Điểm báo Pháp - Ukraine : Trận đánh Pokrovsk (Thụy My)
Ukraine : Trận đánh Pokrovsk, một Bakhmut thứ hai làm tiêu hao sinh lực Nga ?
Yếu hơn địch thủ, Ukraine luôn gây bất ngờ với những sáng kiến để ngăn quân xâm lược Nga, nhưng khó thể giữ được Pokrovsk. Moskva gài bẫy người lao động nước ngoài để đưa sang Ukraine làm bia đỡ đạn. Châu Âu đang bất lợi trước Nga, Trung Quốc chiếm lợi thế trong tam giá Mỹ-Trung-Nga, giải văn chương Goncourt danh giá đã có chủ. Đó là những đề tài đáng chú ý hôm nay 05/11/2025.
Ảnh cắt từ một video công bố hôm 31/10/2025 cho thấy lực lượng đặc nhiệm Ukraine được đổ quân từ trực thăng xuống chiến trường Pokrovsk. via Video Ukrainian Military
Kiev đánh sụp một đập nước ở Belgorod để chặn quân Nga
Le Figaro nhận định về "những phương cách táo bạo của Ukraine để chặn đà tiến quân Nga". Ukraine luôn gây ngạc nhiên : Trong khi Nga tiếp tục cuộc chiến không hồi kết với những cuộc tấn công vào những địa điểm chiến lược và oanh tạc cơ sở hạ tầng dân sự, quân đội Ukraine tự vệ một cách sáng tạo.
Một nguồn tin quân sự Pháp đánh giá trong cuộc chiến tranh bất đối xứng, người Ukraine có tư duy vượt ra ngoài khuôn khổ thông thường. Nga gia tăng áp lực lên Pokrovsk, thành trì của Donbass đã chống chọi được hơn một năm qua ; quân đội Ukraine đã giành được một chiến thắng ngoạn mục ở vùng Belgorod của Nga nằm ở phía bắc Kharkiv.
Khi đánh sập đập nước trên sông SeverskyDonets, Ukraine nhấn chìm cánh hậu của Nga, ngăn bước tiến về hướng Voltchansk. Làm tê liệt hậu cần địch, lực lượng Ukraine giảm được sức ép trên tiền tuyến. Vụ này gợi nhớ đến việc phá hủy đập Kakhovka trên dòng Dniepr hồi tháng 6/2023, nhưng hồi đó Nga dùng chất nổ, còn Belgorod bị tấn công bằng drone hay hỏa tiễn, theo chuyên gia Pháp, với độ chính xác đáng kinh ngạc, sai số tính bằng mét. Đầy kinh nghiệm sau ba năm rưỡi chiến đấu, được đồng minh hỗ trợ thông tin từ vệ tinh, Ukraine tỏ ra rất hiệu quả.
Pokrovsk, một Bakhmut thứ hai ?
Trước cỗ máy hùng hậu Nga, không hề quan tâm đến mạng lính, người Ukraine phải phát huy sáng kiến. Trước hết là dùng drone kiểm soát tiền tuyến, rồi thay khái niệm chiến trường cổ điển bằng "vùng xám", nơi địch-ta lẫn lộn, khai thác sự cứng nhắc của phía Nga. Hiện thời việc cấp thiết nhất là tăng sức ép lên Dobropillia để giảm bớt mối nguy ở Pokrovsk, trận đánh mang tính biểu tượng.
Đối với các nhà phân tích quân sự, Pokrovsk có thể thất thủ như Bakhmut trước đó, nhưng lực lượng Ukraine muốn buộc kẻ xâm lăng phải chịu thiệt hại khổng lồ, với hy vọng sẽ tác động đến xã hội Nga. Quân đội Ukraine sử dụng cả trực thăng vận, chấp nhận rủi ro để giành được phần thắng trong cuộc chiến thông tin. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng thân chinh đến tận Pokrovsk thị sát chiến trường - lại là một hành động táo bạo !
