Duyệt binh : Tập Cận Bình lấy chủ nghĩa dân tộc bù đắp cho tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc (Thùy Dương , Nguyễn Giang)
Tạp chí đặc biệt
Tại Châu Á, trong khi Indonesia đang phải đối phó với những cuộc biểu tình bắt nguồn từ nỗi bất bình trong dân chúng về thu nhập, phụ cấp, đặc quyền cho các nghị sĩ, thì tại Thái Lan, quyền thủ tướng Phumtham Wechayachai đã đệ trình sắc lệnh giải tán Quốc Hội nhưng đã bị các cố vấn của Quốc vương Thái Lan bác bỏ. Sáng 05/09, Quốc Hội Thái Lan đã chỉ định Anutin Charnvirakul, lãnh đạo đảng Bhumjaithai, làm thủ tướng mới.
Diễu binh kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít, Bắc Kinh, ngày 03/09/2025. AP - Alexander Kazakov
Tuần qua cũng đánh dấu sự kiện lớn tại Việt Nam - 80 năm ngày Độc lập - với cuộc duyệt binh lớn nhất trong lịch sử, cùng sự góp mặt của các đơn vị quân đội đến từ Trung Quốc, Nga, Lào và Cam Bốt.
Đến ngày 03/09, đến lượt Trung Quốc cũng tổ chức cuộc duyệt binh rầm rộ kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít. Thế nhưng, khác với tại Việt Nam, nơi hàng trăm ngàn dân hân hoan đổ ra đường phố Hà Nội xem duyệt binh, cuộc duyệt binh hoành tránh tại Trung Quốc không mở cửa cho công chúng, mà được dàn dựng kỹ lưỡng theo kịch bản dành riêng cho truyền hình và phóng viên nước ngoài.
Từ Bắc Kinh, thông tín viên Cléa Broadhurst gửi về bài phóng sự :
"Đối với đa phần người dân Trung Quốc, xem duyệt binh là ngồi trước màn hình TV. Một số người đã tụ tập tại tiệm giặt là nhỏ, nơi chúng tôi có mặt, ở khu phố trung tâm Bắc Kinh. Cửa hàng tạm thời biến thành phòng chiếu phim trong buổi sáng 03/09.
Người cựu chiến binh này, với khuôn mặt đầy nếp nhăn nhưng ánh mắt rạng ngời, bày tỏ niềm tự hào : "Điều này cực kỳ quan trọng. Chỉ khi đất nước vững mạnh thì người dân mới có thể sống trong hòa bình. Một cuộc duyệt binh không chỉ là một buổi biểu diễn cho công chúng, mà nhằm trấn an dân thường và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tiếp tục sứ mệnh của chúng tôi và xây dựng một đất nước tốt đẹp hơn nữa. Là một cựu chiến binh, từ tận đáy lòng, tôi cảm thấy thực sự tự hào".
Bên cạnh ông, một người phụ nữ lớn tuổi, ngồi thẳng trên ghế, cảm thấy an tâm trước màn trình diễn này. Bà nói : "Tôi nghĩ rằng cuộc duyệt binh này cho toàn thể thế giới thấy là Trung Quốc giờ đây đã vững mạnh, rằng chúng tôi rất đoàn kết và quân đội của chúng tôi hùng mạnh. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi muốn gây chiến, mà là để mọi người biết rằng chúng tôi có thể tự bảo vệ mình và không sợ bị đe dọa".
Thế hệ trẻ cũng có cảm nghĩ riêng về cuộc duyệt binh. Một thanh niên nói : "Tôi thấy khá ấn tượng, đặc biệt là khi nhìn thấy tất cả các đội hình đều được sắp xếp tốt và các thiết bị thì rất tinh vi. Điều này khiến tôi cảm thấy mình có một sứ mệnh, như thể chính tôi cũng phải có những đóng góp cho đất nước. Tôi cảm nhận được niềm tự hào và tinh thần trách nhiệm".
Đó là cảm xúc chung của hàng triệu người Trung Quốc, mắt chăm chú nhìn màn hình, tự hào và an tâm trước sự phô trương lực lượng của quân đội nước mình".
