Thoả thuận Pháp - Anh có ngăn chặn được di dân liều mình vượt biển Manche ? (Trọng Thành)
Bộ Nội Vụ Anh Quốc hôm nay, 07/08/2025, thông báo đã bắt giữ nhóm di dân bất hợp pháp đầu tiên vào nước này và dự trù gửi trả họ về Pháp, theo thỏa thuận được ký kết vào tháng trước giữa Anh và Pháp. Thỏa thuận này là nhằm ngăn chặn tình trạng các di dân “liều mạng” vượt biển Manche để đến Anh Quốc, đồng thời mở ra con đường hợp pháp hơn cho di dân. Nhưng biện pháp này có thực sự ngăn chặn được dòng người di cư đến “miền đất hứa” ?
Một nhóm di dân cố vượt biển Manche bị cảnh sát chặn lại ở bãi biển Ambleteuse, miền bắc nước Pháp, nhưng từ chối trở vào bờ, ngày 19/05/2025. AP - Bernat Armangue
Sau nhiều tháng đàm phán, thỏa thuận về di dân giữa Pháp và Anh được thông báo hôm 10/07, nhân chuyến đi của tổng thống Pháp Emmanuel Macron đến Anh Quốc. Theo thỏa thuận “One in, One out”, ( tạm dịch là Một vào, Một ra), Pháp đồng ý nhận lại những người đến Anh qua đường biển bằng thuyền nhỏ và không có giấy tờ hợp lệ. Đổi lại, Anh Quốc đồng ý tiếp nhận số lượng người tị nạn tương đương, đặc biệt là những người có gia đình sinh sống tại Anh. Thỏa thuận về di cư này đã được Ủy Ban Châu Âu phê duyệt.
Những di dân đầu tiên đã bị bắt giữ vào thứ Tư, 06/08, ngay khi thỏa thuận có hiệu lực. Bộ trưởng Nội vụ Anh Quốc, Yvette Cooper, được AP trích dẫn, cho rằng :“Hành động này gửi đi thông điệp tới mọi người di cư hiện đang nghĩ đến việc trả tiền cho các băng nhóm tội phạm có tổ chức để đến Vương quốc Anh, rằng họ sẽ mạo hiểm mạng sống và lãng phí tiền bạc nếu lên một chiếc thuyền nhỏ”.
Các quan chức Anh đặt mục tiêu đưa những người di cư trở về Pháp trong vòng ba ngày kể từ khi họ đến Anh bằng thuyền nhỏ, trong khi chính quyền Pháp sẽ phản hồi trong vòng 14 ngày.
Mục đích của thỏa thuận?
Anh Quốc đã tăng cường trấn áp nạn nhập cư lậu, bắt giữ hơn 6000 lao động bất hợp pháp kể từ tháng 7 năm 2024. Chính phủ Luân Đôn cho biết kế hoạch này là một giải pháp “thực tế và khả thi” để ngăn chận các vụ vượt biên nguy hiểm, trái ngược với kế hoạch trước đây với Rwanda, vốn đã bị hủy bỏ do những trở ngại về pháp lý và hậu cần.
Thủ tướng Anh gọi đây là một thỏa thuận mang tính đột phá, cam kết sẽ đập tan các băng đảng “buôn người di dân”, để giảm số lượng người từ Pháp đến Anh trên những chiếc thuyền nhỏ. Chỉ riêng trong năm 2025, hơn 25 000 người đã đến Anh Quốc qua biển Manche. Trên mạng xã hội X, bộ trưởng Nội Vụ Pháp Bruno Retailleau cho rằng với thoả thuận này, hai nước có một mục đích rõ ràng “phá vỡ mạng lưới buôn người di cư”.
Thỏa thuận được triển khai như thế nào ?
Kể từ nay, bất cứ một di dân (trưởng thành) đến Anh bằng thuyền nhỏ đều sẽ bị giam giữ tại các Trung tâm trục xuất di dân của Anh Quốc. Các nhân viên tại đây sẽ kiểm tra xem trường hợp của họ có đáng được cấp quy chế tị nạn hay không. Nếu không được chấp thuận, họ sẽ bị trục xuất về Pháp.