Cập nhật tình hình, Le Monde cho rằng trận Pokrovsk đang bước vào giai đoạn cuối. Lâu nay thường xuyên có tin thành phố kiên cường này thất thủ, nhưng thật ra lực lượng Ukraine vẫn còn kiểm soát bên trong. Nay Nga tấn công ồ ạt hơn, chận đường tiếp tế, lại có quân xâm nhập được từ phía sau. Một sĩ quan Ukraine cho biết cứ diệt được mười lính Nga thì lại có một chục khác tiến lên. Các nhà quan sát đánh giá có lẽ không giữ Pokrovsk được lâu.
Bị Nga gài bẫy, nhiều thanh niên Ấn Độ thành bia đỡ đạn ở Ukraine
Lính chết quá nhiều, Nga lấy đâu ra người thay liên tục như vậy ? Ngoài lính Bắc Triều Tiên, lính đánh thuê Cuba… như đã biết, Moskva còn dẫn dụ người dân những nước nghèo. Le Figaro nêu ra vấn đề "Những người Ấn Độ bị quân đội Nga gài bẫy để làm bia đỡ đạn ngoài mặt trận".
Chẳng hạn trường hợp Aman Prakash, 24 tuổi đi Nga kiếm sống, anh và người bạn Sonu gặp hai người cùng làng và được giới thiệu làm việc cho quân đội Nga, hứa rằng không phải sang Ukraine. Tại văn phòng tuyển quân, họ được trao hợp đồng với lương tháng 2.500 euro bằng tiếng Nga, bị tịch thu điện thoại không cho dùng để dịch. Ở trại huấn luyện, Aman gặp hàng trăm người Ấn khác. Moskva dùng những "chim mồi" Ấn Độ để dụ dỗ các đồng hương : Tháng 5/2024, Cơ quan chống tội phạm Ấn Độ bắt giữ bốn nghi can buôn người, thuộc một mạng lưới có chi nhánh tại nhiều thành phố trong nước, với các đồng lõa ở Dubai và Nga.
Một trường hợp cụ thể khác là Sandeep, bị một đồng hương dụ ký hợp đồng làm đầu bếp cho quân đội Nga nhưng bị đưa đi huấn luyện đào chiến hào và sử dụng súng trường. Trong một video, anh kêu gọi giúp đỡ vì bị đưa sang một thành phố Ukraine vừa bị chiếm, mìn và drone khắp nơi. Aman cũng kêu cứu bằng một video từ một chiến hào, xung quanh đầy tiếng nổ của bom và hỏa tiễn. Sonu thì không còn cơ hội kêu van nữa, xác anh đã được đưa về Rostov.
Ảo ảnh siêu cường khiến Kremlin phải trả giá đắt
Về phía Châu Âu, một nghiên cứu của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) nhấn mạnh những điểm yếu của châu lục trong trường hợp xung đột cường độ cao với Moskva. Le Monde dẫn lời nhà nghiên cứu Dimitri Minic, theo đó Nga có "lợi thế" là chế độ độc tài, có thể buộc xã hội phải chịu đựng chiến tranh lâu dài cũng như thiệt hại về nhân mạng, của cải. Điểm mạnh của Nga là lực lượng bộ binh đông đảo nhất Châu Âu và khả năng oanh tạc, nền kinh tế tập trung cho chiến tranh. Tuy nhiên Nga không tự mình sản xuất được hoàn toàn xe thiết giáp, lượng dự trữ thời Liên Xô đã cạn.