Nhiều nhà quan sát, ví dụ Neil Thomas, thành viên trung tâm nghiên cứu Asia Society, có trụ sở tại New York, được APF trích dẫn, nhận định tuần qua là tuần lễ ngoại giao thành công rực rỡ để Tập Cận Bình cho thấy ông vẫn hoàn toàn nắm quyền kiểm soát giới tinh hoa của đảng. Chủ tịch Trung Quốc, đã dùng chủ nghĩa dân tộc để bù đắp cho tăng trưởng kinh tế, đánh lạc hướng công luận khỏi những thách thức kinh tế và khiến người dân tự hào là người Trung Quốc, trong bối cảnh thất nghiệp gia tăng, khủng hoảng bất động sản chưa thuyên giảm và mức lương không được cải thiện.
Nga : Đội quân của "Liên minh tình nguyện" không thể bảo đảm an ninh cho Ukraine
Tại thượng đỉnh "Liên minh tình nguyện" hỗ trợ Ukraine, hôm 04/09/2025, họp tại điện Elysée, dưới sự đồng chủ trì của tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh Keir Starmer, lãnh đạo 26 quốc gia chính thức cam kết triển khai tại Ukraine một "lực lượng đảm bảo an ninh cả trên bộ, trên biển hoặc trên không" để yểm trợ quân sự cho Ukraine sau khi Nga - Ukraine chấm dứt xung đột, tránh để Ukraine lại bị Nga xâm lược.
Trong khi lãnh đạo Pháp, Anh, Ukraine và Ý vẫn đang tìm cách thuyết phục tổng thống Mỹ chấp thuận kế hoạch bảo đảm an ninh cho Ukraine, nhưng Donald Trump chưa có cam kết gì cụ thể, thì không nằm ngoài dự báo, thông báo của "Liên minh tình nguyện" đã vấp phải sự phản đối của Moskva. Theo Reuters, sáng hôm 05/09, tại Diễn đàn Kinh tế Vladivostok, tổng thống Nga Vladimir Putin dọa các đồng minh của Kiev rằng mọi lực lượng quân sự mà phương Tây điều đến Ukraine đều sẽ là "mục tiêu hợp pháp" mà quân đội Nga nhắm tới. Trong khi đó, điện Kremlin bác bỏ tác dụng của biện pháp bảo đảm quân sự của phương Tây cho Kiev.
Từ Moskva, thông tín viên Anissa El Jabri cho biết thêm :
"Về các đảm bảo an ninh, lần này phát ngôn viên của Điện Kremlin vẫn lặp lại sự phản đối của Nga như sau : "Các nước ngoài, đặc biệt là các lực lượng quân sự của Châu Âu và Mỹ, liệu có thể cung cấp hoặc bảo đảm an ninh cho Ukraine không ? Hoàn toàn không, họ không thể. Đó không phải là một đảm bảo an ninh cho Ukraine, cũng không phù hợp với đất nước chúng tôi".
Lý lẽ thứ hai mà phát ngôn viên Điện Kremlin đưa ra sáng thứ Sáu 05/09 thì đã được lặp đi lặp lại nhiều lần kể từ đầu nhiệm kỳ 2 của tổng thống Mỹ Donald Trump và là cách để Nga duy trì sự chia rẽ giữa các nước phương Tây. Ông Dimitri Peskov thể hiện là những nỗ lực của Châu Âu không có tác dụng : "Châu Âu cản trở việc giải quyết vấn đề ở Ukraine. Họ không đóng góp gì cho việc giải quyết này hết".
Đồng thời, tất cả các phương tiện truyền thông thân chính quyền sáng thứ Sáu đều tập trung rất lâu vào sự tham gia của các nước vào liên minh tình nguyện vì Ukraine ở các cấp độ khác nhau, đặc biệt nhấn mạnh đến sự phản đối của Ý và Ba Lan về việc điều quân sang Ukraine".
