẩy Châu Á chạy đua vũ trang

BBC, 05/12/2025

Hàn Quốc đang đẩy mạnh tham vọng theo đuổi tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân sau khi Tổng thống Donald Trump bày tỏ ủng hộ sau nhiều thập kỷ Mỹ phản đối. Động thái này có thể tái định hình cục diện an ninh Châu Á và có thể làm gia tăng một cuộc chạy đua vũ trang dưới lòng biển.

Một tàu ngầm lớp KSS-III của Hải quân Hàn Quốc

Seoul từ lâu đã muốn gia nhập nhóm những quốc gia tinh hoa vận hành tàu ngầm hạt nhân nhằm đối phó Triều Tiên. Sự chấp thuận của ông Trump đã gỡ bỏ một rào cản lớn khi cho phép Hàn Quốc tiếp cận nhiên liệu theo thỏa thuận hạt nhân giữa hai nước.

Tuy nhiên, chương trình phát triển nhanh chóng này của Hàn Quốc có thể khiến Trung Quốc khó chịu, đồng thời tạo sức ép buộc Nhật Bản phải phát triển năng lực tương tự, theo các nhà phân tích và cựu quan chức quân sự.

"Tàu ngầm là hệ thống tấn công cực kỳ hiệu quả. Một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực là không thể tránh khỏi", ông Choi Il, cựu thuyền trưởng tàu ngầm Hải quân Hàn Quốc, nhận định với Reuters.

Seoul lập luận rằng động cơ hạt nhân là yếu tố then chốt để đối phó mối đe dọa dưới biển của Triều Tiên, kể cả tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm. Hàn Quốc đã nhiều lần khẳng định sẽ không phát triển vũ khí hạt nhân và tôn trọng chế độ không phổ biến hạt nhân.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung hôm 3/12 mô tả thỏa thuận đã đạt được trong cuộc gặp với ông Trump là một thành tựu lớn, giúp tăng cường tính linh hoạt an ninh và quyền tự chủ quốc phòng.

Tuy nhiên, chương trình phát triển nhanh của Hàn Quốc có thể khiến Trung Quốc khó chịu và gây áp lực buộc Nhật Bản phải phát triển năng lực tương tự, theo các nhà phân tích và cựu quan chức quân sự.

"Tàu ngầm là hệ thống tấn công cực kỳ hiệu quả. Một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực là không thể tránh khỏi", ông Choi Il, cựu thuyền trưởng tàu ngầm Hải quân Hàn Quốc, nhận định với Reuters.

Seoul lập luận rằng động cơ hạt nhân là yếu tố then chốt để đối phó mối đe dọa dưới biển của Triều Tiên, gồm cả tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm. Hàn Quốc đã nhiều lần khẳng định sẽ không phát triển vũ khí hạt nhân và tôn trọng chế độ không phổ biến hạt nhân.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung hôm 3/12 mô tả thỏa thuận đã đạt được trong cuộc gặp với Trump là một thành tựu lớn, giúp tăng cường tính linh hoạt an ninh và quyền tự chủ quốc phòng.

Triều Tiên tuyên bố cũng đang phát triển năng lực tương tự, với việc truyền thông nhà nước đưa tin nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã thị sát một tàu ngầm hạt nhân hồi tháng Ba.

Mức độ tiên tiến của chương trình này vẫn là một bí ẩn, song một số nhà phân tích đặt nghi vấn rằng Bình Nhưỡng đã nhận được hỗ trợ từ Moscow.

Quân đội Hàn Quốc cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ khả năng này.

Nga và Triều Tiên từng tuyên bố hai bên đang tăng cường hợp tác quốc phòng, nhưng chi tiết về hợp tác kỹ thuật vẫn chưa được công bố.

Đối phó Trung Quốc

Nghị sĩ kiêm chuyên gia quốc phòng Yu Yong-weon cho rằng tàu ngầm hạt nhân có tốc độ nhanh hơn và có thể hoạt động dưới nước lâu hơn nhiều so với tàu diesel, giúp gia tăng khả năng giám sát tàu ngầm Triều Tiên.

Ông cũng nhận định việc Seoul sở hữu tàu ngầm hạt nhân có thể buộc Tokyo phải xem xét lại lập trường.

Nhật Bản đã bất ngờ khi biết ông Trump ủng hộ chương trình của Seoul, vì Tokyo cho rằng họ sẽ đi trước Hàn Quốc nếu Mỹ hậu thuẫn cho một tham vọng như vậy trong khu vực, theo một nguồn tin am hiểu về các cuộc thảo luận trong chính phủ.