Gót chân Achille của Liên Hiệp Châu Âu (EU) là các nước vùng Baltic, đang bị kẹt giữa Belarus, Kaliningrad và phần biên giới với Nga. Vladimir Putin hung hăng vì thấy Washington nhập nhằng, Châu Âu do dự. Châu Âu cần hỗ trợ Ukraine về mọi mặt, trong khi chờ đợi kỹ nghệ quốc phòng EU mạnh hơn. Ông chủ điện Kremlin không gây chiến để chiếm lấy bốn tỉnh của Ukraine và làm tăng tổng sản phẩm nội địa của Nga, mà mục tiêu của ông ta là biến Kiev thành chư hầu, thay đổi cấu trúc an ninh Châu Âu.
Nhà nghiên cứu Tatiana Kasstouéva-Jean khẳng định, sẽ không bao giờ đạt được một thỏa thuận hòa bình với Putin, tốt nhất là chờ đợi một tình trạng "đóng băng". Putin luôn tin rằng quyền lực vĩnh viễn và vị thế trong lịch sử của ông ta tùy thuộc vào cuộc chiến tranh này. Tư tưởng đế quốc luôn ám ảnh Moskva, muốn duy trì ảnh hưởng tại các vùng đất thuộc Liên Xô và chế độ Sa hoàng cũ. Nga tự cho mình có quyền ngự trị ở Đông Âu, và chi phối toàn châu lục.
Bà nhắc nhở câu nói của Boris Yeltsin với Bill Clinton năm 1999 : "Này Bill, hãy giao cho chúng tôi Châu Âu. Người Mỹ chẳng có chuyện gì để làm ở Châu lục này". Nga tự coi là đại cường quốc tế và ảo ảnh này khiến Moskva phải trả giá đắt. Người ta thường nói chiến tranh ở Ukraine bắt đầu từ năm 2014, nhưng thật ra tận 2004, khi Kiev chọn lựa một tương lai dân chủ và hướng về phương Tây. Kremlin coi khả năng thành công của Ukraine là thất bại của mình và là mối đe dọa tồn vong cho chế độ độc tài Nga.
Tam giác Mỹ-Trung-Nga hay Tam Quốc Chí thời nay
Nhìn chung về địa chính trị, trên Les Echos, tác giả Sylvie Bermann, cựu đại sứ Pháp phân tích "Tam giác Bắc Kinh, Washington, Moskva hay truyện Tam Quốc". Bộ truyện kinh điển Trung Hoa về cuộc đối đầu giữa nhà Ngụy, nhà Thục và nhà Ngô vào thế kỷ III ; với các chiến lược quân sự và ngoại giao được đánh dấu bởi nhiều chiến lược gia, các liên minh, những vụ phản bội, đã mang lại cảm hứng cho thời nay, từ Mao Trạch Đông đến Tập Cận Bình. Thời kỳ này và Binh pháp Tôn Tử vẫn được nghiên cứu trong các trường quân sự và quản trị.
Những thập niên đầu tiên của thế kỷ 21 ghi đậm dấu ấn sự tương tác giữa ba cường quốc Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga. Thời thế đã đổi thay. Sau chuyến đi Bắc Kinh của Nixon trong thập niên 70, Washington là trung tâm của tam giác này, trong đó Bắc Kinh là góc yếu nhất. Ngày nay, Moskva chỉ còn ưu thế về nguyên tử, Bắc Kinh linh hoạt nhất trong tam giác.
Trung Quốc xích gần hẳn lại với Nga, có quan hệ hợp tác chặt chẽ - nhưng không phải liên minh - trong kinh tế, khoa học và quân sự. Tuy không bán vũ khí cho Nga vì sợ Mỹ cáo buộc, nhưng Trung Quốc cung cấp các thiết bị lưỡng dụng có thể phục vụ chiến tranh và mua dầu lửa số lượng lớn giúp tránh cấm vận của phương Tây. Mối quan hệ đặc biệt giữa hai chế độ độc tài được gọi là "tình hữu nghị vô biên", biểu hiện bằng sự hiện diện của Tập Cận Bình trong cuộc diễu binh trên quảng trường Đỏ ngày 9/5/2025 mừng chiến thắng phát xít, và Vladimir Putin ở Bắc Kinh nhân kỷ niệm chiến thắng Nhật Bản.