Tự do mậu dịch Châu Âu - Mercosur : Nam Mỹ tỏ ra lạc quan hơn Liên Hiệp Châu Âu
Vẫn liên quan đến Châu Âu nhưng về thương mại, Ủy ban Châu Âu hôm 03/09 đã kêu gọi các nước thành viên phê chuẩn thỏa thuận Tự do mậu dịch Châu Âu - Mercosur. Để thuyết phục Paris và các nước còn đang lưỡng lự, Ủy Ban Châu Âu hứa đưa ra những đảm bảo để bảo vệ nông dân Châu Âu. Về phía Cộng đồng kinh tế các nước Nam Mỹ, nay bao gồm 4 thành viên, Argentina, Brazil, Paraguay và Uruguay, thỏa thuận không gây nhiều tranh cãi, nếu không muốn nói rằng đây còn là một trong những đề tài hiếm hoi đạt được sự đồng thuận trong khối Mercosur.
Từ Buenos Aires, thông tín viên Théo Conscience cho biết chi tiết :
"Thuyết phục được tổng thống Argentina Javier Milei và tổng thống Brazil Lula da Silva đồng ý với nhau không phải là điều dễ dàng. Tuy nhiên, đó lại là trường hợp của thỏa thuận tự do mậu dịch giữa Liên Hiệp Châu Âu và Mercosur (Cộng đồng kinh tế các nước Nam Mỹ, nay bao gồm 4 thành viên, Argentina, Brazil, Paraguay và Uruguay). Cần phải nói rằng Argentina và Brazil, cả hai đều là những nước sản xuất nông nghiệp lớn, đều có cùng mối lợi : đó là tăng xuất khẩu ngũ cốc, đậu nành, thịt, mật ong và đường.
Mặc dù tất cả các nước trong khối Nam Mỹ, trong đó có Uruguay và Paraguay, đều thúc đẩy việc ký kết thỏa thuận, thế nhưng thỏa thuận này không phải là không mang lại những rủi ro cho nền kinh tế của các quốc gia trong nhóm. Khi giảm các hàng rào thuế quan đối với các sản phẩm hóa chất và các sản phẩm công nghiệp của Châu Âu, các nước Nam Mỹ có thể cản trở sự phát triển của các ngành công nghiệp mang lại giá trị trên lãnh thổ của họ và tự hạn chế mình trong vai trò chỉ là nhà xuất khẩu nguyên vật liệu thô.
Bên cạnh các điều khoản bảo vệ nông nghiệp Châu Âu, văn bản thỏa thuận cũng quy định các cơ chế nhằm bảo vệ ngành công nghiệp ô tô của Argentina và Brazil".
Luân Đôn và biện pháp tạm thời giảm số lượng người tị nạn và thân nhân của họ tới Anh
Về hồ sơ di dân, tại Anh, vào đầu tuần qua, chính phủ đã công bố thêm các biện pháp nhằm giảm số lượng người nhập cư bằng cách tạm dừng xét đơn đoàn tụ gia đình của người tị nạn, chờ xây dựng một quy chế mới bắt đầu từ năm 2026. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ Anh sẽ đưa ra các tiêu chuẩn nào để người tị nạn có thể đón thân nhân sang chung sống, khiến nhiều tổ chức xã hội đã lên tiếng chất vấn chính phủ, như tường thuật của TTV Nguyễn Giang từ Luân Đôn :
"Phát biểu trước Quốc hội hôm 01/09/2025, bộ trưởng Nội Vụ Anh, bà Yvette Cooper, đã công bố các biện pháp tạm thời nhằm giảm số lượng người tị nạn và thân nhân của họ tới Anh.
Bà cho biết rằng các đơn xin đoàn tụ gia đình của người tị nạn sẽ bị tạm dừng cho đến khi có các quy định mới, chặt chẽ hơn, dự kiến bắt đầu từ năm 2026. Tuy nhiên, bộ Nội Vụ Anh không nêu rõ các tiêu chuẩn mới này gồm những gì, khiến báo chí chỉ có thể đoán rằng Anh sẽ tham khảo các hình mẫu của Đan Mạch và Thụy Sĩ - hai nước mà bà Cooper đề cập như hình mẫu về đón nhận tị nạn. Đó là yêu cầu người tị nạn phải chờ 2 năm và có thu nhập ổn định mới được đón thân nhân sang.