Bộ Quốc phòng Nhật Bản từ chối bình luận, song Bộ trưởng Quốc phòng Shinjiro Koizumi gần đây đã nói rằng việc chuyển sang động cơ hạt nhân là một lựa chọn, dù chưa có nghiên cứu nào được tiến hành. Một quan chức Nhật Bản cho biết nếu Tokyo theo đuổi tàu ngầm hạt nhân, họ sẽ yêu cầu Mỹ cung cấp những hỗ trợ cần thiết.

Các tàu ngầm diesel có kích cỡ nhỏ hơn của Nhật phù hợp với vùng nước nông, nhưng tàu ngầm hạt nhân có thể giúp mở rộng hoạt động ra Thái Bình Dương và mở đường cho khả năng phản công hạt nhân trong tương lai, Reuters dẫn lời một chuyên gia hải quân tại Tokyo.

Tham vọng của Hàn Quốc được đánh giá là phù hợp với mục tiêu của Mỹ nhằm kiềm chế ảnh hưởng quân sự của Trung Quốc. Đô đốc Daryl Caudle, Tư lệnh tác chiến hải quân Mỹ, gọi Trung Quốc là "mối đe dọa lâu dài" và cho biết ông kỳ vọng tàu ngầm hạt nhân của Hàn Quốc sẽ đóng vai trò trong việc răn đe ở khu vực.

Triều Tiên cảnh báo 'domino hạt nhân'

Trung Quốc phản ứng khá dè dặt trước các kế hoạch của Seoul, nhưng tổ chức nghiên cứu 38 North có trụ sở tại Washington đã cảnh báo rằng tình thế này có thể thay đổi nhanh chóng.

Ông Wi Sung-lac, Cố vấn An ninh quốc gia Hàn Quốc, cho biết Tổng thống Lee đã trấn an Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng trước rằng các tàu ngầm sẽ chỉ mang tính chất phòng thủ và nhằm mục đích răn đe Triều Tiên.

"Các quốc gia khác có thể không hoan nghênh điều này, nhưng chúng tôi có lập trường của mình. Chúng tôi có thể giải thích và thuyết phục", ông Wi nêu.

Truyền thông nhà nước Triều Tiên đã cảnh báo rằng kế hoạch tàu ngầm của Seoul có thể kích hoạt hiệu ứng "domino hạt nhân".

Ông Cheong Seong-chang thuộc Viện Sejong, một tổ chức tư vấn, gợi ý rằng Nhật Bản và Hàn Quốc có thể cùng nhau phát triển tàu ngầm hạt nhân với sự giúp đỡ của Hoa Kỳ, phù hợp với lợi ích an ninh khu vực của Washington.

Một giấc mơ lâu đời ?

Hiện tại, chỉ có Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Ấn Độ và Anh sở hữu tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Úc có kế hoạch phát triển một hạm đội với sự giúp đỡ từ Mỹ và Anh theo thỏa thuận AUKUS năm 2021.

Theo Viện Sejong, Hàn Quốc lần đầu tiên tìm hiểu ý tưởng này vào năm 1994 trong một cuộc khủng hoảng liên quan đến chương trình hạt nhân của Triều Tiên, nhưng những thách thức về kỹ thuật đã khiến tiến độ đình trệ.

Theo hai nguồn tin nắm rõ vấn đề, vào năm 2017, tổng thống Hàn Quốc khi đó là ông Moon Jae-in đã tìm kiếm sự ủng hộ của ông Trump về tàu ngầm hạt nhân, và ông Trump đã ngầm đồng ý.

Tuy nhiên, sự phản đối từ một số quan chức Mỹ đã ngăn cản việc cung cấp hỗ trợ cụ thể, các nguồn tin cho hay.

Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Choi Jong-kun, từng phục vụ dưới thời ông Moon, cho biết các cơ quan như quốc phòng và năng lượng của Mỹ đã bày tỏ quan ngại về việc phổ biến vũ khí hạt nhân.

'Tàu đã lăn bánh rồi'

Mặc dù có những trở ngại, Hàn Quốc đã độc lập tiến lên, phát triển các thiết kế cơ bản cho tàu ngầm, Đại tá Hải quân nghỉ hưu Moon Keun-sik cho biết, viện dẫn các nguồn tin quân sự.