Bắc Kinh có trong tay nhiều lá bài hơn
Tại cuộc gặp ông Donald Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc vừa qua, Tập Cận Bình chứng tỏ đang làm chủ cuộc chơi trong mối quan hệ tam giác. Trước đe dọa áp thuế, Tập sử dụng vũ khí hàng đầu là đất hiếm - mặt hàng hầu như độc quyền của Trung Quốc, thiết yếu cho những chiếc F-35, điện thoại, máy cộng hưởng từ cho y tế… cũng như trong lãnh vực quân sự. Tất cả những nước có mỏ đất hiếm đều giao phó việc khai thác cho Trung Quốc vì rất ô nhiễm, khiến Bắc Kinh có được đòn bẩy vô giá. Việc tìm kiếm giải pháp thay thế sẽ mất nhiều thời gian. Le Monde nêu thêm một vũ khí khác là đậu nành, cùng với đất hiếm là hai lá bài chính mà Trung Quốc có thể tùy nghi sử dụng.
Ở giai đoạn này chưa có kẻ thắng người thua, nhưng rõ ràng ông Donald Trump đã đánh giá thấp đối thủ. Ông Trump còn phải nhờ ông Tập giúp một tay trong hồ sơ Ukraine, trước sự ngoan cố của tổng thống Nga dù Nhà Trắng đã đưa ra đề nghị bằng vàng để đổi lấy thỏa thuận ngưng bắn : Không cho Ukraine gia nhập NATO, bỏ cấm vận, bình thường hóa quan hệ ngoại giao và kinh tế. Theo tác giả Sylvie Bermann, Tập Cận Bình có thể thử thuyết phục Vladimir Putin rằng "deal" của Donald Trump mang lại lợi ích cho Nga. Còn Le Monde cho rằng Washington nên dựa vào các đối tác Châu Âu và Châu Á, tử tế hơn với đồng minh để tạo một mặt trận thống nhất, buộc Trung Quốc phải nhượng bộ.
Pháp : Sức lan tỏa của giải văn chương Goncourt
Trên lãnh vực văn chương, các báo đều có bài viết về tác giả Laurent Mauvignier, người vừa đoạt giải thưởng danh giá Goncourt với tác phẩm "La maison vide" (Ngôi nhà trống rỗng). Đây không phải là điều bất ngờ, Mauvignier là nhà văn được nhiều người dự báo chiến thắng, sách của ông đã bán được 80.000 cuốn trước đó. Thường thì trong vòng một năm sau khi đoạt giải Goncourt, số sách bán được tại Pháp lên đến 550.000 bản.
Le Monde cho biết còn có những giải Goncourt khác cũng rất được ao ước : Goncourt ngoại quốc, Goncourt dành cho học sinh trung học, cho thơ, và đặc biệt dành cho tù nhân. Giải thưởng này có từ bốn năm nay, do Trung tâm Sách quốc gia và Bộ Tư pháp bảo trợ. Khoảng 600 người tù tình nguyện từ 45 trại giam khác nhau sẽ đọc 15 tiểu thuyết được lọt vào vòng đầu, để chọn ra tác phẩm ưa thích. Họ có sự hỗ trợ của các điều phối viên văn hóa, hay các giáo viên bên ngoài. Đã có những lần bộ trưởng tư pháp và bộ trưởng văn hóa thảo luận cùng với tù nhân về tư tưởng trong tác phẩm.
Ông Philippe Claudel, chủ tịch viện hàn lâm Goncourt thổ lộ, đã có những đề nghị mở rộng sang Goncourt cho truyện hình sự, nghệ thuật… nhưng không thể làm loãng cái tên quý giá này. Vả lại cần làm việc nghiêm túc, và hàng năm mỗi mùa hè ông đã phải đọc 100 cuốn tiểu thuyết, không thể nào đọc thêm nữa.