Đồng thời, Anh Quốc sẽ tiếp nhận người xin tị nạn từ Pháp, với điều kiện là những người này có người thân, gia đình đã sống ở Anh, ví dụ như những công dân Afghanistan và Syria đã được Anh Quốc cấp tị nạn và định cư tại Anh, theo InfoMigrants. Một điều kiện quan trọng khác là chưa từng vượt biên để nhập cảnh trái phép vào Anh Quốc trước đó, và chưa từng có tiền án tiền sự. Anh Quốc cũng sẽ ưu tiên tiếp nhận những người có hồ sơ nhạy cảm, dễ bị tổn thương, và dễ bị rơi vào tay của những kẻ buôn người.
Theo thỏa thuận, Anh Quốc cung cấp một lộ trình nộp đơn tự nguyện để xin nhập cảnh vào Anh từ Pháp trên mạng. Những ai muốn đến Anh phải nộp đơn Bày tỏ nguyện vọng (Expression of Interest) đến bộ Nội Vụ Anh.
Danh tính và quốc tịch của người nộp đơn cần được xác minh. Họ cũng cần trải qua các bước kiểm tra an ninh nghiêm ngặt và đạt điều kiện xin tị nạn, trước khi Anh đưa ra quyết định.
Thỏa thuận chỉ áp dụng đối với những người cố nhập cảnh vào Anh Quốc kể khi thoả thuận có hiệu lực, và không áp dụng đối với những người đến Anh Quốc trước khi thỏa thuận được thông qua.
Bất cứ a, đến Vương Quốc Anh bằng thuyền nhỏ và bị trả về Pháp sẽ không đủ điều kiện để xin thị thực theo con đường hợp pháp được thiết lập trong thỏa thuận này. Những ai cố gắng vào Anh Quốc sau khi đã bị trả về Pháp sẽ nằm trong danh sách ưu tiên trục xuất của Luân Đôn.
Trẻ em, trẻ vị thành niên và những người có sức khỏe yếu vượt biển Manche đến Anh thì được miễn trừ, không bị trục xuất theo khuôn khổ của thỏa thuận mới.
Chi phí thực hiện thỏa thuận ?
Theo thỏa thuận, Anh Quốc sẽ trả toàn bộ chi phí vận chuyển người di dân theo cả hai chiều Anh - Pháp. Hiện chính phủ chưa nêu rõ ước tính là bao nhiêu. Khoản này sẽ không nằm trong số tiền hàng triệu đô la mà Anh Quốc đã cấp cho Pháp để duy trì an ninh ở bờ biển Calais.
Trong khuôn khổ này, Bộ Nội Vụ Anh cam kết cấp hơn 100 triệu euro để giải quyết vần đề di cư bất hợp pháp, bao gồm việc tuyển dụng 300 nhân viên thực thi pháp luật, khai thác các công nghệ để hạn chế nhập cảnh cảnh bất hợp pháp hiệu quả hơn.
Chính phủ Anh cũng đã triển khai thị thực điện tử cho những người nước ngoài ở Anh Quốc để dễ dàng xác minh những người hiện đang ở Anh là hợp pháp.
Về phía Pháp, lần đầu tiên, Paris đồng ý cho phép cảnh sát từ các bãi biển ở miền bắc nước Pháp “xuống nước” để ngăn chặn các thuyền rời đi. Những tuần gần đây, nhiều đoạn video được loan tải cho thấy cảnh sát Pháp can thiệp, ngăn chặn những chiếc thuyền chở đầy di dân chuẩn bị rời sang Anh.
Anh Quốc cũng đưa ra một tội danh mới trong Luật an ninh biên giới, tị nạn, di trú, theo đó, bất kỳ ai quảng cáo về việc vượt biên bằng thuyền nhỏ hoặc hộ chiếu giả trên mạng xã hội, có thể đối mặt với án tù lên tới 5 năm.
