Chiến dịch « Mạng Nhện » của Ukraina tại Nga : Mỹ và NATO, bên hưởng lợi nhiều nhất ? (Minh Anh)
Chiến dịch tấn công các căn cứ quân sự Nga bằng drone của Ukraina hôm Chủ Nhật, 01/06/2025, minh chứng sự sáng tạo trong tác chiến của Ukraina. Nhưng những thiệt hại gây ra cho các máy bay quân sự Nga không hẳn có tác động tức thì đến diễn tiến cuộc chiến tại Ukraina. Dù vậy, theo giới quan sát, trong một chừng mực nào đó, vụ tấn công này có thể mang lại nhiều lợi thế cho Hoa Kỳ và NATO.
« Ngày đen tối »
Chủ Nhật 01/06/2025, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky thông báo tình báo nước này tiến hành chiến dịch mang tên « Mạng Nhện » sau 18 tháng bí mật chuẩn bị, không kích bốn căn cứ không quân của Nga nằm sâu trên lãnh thổ Nga đôi khi xa biên giới Ukraina đến hơn 4.000 km.
Kiev cho biết đã triển khai 117 drone cùng với ngần ấy số người tương ứng tham gia để điều khiển drone từ xa, và đã đánh trúng các căn cứ : Belaia tại vùng Irkoursk, Đông Siberia ; Olenia tại vùng Mourmansk, gần với Phần Lan và Na Uy, cách biên giới Ukraina khoảng 1.900 km, và tại vùng Matxcơva với hai căn cứ là Ivanovo và Diaguilevo cách biên giới Nga – Ukraina chưa tới 1.000 km.
Trong một đoạn vidéo, tổng thống Zelensky cho biết đã giáng cho không quân Nga những « tổn thất đáng kể », phá hủy hơn 40 oanh tạc cơ chiến lược, bao gồm các máy bay trinh sát đường dài của Nga A-50. Trong số này phải kể đến các phi cơ Tupolev-160, Tupolev-95, và Tupolev-22. Ukraina khẳng định đã vô hiệu hóa hơn 1/3 phi đội bay của Nga. Thiệt hại gây ra ước tính lên đến gần 7 tỷ đô la.
Những con số mà giới quan sát tại Pháp tỏ ra cẩn trọng. Trên đài RFI, Jean-Claude Allard, chuyên gia về chính trị quốc phòng và an ninh, cộng tác viên với Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (IRIS) trích dẫn các nguồn tin mở OSINT và các hình ảnh vệ tinh quan sát được, hiện thẩm định con số thiệt hại cho Nga dường như khoảng một chục chiếc.
Những hệ quả kinh tế - quân sự
Chiến dịch tấn công này có làm thay đổi diễn tiến cuộc chiến tại Ukraina hay không ? Về điểm này, giới chuyên gia quân sự và chuyên gia về Nga đều có chung một nhận định, tác động thực sự là hạn chế, và điều này còn phụ thuộc nhiều vào con số chính xác máy bay bị hư hại.
Theo Jeff Hawn, chuyên gia về an ninh Nga, thuộc London School of Economics, được kênh truyền thông France 24 dẫn lại, số máy bay bị phá hủy, phần lớn không trực tiếp được dùng trên mặt trận và do vậy, « việc phá hỏng chúng sẽ không có tác động trực tiếp đáng kể về khả năng Nga mở cuộc tấn công mùa hè chẳng hạn ».
Chuyên gia phân tích về quân sự cho Viện Quốc Phòng Áo, Gustav Gressel, cũng có cùng một quan điểm, nhận định rằng chiến tuyến là « cuộc đọ sức của drone hơn là tên lửa. ». Dù vậy, những thiệt hại gây ra cho các chiếc máy bay trinh sát Illiouchine A-50 rất có thể có một tác động : « Chúng được dùng để hướng dẫn các tiêm kích Nga và nhanh chóng phát hiện máy bay địch, cho phép bắn trúng mục tiêu. Không còn những chiếc máy bay này, không quân Ukraina có di chuyển tự do hơn ».