Thụy My
Yếu hơn địch thủ, Ukraine luôn gây bất ngờ với những sáng kiến để ngăn quân xâm lược Nga, nhưng khó thể giữ được Pokrovsk. Moskva gài bẫy người lao động nước ngoài để đưa sang Ukraine làm bia đỡ đạn. Châu Âu đang bất lợi trước Nga, Trung Quốc chiếm lợi thế trong tam giá Mỹ-Trung-Nga, giải văn chương Goncourt danh giá đã có chủ. Đó là những đề tài đáng chú ý hôm nay 05/11/2025.
Ảnh cắt từ một video công bố hôm 31/10/2025 cho thấy lực lượng đặc nhiệm Ukraine được đổ quân từ trực thăng xuống chiến trường Pokrovsk. via Video Ukrainian Military
Kiev đánh sụp một đập nước ở Belgorod để chặn quân Nga
Le Figaro nhận định về "những phương cách táo bạo của Ukraine để chặn đà tiến quân Nga". Ukraine luôn gây ngạc nhiên : Trong khi Nga tiếp tục cuộc chiến không hồi kết với những cuộc tấn công vào những địa điểm chiến lược và oanh tạc cơ sở hạ tầng dân sự, quân đội Ukraine tự vệ một cách sáng tạo.
Một nguồn tin quân sự Pháp đánh giá trong cuộc chiến tranh bất đối xứng, người Ukraine có tư duy vượt ra ngoài khuôn khổ thông thường. Nga gia tăng áp lực lên Pokrovsk, thành trì của Donbass đã chống chọi được hơn một năm qua ; quân đội Ukraine đã giành được một chiến thắng ngoạn mục ở vùng Belgorod của Nga nằm ở phía bắc Kharkiv.
Khi đánh sập đập nước trên sông SeverskyDonets, Ukraine nhấn chìm cánh hậu của Nga, ngăn bước tiến về hướng Voltchansk. Làm tê liệt hậu cần địch, lực lượng Ukraine giảm được sức ép trên tiền tuyến. Vụ này gợi nhớ đến việc phá hủy đập Kakhovka trên dòng Dniepr hồi tháng 6/2023, nhưng hồi đó Nga dùng chất nổ, còn Belgorod bị tấn công bằng drone hay hỏa tiễn, theo chuyên gia Pháp, với độ chính xác đáng kinh ngạc, sai số tính bằng mét. Đầy kinh nghiệm sau ba năm rưỡi chiến đấu, được đồng minh hỗ trợ thông tin từ vệ tinh, Ukraine tỏ ra rất hiệu quả.
Pokrovsk, một Bakhmut thứ hai ?
Trước cỗ máy hùng hậu Nga, không hề quan tâm đến mạng lính, người Ukraine phải phát huy sáng kiến. Trước hết là dùng drone kiểm soát tiền tuyến, rồi thay khái niệm chiến trường cổ điển bằng "vùng xám", nơi địch-ta lẫn lộn, khai thác sự cứng nhắc của phía Nga. Hiện thời việc cấp thiết nhất là tăng sức ép lên Dobropillia để giảm bớt mối nguy ở Pokrovsk, trận đánh mang tính biểu tượng.
Đối với các nhà phân tích quân sự, Pokrovsk có thể thất thủ như Bakhmut trước đó, nhưng lực lượng Ukraine muốn buộc kẻ xâm lăng phải chịu thiệt hại khổng lồ, với hy vọng sẽ tác động đến xã hội Nga. Quân đội Ukraine sử dụng cả trực thăng vận, chấp nhận rủi ro để giành được phần thắng trong cuộc chiến thông tin. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng thân chinh đến tận Pokrovsk thị sát chiến trường - lại là một hành động táo bạo !