Bao nhiêu người sẽ bị trục xuất, trong vòng bao lâu ?
Theo truyền thông Anh, khoảng 50 người sẽ bị trục xuất mỗi tuần, tương đương với khoảng 2.600 mỗi năm. Luân Đôn từ chối đưa ra con số cụ thể, sợ rằng băng nhóm buôn người sau đó sẽ vận hành mạng lưới dựa trên thông tin đó.
Bộ trưởng Nội Vụ Anh cho biết thoả thuận này trước tiên được thực hiện theo quy mô nhỏ, thí điểm trong 1 năm, và có hiệu lực đến tháng 06/2026, và sau đó sẽ mở rộng, xem xét lại tính hiệu quả và gia hạn về lâu về dài.
Anh Quốc không thuộc Liên Hiệp Châu Âu, do đó không cần tuần thủ Quy chế Dublin, cho phép gửi trả những người xin tị nạn về nước đầu tiên mà những di dân đặt chân đến trong EU. Trước Brexit, Luân Đôn có thể ngay lập tức gửi trả những người di cư trở lại các quốc gia khác trong khối. Theo Công ước Geneva năm 1951 về Quy chế Người tị nạn và Nghị định thư năm 1967, không một chính phủ nào đươc phép trục xuất bất kỳ người xin tị nào nào về nước họ, trước khi đơn xin tị nạn của họ được cứu xét. Tuy nhiên, những di dân có thể được gửi đến nước thứ ba, được coi là an toàn, và nếu các nước này sẵn sàng xem xét đơn xin tị nạn.
Thoả thuận gặp phải những thách thức nào ?
Thỏa thuận được đưa ra trong bối cảnh phe cực hữu chống di dân trỗi dậy, nhiều cuộc biểu tình nổ ra tại Anh Quốc, như biểu tình phản đối việc trưng dụng các khách sạn làm nơi tạm cư cho di dân. Đảng Bảo thủ và đảng Cách Tân Anh Quốc (Reform UK), cho rằng thỏa thuận di dân này không đủ để ngăn chặn tình trạng vượt biên bất hợp pháp.
Các tổ chức nhân đạo thì chỉ trích thỏa thuận không cung cấp đủ phương tiện an toàn, hợp pháp cho người xin tị nạn, chỉ một số ít người được hưởng lợi và nhiều người vẫn sẽ mạo hiểm trong những hành trình nguy hiểm.
Nghiên cứu của Matilde Rosina tại đại học Brunel, Anh Quốc, được đăng trên The Conversation, chỉ ra rằng các biện pháp ngăn chặn di cư bất hợp pháp không giải quyết được động lực cơ bản của di cư, như nghèo đói, xung đột, tham nhũng… Việc hồi hương, gửi trả di dân khó thực thi. Nhiều người xin tị nạn thiếu giấy tờ, và các quy trình pháp lý phức tạp làm tăng chi phí hành chính và tài chính.
Tuy nhiên, Phủ Cao ủy Tị nạn Liên Hiệp Quốc (UNHCR) cam kết ủng hộ thỏa thuận này, tuyên bố: “Nếu được thực hiện phù hợp, thoả thuận này có thể giúp đạt được một cách tiếp cận được quản lý và chia sẻ tốt hơn, cung cấp các lựa chọn thay thế cho những chuyến đi nguy hiểm, đồng thời duy trì quyền của người xin tị nạn.” Những nỗ lực trước đây của chính phủ Anh nhằm ngăn chặn việc vượt biển Manche, chẳng hạn như chương trình Rwanda, đã khiến cơ quan này nêu lên những lo ngại nghiêm trọng.