Bộ trưởng Quốc phòng Ahn Gyu-back cho biết việc lắp ráp lò phản ứng đang ở giai đoạn "đáng kể" và ước tính Seoul có thể đóng một chiếc tàu trong vòng 10 năm, với việc cần ít nhất nhất bốn tàu ngầm hạt nhân 5.000 tấn.

Bản thông cáo chung Mỹ-Hàn được công bố vào ngày 14/11 cho thấy Washington đã đồng ý hợp tác về việc cung ứng nhiên liệu hạt nhân.

Ông Ahn nói trước Quốc hội : "Thay vì gọi đó là sự phê duyệt [từ Mỹ], chúng ta có thể nói rằng chúng ta đã chuẩn bị sẵn các điều kiện để đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và nhiên liệu là mảnh ghép cuối cùng chúng ta cần".

Bộ Quốc phòng Hàn Quốc nói với Reuters rằng nước này đang "liên tục thu thập" các công nghệ liên quan đến việc chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của mình.

"Trong quá trình đó, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực nâng cao mức độ hoàn thiện của các công nghệ, bao gồm cả vấn đề an toàn", cơ quan này nêu, đồng thời lưu ý sẽ hợp tác với Mỹ.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết Mỹ ủng hộ tham vọng của Hàn Quốc nhằm "gia tăng chia sẻ gánh nặng và răn đe các mối đe dọa đối với liên minh của chúng tôi, bao gồm cả việc phát triển tàu ngầm hạt nhân tấn công".

Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Choi nói rằng thỏa thuận AUKUS của Úc đã giúp hạ thấp rào cản cho Hàn Quốc.

"Tàu đã lăn bánh rồi, với một cánh cửa đã mở ra, nghĩa là chúng ta còn nhiều việc phải làm, nhưng tàu thì đã chuyển động rồi".

Nguồn : BBC, 05/12/2025

*******************************

Giới học thuật Hàn Quốc đề nghị sửa đổi Hiến Pháp để phá băng quan hệ với Bắc Triều Tiên

Trần Công, RFI, 05/12/2025

Phát biểu trong cuộc tọa đàm về chính sách đối ngoại được tổ chức tại Seoul, ngày 03/12/2025, giáo sư Moon Chung-in, nguyên cố vấn an ninh của phủ tổng thống cho rằng Hàn Quốc cần xem xét sửa đổi điều 3 và điều 4 của Hiến Pháp để mở lại đối thoại với Bắc Triều Tiên.

Quân nhân Hàn Quốc trên xe bọc thép sau cuộc tập trận bắn đạn thật tại trường bắn Rodriguez của quân đội Mỹ ở Pocheon, Hàn Quốc, ngày 11/04/2014. AP - Ahn Young-joon

Thông tín viên Trần Công tại Seoul giải thích :

"Điều 3 của Hiến Pháp quy định lãnh thổ Hàn Quốc bao gồm toàn bộ bán đảo Triều Tiên và các đảo lân cận, còn điều 4 yêu cầu quốc gia theo đuổi thống nhất hòa bình dựa trên nguyên tắc tự do và dân chủ.

Theo giáo sư Moon, Bình Nhưỡng xem các điều khoản này như dấu hiệu Seoul vẫn duy trì lập trường "hấp thụ thống nhất”, từ đó né tránh đàm phán. Ông nhấn mạnh rằng những biện pháp mang tính chiến thuật như giảm bớt quy mô cuộc tập trận Hàn–Mỹ không đủ để thay đổi lập trường của Bình Nhưỡng. Ông dự đoán chỉ khi nào Seoul bắt đầu thảo luận công khai khả năng sửa đổi điều khoản về lãnh thổ, Bình Nhưỡng mới cân nhắc việc quay lại bàn đối thoại.

Trong cuộc tọa đàm, nhiều chuyên gia cũng chỉ trích cấu trúc hiện tại của Hội đồng An ninh Quốc gia là thiếu hợp lý và kém hiệu quả. Họ lưu ý rằng Sáng kiến END (Trao đổi – Bình thường hóa – Phi hạt nhân hóa) của tổng thống Lee Jae-myung có thể gây hiểu lầm với Bắc Triều Tiên vì dễ gợi liên tưởng tới "kết thúc chế độ”.

Giáo sư Moon kêu gọi điều chỉnh cách diễn đạt để tránh leo thang căng thẳng. Đề xuất sửa Hiến Pháp của ông được xem là hướng tiếp cận chiến lược nhằm tháo gỡ bế tắc trong quan hệ liên Triều hiện nay".

Trần Công