Cập nhật tình hình, Le Monde cho rằng trận Pokrovsk đang bước vào giai đoạn cuối. Lâu nay thường xuyên có tin thành phố kiên cường này thất thủ, nhưng thật ra lực lượng Ukraine vẫn còn kiểm soát bên trong. Nay Nga tấn công ồ ạt hơn, chận đường tiếp tế, lại có quân xâm nhập được từ phía sau. Một sĩ quan Ukraine cho biết cứ diệt được mười lính Nga thì lại có một chục khác tiến lên. Các nhà quan sát đánh giá có lẽ không giữ Pokrovsk được lâu.
Bị Nga gài bẫy, nhiều thanh niên Ấn Độ thành bia đỡ đạn ở Ukraine
Lính chết quá nhiều, Nga lấy đâu ra người thay liên tục như vậy ? Ngoài lính Bắc Triều Tiên, lính đánh thuê Cuba… như đã biết, Moskva còn dẫn dụ người dân những nước nghèo. Le Figaro nêu ra vấn đề "Những người Ấn Độ bị quân đội Nga gài bẫy để làm bia đỡ đạn ngoài mặt trận".
Chẳng hạn trường hợp Aman Prakash, 24 tuổi đi Nga kiếm sống, anh và người bạn Sonu gặp hai người cùng làng và được giới thiệu làm việc cho quân đội Nga, hứa rằng không phải sang Ukraine. Tại văn phòng tuyển quân, họ được trao hợp đồng với lương tháng 2.500 euro bằng tiếng Nga, bị tịch thu điện thoại không cho dùng để dịch. Ở trại huấn luyện, Aman gặp hàng trăm người Ấn khác. Moskva dùng những "chim mồi" Ấn Độ để dụ dỗ các đồng hương : Tháng 5/2024, Cơ quan chống tội phạm Ấn Độ bắt giữ bốn nghi can buôn người, thuộc một mạng lưới có chi nhánh tại nhiều thành phố trong nước, với các đồng lõa ở Dubai và Nga.
Một trường hợp cụ thể khác là Sandeep, bị một đồng hương dụ ký hợp đồng làm đầu bếp cho quân đội Nga nhưng bị đưa đi huấn luyện đào chiến hào và sử dụng súng trường. Trong một video, anh kêu gọi giúp đỡ vì bị đưa sang một thành phố Ukraine vừa bị chiếm, mìn và drone khắp nơi. Aman cũng kêu cứu bằng một video từ một chiến hào, xung quanh đầy tiếng nổ của bom và hỏa tiễn. Sonu thì không còn cơ hội kêu van nữa, xác anh đã được đưa về Rostov.
Ảo ảnh siêu cường khiến Kremlin phải trả giá đắt
Về phía Châu Âu, một nghiên cứu của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) nhấn mạnh những điểm yếu của châu lục trong trường hợp xung đột cường độ cao với Moskva. Le Monde dẫn lời nhà nghiên cứu Dimitri Minic, theo đó Nga có "lợi thế" là chế độ độc tài, có thể buộc xã hội phải chịu đựng chiến tranh lâu dài cũng như thiệt hại về nhân mạng, của cải. Điểm mạnh của Nga là lực lượng bộ binh đông đảo nhất Châu Âu và khả năng oanh tạc, nền kinh tế tập trung cho chiến tranh. Tuy nhiên Nga không tự mình sản xuất được hoàn toàn xe thiết giáp, lượng dự trữ thời Liên Xô đã cạn.
Gót chân Achille của Liên Hiệp Châu Âu (EU) là các nước vùng Baltic, đang bị kẹt giữa Belarus, Kaliningrad và phần biên giới với Nga. Vladimir Putin hung hăng vì thấy Washington nhập nhằng, Châu Âu do dự. Châu Âu cần hỗ trợ Ukraine về mọi mặt, trong khi chờ đợi kỹ nghệ quốc phòng EU mạnh hơn. Ông chủ điện Kremlin không gây chiến để chiếm lấy bốn tỉnh của Ukraine và làm tăng tổng sản phẩm nội địa của Nga, mà mục tiêu của ông ta là biến Kiev thành chư hầu, thay đổi cấu trúc an ninh Châu Âu.