Thỏa thuận này được đưa ra trong bối cảnh số đơn xin tị nạn tại Vương quốc Anh đang gia tăng. Số đơn xin tị nạn hàng năm đã tăng từ 38.483 đơn vào năm 2018 lên hơn 108.000 đơn vào năm 2024. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy từ năm 2018 đến năm 2024, 68% đơn xin tị nạn của những người vượt biên bằng thuyền nhỏ được xử lý tại Vương Quốc Anh đã được chấp thuận, cho thấy hầu hết là những người thực sự cần giúp đỡ.
Trọng Thành
07/08/2025
Nguồn: RFI Tiếng Việt
Một nhóm di dân cố vượt biển Manche bị cảnh sát chặn lại ở bãi biển Ambleteuse, miền bắc nước Pháp, nhưng từ chối trở vào bờ, ngày 19/05/2025. AP - Bernat ArmangueSau nhiều tháng đàm phán, thỏa thuận về di dân giữa Pháp và Anh được thông báo hôm 10/07, nhân chuyến đi của tổng thống Pháp Emmanuel Macron đến Anh Quốc. Theo thỏa thuận “One in, One out”, ( tạm dịch là Một vào, Một ra), Pháp đồng ý nhận lại những người đến Anh qua đường biển bằng thuyền nhỏ và không có giấy tờ hợp lệ. Đổi lại, Anh Quốc đồng ý tiếp nhận số lượng người tị nạn tương đương, đặc biệt là những người có gia đình sinh sống tại Anh. Thỏa thuận về di cư này đã được Ủy Ban Châu Âu phê duyệt.
Những di dân đầu tiên đã bị bắt giữ vào thứ Tư, 06/08, ngay khi thỏa thuận có hiệu lực. Bộ trưởng Nội vụ Anh Quốc, Yvette Cooper, được AP trích dẫn, cho rằng :“Hành động này gửi đi thông điệp tới mọi người di cư hiện đang nghĩ đến việc trả tiền cho các băng nhóm tội phạm có tổ chức để đến Vương quốc Anh, rằng họ sẽ mạo hiểm mạng sống và lãng phí tiền bạc nếu lên một chiếc thuyền nhỏ”.
Các quan chức Anh đặt mục tiêu đưa những người di cư trở về Pháp trong vòng ba ngày kể từ khi họ đến Anh bằng thuyền nhỏ, trong khi chính quyền Pháp sẽ phản hồi trong vòng 14 ngày.
Mục đích của thỏa thuận?
Anh Quốc đã tăng cường trấn áp nạn nhập cư lậu, bắt giữ hơn 6000 lao động bất hợp pháp kể từ tháng 7 năm 2024. Chính phủ Luân Đôn cho biết kế hoạch này là một giải pháp “thực tế và khả thi” để ngăn chận các vụ vượt biên nguy hiểm, trái ngược với kế hoạch trước đây với Rwanda, vốn đã bị hủy bỏ do những trở ngại về pháp lý và hậu cần.
Thủ tướng Anh gọi đây là một thỏa thuận mang tính đột phá, cam kết sẽ đập tan các băng đảng “buôn người di dân”, để giảm số lượng người từ Pháp đến Anh trên những chiếc thuyền nhỏ. Chỉ riêng trong năm 2025, hơn 25 000 người đã đến Anh Quốc qua biển Manche. Trên mạng xã hội X, bộ trưởng Nội Vụ Pháp Bruno Retailleau cho rằng với thoả thuận này, hai nước có một mục đích rõ ràng “phá vỡ mạng lưới buôn người di cư”.
Thỏa thuận được triển khai như thế nào ?
Kể từ nay, bất cứ một di dân (trưởng thành) đến Anh bằng thuyền nhỏ đều sẽ bị giam giữ tại các Trung tâm trục xuất di dân của Anh Quốc. Các nhân viên tại đây sẽ kiểm tra xem trường hợp của họ có đáng được cấp quy chế tị nạn hay không. Nếu không được chấp thuận, họ sẽ bị trục xuất về Pháp.