Nếu đúng như Ukraina tuyên bố là nhiều chiếc TU-95 bị phá hủy thì điều này cho phép bảo đảm cuộc sống của thường dân ở hậu phương. Theo giải thích của ông Jeff Hawn với France 24, « những chiếc máy bay quân sự này tham gia vào các chiến dịch oanh tạc các thành phố và cơ sở hạ tầng dân sự nhằm khủng bố tinh thần người dân cũng như là các vị trí quân sự ở phía sau chiến tuyến của Ukraina. »
Dù vậy, các nhà quan sát cũng đánh giá rằng cuộc tấn công « táo bạo » của Ukraina đã giáng một đòn đau cho lực lượng không gian Nga. Trả lời France 24, Jean-Paul Palomeros, cựu tham mưu trưởng không quân Pháp nhận định :
« Thậm chí nếu chúng ta so sánh giữa một chiếc xe tăng và một chiếc máy bay loại này, thì không phải một sớm một chiều họ sẽ tái lập được phi đội của mình. Ngay cả khi có 20 đến 30% phi đội bị ảnh hưởng, thì cũng nên biết rằng ngay trong điều kiện bình thường Nga đã gặp khó khăn về số lượng máy bay sẵn sàng hoạt động, về kỹ thuật, về phụ tùng thay thế … để thành lập một phi đội lớn gồm cả máy bay ném bom và chiến đấu cơ. Vì vậy, đây là một cú sốc chiến lược có những hậu quả chiến thuật mà chúng ta chắc chắn có thể thấy trong ngắn hạn. »
Còn theo ông Jean-Claude Allard, đòn tấn công « ngoạn mục » này của Ukraina sẽ có một tác động đáng kể cho nền kinh tế Nga.
« Điều đó sẽ buộc quân đội Nga phải làm nhiều việc. Đầu tiên là chi phí xây dựng các nhà chứa máy bay để bảo vệ, ngoài việc giá mỗi chiếc oanh tạc cơ cao, gây tốn kém cho nền kinh tế Nga.
Thứ hai, lực lượng an ninh Nga sẽ bắt đầu kiểm tra các xe tải và phương tiện giao thông đường bộ. Chiến dịch này sẽ tác động đến nền kinh tế bởi vì lưu thông hàng hóa sẽ không còn thông suốt trên lãnh thổ Nga nữa. Tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng có thể xảy ra và do vậy nền kinh tế cũng sẽ bị ảnh hưởng. »
Thắng lợi của Mỹ và NATO
Đánh chìm tuần dương hạm Moskva, ám sát các tướng lĩnh Nga, đánh phá cầu Crimée và giờ đây là tấn công căn cứ không quân Nga bằng drone, Ukraina đã cho thấy không một nơi nào ở Nga là « chốn thoát thân » trước các cuộc tấn công phi quy ước. Đương nhiên, sau chiến dịch này, Kiev phải trông chờ những đòn trả đũa tàn khốc từ Matxcơva như bao lần đã thấy. Nga vẫn còn nhiều phương tiện quân sự, từ không quân cho đến tên lửa để tiếp tục bắn phá các thành phố của Ukraina.
Nhưng sự việc đã làm lộ rõ những kẽ hở của ngành an ninh tình báo cũng như là việc thiếu những biện pháp bảo vệ các mục tiêu có giá trị lớn như chiến đấu cơ của Nga. Nhiều khả năng Matxcơva sẽ phải sắp xếp luân chuyển các chiến đấu cơ giữa nhiều căn cứ khác nhau.
Nếu như trong ngắn hạn, vụ việc chưa thể kềm hãm tham vọng bành trướng của Nga tại Ukraina, thì trong dài hạn, chiến dịch này có một ý nghĩa quan trọng. Bởi vì, những chiếc oanh tạc cơ chiến lược này là một yếu tố quan trọng cho răn đe hạt nhân của Nga : Phần lớn các chiếc Tupolev đều được trang bị để có thể chuyên chở các đầu đạn hạt nhân.
Nói một cách khác, chiến dịch « Mạng Nhện » này có thể được coi như là một thắng lợi cho Mỹ và NATO. Trên đài RFI, tướng không quân Pháp Bruno Mignot giải thích : « Đây là một thiệt hại to lớn cho Nga. Tổng tham mưu trưởng quân đội Anh đã từng bày tỏ quan ngại về việc Nga có thể mở cuộc tấn công chống NATO trong những năm sắp tới. Với tổn thất này, Matxcơva sẽ phải lên kế hoạch khác, hoãn kế hoạch hoặc sử dụng xe tăng trên bộ, chứ không phải là chiến đấu cơ. Với chiến dịch này, Ukraina vừa thực hiện điều gì đó đáng kể cho an ninh châu Âu ».
Một điều chắc chắn là chiến dịch « Mạng Nhện » của Ukraina sẽ đi vào lịch sử như một thất bại lớn cho tình báo quân sự và phòng không khi Nga đã không thể bảo vệ các căn cứ không quân chiến lược nhất ngay trên chính lãnh thổ của mình !
Minh Anh
3/6/2025
Nguồn: RFI Tiếng Việt