Nhà nghiên cứu Tatiana Kasstouéva-Jean khẳng định, sẽ không bao giờ đạt được một thỏa thuận hòa bình với Putin, tốt nhất là chờ đợi một tình trạng "đóng băng". Putin luôn tin rằng quyền lực vĩnh viễn và vị thế trong lịch sử của ông ta tùy thuộc vào cuộc chiến tranh này. Tư tưởng đế quốc luôn ám ảnh Moskva, muốn duy trì ảnh hưởng tại các vùng đất thuộc Liên Xô và chế độ Sa hoàng cũ. Nga tự cho mình có quyền ngự trị ở Đông Âu, và chi phối toàn châu lục.
Bà nhắc nhở câu nói của Boris Yeltsin với Bill Clinton năm 1999 : "Này Bill, hãy giao cho chúng tôi Châu Âu. Người Mỹ chẳng có chuyện gì để làm ở Châu lục này". Nga tự coi là đại cường quốc tế và ảo ảnh này khiến Moskva phải trả giá đắt. Người ta thường nói chiến tranh ở Ukraine bắt đầu từ năm 2014, nhưng thật ra tận 2004, khi Kiev chọn lựa một tương lai dân chủ và hướng về phương Tây. Kremlin coi khả năng thành công của Ukraine là thất bại của mình và là mối đe dọa tồn vong cho chế độ độc tài Nga.
Tam giác Mỹ-Trung-Nga hay Tam Quốc Chí thời nay
Nhìn chung về địa chính trị, trên Les Echos, tác giả Sylvie Bermann, cựu đại sứ Pháp phân tích "Tam giác Bắc Kinh, Washington, Moskva hay truyện Tam Quốc". Bộ truyện kinh điển Trung Hoa về cuộc đối đầu giữa nhà Ngụy, nhà Thục và nhà Ngô vào thế kỷ III ; với các chiến lược quân sự và ngoại giao được đánh dấu bởi nhiều chiến lược gia, các liên minh, những vụ phản bội, đã mang lại cảm hứng cho thời nay, từ Mao Trạch Đông đến Tập Cận Bình. Thời kỳ này và Binh pháp Tôn Tử vẫn được nghiên cứu trong các trường quân sự và quản trị.
Những thập niên đầu tiên của thế kỷ 21 ghi đậm dấu ấn sự tương tác giữa ba cường quốc Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga. Thời thế đã đổi thay. Sau chuyến đi Bắc Kinh của Nixon trong thập niên 70, Washington là trung tâm của tam giác này, trong đó Bắc Kinh là góc yếu nhất. Ngày nay, Moskva chỉ còn ưu thế về nguyên tử, Bắc Kinh linh hoạt nhất trong tam giác.
Trung Quốc xích gần hẳn lại với Nga, có quan hệ hợp tác chặt chẽ - nhưng không phải liên minh - trong kinh tế, khoa học và quân sự. Tuy không bán vũ khí cho Nga vì sợ Mỹ cáo buộc, nhưng Trung Quốc cung cấp các thiết bị lưỡng dụng có thể phục vụ chiến tranh và mua dầu lửa số lượng lớn giúp tránh cấm vận của phương Tây. Mối quan hệ đặc biệt giữa hai chế độ độc tài được gọi là "tình hữu nghị vô biên", biểu hiện bằng sự hiện diện của Tập Cận Bình trong cuộc diễu binh trên quảng trường Đỏ ngày 9/5/2025 mừng chiến thắng phát xít, và Vladimir Putin ở Bắc Kinh nhân kỷ niệm chiến thắng Nhật Bản.