Đồng thời, Anh Quốc sẽ tiếp nhận người xin tị nạn từ Pháp, với điều kiện là những người này có người thân, gia đình đã sống ở Anh, ví dụ như những công dân Afghanistan và Syria đã được Anh Quốc cấp tị nạn và định cư tại Anh, theo InfoMigrants. Một điều kiện quan trọng khác là chưa từng vượt biên để nhập cảnh trái phép vào Anh Quốc trước đó, và chưa từng có tiền án tiền sự. Anh Quốc cũng sẽ ưu tiên tiếp nhận những người có hồ sơ nhạy cảm, dễ bị tổn thương, và dễ bị rơi vào tay của những kẻ buôn người.
Theo thỏa thuận, Anh Quốc cung cấp một lộ trình nộp đơn tự nguyện để xin nhập cảnh vào Anh từ Pháp trên mạng. Những ai muốn đến Anh phải nộp đơn Bày tỏ nguyện vọng (Expression of Interest) đến bộ Nội Vụ Anh.
Danh tính và quốc tịch của người nộp đơn cần được xác minh. Họ cũng cần trải qua các bước kiểm tra an ninh nghiêm ngặt và đạt điều kiện xin tị nạn, trước khi Anh đưa ra quyết định.
Thỏa thuận chỉ áp dụng đối với những người cố nhập cảnh vào Anh Quốc kể khi thoả thuận có hiệu lực, và không áp dụng đối với những người đến Anh Quốc trước khi thỏa thuận được thông qua.
Bất cứ a, đến Vương Quốc Anh bằng thuyền nhỏ và bị trả về Pháp sẽ không đủ điều kiện để xin thị thực theo con đường hợp pháp được thiết lập trong thỏa thuận này. Những ai cố gắng vào Anh Quốc sau khi đã bị trả về Pháp sẽ nằm trong danh sách ưu tiên trục xuất của Luân Đôn.
Trẻ em, trẻ vị thành niên và những người có sức khỏe yếu vượt biển Manche đến Anh thì được miễn trừ, không bị trục xuất theo khuôn khổ của thỏa thuận mới.
Chi phí thực hiện thỏa thuận ?
Theo thỏa thuận, Anh Quốc sẽ trả toàn bộ chi phí vận chuyển người di dân theo cả hai chiều Anh - Pháp. Hiện chính phủ chưa nêu rõ ước tính là bao nhiêu. Khoản này sẽ không nằm trong số tiền hàng triệu đô la mà Anh Quốc đã cấp cho Pháp để duy trì an ninh ở bờ biển Calais.
Trong khuôn khổ này, Bộ Nội Vụ Anh cam kết cấp hơn 100 triệu euro để giải quyết vần đề di cư bất hợp pháp, bao gồm việc tuyển dụng 300 nhân viên thực thi pháp luật, khai thác các công nghệ để hạn chế nhập cảnh cảnh bất hợp pháp hiệu quả hơn.
Chính phủ Anh cũng đã triển khai thị thực điện tử cho những người nước ngoài ở Anh Quốc để dễ dàng xác minh những người hiện đang ở Anh là hợp pháp.
Về phía Pháp, lần đầu tiên, Paris đồng ý cho phép cảnh sát từ các bãi biển ở miền bắc nước Pháp “xuống nước” để ngăn chặn các thuyền rời đi. Những tuần gần đây, nhiều đoạn video được loan tải cho thấy cảnh sát Pháp can thiệp, ngăn chặn những chiếc thuyền chở đầy di dân chuẩn bị rời sang Anh.
Anh Quốc cũng đưa ra một tội danh mới trong Luật an ninh biên giới, tị nạn, di trú, theo đó, bất kỳ ai quảng cáo về việc vượt biên bằng thuyền nhỏ hoặc hộ chiếu giả trên mạng xã hội, có thể đối mặt với án tù lên tới 5 năm.
Bao nhiêu người sẽ bị trục xuất, trong vòng bao lâu ?
Theo truyền thông Anh, khoảng 50 người sẽ bị trục xuất mỗi tuần, tương đương với khoảng 2.600 mỗi năm. Luân Đôn từ chối đưa ra con số cụ thể, sợ rằng băng nhóm buôn người sau đó sẽ vận hành mạng lưới dựa trên thông tin đó.