Phát biểu trước các nghị sĩ Hạ viện, bà Cooper nói : "Các quy chế về đoàn tụ gia đình cho người tị nạn đã được thiết lập từ nhiều năm trước nhằm giúp đỡ các gia đình bị chia cắt do chiến tranh, xung đột, đàn áp chính trị hoặc tôn giáo, nhưng thực tế và cách áp dụng đã thay đổi. Ngay cả trước dịch Covid-19, những người xin tị nạn nộp đơn đưa gia đình đến Vương quốc Anh thường phải chờ trung bình từ 1 đến 2 năm kể từ khi họ được chấp nhận. Thời gian này đủ để họ tìm việc làm và chỗ ở, hỗ trợ gia đình của mình".
Bà nói thêm rằng hiện nay, thủ tục xét xử các đơn xin đoàn tụ tại Anh diễn ra quá nhanh, thậm chí chỉ khoảng một tháng sau khi một người được công nhận tị nạn. Điều này gây ra gánh nặng cho các gia đình tị nạn và chính quyền Anh. Nhiều hội đồng địa phương đã tiếp nhận tới ¼ số đơn xin giải quyết nhà ở và hỗ trợ người vô gia cư từ các trường hợp đoàn tụ của người tị nạn.
Ngay lập tức, các tổ chức bảo vệ người tị nạn như Hội Chữ thập đỏ Anh, Hội đồng Tị nạn (Refugee Council UK) lên tiếng cảnh báo rằng việc "ngưng xét đơn" sẽ dẫn đến hai vấn đề lớn. Một là, số người liều chết vượt biên qua các đường dây buôn người để băng rừng, vượt biển đến Châu Âu, rồi sang Anh sẽ gia tăng, vì không còn con đường hợp pháp nào khác để vào quốc gia này. Hai là, số người tị nạn đã ở Anh có thể phải đưa người thân qua bằng đường dây phi pháp, gây nguy hiểm cho phụ nữ và trẻ em. Các số liệu chính thức cho biết, từ tháng 7/2024 đến hết tháng 6/2025, Anh đã cấp 20.817 visa đoàn tụ gia đình cho người tị nạn, trong đó 92% là cấp cho phụ nữ và trẻ em.
Hiện cũng chưa rõ Anh sẽ "diễn giải theo cách mới" như thế nào Điều 8 Công ước Nhân quyền Châu Âu 1950, tức là điều khoản nói về quyền của người tị nạn có cuộc sống gia đình, khi đưa ra những quy định từ đầu năm tới. Một số nhóm vận động cho rằng chừng nào Anh còn là thành viên tuân thủ Công ước này thì người tị nạn vẫn có thể khiếu nại, thậm chí kiện chính phủ Anh nếu quyền đoàn tụ gia đình của họ vị xâm phạm.
Hiện nay, người tị nạn sau khi nhận được quy chế bảo vệ của nhà nước Anh sẽ được cấp thẻ Aspen với khoản trợ cấp 9,95 bảng Anh/tuần để chi phí sinh hoạt khi sống trong các khách sạn do chính quyền hỗ trợ. Đối với những người tự lo cho cuộc sống của mình, khoản trợ cấp này tăng lên thành 49,18 bảng Anh/tuần một người. Người tị nạn còn được hưởng dịch vụ y tế công (NHS) miễn phí như mọi công dân Anh.
Chế độ ưu đãi về nhà ở và y tế này đang gây ra không ít bức xúc trong cộng đồng người dân Anh gốc, đặc biệt các nhóm cánh hữu, thường xuyên biểu tình đòi các hội đồng địa phương đóng cửa các khách sạn tạm cư và trục xuất những người nhập cư không có thị thực hợp pháp, mà họ nói là "lên tới hơn 600 nghìn". Chính phủ Anh bác bỏ con số này, nhưng thừa nhận việc đưa người tị nạn vào các khách sạn để tạm cư là một vấn đề cần phải giải quyết và cam kết sẽ bỏ dần phương án dùng khách sạn cho người xin tị nạn trong những năm tới.
Trước mắt, vấn đề di cư và tị nạn tại Anh vẫn tiếp tục gây căng thẳng bất chấp các nỗ lực tìm giải pháp của chính phủ".
Nhìn sang Úc, Canberra tuần qua thông báo đã ký một thỏa thuận để đưa 354 di dân nhập cư trái phép, hiện đang bị giam giữ, đến quốc đảo Nauru, với cái giá lên tới 1,5 tỉ euro trong vòng 30 năm tới.
Thùy Dương, Nguyễn Giang
Nguồn : RFI, 06/09/2025