Bắc Kinh có trong tay nhiều lá bài hơn
Tại cuộc gặp ông Donald Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc vừa qua, Tập Cận Bình chứng tỏ đang làm chủ cuộc chơi trong mối quan hệ tam giác. Trước đe dọa áp thuế, Tập sử dụng vũ khí hàng đầu là đất hiếm - mặt hàng hầu như độc quyền của Trung Quốc, thiết yếu cho những chiếc F-35, điện thoại, máy cộng hưởng từ cho y tế… cũng như trong lãnh vực quân sự. Tất cả những nước có mỏ đất hiếm đều giao phó việc khai thác cho Trung Quốc vì rất ô nhiễm, khiến Bắc Kinh có được đòn bẩy vô giá. Việc tìm kiếm giải pháp thay thế sẽ mất nhiều thời gian. Le Monde nêu thêm một vũ khí khác là đậu nành, cùng với đất hiếm là hai lá bài chính mà Trung Quốc có thể tùy nghi sử dụng.
Ở giai đoạn này chưa có kẻ thắng người thua, nhưng rõ ràng ông Donald Trump đã đánh giá thấp đối thủ. Ông Trump còn phải nhờ ông Tập giúp một tay trong hồ sơ Ukraine, trước sự ngoan cố của tổng thống Nga dù Nhà Trắng đã đưa ra đề nghị bằng vàng để đổi lấy thỏa thuận ngưng bắn : Không cho Ukraine gia nhập NATO, bỏ cấm vận, bình thường hóa quan hệ ngoại giao và kinh tế. Theo tác giả Sylvie Bermann, Tập Cận Bình có thể thử thuyết phục Vladimir Putin rằng "deal" của Donald Trump mang lại lợi ích cho Nga. Còn Le Monde cho rằng Washington nên dựa vào các đối tác Châu Âu và Châu Á, tử tế hơn với đồng minh để tạo một mặt trận thống nhất, buộc Trung Quốc phải nhượng bộ.
Pháp : Sức lan tỏa của giải văn chương Goncourt
Trên lãnh vực văn chương, các báo đều có bài viết về tác giả Laurent Mauvignier, người vừa đoạt giải thưởng danh giá Goncourt với tác phẩm "La maison vide" (Ngôi nhà trống rỗng). Đây không phải là điều bất ngờ, Mauvignier là nhà văn được nhiều người dự báo chiến thắng, sách của ông đã bán được 80.000 cuốn trước đó. Thường thì trong vòng một năm sau khi đoạt giải Goncourt, số sách bán được tại Pháp lên đến 550.000 bản.
Le Monde cho biết còn có những giải Goncourt khác cũng rất được ao ước : Goncourt ngoại quốc, Goncourt dành cho học sinh trung học, cho thơ, và đặc biệt dành cho tù nhân. Giải thưởng này có từ bốn năm nay, do Trung tâm Sách quốc gia và Bộ Tư pháp bảo trợ. Khoảng 600 người tù tình nguyện từ 45 trại giam khác nhau sẽ đọc 15 tiểu thuyết được lọt vào vòng đầu, để chọn ra tác phẩm ưa thích. Họ có sự hỗ trợ của các điều phối viên văn hóa, hay các giáo viên bên ngoài. Đã có những lần bộ trưởng tư pháp và bộ trưởng văn hóa thảo luận cùng với tù nhân về tư tưởng trong tác phẩm.
Ông Philippe Claudel, chủ tịch viện hàn lâm Goncourt thổ lộ, đã có những đề nghị mở rộng sang Goncourt cho truyện hình sự, nghệ thuật… nhưng không thể làm loãng cái tên quý giá này. Vả lại cần làm việc nghiêm túc, và hàng năm mỗi mùa hè ông đã phải đọc 100 cuốn tiểu thuyết, không thể nào đọc thêm nữa.
Thụy My
06/11/2025