Bộ trưởng Nội Vụ Anh cho biết thoả thuận này trước tiên được thực hiện theo quy mô nhỏ, thí điểm trong 1 năm, và có hiệu lực đến tháng 06/2026, và sau đó sẽ mở rộng, xem xét lại tính hiệu quả và gia hạn về lâu về dài.
Anh Quốc không thuộc Liên Hiệp Châu Âu, do đó không cần tuần thủ Quy chế Dublin, cho phép gửi trả những người xin tị nạn về nước đầu tiên mà những di dân đặt chân đến trong EU. Trước Brexit, Luân Đôn có thể ngay lập tức gửi trả những người di cư trở lại các quốc gia khác trong khối. Theo Công ước Geneva năm 1951 về Quy chế Người tị nạn và Nghị định thư năm 1967, không một chính phủ nào đươc phép trục xuất bất kỳ người xin tị nào nào về nước họ, trước khi đơn xin tị nạn của họ được cứu xét. Tuy nhiên, những di dân có thể được gửi đến nước thứ ba, được coi là an toàn, và nếu các nước này sẵn sàng xem xét đơn xin tị nạn.
Thoả thuận gặp phải những thách thức nào ?
Thỏa thuận được đưa ra trong bối cảnh phe cực hữu chống di dân trỗi dậy, nhiều cuộc biểu tình nổ ra tại Anh Quốc, như biểu tình phản đối việc trưng dụng các khách sạn làm nơi tạm cư cho di dân. Đảng Bảo thủ và đảng Cách Tân Anh Quốc (Reform UK), cho rằng thỏa thuận di dân này không đủ để ngăn chặn tình trạng vượt biên bất hợp pháp.
Các tổ chức nhân đạo thì chỉ trích thỏa thuận không cung cấp đủ phương tiện an toàn, hợp pháp cho người xin tị nạn, chỉ một số ít người được hưởng lợi và nhiều người vẫn sẽ mạo hiểm trong những hành trình nguy hiểm.
Nghiên cứu của Matilde Rosina tại đại học Brunel, Anh Quốc, được đăng trên The Conversation, chỉ ra rằng các biện pháp ngăn chặn di cư bất hợp pháp không giải quyết được động lực cơ bản của di cư, như nghèo đói, xung đột, tham nhũng… Việc hồi hương, gửi trả di dân khó thực thi. Nhiều người xin tị nạn thiếu giấy tờ, và các quy trình pháp lý phức tạp làm tăng chi phí hành chính và tài chính.
Tuy nhiên, Phủ Cao ủy Tị nạn Liên Hiệp Quốc (UNHCR) cam kết ủng hộ thỏa thuận này, tuyên bố: “Nếu được thực hiện phù hợp, thoả thuận này có thể giúp đạt được một cách tiếp cận được quản lý và chia sẻ tốt hơn, cung cấp các lựa chọn thay thế cho những chuyến đi nguy hiểm, đồng thời duy trì quyền của người xin tị nạn.” Những nỗ lực trước đây của chính phủ Anh nhằm ngăn chặn việc vượt biển Manche, chẳng hạn như chương trình Rwanda, đã khiến cơ quan này nêu lên những lo ngại nghiêm trọng.
Thỏa thuận này được đưa ra trong bối cảnh số đơn xin tị nạn tại Vương quốc Anh đang gia tăng. Số đơn xin tị nạn hàng năm đã tăng từ 38.483 đơn vào năm 2018 lên hơn 108.000 đơn vào năm 2024. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy từ năm 2018 đến năm 2024, 68% đơn xin tị nạn của những người vượt biên bằng thuyền nhỏ được xử lý tại Vương Quốc Anh đã được chấp thuận, cho thấy hầu hết là những người thực sự cần giúp đỡ.
Trọng Thành
07/08/2025
Nguồn: RFI Tiếng Việt
